Regio
Verzet geëerd met straatnaamborden
Oudheidskamer wil uit Hollandsche Tuyn
Doesgebied kost Leiderdorp
ruim drie miljoen gulden
Culturele Muzendag samen
met Leiderdorp Aangenaam
Particuliere school kan
niet in Huize Duinauwe
Zaterdag 9 november 1991 Redactie: 071-161400 DICK VAN DER PLAS MIEP DE CRAAFF UESBETH BUITINK WIM KOEVOET ERIC JAN WETERINGS Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: PIET KOOREMAN
27
LEIDEN
NIEUWSLIJN
Beestenboel bij Nieuw-Buitenzorg
LEIDERDORP Het Leiderdorpse tehuis voor meervoudig ge
handicapte kinderen Nieuw-Buitenzorg heeft van de stichting
kinderpostzegels 35.000 gulden gekregen voor de kinderboerde
rij Beestenboel. Bij de foto van de overhandiging, donderdag op
deze pagina, stond de naam van Nieuw-Buitenzorg per abuis
niet vermeld.
Stichting heeft ruimte te weinig in Leiderdorpse herberg
LEIDERDORP UESBETH BUITINK
Terugkoop van het Doesgebied
kost Leiderdorp ruim drie mil
joen gulden. Dat heeft de ge
meente afgesproken met de Ge
meenschappelijke Vuilverbran
ding Leiden (Gevulei). De Ge-
vulei had de grond van Leider
dorp gekocht om er een stort
plaats voor bouw- en sloopafval
in te richten. Een uitspraak van
de Raad van State hield dat ech
ter tegen. Leiderdorp moet nu
3.310.500 gulden aan de Gevulei
betalen om de grond per 1 ja
nuari 1992 terug te krijgen. De
Gevulei verwijdert eerst de
puinvloer die op de grond is
aangebracht en zaait er gras in.
De toegangsbrug wordt verwij
derd.
i nnFsnoBpHe! voorstel we"< aangedra-
gen door een woordvoerder van
de werkgroep Culturele Mu
zendag, 'voor het behoud van
een eigen cultureel gezicht van
Leiderdorp in het epoque van
krappende budgetten'. Wethou
der C. Kemer noemde de orga
nisatie van een gezamenlijke
manifestatie 'een goed idee'.
„We zijn een voorstander van
een bundeling van activiteit,
maar we kunnen de werkgroe
pen niet dwingen."
De Culturele Muzendag in Lei
derdorp gaat wellicht samen
met Leiderdorp Aangenaam de
jaarlijkse manifestatie organise
ren. Op de Muzendag presente
ren ieder jaar culturele vereni
gingen zichzelf. Leiderdorp
Aangenaam is een interculture
le manifestatie, waarbij de ver
schillende bevolkingsgroepen
een facet van hun cultuur laten
De Oudheidkamer wil weg
uit de herberg 'De Hol
landsche Tuyn' aan de Lei
derdorpse Hoofdstraat. De
stichting kampt met ruim
tegebrek. „We krijgen nog
altijd nieuwe expositie-
stukken, maar die kunnen
we nergens kwijt", ver
klaart woordvoerder E. ten
Hooven. „Mijn garage staat
al vol."
LEIDERDORP UESBETH BUITINK
De Oudheidkamer wil boven
dien een ruimte om tijdelijke
exposities in te richten. Ten
Hooven: „Een tentoonstelling
over de Rijn, omdat Leiderdorp
is ontstaan door de ligging aan
de Rijn en daarover is veel te
vertellen. Of een tijdelijke expo
sitie over de oude industrieën
die Leiderdorp heeft gehad: de
pannebakkersfabriek, de olie
industrie, de lijmfabriek. Over
ieder facet kun je een tentoon
stelling inrichten."
Het verlanglijstje van de Oud
heidkamer telt nog meer wen
sen. „We willen graag een vesti
ging op de begane grond. De
trap die je in De Hollandsche
Tuyn op moet, is een obstakel
voor mensen die slecht ter been
zijn. En we willen het liefst in
het Oude Dorp, omdat daar Lei
derdorp is ontstaan."
„Uit een oud winkeltje krijgen
we binnenkort het interieur.
Vooral de toonbanken willen we
IH Sm i
„We hebben maar 488 gulden", benoemt E. ten Hooven (links) de moeilijkheden die de Oudheidkamer ondervindt bij de speurtocht naar een
nieuw onderkomen. Rechts vice-voorzitter J. Fisser. foto holvast
heel graag hebben, omdat we zo'n authentiek pandje aan de bracht. En hij was zo'n beetje de
die ook als vitrines kunnen ge- Hoofdstraat te zitten. Vroeger bank van lening."
bruiken we zouden alleen zat daar Roel Marbers, die pe- De vraagprijs voor het pand
niet weten waar we ze moeten troleum en haarspeldjes en ser- bedraagt echter 125.000 gulden,
opbergen." viezen verkocht. Vlak na de oor- „En we zouden nog een keer
„Dat winkeltje staat nu te log verhuurde hij wasmachines dat bedrag kwijt zijn aan een
koop. Het zou leuk zijn om in die hij op de bakfiets rond- verbouwing, want er moet ont
zettend veel aan worden ge
daan. Er is geen gas, er wordt
nog gestookt op olie en de pla
fonds vallen naar beneden. Zelf
hebben we maar 488 gulden",
constateert Ten Hooven wrang.
De paniek sloeg bij de stich
ting even toe, toen werd ge
vreesd dat de Oudheidkamer
verplicht zou worden uit de
'Hollandsche Tuyn' te vertrek
ken. Tot december 1992 mag de
Kamer in het pand blijven, zo
blijkt uit het koopcontract dat
vier jaar geleden bij de overna
me van het pand met de ge
meente werd gesloten. Daarna
moet de zolder als slaapkamer
worden gebruikt.
De gemeente stelt echter met
nadruk dat die verplichting niet
hoeft worden nagekomen. „De
eigenaren hebben inmiddels
aan de andere kant van het
pand een slaapkamer ingericht.
Het is verder aan hen of ze na
volgend jaar het huurcontract
willen verlengen." Eigenaar J.
Sloof wil volgend jaar met de
gemeente onderhandelen om
een nieuw jaarcontract op te
stellen. „Mits de Oudheidkamer
dan niet al iets anders heeft ge
vonden."
Ten Hooven hoopt dat de ge
meente wil helpen om een rui
mer onderkomen te vinden.
„Het is in het belang van de ge
meente om de historie te bewa
ren. Maar dan moet de ge
meente wel die historische
waarde inzien." Verzoeken van
de Oudheidkamer om onderdak
te krijgen in een van de vrijge
komen basisscholen, werden af
gewezen. „We hadden een lo
kaal willen hebben in 'Het Zijl
kwartier' aan de Splinterlaan,
maar daarvoor had de gemeen
te al teveel aanvragen."
Wens Voorschotenaar L. van der Bijl eindelijk in vervulling
WASSENAAR PASCALLE CAPPETT1
VOORSCHOTEN MIEP DE GRAAFF
Met de vernoeming van een he
le woonbuurt naar voormalige
plaatselijke verzetsstrijders
komt een langgekoesterde wens
van Voorschotenaar Leo v^n der
Bijl in vervulling. Tien jaar lang
leefde bij Van der Bijl die
zich tijdens de oorlogsjaren
evenmin onbetuigd liet jegens
de Duitsers het idee dat
Voorschotenseverzetsmensen
een dergelijk eerbetoon verdie
nen. De gemeente stond daar
niet onwelwillend tegenover,
maar had in één keer niet ge
noeg straten, c.q. een hele
buurt, ter beschikking om de
verzetsmensen een passende
omgeving te bieden. Per slot
van rekening geeft het geen pas
in, pakweg, een bloemenbuurt
ineens een verzetsman onder te
brengen.
Aanvankelijk dacht Van der Bijl
(74) dat de gemeente zijn initia
tief nooit zou belonen. Tot hij
drie jaar geleden zijn boekje
met herinneringen aan het
Voorschotense verzetswerk,
'Zand over Acht', ten doop
hield. Bij die gelegenheid
schoot burgemeester Cannegie-
ter hem aan met de mededeling
dat het boekje nu enig houvast
bood, 'mocht het met die
straatnamen ooit nog zo ver ko
men'. Waarna er een hele
nieuwbouwwijk, Starrenburg,
oprukte en Van der Bijls hoop
groeide. Niet voor niets: onlangs
werd in aanwezigheid van zo'n
honderd nabestaanden, afge
vaardigden van de gemeente en
Van der Bijl zelf het eerste
straatnaambord, dat van Bertus
van Aken, onthuld. De andere
borden, met daarop de namen
van Alexander Adamski, Frans
Everstijn, Teun de Groot, Bram
Limburg, Cor van Osnabrugge,
Martinus van der Stoel en Jan
Wagtendonk, volgen, zodra de
bewuste straten al wat gezicht
hebben gekregen.
Zeldzaamheid
Van der Bijl toont zich nu een
tevreden man, temeer daar het
volgens hem uniek is dat acht
plaatselijke verzetsstrijders in
één klap worden vernoemd.
„Maar volkomen terecht. Ik
vond dat zoiets een keer moést
in ons dorp. In buurgemeenten
als Leiden en Wassenaar is er
niets mee gedaan en dat komt
deels omdat de meeste betrok
kenen niet meer in leven zijn,
dan wel elders zijn gaan wonen.
Gelukkig hebben- we in Voor
schoten nog wel een paar ver
zetsmensen die nog leven, an
ders was er hier ook niets van
gekomen. Dat terwijl van de
acht mensen die nu een eigen
straat hebben, er maar twee de
oorlog normaal zijn doorgeko
men: Martinus van der Stoel en
Cor van Osnabrugge. Bertus van
Aken overleefde een aanslag.
Teun de Groot werd eveneens
neergeschoten, maar hij was op
slag dood. Jan Wagtendonk,
Bram Limburg en Alexander
Adamski zijn alle drie in maart
'45 gefusilleerd in Rotterdam.
En Frans Everstijn is door uit
putting overleden in een con
centratiekamp."
Van der Bijl zelf was een derge
lijk lot beschoren. Hij was al in
een dodencel geplaatst, maar
werd daar op het laatste mo
ment uitgehaald omdat de
Duitsers dachten dat er uit hem
nog waardevolle informatie te
krijgen was. ,Der Bijl muss war-
ten, er kan nog manches er-
zahlen', zo luidde het telegram
dat de Voorschotenaar van de
dood zou redden.
Uitpuzzelen
Het kostte Van der Bijl de nodi
ge hoofdbrekens om te bepalen
wie er voor een eigen straat
naam in aanmerking zou ko
men. De gemeente kon acht
straten beschikbaar stellen
maar het Voorschotens verzet
telde heel wat meer namen. Van
der Bijl overlegde met twee nog
levende leden van het verzet,
Jan de Bres en Henk van de Pol.
Over één naam was het drietal
het snel eens: die van Bertus
van Aken. De bekende schilder
was de initiatiefnemer van het
verzet in Voorschoten. Hij gal
alle mogelijke hulp aan onder
duikers. Hij regelde voor hen
onderdak, geld en distributie
bonnen. Hij werd op 3 septem
ber 1944, staande in de voor
deur van zijn huis aan de Voor
straat 7, neergeschoten door de
SS. Hij werd door vier kogels ge
troffen maar overleefde de aan
slag toch. In 1982 overleed Van
Aken, die in zijn woonplaats
eveneens veel bekendheid ge
noot als voorzitter van voetbal
vereniging SVLV en als actief
bestuurder van de midden
standsvereniging, kortom, een
heel bekende Voorschotenaar.
Vandaar ook dat hij de belang
rijkste straat de toegangsweg
naar Starrenburg juist naar
hem is vernoemd.
De aannemer Cor van Osna
brugge, in 1968 op 65-jarige
leeftijd overleden, was Van
Akens belangrijkste medewer
ker bij de Landelijke Organisatie
voor hulp aan onderduikers
(L.O.). Ook hij gaf iedereen,
'zonder aanzien des persoons',
hulp. Hij onderhield de contac
ten over onderduikadressen
met de andere regio's.
De huisarts Martinus van der
Stoel hield zich in het bekende
hoekpand Veurseweg/Papelaan
vanaf '41 vooral bezig met de
hulp aan vervolgde Joodse kin
deren. Daarnaast was hij vanaf
het begin actief betrokken in
het artsen verzet. Hij overleed
'op 87-jarige leeftijd, nu zes jaar
geleden. Naar hem is in Voor
schoten ook een gezondheids
centrum vernoemd.
Als plaatselijk leider van het Na
tionaal Steun Fonds voorzag
Frans Everstijn talrijke gezin
nen in de wijde omgeving van
geld en valse papieren voor on
derduikers. Daarnaast was hij
medewerker van de falsificatie
centrale van de NSF. Hij werd
op 7 juli 1944 door verraad ge
arresteerd en op transport ge
steld naar concentratiekamp
Neuengamme, waar Everstijn in
november dat jaar overleed.
Medisch student Jan Wag
tendonk was medewerker van
de inlichtingendienst (de groep
Packard) die informatie over ac
tiviteiten van de bezetter verza
melde en in handen speelde
van de Engelse inlichtingen
dienst. Ook was hij contactman
van de Orde Dienst en van de
Binnenlandse Strijdkrachten.
Hij werd eind februari 1945 ge
arresteerd en behoorde tot de
groep die op 12 maart op het
Rotterdamse Hofplein werd ge
fusilleerd. Wagtendonk was
toen pas 23 jaar.
Bram Limburg trof hetzelfde
lot. De toen 20-jarige Voorscho
tenaar had jarenlang bij de L.O.
en bij de Landelijke Knokploeg
organisatie gezeten, alsmede bij
de inlichtingendienst. Limburg
was één van de mensen die op
een donkere avond het hele be
volkingsregister van Voorscho
ten uit het gemeentehuis weg
haalde en zodoende een groot
aantal dorpsgenoten redde van
gedwongen deportatie naar
Duitsland.
Alexander Adamski, een uit het
Duitse leger gedeserteerde Pool,
was bij het verzet medewerker
met speciale taken, zoals de li
quidatie van Duitse deserteurs.
Ook rapporteerde de student
over het doen en laten van SD-
provocateurs, met name de be
ruchte Voorschotense SD-agent
Verkoren. Ook hij werd in Rot
terdam gefusilleerd. Adamski
werd slechts 25 jaar oud.
Rijwielhandelaar Teun de Groot
stond bekend als een zeer felle
anti-fascist en eveneens L.O.-
medewerker. Het verhaal gaat
pand. „Zij komen voor dit over
gangsrecht niet in aanmerking
en mogen er dus niet in", merkt
Issendonck op.
Met 'zij' doelt Issendonck op
de Stichting Haesebroek waarin
de twee oprichters de ortho
pedagoog Rob Broeren en de
psycholoog Reinier van Kuyk
en het stichtingbestuur van de
oudervereniging voor dyslecti
sche kinderen, Euromark, zijn
verenigd.
In 1988 zette een soortgelijke
stichting in Bosch en Duin haar
schouders onder de oprichting
van de particuliere basisschool
'Maupertuus' voor kinderen
met lees- en spelllingsmoeilijk-
heden. Een middelbare school
leek voor de initiatiefnemers
Broeren en Van Kuyk een lo
gisch vervolg op deze basis
school.
Leo van der Bijl, de Voorschotenaar die het initiatief nam om plaatselijke verzetshelden te eren via een eigen
straatnaam, bij de Bertus van Akenlaan in Starrenburg. Volgens Van der Bijl is het uniek in den lande dat een
heel buurtje de namen van verzetsmensen krijgt. foto hielco kuipers
dat hij als fietsenmaker gewei
gerd zou hebben een band te
plakken voor een landwachten
Die weigering kan hem fataal
zijn geworden. Hij werd op 3
september 1944 in het kader
van de zg. Silbertanne-acties
vermoord door de SS.
Zelf geen straat
Voor zover in een notedop de
geschiedenis van de acht ver
noemde verzetshelden. Rest de
vraag: waarom heeft Van der
Bijl voor zichzelf geen straat 'ge
regeld', hij hoort als leider van
•de toenmalige inlichtingen
dienst immers in het rijtje ver
zetsmensen thuis? Het ant
woord erop blijkt heel simpel:
„Omdat het uitgangspunt in
Voorschoten is dat mensen
overleden moeten zijn als er
een straat naar hen wordt ver
noemd. Daar zit wel wat in: het
geeft een zeker risico als je een
nog levend iemand een straat
naam geeft. Hij of zij kan altijd
nog een scheve schaats gaan rij
den en dan zit je met je straat".
„En na mijn dood, tja, maar dan
zijn die acht straten in Starren
burg al lang gevuld! Ach, ieder
een is natuurlijk een beetje
ijdel, maar weeg het allemaal
maar eens tegen elkaar af: ik
heb, omdat ik toevallig op tijd
uit die dodencel ben gehaald,
nog een dikke veertig prachtige
jaren gehad. En neem dan ie
mand als Teun de Groot. Die
man was 42 jaar en liet vijf kin
deren achter. Wat die allemaal
hebben gemist - een heel leven
zijn ze zonder vader opge
groeid. Dan vind ik: zó'n man
moet een straat hebben".
MEDEWERKSTER
Het bestuur van de eerste parti
culiere middelbare school voor
kinderen met leerproblemen is
naarstig op zoek naar alterna
tieven voor het voormalig
Koetshuis van Huize Duinauwe.
Het pand aan de Groot Haese-
broekseweg 10 in Wassenaar
was voor de initiatiefnemers
van de school de aangewezen
plek voor de oprichting van
'Maupertuus-Wassenaar'. B en
W besloten onlangs echter an
ders. De op te richten school
niet in overeenstemming
zijn met het overgangsrecht van
het bestemmingsplan Villawij
ken en kan dus niet naar Groot
Haesebroek.
Voor januari 1992 moet er
een andere plek voor de school
worden gevonden. Anders moe
ten de 24 leerlingen die zich
voor het project hebben aange
meld voorlopig nog naar een re
guliere middelbare school. Dat
het Rijnlands Lyceum heeft
aangeboden tijdelijk in de bres
te willen springen door een
vleugel van het gebouw ter be
schikking te stellen, vormt een
lichtpunt in de zoektocht naar
andere lokaties.
Risico
„Het is heel spijtig voor de op
richters, maar zij hebben zelf
het risico genomen door het
pand aan de Groot Haesebroek-
seweg al te huren alvorens nog
maar een enkel gesprek met de
gemeente te hebben gevoerd."
W. Issendonck van de gemeente
Wassenaar trekt namens de ge
meente dan ook zijn handen te
rug. „Met niet geringe verba
zing moest de afdeling bouw
en woningtoezicht uit de pers
vernemen dat enige particulie
ren in Huize Duinauwe een
school wilden beginnen. Dat zij
nu gedupeerd zijn door de be
slissing van B en W is te wijten
aan een ongelukkige fasering.
Waren ze eerst met de gemeen
te komen praten, dan had het
besluit hen niet zo overvallen."
De huidige bestemming van
het pand past volgens hem niet
in het beeld dat Wassenaar voor
het gebied rond de Groot Hae-
sebroekseweg voor ogen heeft.
Woningbouw en behoud van
het natuurgebied gaan voor an
dere bestemmingen. Van dit be
leid kan alleen worden afgewe
ken als de nieuwe toepassing
van het Koetshuis onder het
overgangsrecht valt. Dat wil
zeggen dat alleen een uitzonde
ring wordt gemaakt voor be
stemmingen die te vergelijken
zijn met de Transcedente Medi
tatie-groep die tot enkele jaren
geleden gebruik maakte van het
Onnozelheid
„Zeer stuitend", noemt Rob
Broeren de beslissing van het
college om de plannen van het
tweetal af te wijzen. „In onze
onnozelheid gingen we er
vanuit dat een onderwijsbe-
stemming voor dit pand voor de
gemeente geen probleem was.
Het Koetshuis was tenslotte al
eens ooit bedoeld voor onder
wijs. De gemeente zou geen
cent hoeven bij te dragen. Dus
toen we dit prachtige pand had
den gezien, zijn we direct ge
stopt met zoeken naar alterna
tieven." Een beetje voorbarig,
geeft Broeren nu toe. „Maar de
nonnen die Huize Duinauwe in
eigendom hebben, verzekerden
ons dat zij geen problemen
hadden met de komst van de
school. Ik dacht dat een vergun
ning van de gemeente dan ook
niet lang op zich zou laten
wachten."
„Het bestuur is echter niet
lamgeslagen", verzekert ook
Reinier van Kuyk. „Ons gevecht
tegen de gemeente houdt voor
lopig nog niet op. Het is toch
hartstikke kinderachtig dat zij
wel cursussen in het pand toe
staat, maar geen onderwijs aan
slechts 30 leerlingen." De twee
initiatiefnemers voor de oprich
ting van de school wachten de
nog te komen gesprekken met
de gemeente af, maar hebben
alvast hun oog laten vallen op
een leegstaande vleugel van Het
Rijnlands Lyceum. Vooralsnog 4
houden ze zich echter aanbevo
len voor andere mogelijkheden
in de regio van Leiden en Den
Haag. „In januari gaan we ge
woon van start, al hebben we
dan geen mooi dak boven het
hoofd. Daarna moeten wc zoals
ook al de bedoeling was bij 1 lui-
ze Duinauwe, op zoek naar iets
anders.", aldus Van Kuyk.
