Feiten
Op Friendly Island
bestuurt de chaos
Media-bespeler 'Bibi' Netanyahu
Moskou wil nucleair risico beheersen
Zaterdag 9 november 1991 Redactie: 023-150225 janine bosma altan erdogan ronald frjsart (chef) onno havermans Patrick van den hurk hans jacobs jolanda oukes jan preenen sjaak smakman
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: W1M ENT1US
EN MENINGEN
Bewoners Sint Maarten werken langzaam aan kentering
Wanbestuur, corruptiepraktijken, mafiaconnecties en
schimmige bestuurswisselingen. 'The Friendly Island',
zoals Sint Maarten zichzelf noemt, heeft de afgelopen
weken veel kritiek te verduren gekregen uit de Tweede
Kamer. Het kan niet getolereerd worden dat in een deel
van het Nederlandse Koninkrijk zö gespot wordt met de
wetten van behoorlijk bestuur, klonk het streng uit Ne
derland.
Het eiland heeft onmiskenbaar
problemen. Onder meer als ge
volg van de ongecontroleerde
groei van het toerisme. Die be
drijfstak trok de afgelopen jaren
tienduizenden werkzoekenden.
Het toerisme loopt nu terug. De
werkloosheid stijgt navenant.
PHIUPSBURG STELLA SLOOTEN
CORRESPONDENT ANTILLEN
Het eilandsbestuur van Sint
Maarten hulde zich lang in stil
zwijgen. Op een onlangs gehou
den persconferentie legde de
regering uit dat ze plannen
heeft voor verbeteringen. Over
de kritiek vanuit Nederland
werd met geen woord gerept.
De lokale pers reageerde wel.
Schande, dat Nederland dreigt
met een regeringscommissaris
om orde op zaken te stellen. De
bevolking was ook geschokt
over de plotselinge en heftige
uithalen naar hun eiland. Ver
baasd zijn de bewoners van Sint
Maarten echter niet.
Achterstand
Er is op het eiland een achter
stand in aanleg en onderhoud
van de infrastructuur, openbare
voorzieningen en woningen. De
gevolgen zijn alom zichtbaar.
Duizenden mensen, vooral ille
galen, wonen in schamele, op
eengepakte en verkrotte wonin
gen. Het wegennet is overvol en
De Philipsbaai op Sint Maarten: hotels en recreatiemogelijkheden te
over. De toeristische openheid vergroot echter ook de mogelijkheden
om drugs in te voeren. united photos de boer
in abominabele conditie. Er zijn
klachten over de telefoonver
bindingen en de watervoorzie
ning. Er is een tekort aan
schoolruimtes en er is jaren
achterstand bij de belastingin
ning.
Op de 34 vierkante kilometer
oppervlakte vol heuvels, baaien
en lagunes waaruit het Neder
landse deel bestaat, wonen
maar liefst 60.000 mensen.
Slechts een deel van hen is op
Sint Maarten of één van de an
dere Antillen geboren. Meer
dan de helft van de inwoners
bestaat uit illegalen, afkomstig
van een van de omliggende ei
landen.
Jaarlijks komen zo'n 500.000
mensen, meest Amerikanen, va
kantie vieren in een van de tal
rijke hotels of toeristencom
plexen met diverse restaurants,
winkels en recreatievoorzienin
gen. Tel daarbij de 500.000 toe
risten per jaar die vanaf cruise
schepen een paar uur in Front
Street in Philipsburg worden
gedropt om tax-free elektronica
en juwelen te kopen, en de cha
os krijgt vorm.
De partijen in de Tweede Ka
mer spraken niet alleen over
chaos. Er vielen termen als ma
fia, drugshandel en bestuurs-
corruptie. Inmiddels berucht is
de 'luchthaven-affaire'. Bij de
uitbreiding van de luchthaven
werd samengewerkt met Itali
aanse financiers en aannemers.
Een van die Italiaanse aanne
mers wordt in zijn land ver
dacht van mafia-connecties. In
een rapport van de Venetiaanse
politie komt ook Sint Maarten
aan bod.
Rommelen
Uit de verslagen blijkt dat de lo
kale bestuurders de Italianen
hebben voorgesteld om met de
boeken te rommelen. De begro
ting zou hoger worden gemaakt
dan de werkelijke kosten. Het
gaat om aanwijzingen: bewezen
is er nog niets.
Sint Maarten als paradijs voor
drugsdoorvoer en -handel is
een probleem apart. Er is geen
douane en het eiland is een van
de weinige echte vrijhavens in
het Caribisch gebied. Personen
en vracht hebben vrijwel onge
controleerd toegang via de zee-
en luchthaven.
„Maar douanecontrole alleen is
geen oplossing", zegt de Neder
landse officier van justitie Wes-
selink. Hij kwam twee jaar gele
den naar Sint Maarten om daar
een volwaardig parket op te zet
ten. Al zou er douane zijn, dan
is het eiland via de vele baaien
nog steeds onopgemerkt bereik
baar en geschikt als overslag
plaats".
Ook witwassen van zwart geld
kan op Sint Maarten. Dat ge
beurt via gefingeerde winsten in
een van de vele casino's. Wesse-
link: „De wettelijke middelen
ontbreken om hier iets tegen te
doen. We zullen moeten aanto
nen dat het geld afkomstig is
van criminele activiteiten, dat is
niet makkelijk".
De Tweede Kamer sprak voorts
over 'schimmige bestuurswisse
lingen'. Een moeras van ver
ziekte bestuurlijke verhoudin
gen, noemde minister Hirsch
Ballin het.
'Godfather'
In de veertig voorafgaande jaren
was er op Sint Maarten steeds
één partij aan de macht: de De
mocratische Partij onder leiding
van Claude Wathey. Deze man
koosnaampje de 'Godfather'
bouwde in de loop van de ja
ren een hem welgezind be
stuursapparaat op. Iedereen die
daar anders over dacht, zette hij
buitenspel. Meewerken bete
kende waardering. Veel van de
ze ambtenaren zitten nog
Een meisje v
1 huis in San Nicolas op Sint Maarten. Ook het schoolsysteem op het eiland laat nogal wat te wensen over.
steeds op cruciale posten, zeg
gen sommigen, waardoor iedere
poging tot verandering spaak
loopt.
Na de verkiezingen in april dit
jaar behaalde echter geen enke
le partij een absolute meerder
heid. De oppositiepartij SPA
(Sint Maarten Patriottische Alli
antie), onder leiding van Vance
James, kreeg de meeste zetels:
vier. De DP behaalde er drie en
de PDP (Progressieve Democra
tische Partij) twee.
Een. nieuwe coalitie is nog
steeds niet van de grond geko
men. De SPA spreekt van voor
opgezet spel, de PDP heeft het
over gebrek aan slagvaardigheid
van de SPA. Van zichtbare actie
is geen sprake.
Het eilandsbestuur heeft de Ne
derlandse en Antilliaanse rege
ring zoveel mogelijk buiten de
deur gehouden. De eigen boon
tjes doppen, geen pottekijkerij.
Dat betekent echter ook géén fi
nanciële steun.
Minister Hirsch Ballin en zijn
kabinet voor Antilliaanse zaken
(Kabna) hebben nu een strate
gie gevonden om toch een vin
ger in de pap te krijgen: techni
sche bijstand. Dat is een ambte
lijke term voor het uitlenen van
deskundig personeel. Wetge
vingsjuristen voor het maken
van goede eilandsverordenin
gen, een organisatiespecialist
voor training van lager perso
neel, belastingambtenaren voor
het inhalen van de achterstand
in de inning, ambtenaren van
volkshuisvesting en ruimtelijke
ordening voor de bouw van wo
ningen. En natuurlijk de opzet
van een justitie-apparaat door
de plaatsing van officieren van
justitie, een rechter en twintig
marechaussees voor het opspo
ringswerk.
Kentering
De ware kentering voltrekt zich
echter op Sint Maarten zelf. De
Sint-Maartenaren stonden be
kend als een goedmoedig volk
waarin niet snel een opstand zal
uitbreken. De laatste tijd vallen
echter steeds meer openbare
kritische reacties te horen.
De eilandbewoners pikken het
bijvoorbeeld niet langer dat de
grootste partij (de SPA) tot de
oppositie is veroordeeld. SPA-
leider Vance James zegt het zo:
„De bestuurders hebben de ge
moedelijke cultuur van ons volk
tot nu toe geïnterpreteerd als:
we kunnen doen wat we willen.
Dat zal nu worden afgestraft."
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
Afgaande op de reacties hebben
de Palestijnen en de Israëliërs
allebei de propaganda-slag van
Madrid gewonnen. Israëls on
derminister van buitenlandse
zaken, Benjamin ('Bibi') Neta
nyahu, kreeg donderdag in Je
ruzalem een staande ovatie van
een delegatie van Amerikaanse
joodse leiders. Hij ontving de
eretitel 'Stem van Israël' omdat
hij volgens zijn gehoor op meer
dan voortreffelijke wijze tegen
over de pers Israëls standpun
ten heeft vertolkt.
Netanyahu zal zijn Israël-pro-
motie in de toekomst naar har
telust kunnen botvieren, nu hij
is benoemd tot media-bespeler
in vaste dienst van premier Yit
zhak Shamir.
De 42-jarige Netanyahu is al ve
le jaren een vaste verschijning
op de Amerikaanse televisie.
Zijn taktiek is snel te scoren met
beknopte antwoorden, waarbij
hij niet direct reageert op de
vraag maar op bepaalde tref
woorden, zoals 'grondgebied' of
'vredesplan'. Beknoptheid is
balsem voor de televisiemaker.
Een tv-reporter die een kwart
minuut durende Israëlische re
actie wil hebben op een wereld
probleem, weet dat 'Bibi' in
staat is een op de seconde ge
timed antwoord te geven. Tij
dens de Golfoorlog was hij soms
twintig keer per dag op de Ame
rikaanse televisie te zien.
Die snorrende camera's van
CNN, ABC en CBS bezorgden
Netanyahu geen prettige werk
relatie met zijn baas, minister
van buitenlandse zaken David
Levy, de grote afwezige in Ma
drid. Het heeft tussen Levy en
Netanyahu nooit geboterd, al
vanaf het moment dat de laatste
na de verkiezingen van 1988.
werd benoemd tot onderminis
ter in Levy's departement. De
laatste maanden heeft Levy
geen woord meer "met hem ge
wisseld.
Netanyahu, die in Israël is gebo
ren maar zijn jonge jaren heeft
doorgebracht in de VS en ac
centloos Amerikaans-Engels
spreekt, is altijd gefascineerd
geweest door publiciteit. Al tij
dens zijn studie bedrijfskunde
aan het hoog aangeschreven
MIT in het Amerikaanse Cam
bridge deed hij aan wat de Is
raëli s hasbara noemen, dat wil
zeggen het op alle mogelijke
manieren opvijzelen van Israëls
imago.
Als officier in het Israëlische le
ger leidde hij een speciale ter-
reurbestrijdingseenheid van de
paracommando's. Zijn broer
Yonathan, die hetzelfde deed,
kwam als enige Israëli om het
leven bij de befaamde reddings
actie in Entebbe. Hij comman
deerde de groep die de gijze
laars op het Oegandese vlieg
veld in een bliksemactie be
vrijdde. Na de dood van 'Yoni'
stichtte Benjamin een naar zijn
broer genoemd instituut dat
zich ging bezig houden met de
studie van terreurbestrijding.
Zijn Amerikaanse achtergrond,
en misschien ook zijn studie be
drijfskunde, bezorgden Neta
nyahu een 'fiksersmentaliteit'.
Geen probleem zo groot of er is
wel een oplossing voor. Zijn in
1984 verschenen boek kreeg als
titel: 'Terrorism, How the West
Can Win' (Terrorisme, hoe het
Westen kan winnen).
Pasklaar
Op vragen van journalisten
heeft Netanyahu een aantal
pasklare antwoorden en opmer
kingen klaar. Maar de voorraad
is beperkt. Wie hem tien keer
heeft gehoord op persconferen
ties of bij tv-optredens, kent het
hele repertoir. De journalist die
het onderwerp 'grondgebied in
ruil voor vrede' ter sprake
brengt, krijgt steevast een ant
woord in mijlen en kilometers.
Netanyahu vertelt dan dat hij in
zijn diensttijd was gelegerd in
de buurt van Kalkiliya, op de
grens van Israël en 'wat u de
Westelijke Jordaanoever
noemt'. Zijn peloton bereikte
dan binnen anderhalf uur lo
pend de twaalf kilometer weste
lijker gelegen Middellandse Zee.
Bevindt zijn gehoor zich in Jeru
zalem dan meet Netanyahu
zorgvuldig de afstand tot de Jor-
daan (15 mijl) en tot de zee (35
mijl), met als uitsmijter: 'En dat
noemen ze dan Groot-Israël!'
Netanyahu's taktiek is snel te
scoren met beknopte antwoor
den! waarbij hij niet direct rea
geert op de vraag maar op be-
'grondgebied' of'vredesplan'.
In de Iikud staat hij rechts van
het midden. Net als zijn ment
or, Yitzhak Shamir, behoort hij
tot de 'Jordanië is Palestina'-
school, die meent dat de Pales
tijnen ten oosten van de Jor-
daan al een staat hebben. Maar
dat heeft niemand hem in Ma
drid horen zeggen.
Ashrawi
Overigens was de échte ontdek
king van Madrid de Palestijnse
woordvoerster dr. Hanan Ashra
wi, die samen met de rustig
opererende Palestijnse delegatie
een lange geschiedenis van mi
serabele propaganda deed ver
geten. Als de Palestijnen Yasser
Arafat en de bende van Tunis
een paar jaar in een kast zou
den opsluiten en Ashrawi, Fay-
sal al-Husseini en dr. Haidar
Abdelshafi aan het werk zetten,
zou het Midden-Oosten er mis
schien op den duur wat beter
uit gaan zien. Haar enige fout
maakte Ashrawi op haar laatste
persconferentie, toen ze de
journalisten bedankte voor de
manier waarop deze de Pales
tijnse zaak in de publiciteit had
den gebracht. Dat bezorgde een
aantal collega's klamme han
den.
Hanan Ashrawi maakte een
goede indruk omdat ze alle vra
gen uit de zaal, hoe onbenullig
soms ook, serieus behandelde,
meestal zonder te vervallen in
ideologische clichés. Vooral dat
laatste is uitzonderlijk in beto
gen over het Israëlisch-Arabi-
sche conflict. Verder vielen de
Palestijnse standpunten inhou
delijk op door gematigdheid.
Hét is de vraag of Ashrawi zich
daarmee tot tolk maakte van de
Palestijnse meerderheid, maar
haar manier van optreden heeft
indruk gemaakt in het Westen
en, belangrijker nog, in de Ara
bische ..•ereld en onder de Pa
lestijnen.
Ruimteschild
Toen een delegatie uit de USS, waarin ver
tegenwoordigers zaten van het Unie-mi
nisterie van defensie en de Russische de
fensiecommissie, onlangs een bezoek
bracht aan Washington, is daar gesproken
over de mogelijkheid samen te werken
aan een nieuw, niet-nucleair ruimteschild.
Sindsdien is echter vanuit het Kremlin
duidelijk gemaakt dat Moskou liever via
internationale politieke middelen de pro-
duktie van raketten aan banden legt, dan
een nieuwe generatie anti-raketraketten te
produceren.
In Genève heeft Sergei Chuvachin, een
vooraanstaande wapenonderhandelaar
van de USS, gezegd dat de Unie het in
principe met de VS oneens blijft over het
in 1972 getekende Anti-ballistische Raket
Verdrag (ABM), dat het testen van ruimte-
wapens regelt.
De VS proberen al jaren de oorspronkelij
ke invulling van het verdrag te verbreden
om hun onderzoek en testprogramma van
Star Wars te kunnen uitbreiden. Moskou
heeft altijd vastgehouden aan de zienswij
ze dat een dergelijk testprogramma en
dergelijke wapens in het verdrag zijn ver
boden.
Tijdens de discussies in Washington heb
ben de VS er bij Moskou op aangedrongen
toe te stemmen in aanpassing van het ver
drag, zodat beide zijden niet-nucleaire ra
ketten kunnen plaatsen als bescherming
tegen aanvallen door derde landen, of on
opzettelijke lanceringen.
De VS vonden dit belangrijk met het oog
op het uiteenvallen van de Sovjetunie en
het verspreiden van haar nucleaire arse
naal, waarbij Witrusland, de Oekraïne en
Kazachstan onzekere factoren zijn.
Het Sovjet-standpunt is dat het oude ABM
opnieuw moet worden bekrachtigd. „Wij
zijn van mening dat het verdrag niet ver
ouderd is en dat in de huidige situatie,
waarin aan beide kanten wordt gesneden
in het nucleaire potentieel, het belangrij
ker is dan ooit", aldus Chuvachin.
the independent
Het uiteenvallen van de Sovjetunie heeft
de westerse regeringen zenuwachtig ge
maakt over wie het beheer voert over het
enorme arsenaal kernwapens, en of daar
van misbruik kan worden gemaakt, per
ongeluk of met opzet. Maar er komen
steeds meer bewijzen dat de leiding-nieu-
we-stijl gezwinde stappen onderneemt
om het risico van een kernoorlog op een
nieuwe internationale schaal te beheer
sen.
De beginnende Russische defensiestaf,
nog maar een handjevol mensen in nood-
kantoren in het Witte Huis van Boris Jelt-
sin, werkt eendrachtig samen met de
nieuwe, hervormingsgezinde chefe van
defensie van de Unie van Soevereine Sta
ten (USS).
De Russische defensiestaf die onder lei
ding staat van de plaatsvervangende
Unie-minister van defensie Pavel Grachev
en waarin voormalige leden van de gene
rale staf zitting hebben werkt aan plan
nen die veel verder gaan dan de traditio
nele bilaterale wapenbeheersing tussen de
VS en de voormalige Sovjetunie. Gestreefd
wordt naar bredere internationale samen
werking en beheersing. In sommige geval
len kan dit resulteren in voorstellen waar
de VS moeite mee zullen hebben.
StarWars
Het betreft ondermeer voorstellen voor
een definitief einde aan kemproeven en
het Star Marsproject (het door Ronald
Reagan bepleitte ruimteschild) en een ver
bod op de ontwikkeling van nieuwe lange
afstandsraketten. De Russen willen ook
graag een compleet nieuw afweersysteem
vormen, dat de strikt geheime Sovjet- en
Amerikaanse netwerken en het systeem
van elke andere kernmacht met elkaar
verbindt en internationale waarnemers
heeft op iedere raketlanceerinrichting.
De nieuwe generale staf van de USS, die
wordt gedomineerd door luchtmachtge-
neraals, lijkt er gelukkig mee te zijn hun
langgekoesterde geheimen op dit gebied
te onthullen.
Bovendien bereiden de Russen voorstellen
voor om de terreinen waar vandaan raket-
Soldaten van het Rode Leger in de DDR maken
een Russische kemraket klaar voor transport
In het voorjaar haalde Moskou alle Sovjet-
kemwapens weg uit het voormalige Oost-
Duitsland. archieffoto ap
ten de ruimte in kunnen worden afge
vuurd, vast te leggen. Ze willen een verbod
op gelijktijdige lanceringen om verwarring
bij het luchtafweergeschut te voorkomen
en inspectie van eikaars ruimteschepen.
Tenslotte vragen ze ieder land hun plan
nen voor gebruik van de ruimte ter be
schikking te stellen van de Verenigde Na-
