'Kind met waterhoofd
op de operatietafel'
Economie
'Raider' Kuijten gebaat bij andermans ellende
Banken laten de
kleintjes stikken
Andriessen laat kleine
bedrijven links liggen
Dinsdag 12 november 1991 Redactie: 023-150224 JANINE BOSMA Vormgeving; JAN KUNGE
NIEUWSLIJN
Zweden gaat privatiseren
De Zweedse regering-Bi ld t heeft gisteren een omvangrijk plan
gepresenteerd voor de verkoop van een aantal staatsbedrijven.
Al eerder besloot de in oktober aangetreden centrum-rechtse
coalitie tot opheffing van de beperlangen die gelden voor bui
tenlandse investeringen. De Zweedse minister van industrie, Per
Westerberg, liet weten dat onder meer het ijzerertsconcern
LKAB, de papierproducenten ASSI en NCB, en het farmacie- en
voedingsconcern Procordia aan de particuliere sector worden
verkocht. Het privatiseringsprogramma, dat de overheid naar
schatting 250 miljard kroon (ongeveer 85 miljard gulden) moet
opleveren, moet over ongeveer tien jaar zijn afgerond.
KNSF moeten huizen gaan verkopen
De Koninklijke Nederlandse Springstoffen Fabrieken (KNSF)
moeten een deel van hun huizenbezit in Muiden gaan verkopen
om de kosten van bodemsanering en ontmanteling van het door
Muiden Chemie verlaten fabrieksterrein in Ouderkerk te beta
len. Dat schrijft de directie in haar jaarverslag over 1990. De toe
komst van KNSF is uiterst onzeker na een verlies vorig jaar van
6,15 miljoen gulden als gevolg van het faillissement v^n Muiden
Chemie. De KNSF hebben nog slechts inkomen uit beleggingen,
uit de verhuur van 71 huizen in Muiden en uit de verhuur van
het fabrieksterrein in Muiden.
Begemann: Tweede bedrijf in Unie
Het Bredase concern Begemann van Joep van den Nieuwenhuy-
zen heeft met de Russische staat een principe-akkoord bereikt
over een deelneming van 50 procent in de Siberische trailerfa
brikant Krasnajarsk. Dat heeft Van den Nieuwenhuyzen gisteren
bevestigd. Krasnajarsk produceert per jaar ongeveer 30.000 koel
wagens en open trailers. De trailers worden nu nog afgezet op de
binnenlandse markt, maar daar moet volgens Van den Nieu
wenhuyzen verandering in komen. Krasnajarsk is volgens Van
den Nieuwenhuyzen „winstgevend". De onderneming heeft
10.000 werknemers in dienst.
Staking bij Hydro Agri ten einde
De Industriebond FNV heeft de staking bij kunstmestfabriek Hy
dro Agri in Vlaardingen vanmorgen vroeg beëindigd, nadat de
rechter de poortblokkade gisteren had verboden. Rechtbankpre
sident mr. L. ter Kuile bepaalde gistermiddag in kort geding dat
de bond de poortblokkades met pallets en shovels moest ophef
fen. De stakers moesten werkwilligen en voertuigen „zonder
soebatten" toelaten en mochten niet intimideren en bedreigen.
Met de blokkade wilden de stakers hun eisen bijzetten voor een
loonsverhoging van 4 procent, compensatie van Ziektewetmaat
regelen, betere arbeidsomstandigheden en inspraak in het
milieuplan van het bedrijf.
Volvo-directeur Huberts wil één grote familie in Bom
„Ik lijk een beetje op de trainer van MW: geen zak geld
om een topteam te kopen, maar toch proberen kam
pioen van Nederland te worden. Dat zal erg moeilijk wor
den, maar niet onmogelijk."
autofabriek weer gezond maken
om de Japanners het hoofd te
kunnen bieden. Ondanks toe
zeggingen van Mitsubishi en
het moederconcern Volvo Zwe
den blijft echter de vrees dat de
Nederlandse inbreng in Bom
zal worden vermorzeld.
Het zit Huberts als
Jacques Huberts, sinds eind
september de nieuwe directeur
van de Volvo-fabriek in Bom,
staat voor een moeilijke taak.
Voor 1995, wanneer ook Japan
se Mitsubishi's in Bom van de
band gaan rollen, moet hij 'zijn'
Volvo-baas niet mee. Sinds hij
eind september aantrad heeft
hij ruim tweehonderd mensen
weg moeten sturen, is er in de
fabriek gestaakt tegen aantas
ting van de wao, is er verdeeld
heid in de ondernemingsraad
over de reorganisatie en ügt de
fabriek stil wegens de staking bij
Renault in Frankrijk. Hoewel de
Franse ME de staking afgelopen
dinsdag hardhandig beëindig
de, zat Volvo Car eind vorige
week nog zonder motoren. De
produktie in Bom wordt mor
gen pas hervat; de schade be
loopt zo'n negentien miljoen
gulden. „Fraai is dat allemaal
niet", erkent Huberts. „Het zou
leuker zijn om een team te
coachen dat naar het kam
pioenschap dingt. Maar ik denk
dat ik ook wel in staat ben een
ploeg in degradatienood te lei
den."
Huberts toont zich anders
dan zijn voorganger Jan Smeets
zeer open voor overleg met
de Ondernemingsraad. Maar
voor het recente conflict tussen
DR. K. POHL (61), voormalig presi
dent van de Deutsche Bundesbank, is
per 1 januari 1992 benoemd tot advi
serend lid van de Raad van Bestuur
van Unilever. Pöhl werd vice-presi
dent van de Bundesbank in 1977 en
president in 1980
Balance helpt midden- en kleinbedrijf
Banken laten kleine en middel
grote bedrijven te gemakkelijk
stikken. Dat is de mening van
bedrijfsadviseur C. Veenbrink
uit Zelhem. Omdat de starre
houding van de banken teveel
bedrijven over de rand van de
afgrond duwt, heeft hij Stichting
Balance opgericht om onderne
mers in het midden- en klein
bedrijf (MKB) de helpende hand
te bieden bij het oplossen van
hun financiële problemen.
„Het is hemeltergend: bedrijven
die nog heel goed rendabel
kunnen draaien, worden failliet
verklaard. Mensen komen op
straat te staan, terwijl er ge
woon werk is. Met een paar
huis-, tuin- en keukenmiddelen
kom je meestal al heel ver. Ik
ben legio bedrijven en projec-
ten tegengekomen waar de op
lossing voor het grijpen lag en
waar de banken niets deden.
Zien ook niet wat voor verdriet
ze sommige ondernemers aan
doen die honderd uur in de
week werken en hun hele heb
ben en houden in hun bedrijf
hebben gestoken. Van de dui
zend financiële problemen zijn
er negenhonderdnegentig met
eenvoudige formules op te los-
Veenhuis lepelt zonder moei
te voorbeelden op uit zijn eigen
praktijk als management-advi
seur. „Honderden ondernemers
in het hele land dreigen node
loos failliet te gaan omdat ze te
maken krijgen met het onver
biddelijke banksysteem. Het
zijn niet zozeer de mensen van
de bank, de verzekeringsmaat
schappijen of andere instellin
gen. Het is het systeem", aldus
Veenbrink. Het is duidelijk: van
hem mag dat hele systeem
meteen op de helling. „Afschaf
fen is het beste."
Het geld waarmee de Stich
ting Balance het MKB te hulp
schiet, komt van de onderne
mers zelf. Zij betalen als dona
teurs tweeduizend gulden per
jaar. „Daarvan wordt elke cent
aangewend voor het eigenlijke
doel. Er gaan zelfs geen admini
stratiekosten vanaf', belooft
Veenhuis.
Veenhuis vindt dat onderne
mers ook best wat mondiger
mogen worden. „Ondernemers
moeten niet de houding hebben
dat ze liever sterven in het har
nas dan dat ze naar buiten tre
den met hun problemen. Ze
moeten juist inzien dat anderen
met dezelfde problemen zitten
en samen een vuist maken."
overtuigd te zijn dat economi
sche zaken „bruisend" bezig is
met het midden- en kleinbe
drijf. Hij onderstreepte met en
kele cijfers dat de sector, on
danks de verslechterende eco
nomische situatie, nog steeds
een produktiegroei doormaakt.
In 1991 wordt een groei van 3
procent verwacht, in 1992 2
procent, aldus Andriessen.
Volgens het CDA geven die
cijfers alleen maar aan dat het
„ondanks een mager overheids
beleid nog niet zo slecht gaat
met het midden- en kleinbe
drijf. Dit duidt op een innerlijke
kracht van deze sector".
De regeringspartij riep An
driessen op om het midden -en
kleinbedrijf een goede be
drijfsomgeving te bieden, fiscale
voordelen te verschaffen, beter
-te adviseren en voor te lichten
en aanvullend onderwijs beter
te regelen.
Minister Andriessen van econo
mische zaken interesseert zich
niet voor het midden- en klein
bedrijf (mkb). Dat hebben de
Tweede Kamerfracties van CDA
en WD gisteren gezegd. De
WD sprak van een „afbraakbe
leid", het CDA had het over
„mager overheidsbeleid".
Volgens de WD heeft An
driessen „het mkb weg gedefi
nieerd" door meer dan 60 pro
cent van het bezuinigingsbe
drag dat de minister kreeg op
gelegd bij het midden- en klein
bedrijf te halen. Het CDA con
stateerde dat het midden- en
kleinbedrijf „voor 1992 buiten
proportioneel benadeeld" is.
„Mkb-beleid is kennelijk uit",
aldus de christen-democraten.
Andriessen wees de beschul
digingen van de hand. De be
windsman verklaarde er van
Met Volvo is het een beetje als met de Maastrichtse voetbalclub MW:
geen zak geld om een topteam te kopen, maar toch proberen kampioen
van Nederland te worden, zegt directeur Huberts. foto ap
de centrale ondernemingsraad
en het Volvo-bestuur in Hel
mond kan hij weinig begrip op
brengen. „Ik ben het volstrekt
oneens met de bewering van de
Bomse or-leden dat hier te veel
is gesnoeid en in de manage-
menttop van Volvo in Helmond
te weinig. De ondernemings
raad had meer geduld moeten
hebben. Want de afslanking in
Helmond is nog niet voltooid."
Japanse aanpak
Na 1995 gaat, Volvo Nederland
verder als Nedcar door het le
ven. Eigenaren zijn de Staat,
Volvo Zweden en Mitsubishi.
De Staat heeft zich verplicht in
1998 haar aandelen in het be
drijf te koop aan te bieden en
Mitsubishi zal tegen die tijd
waarschijnlijk beter dan Volvo
Zweden in staat zijn om ze
over te nemen.
Het machtige Japanse con
cern heeft vooruitlopend op de
toekomst, al een aantal eisen
gedicteerd: in Bom moet doel
matiger worden gewerkt In
plaats van dertig uur nu, moet
een auto in 1995 in vijftien uur
kunnen worden gemaakt.
Een halvering van de arbeids
tijd, geen gemakkelijke opgave.
Huberts zegt echter niet van
plan te zijn de Japanse aanpak
in Bom te kopiëren. „We kun
nen ook vanuit onze eigen cul
tuur efficiënter werken. Maar de
Japanners hebben vanwege hun
gebrek aan grondstoffen altijd
extra hard tnoeten vechten voor
hun bestaan. Dat bepaalt hun
enorme gedrevenheid. Dat
laatste wil ik overbrengen naar
Bom."
Succes is deels een kwestie
van mentaliteitsverandering bij
het personeel, weet Huberts, Hij
gaat daarom voor flink wat
'peptalk' zorgen: „Als iedereen
er van overtuigd is dat we kun
nen concurreren met andere
automakers, dan lukt dat ook.
Het management moet het per
soneel het idee geven deel uit te
maken van De Familie."
Het nieuwe toverwoord dat
Huberts-in Bom heeft geïntro
duceerd luidt: 'taakgroepen'.
Het produktiepersoneel moet
behalve met de handen voort
aan ook meer met de hersenen
werken. De mensen in de pers-
hal regelen op het ogenblik zelf
bijvoorbeeld hun weekplanning
al. Huberts: „Het kind met het
waterhoofd wordt geopereerd.
Het personeel op de werkvloer
kan net zo goed onderling het
verlof regelen, ziekteverzuim
opvangen, kwaliteit van het
werk beoordelen en de produk
tie plannen. Die mensen zijn tot
veel meer in staat dan men
denkt."
Tekentafel
Huberts is vol optimisme. De
nieuwe generaties Volvo en
Mitsubishi die al op.de tekenta
fel liggen, zijn volgens hem al
geschikt gemaakt voor geauto
matiseerde en gerobotiseerde
produktie. Per auto zullen straks
veel minder mensen nodig zijn.
Huberts verwacht dat de ko
mende vijf jaar telkens enkele
tientallen medewerkers door
natuurlijk verloop verdwijnen.
Dat afslankingsproces zal niet
makkelijk verlopen, weet hij.
„Maar ik verwacht dat we op
deze manier in 1995 kunnen
concurreren met de beste auto
makers ter wereld".
Maar ook in de eerstvolgende
jaren moet Volvo gezonder wor
den. Volgens topman Deleye
moet Volvo bij een produktie
van 100.000 auto's 'winst noch
verlies' maken. Dat zit er dit jaar
niet in, Volvo draait in 1991 met
een flink verlies, erkent Huberts.
En ook volgend jaar zal moeilijk
worden, omdat Volvo dan nog
steeds met 'afslankingskosten'
zit van reeds weggestuurde
mensen die nog tot eind 1992
op de loonlijst staan als ze geen
andere baan vinden.
Hij zwemt in het geld, maar kan z'n gezicht beter niet laten zien
Het Japanse concern Mitsubishi wil dat er in Bom vanaf 1995 doelmatiger wordt gewerkt. In plaats van dertig uur nu, moet een auto in 1995 in
vijftien uur worden gemaakt foto archief
PEN HAAG MARIEN VAN DEN BOS
Sluw en meedogenloos, zakkenvuller,
bedrijvenmelker of illusionist te Laren.
Er zijn de laatste jaren niet veel vrien
delijke woorden gewijd aan de mul
timiljonair J. J. Kuijten. Maar de 52-ja-
rige zakenman houdt zich muisstil, on
zichtbaar achter een hoge wal om zijn
Larense villa. Hij houdt geen toespra
ken, geeft geen interviews en heeft zich
voor officiële gelegenheden een glim
lach aangemeten die ronduit kramp
achtig aandoet.
De econoom drs. Jan J. Kuijten is een
razendsnelle financier die bedrijven
opkoopt en die vervolgens 'uitzuigt'.
Wanneer het bedrijf daardoor in de
problemen komt, blijkt Kuijten er al
lang weer weg te zijn. Die handelwijze
heeft hem de bedenkelijke titel van 's
lands meest beruchte 'raider' opgele
verd.
Ook nu weer is Kuijten in het
nieuws, door de overname van het fail
liete Leidse automatiseringsbedrijf In-
fotheek door Install Data, dochter van
Venture Fonds Nederland van....Kuij
ten.
Afgelopen zomer was de omstreden
zakenman een van de hoofdrolspelers
in de affaire HCS, het noodlijdende
software-concern dat door Kuijten in
de hoogtijdagen van de automatise-
ringsgolf op de beurs is verkocht. Het
Bossche concern was destijds een
doorslaand succes, vooral voor de por
temonnee van groot-aandeelhouder
Kuijten. Het bedrijf zit echter nu al
maanden zwaar in de problemen.
Kuijten, al eerder onder druk van
aandeelhouders en commissarissen
aan de kant gezet als directeur, kwam
nog wel een keer langs om te helpen.
Hij beloofde de noodlijdende dochter
Savin (die hij destijds 'als laatste daad'
had aangekocht) over te nemen. Voor
zijn goedheid eiste Kuijten^ wel een
meerderheid in Infotec, de parel van
HCS. Het plannetje ging echter niet
door, omdat HCS andere redders (J.
van den Nieuwenhuyzen, E. Albada
Jelgersma, L. Melchior en enkele ban
ken) vond die bereid waren het con
cern intact te laten.
J. J. Kuijten: verguisd door zakenbroe-
ders. foto anp
Maar Kuijten zit niet bij de pakken
neer. Voor een ondernemer met veel
geld in kas zijn er op dit moment vol
doende kansen om zieke, of al bezwe
ken concurrenten over te nemen.
Vooral op het gebied van de pc's (per
sonal computers). De Leidse pc-distri-
buteur Infotheek ging vorige week bij
na van de ene op de andere dag failliet
en wie staat er op de stoep om het
zaakje voor een appel en een ei over te
nemen: Jan J. Kuijten.
Bier slaat dood
Als zakenpartner of werkgever is Kuij
ten allang niet meer populair. Afgaan
de op mensen die hem hebben meege
maakt, is Kuijten ook in de omgang al
lesbehalve graag gezien. „Niemand
kent hem eigenlijk anders dan van toe
vallige ontmoetingen, meestal bij het
Amsterdamse café Hoppe. Daar eta
leert hij zijn mateloze zelfingenomen
heid, op een manier waar het bier van
zijn omstanders van doodslaat."
Hoe bereik je zo'n status: Zwemmen
Multi Act. Al snel kreeg hij vat op het
beursfonds Nierstrasz, een producent
van zwaar materieel voor de bouw.
Vervolgens kocht hij bijna de helft van
de aandelen op van concurrent Mul
der's Rollend Materieel in Boskoop.
Zijn doel was beide bedrijven te laten
fuseren, maar die poging faalde. Vol
gens betrokkenen vooral omdat „Kuij
ten zich misselijk gedroeg ten opzichte
van de directie van Muldep Het leek
wel of hij er plezier in had die mensen
te schofferen en te vernederen."
Kuijten toog vervolgens aan de slag
om Nierstrasz om te bouwen tot een
privé-beleggingsfonds in beginnende
high-tech-ondememingen, zoals Tulip
en Neways. Alle zwakke plekken van
Nierstrasz werden overgeheveld naar
drie volledige dochters, die vervolgens
roemloos failliet gingen. Kuijten zelf
ging het voor de wind. Alle bedrijven
waar hij in belegde, brachten later op
de beurs aanzienlijke sommen geld op.
Echte ondernemer
Maar daarmee was de 'raider' niet te
vreden. Hij wilde zijn eigen automati-
seringsconcem. Van Holec nam hij
vervolgens Reiss&Co over, een han
delshuis in elektronische apparatuur,
dat hij ombouwde tot beleggingsmaat
schappij in high tech-fondsen. Een jaar
later was het dan zover: Holec had ook
Holec Control Systems (HCS) in de
aanbieding. „Nu word ik eindelijk een
echte high tech-ondernemer", zei hij
tegen bekenden.
HCS is voor Kuijten inmiddels een
gepasseerd station. Het concern wor
stelt tegen de ondergang, maar Kuijten
telt zijn winst. Volgens financiële krin
gen heeft de 'raider' zo'n 140 miljoen
gulden opgestreken tot het HCS in
1986 naar de beurs bracht.
Nu dan heeft hij zijn zinnen gezet op
Infotheek. De droom van Kuijten over
een groot, liefst wereldomspannend
verkoop-netwerk van high tech-appa-
raten duurt gewoon voort. Als een niets
ontziend, ijzig pokerspel met hoge in
zet.
in het geld, maar je gezicht beter niet
kunnen vertonen? Kuijten werkt daar
al sinds zijn studententijd in Amster
dam aan. De eerste financiële rel rond
zijn persoon ontstond toen hij als be
stuurslid van de faculteitsvereniging in
1968 een jaarcongres organiseerde. Na
afloop bleek de commerciële uitgave
van de bundeling toespraken over
'Concentraties in het bedrijfsleven' niet
alleen te zijn 'samengesteld' door J. J.
Kuijten, ook een groot deel van de op
brengst ging zijn kant op. Die rel kostte
hem waarschijnlijk het uitzicht op een
wetenschappelijke carrière, zo wist het
managersblad Quote enkele jaren gele
den te melden.
Via een stage kwam hij vervolgens
terecht bij het adviesbureau McKinsey.
Het zou van heel korte duur zijn en
niet naar wederzijds genoegen. Kuijten
was namelijk tevens op een ander front
aan de slag: de aankoop van pakhuizen
in de Amsterdamse grachtengordel.
Voor McKinsey was het beroep van
consultant echter onverenigbaar met
die van handelaar in onroerend goed.
De toenmalige McKinsey-baas Max
Geldens moet ongeveer zijn ontploft
toen een van zijn Britse klanten zich
over Kuijten kwam beklagen. Bij het
zoeken naar een geschikt pand werden
de Britten voor de voeten gelopen, no-
tabene door een McKinsey-consultant.
Gouden handdruk
In 1973 dook Kuijten weer op als direc
teur van het Britse Jessel Securities Ne
derland. Hij ging op jacht naar zielto
gende bedrijven die in het bezit waren
van een interessant dochterbedrijfje.
Met Jessel probeerde hij vervolgens de
Koninklijke Nederlandsche Stoomboot
Maatschappij (nu onderdeel van Ned-
lloyd) over te nemen. Het concern ging
meteen en met succes preferente aan
delen uitgeven om de overvaller buiten
de deur te houden. Kuijten verloor de
strijd, maar zou die 'truc' wel onthou
den voor later.
Met een gouden handdruk van Jessel
(inmiddels ook failliet) begon Kuijten
in 1976 voor zichzelf, met het bedrijf
HCS-bestuurders Sanders, Van den Boogaard en Vissers geven begin augustus ope
ning van zaken over de reddingspoging die enkele grootaandeelhouders ondernamen
om het concern van de ondergang te redden. foto dijkstra
