Extra
Parijse daklozen kamperen in modder en stof
Laatste beren in Pyreneeën met uitsterven bedreigd
Woensdag 16 oktober 1991 Redactie: 023-150239* PIET BERGHUIS Vormgeving: MITZIE MEUERHOF 26
TENTENKAMP DAKLOZEN In BEREN IN PYRENEEEN In een Frans nationaal
hartje Parijs kamperen bijna vierhon- park in de Pyreneeën voeren natuurbescher-
derd mensen, die slachtoffer zijn van mers 'oorlog' met boeren over beren. Deze
de woningnood, in een tentenkamp diersoort dreigt in dit gebied uit te sterven. We-
op een bouwterrein tussen het station tenschappers werden zeis met de dood be-
Austerlitz en de Seine. dreigd door jagersverenigingen
Tentenkamp aanklacht tegen schrijnende woningnood in Parijs
Het heeft akelig veel weg van een vluchtelingenkamp in een door
rampen geteisterd Afrikaans land. Tussen verschoten legertenten
spelen tientallen kinderen in modder en stof, vrouwen in traditio
nele Afrikaanse kledij wachten lijdzaam op hun beurt voor een
noodhospitaal bemand door artsen van Médecins du Monde. Een
voormalige circustent doet dienst als gaarkeuken.
hier voor zijn lol in de modder",
zegt Amara, een van de initiatiefne
mers van de vereniging Droit au
Logement. Voor de goede orde
voegt hij er nog aan toe dat de be
woners van het kamp vrijwel zon- A
der uitzondering werk hebben en al f§
jaren legaal in Frankrijk verblijven.
Amara schat het aantal 'absolute
krepeergevallen' in Parijs op ruim m
60.000 families. Gezinnen die in
mensonwaardige krotten wonen, in
brandgevaarlijke, uitgeleefde pan- m
den, in onderhuur bij vrienden of m
kennissen en mensen die al op
straat staan. Zonder al te veel zicht -f
op verbetering op korte termijn.
De ruim 5000 sociale woningen die
de gemeente Parijs jaarlijks laat
bouwen, zijn niet veel meer dan
een druppel op een gloeiende plaat.
„De gemeente Parijs faalt al jaren
op het gebied van woningbouw.
Het gemeentebestuur, en burge
meester Jacques Chirac voorop, i
teresseert zich alleen
Is dit Liberia of Uganda? Nee, het is Frank
rijk. Hartje Parijs om precies te zijn. En de
ramp die de bijna vierhonderd bewoners
van het kamp bijeen gebracht heeft, heet
woningnood. Tientallen dakloze families,
voor het overgrote deel van Afrikaanse af
komst, bivakkeren inmiddels al weer gerui
me tijd op een bouwterrein tussen het sta
tion Austerlitz en de Seine. Ze staan op
straat omdat ze hun huur niet meer konden
betalen, omdat het krot waarin ze tot voor
kort huisden onbewoonbaar is verklaard of
omdat de spanningen met de mensen bij
wie ze inwoonden te hoog opliepen.
In afwachting van betere tijden hebben ze
onderdak gevonden in het tentenkamp dat
de vereniging Droil
Huisvesting) deze 3
heeft geopend. Volstrekt illegaal, zoals een
woordvoerdster van de gemeente Parijs on
derstreept. De daklozen hebben het terrein
'gekraakt' en zijn niet van plan te vertrek
ken voordat de gemeente hen fatsoenlijke
woonruimte aanbiedt.
„Onmogelijk", zo zegt de woordvoerdster
van de gemeente. „We hebben een wacht
lijst van enkele duizenden uiterst urgente
gevallen. Veel families die nu in het kamp
wonen, staan op die lijst. Maar iedereen
moet zijn beurt afwachten. We hebben ge
woonweg veel te weinig sociale woningen
te vergeven."
Legaal
Het tentenkamp maakt pijnlijk duidelijk
hoe schrikbarend de woningnood in Parijs
de afgelopen jaren gestegen is. Medio juli,
toen het kamp geopend werd, bood het on
derdak aan 37 gezinnen. Een maand later
waren dat er al ruim 90. „Iedere dag komen
er twee of drie families bij. Mensen die echt
geen kant meer op kunnen. Niemand zit
prestige-projecten. Overal worden
luxe kantoren en appartementen
gebouwd. Werknemers die var
normaal salaris moeten leven,
den de stad uitgejaagd. Parijs is
paradijs voor speculanten gewor
den", beweert de woordvoerder var
Droit au Logement.
Tien mille
Dat is niet uit de lucht gegrepen. In
de vrije sector zijn de huur- en
koopprijzen de afgelopen tien jaar
geëxplodeerd. Een huurwoning in een 'nor
male' wijk kost minimaal 100 frank (ruim
dertig gulden) per vierkante meter. Een
twee- of drie kamerappartementje van zes
tig vierkante meter kost dus minstens 1800
gulden per maand. In de koopsector zijn
Dit tentenkamp in hartje Parijs maakt duidelijk hoe schrijnend de woningnood is in de Franse hoofdstad.
bedragen van dertigduizend frank (tien mil
le!) per vierkante meter eerder regel dan
uitzondering. Het gevolg: Parijs wordt meer
en meer een stad voor de 'happy few'.
Tegelijkertijd neemt de leegstand schrikba
rende vormen aan: Volgens het INSEE, het
doorgaans betrouwbare nationale instituut
voor de statistiek, staan er momenteel meer
dan 117.000 woningen leeg in Parijs. Veel
eigenaren laten hun appartement liever
maandenlang leegstaan dan het onder de
prijs te verhuren of te verkopen.
'Mensonwaardig'
Een situatie die volgens de priester Abbé
Pierre ronduit mensonwaardig is. Abbé
Pierre, de stichter van de Emmaus-bewe-
ging die in Frankrijk de status van 'het ge
weten van de natie'1
heeft, heeft zich van het begin af
aan solidair verklaard met de kra
kers in het tentenkamp. Volgens
deze onvermoeibare strijder voor
de zwaksten in de samenleving,
moet de Franse regering ingrijpen
en leegstaande woningen vorde
ren voor de tienduizenden Parijse
krepeergevallen. Dat uiterste mid
del kan de staat op grond van een
verordening uit 1945 in crisissitu
aties gebruiken. En volgens Abbé
Pierre en een veertigtal organisa
ties is er van een absolute crisissi
tuatie sprake in Parijs.
Of de Franse regering zo ver gaat,
valt te betwijfelen. Maar de actie
van de krakers in het tentenkamp
drukt de autoriteiten wel stevig
met de neus op de feiten. Hoewel
de gemeente Parijs nog steeds ca
tegorisch weigert om met de kra
kers te overleggen en alleen maar
geïnteresseerd lijkt in een snelle
ontruiming, heeft de prefect van
het arrondissement Parijs, een
soort Commissaris van de Konin
gin, al toegezegd dat het kamp
niet door de politie ontruimd
wordt voordat alle 400 bewoners
een alternatief is aangeboden.
Telegram
Maar de gemeente Parijs lijkt niet
mee te wülen werken. „De ge
meente negeert ons volkomen.
De enige uitzondering is een ge
lukstelegram dat de burgemeester
'hJ Tvan het Dertiende Arrondisse
ment een familie gestuurd heeft
na de geboorte van een kind in
- het kamp", zegt een woordvoer
der van Droit au Logement. In
middels heeft al een tweede baby
FOTO JACQUES BRiNON het licht gezien in het kamp aan
de Quai de la Gare. Er volgen er
mogelijk nog meer. Verscheidene vrouwen
zijn hoogzwanger en de krakers zijn niet
van zins te vertrekken voordat iedereen fat
soenlijk onder dak is.
PAU/LOURPIOS HANS CERTSEN GPD
„De straf voor het nationale park is
symbolisch. De Raad van Europa
heeft daarmee willen aangeven dat
het park, en daarmee de Franse re
gering, op zijn minst moreel ver
antwoordelijk is voor het verdwij
nen van de bruine beer in de Pyre
neeën", zegt Claude Dendaletche.
De bioloog uit Pau is een deskun
dige bij uitstek. Hij heeft verschil
lende publikaties over de bruine
beer op zijn naam staan en is bo
vendien als wetenschappelijk advi
seur aan het park verbonden. Een
park dat van het begin af aan voor
een onmogelijke opgave heeft ge
staan, zo meent Dendaletche.
„Toen het park in 1967 werd opge
richt, wisten de initiatiefnemers
heel goed dat het juridisch onmo
gelijk was om de beren via een na
tionaal park te beschermen. Vijf
ennegentig procent van het leefge
bied van de bruine beer ligt buiten
het park en dat was in 1967 al zo".
Volgens de Zuidfranse bioloog is
het park van het begin af aan een
zwak compromis geweest tussen
de belangen van natuurbeheer en
die van de vele honderden boeren
en herders in de omgeving. Een
blik op de kaart bevestigt die theo
rie. Het ruim 45.000 hectare grote
park heeft een bijzonder grillige
vorm. Het park beslaat een tiental
len kilometers lange, smalle strook
grond langs de Spaanse grens tus
sen de Vallee d'Aspe en de Vallee
d'Ossau. Het grootste deel van het
park bestaat uit kaal hooggebergte.
De vruchtbare, bosrijke valleien
zijn grotendeels buiten het park
gehouden. En daar houden de
laatste bruine beren zich juist bij
voorkeur op.
Oorlogje
„Biologisch gezien is het bescher
men van de bruine beer in de Py
reneeën geen onmogelijke zaak.
Als we er in zouden slagen een
aantal rustzönes rond het park te
1, zijn we al heel wat verder.
Het gaat niet goed met de laatste in het
wild levende bruine beren in Frankrijk.
Volgens deskundigen leven er nog
maar een stuk of twaalf, dertien ver
spreid over een tweetal hoog gelegen
valleien in de Pyreneeën. Een popula
tie die te zwak is geworden om zich te
kunnen handhaven, vrezen biologen.
In 1967 telden de Pyreneeën er nog
minstens 25. Maar de oprichting van
een nationaal park in dat jaar heeft de
terugloop van de berenstand niet kun
nen verhinderen. Integendeel: de
laatste bruine beren komen steeds
meer in de verdrukking. Door het toe
nemende toerisme, de aanleg van
nieuwe wegen en ski-pistes en activi
teiten van jagers wordt het leefgebied
van de laatste beren alsmaar verder
aangetast. Tot overmaat van ramp lig
gen jagers, natuurbeschermers, het
Franse ministerie van milieu en de
plaatselijke autoriteiten al jarenlang
met elkaar overhoop over de vraag
hoe de bruine beer beschermd moet
worden. Voor de Raad van Europa was
de maat onlangs vol. Het Pare National
des Pyrenees Orientales verloor zijn
Europese erkenning. Een straf die te
vergelijken valt met de bekende rode
kaart in de voetbalwereld. Of het helpt,
is nog maar de vraag.
een onderdeel is van het dagelijks bestaan.
Lourdios is een schilderachtig gehucht, een
verzameling van enkele tientallen eeuwen
oude boerderijen in een prachtig, rustig val-
leitje. Het gemeentehuis bestaat uit twee
kamertjes en wordt behalve door een secre
taresse annex manusje-van-alles bevolkt
door Jean Lassalle, de burgemeester van
Lourdios en sinds vorig jaar tevens voorzit
ter van de raad van bestuur van het park.
Lassalle, een fervent tegenstander van het
aanwijzen van jachtvrije zones, is een van
de grootste boosdoeners in de ogen van na
tuurbeschermers. De leider van een lobby
die het onmogelijk maakt de laatste beren
daadwerkelijk te beschermen.
Maar daarmee stuiten we op een volgend
probleem dat veel ernstiger is, een sociolo
gisch probleem. De gemeentes rond het
park hebben de aanwijzing van het natio
nale park en het vervallen van een aantal
eeuwenoude rechten nooit geaccepteerd.
Ze zijn enorm fel tegen het instellen van
rustzönes waar bijvoorbeeld niet meer ge
jaagd mag worden. Dat zien ze als een ver
kapte uitbreiding van het park. Het echte
probleem hier is dat er een oorlogje gaande
is tussen de lokale bestuurders en Parijs",
meent Dendaletche.
Een oorlogje waarin het er af en toe heet
aan toe gaat, zoals verschillende natuurbe
schermers hebben ondervonden. Drie we
tenschappers die vorig jaar een voorstel in
dienden om een jachtverbod in te stellen in
een gebied van 6500 hectare rond het park,
werden wekenlang met de dood bedreigd.
Schriftelijk en telefonisch. De daders zijn
inmiddels aangehouden: zeven voorzitters
van evenzovele jagersverenigingen. Vereni
gingen die veel macht en aanhang hebben
in een regio waar de jacht al eeuwenlang
Fascisme
Lassalle zelf denkt er anders over.
bewoners van de valleien, zijn
slachtoffer geworden van een me
dia-campagne. We krijgen heel Eu
ropa over ons heen. Lees dit maar
eens", zegt hij en overhandigt een
indrukwekkende stapel post. Brie
ven uit alle delen van Frankrijk en
zelfs uit België en Zwitserland,
waarin hij afwisselend vriendelijk
wordt verzocht meer te doen voor
de bruine beer, wordt uitgemaakt
voor alles wat lelijk is en wordt be-
steeds sneller. Gebrek aan werk en vertier
drijft jongeren naar de stad. „Ik zeg niet dat
dat de schuld is van het nationale park,
maar wel dat de regering nooit een vinger
uit heeft gestoken om ons te helpen. Het is
een proces dat in heel Frankrijk gaande is.
Het platteland sterft uit, wordt een woes
tenij en de steden raken steeds voller met
paupers. Wij hebben besloten om daar te
gen te vechten. We verdommen het om als
Indianen in een reservaat te worden opge
sloten en langzaam uit te sterven", briest
Lassalle.
Volgens hem is het heel goed mogelijk om
de laatste beren in de Pyreneeën te be
schermen zonder al te draconische maatre
gelen op te leggen aan de bevolking.
misschien maar een theoretische
kwestie, want volgens heel wat biologen is
het voor de 12 of 13 beren die nog in de Py
reneeën rondzwerven, al te laat.
Ik ben niet erg optimistisch", zegt
Jacques Sinoir, de adjunct-direc-
i teur van het gestrafte nationale
fntpllprtuppl Park °P de vraa8 of er over tien
uueiieciueei jaar nog beren zijn in Frankrijk.
terrorisme"Misschien niet meer in de Pyre-
neeën, maar wel in de Alpen", zo
de heren vervolgt hij.
beslissen alles Ln de l ruanse is de '.aalsle
over onze
bruine beer ergens in de jaren der
tig al verdwenen. Wetenschap
dreigd. „De regering en die zoge- swderen serieus op de mogelijk
naamde natuurbeschermers schui- 'ivujueri rieeri heid
de schuld voor het ver
dwijnen van de bruine beer in de
schoenen. En dat terwijl wij al ja
renlang bereid zijn om mee te wer
ken en mee te denken. Maar we zijn nooit
als gesprekspartner geaccepteerd. De heren
beslissen alles over onze hoofden heen", zo
begint hij zijn klaagzang.
Lassalle praat over 'intellectueel terrorisme'
en neemt zelfs af en toe het woord 'fascis
me' in 4e mond om uit te leggen hoe de lo
kale bevolking, boeren en herders, behan
deld wordt door de Franse regering. „Wij
vinden ook dat de beren beschermd moe
ten worden, maar niet ten koste van ons.
Toen het park in 1967 werd opgericht, heb
ben de gemeenten er omheen ruim 45.000
hectare grond ter beschikking gesteld. Te
gelijkertijd werd ons allerlei compensatie
beloofd. Daar hebben we nooit iets van ge
zien. De regering in Parijs heeft lak aan
ons", zegt Lassalle.
De energieke veertiger vertelt hoe de twee
valleien langzaam maar zeker leeglopen en
doodbloeden. Sinds het nationale park is
ingesteld, is bijna de helft van de bevolking
weggetrokken: de andere helft vergrijst
om de bruine beer opnieuw
de Alpen te introduceren door
een paar exemplaren uit Oost-Eu
ropa in te voeren. In Tsjechoslo-
wakije en enkele andere voormali
ge Oostblok-landen bestaan nog grote, ge
zonde populaties bruine beren. „De com
munisten hebben in Oost-Europa niet veel
goeds gedaan, maar ze zijn er wel in ge
slaagd de berenstand te verbeteren", aldus
Sinoir.
Waarom worden er dan niet een paar van
die beren in de Pyreneeën uitgezet ter ver
sterking van de te kleine en te zwakke po
pulatie daar? „In de Alpen lijken de om
standigheden gunstiger. Doordat de beer
daar alweer twee generaties geleden uitge
storven is, staat de lokale bevolking daar vrij
positief tegenover het idee. Hier is de lokale
bevolking fel tegen het uitzetten van
'vreemde' beren", zo legt de adjunct-direc
teur van het park uit.
Misschien moet de bruine beer in de Pyre
neeën ook eerst helemaal verdwijnen voor
dat de plaatselijke bevolking hem gaat mis-
Raad van Europa geeft Frans nationaal park rode kaart
In december 1947 werd de laatste beer 'legaal' afgeschoten in de Pyreneeën.
