Spitsuur in het
Naaldenpark
A
ZATERDAGS
Het welvarende Zürich
is beroemd om zijn
banken. Sinds een
paar jaar maakt de
stad ook 'furore' van
wege de levendige han
del in drugs. Het 'Naal
denpark' in het cen
trum van de stad is
uitgegroeid tot de
grootste drugsmarkt in
Europa. Overal in het
park wordt gedeald en
slapen verslaafden hun
roes uit. De overheid
kijkt toe. "Het park
ontslaat hen van de
plicht het drugspro
bleem afdoende aan te
pakken", aldus een
hulpverlener.
m cht uur 's ochtends: spitsuur in
Zürich. Forenzen stromen uit de
JÊm JL^tations door het enorme onder
grondse winkelcentrum de roltrappen op schikte plaatsen
voor bijna 3 gulden per stuk. Andere hulpver
leners trekken dozen met katoenen watjes,
naalden en condooms open. Dealers doen
hun ronde in de menigte en bieden hun waar
in verschillende talen te koop aan: „Cocaïne!
Wie wil er coke?"
Overal waar je kijkt zie je junks heroïne
spuiten - in hun armen, benen en andere ge-
hun lichaam. Een knap
pe jonge meid in een roze joggingpak rolt
haar mouw op, zodat haar vriend haar een
shot kan geven. Ze is niet echt verslaafd,
maar komt even aanlopen op weg naar haar
werk. Een Jean-Paul Belmondo type in een
leren jack draagt zijn reservespuiten als pot
loden achter zijn oren.
Een blonde gespierde jongen wankelt en
de Bahnhofstrasse, de hoofdstraat
Zürich. Ze zien er netjes en ordelijk uit ty
pisch Zwitsers.
Tegelijkertijd komt een paar honderd me
ter verder, in een groot park achter het sta
tion en het nationale museum, een ander
spitsuur op gang. Tientallen drugsverslaafden
verdringen zich rond een klein gebouwtje dat
wordt bemand door ambtenaren van de klapt dubbel wanneer de drug begint t
openbare gezondheidsdienst in Zürich. Ze ken. Twee vrouwelijke welzijnswerkers slaan
zwaaien met vuisten vol plastic injectiespui- zijn armen over hun schouder en zeulen hem
ten die ze 's nachts hebben gebruikt. Het per- moeizaam naar hun bus, waar ze hem met
soneel van de gezondheidsdienst haast zich zuurstof weer bijbrengen. Dagelijks voeren ze
de vuile spuiten om te wisselen voor nieuwe, dertig tot veertig van dergelijke 'reanimaties'
Het is druk rond het loket, maar op een uit. Vijf minuten later is de jongen weer terug
vreemde manier ook heel rustig. Heroïne bij het gebouwtje om zijn oude naalden om
maakt mensen passief. te wisselen.
Heroïne en procaine (een verdovend mid-
ironisch del dat een soortgelijk effect heeft als cocaï-
De situatie is ironisch. Weinig landen zijn zo ne) zijn het meest in trek, maar cocaïne rukt
conservatief als Zwitserland. Toch worden op. 'Crack' cocaïne is nog vrij onbekend,
hier in alle openheid drugs gebruikt op een hoewel de eerste 'freebasers' (gebruikers van
schaal die zelfs in Amsterdam ongekend is. crack) al op het toneel zijn verschenen. Eric
Heroïne en cocaïne zijn illegaal in Zwitser- Schönauer, directeur van de openbare
Overal in het
park wordt
gespoten
gedeald en
gereanimeerd
land, maar in het Naalden
park wordt er dagelijks
door honderden verslaaf
den in gehandeld.
Ooit dirigeerden politie
en autoriteiten een paar
verslaafden naar het park
om ze zo uit het zicht van
het publiek in de hoofd
straten te houden. Dit be
leid heeft averechts ge
werkt. Dank zij de aan
dacht van de internationa
le pers staat Zürich nu niet
alleen bekend om zijn
banken, maar ook om zijn drugshandel. Het
'Naaldenpark' is uitgegroeid tot de grootste
drugsmarkt van Europa.
Hoewel er al sinds 1986 verslaafden in het
park komen, is hun aantal in de afgelopen
twee jaar dramatisch gestegen. De Zwitsers
zien zich nu genoodzaakt nieuwe antwoor
den te zoeken 'voor de complexe problemen
die de drugsverslaafden met zich meebren
gen.
Om acht uur 's ochtends zitten er zo'n 200
harddrugsgebruikers in het park. Tegen het
vallen van de avond groeit hun aantal tot bij
na 2000 man. Als ze hun voorraad injec
tiespuiten hebben vernieuwd, begeven ze
zich wankelend en in slow motion naar de
geïmproviseerde tafels vóór het gebouwtje
van de openbare gezondheidsdienst bij de
oude muziektent.
De 'eigenaars' van de tafels komen onder
aan in de sociale hiërarchie van de junks. Zelf
hebben ze niet genoeg geld om drugs te ko
pen, maar bereiden de 'brown sugar' (heroï
ne) voor anderen. Het goedje wordt met be
hulp van een aansteker in een lepel verhit,
opgelost en met een injectiespuit via een si-
garettenfïlter opgezogen om onzuiverheden
te verwijderen. In ruil voor deze dienstverle
ning krijgen de tafeljunks het filter en de
laatste druppels in de injectiespuit. Een korte
trip, maar beter dan niets.
Reanimatie
Een welzijnswerker roert in een kom slappe
thee met een lepel die aan de ketting is ge
legd. Lepels zijn hier een waardevol bezit:
verslaafden kunnen ze bij de openbare ge
zondheidsdienst kopen en weer inleveren
zondheidsdienst: „Wij delen da
gelijks 12.000 injectienaalden uit.
Vorig jaar waren dat er nog
9.000. Maandelijks sterven vier of
vijf mensen aan een overdosis."
Volgens Schönauer neemt de
aanvoer van heroïne toe. „Dat
blijkt uit de scherpe prijsdaling
van de afgelopen zomer. Ook de
prostitutie stijgt, evenals de cri
minaliteit. We zien steeds meer
verslaafden die er heel slecht aan
toe zijn en eigenlijk in een zie
kenhuis zouden moeten worden
opgenomen. Mijnpersoneel
heeft het breekpunt bereikt. Er moet iets ge
beuren."
Mafia
Ook 'Claus' vindt dat er iets moet gebeuren.
Hij is vóór in de dertig en al heel lang ver
slaafd. „Ik begon langzaam," vertelt Claus,
terwijl hij een naald in zijn arm steekt. „Ik
was tuinman en nam alleen tijdens het week
einde drugs. Toen begon ik elke dag te spui
ten. Ik bleef steeds vaker weg van werk. Op
een dag had ik me verslapen. Ik vertelde mijn
baas dat ik drugs had gebruikt. Eerst geloofde
hij me niet, later werd ik ontslagen. Dus
kwam ik hier."
Claus beschouwt zichzelf als een zaken
man: „Ik heb een mooi huis buiten de stad.
Ik koop hier drugs en verkoop ze waar ik
woon. Daar ligt de prijs veel hoger. Met de
winst koop ik drugs voor mezelf en voor mijn
vrouw. Het is een goed lopende zaak."
Volgens Claus is de 'sien' in het park de
laatste tijd veranderd. „In het begin waren
we allemaal Zwitsers onder elkaar, iedereen
kende iedereen en was vriendelijk. Nu heb je
al die Turkse en Libanese dealers. Die zijn
net als de mafia. Ik vind dat de politie hard
tegen ze moet optreden."
'Willi' is het hier roerend mee eens. Hij is
een forse kerel met een open gezicht. Net als
veel van de verslaafden ziet hij er wat groeze
lig uit, maar hij is beslist geen lichamelijk
wrak. „De Turken, de Libanezen, de -Marok
kanen, de zwarten, we willen ze hier niet,"
zegt hij. „Zeker, ze hebben de prijs van de
drugs naar beneden gebracht, maar toch
moeten we ze niet. Dit park is alleen voor
Zwitsers."
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1991
Rond het loket van de gezondheidsdienst verdringen de junks zich om een schone spuit te bemachtigen.
Zwitserland kent geen nazorg voor verslaafden. Er zijn geen anonieme zelfhulpgroepen zoals elders in de wereld.
Conservatief Zürich herbergt grootste drugsmarkt van Europa
tie: „We maken ons niet druk om individuele
gebruikers, maar richten ons vooral op dea
lers en verslaafden die andere misdaden be
gaan. Wat betreft drugsverschaffing door de
staat of zelfs legalisatie zijn wij van mening
dat een dergelijk beleid alleen kan werken
wanneer het in heel Europa wordt doorge
voerd." Een 'Europese oplossing' is het tover
woord in Zurich, maar het lijkt een loze kreet.
Niemand weet hoe een dergelijke samenwer
king gestalte moet krijgen.
Ondertussen gaan de zaken in het Naal
denpark gewoon door. Op het gras rond de
muziektent liggen verslaafden op slaapzak
ken en stukken karton hun drugsroes uit te
slapen. Welzijnswerkster Doreen doet haar
ronde langs de uitgetelden. Voorzichtig tilt ze
met haar duim hun oogleden even op om te
controleren of ze inderdaad in dromenland
zijn en niet dood.
De dealers brengen hun waar onvermoei
baar aan de man. De handel is kleinschalig,
nooit meer dan tien of twintig gram per keer.
Het is allemaal heel onschuldig vergeleken
met de agressieve, op grof geld gerichte
drugsmarkt in Amerika. Hier zie je geen gou
den kettingen, geen oppiepers en geen wa
pens nog niet. De paden liggen bezaaid
met de blauwwitte verpakkingen van de uit
gereikte injectiespuiten en bloedige watjes.
Een particulier schoonmaakbedrijf houdt het
park schoon, omdat de stadsreiniging weigert
hier op te ruimen.
Ongevaarlijk
Hoe schokkend de situatie ook is, toch heeft
het iets van déjd vil Sociaal gezien loopt
Zwitserland twintig jaar achter op de rest van
Europa (en veertig op de Verenigde Staten).
De verslaafden van Zürich leven nog in de ja
ren zeventig, toen het jongerenprotest en de
tegencultuur verzandden in cynisme. En de
vriendelijke drugsdealer op de hoek plaats
begon te maken voor een beter georganiseer
de. veel gevaarlijker 'sien'.
Het Naaldenpark is niet echt gevaarlijk. Je
kunt er overdag nog steeds doorheen wande
len zonder te worden gemolesteerd. De ze
ven moorden die in de afgelopen zeven jaar
in het park zijn gepleegd, baren de Zürichse
politie grote zorg. In New York of I^os Angeles
zou een narcotica-agent bij het horen van
dergelijke cijfers lachend van zijn stoel vallen.
Het is natuurlijk ook een kwestie van geld.
De Frankenthal-kliniek op enkele kilometers
van het Naaldenpark is de enige kliniek in
Zwitserland waar verslaafden 'cold turkey'
kunnen afkicken en vervolgens nog langere
tijd worden begeleid. Directeur Heinz I rei
heeft weinig goeds over voor het gedoogbe
leid van de overheid.
„De openbare gezondheidsdiensten en de
sociale uitkeringen zorgen ervoor dat ver
slaafden het park niet meer hoeven te verla
ten," klaagt hij. „Ze krijgen eten, ze hebben
geld, ze kunnen alle drugs kopen die ze maar
willen en er staat een batterij hulpverleners
voor ze klaar. Een goedkope oplossing. Zo
ontslaan de autoriteiten zich van de verplich
ting te zorgen voor onderdak en structurele
opvang voor deze mensen."
Drugsverslaving is een hardnekkig pro
bleem. De Frankenthal-kliniek behandelt i
jaarlijks vierhonderd verslaafden en boekt
daarmee precies hetzelfde resultaat als kli
nieken over de hele wereld: slechts eenderde
van de verslaafden die uit eigen beweging
hulp zoekt, slaagt er in de verslaving te ov er
winnen. Zwitserland kent geen nazorg voor
verslaafden. Er zijn geen anonieme zelfhulp
groepen zoals elders in de wereld. Die zullen
er pas komen wanneer drugsverslaving 'vol
wassen' is geworden en ook in Zwitserland is
gerijpt tot een volksziekte.
VERTALING: MARGREET HESUNCA
Afgezien van de buitenlandse dealers
wordt het Naaldenpark grotendeels door
Zwitsers bezocht. Een kwart van de verslaaf
den komt uit de stad Zürich, nog eens een
kwart uit het omliggende gebied. Veertig pro
cent komt uit de rest van Zwitserland. Slechts
tussen de zes en tien procent komt uit het
buitenland.
Door de toestand in het Naaldenpark is de
ze zomer ook in Zwitserland de discussie
schouwen de verslaafden als slachtoffers en
willen opvang op straat. Maar de program
ma's van de gezondheidsdienst in Zürich zijn
er niet op gericht iemand van drugsversla
ving te genezen.
Legalisatie
Hoewel Zwitserland een oer-conservatief
land is, gaan er steeds meer stemmen op om
drugs te legaliseren. Er lijkt politieke overeen-
tal grote steden, met name Zürich, toestem
ming te geven drugs te verschaffen aan gere
gistreerde verslaafden.
Wat nog het meest opzien baart is dat ook
de politie zich heeft uitgesproken vóór een
tolerant beleid. Een hoge politiefunctionaris
uit het kanton Zürich vergeleek het verbod
op drugs met de 'drooglegging' in Chicago:
een tijdverspilling en een middel erger dan
de kwaal.
