Binnenland
EG achter
heffing op
brandstof
'Allochtonenbeleid van
bedrijven aanscherpen'
'Kabinet zal ook aow aanpakken'
Neerlandici bepleiten
veel grotere Taalunie
Rouwmars Indianen
tegen Columbus-feest
Steden 'overvallen' door
korting stadsvernieuwing
Kritiek in Canada op
rechter zaak-Luitjens
Maandag 14 oktober 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOS AAA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (die I) PATRICK VAN DEN HURK AAARCOT KLOMPMAKER SJAAK SAAAKAAAN FRANS VISSER Vormgeving: HANS BOEZELUN
3
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Zoon schiet vader dood na ruzie
De politie in Amsterdam heeft gisteren een 16-jarige jongen
aangehouden die zijn vader heeft doodgeschoten. Het slachtof
fer, een 45-jarige man van Turkse afkomst, werd in zijn slaap
neergeschoten na een familieruzie. Aanleiding voor de dodelijke
schietpartij was een slepende ruzie tussen vader en zoon over de
'verwestering' van de jongen. De vader vond dat zijn zoon te
weinig aandacht schonk aan het moslimgeloof. Toen de jongen
in de nacht van zaterdag op zondag om half twee 's avonds
thuiskwam wilde de vader hem met een stok te lijf gaan. De
moeder ving de klappen echter op door tussen hen in te gaan
staan. Nadat de vader naar bed was gegaan haalde de zoon een
pistool uit zijn kamer en schoot de vader met enkele schoten
dood.
LSVb: scherpere controle 'gerommel'
De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) vindt een scherpere
controle op het al dan niet op kamers wonen van studenten als
alternatief voor de verhoging van het lesgeld voor middelbare
scholen „gerommel in de marge". LSVb-voorzitter Danen zei af
gelopen weekeinde dat hij zich ook afvraagt of die scherpere
controle wel de door CDA en PvdA geschatte 25 miljoen gulden
zal opbrengen. De LSVb vindt het onjuist dat studenten moeten
opdraaien voor het schrappen van de lesgeldverhoging.
Man komt om tijdens duikexamen
Een 37-jarige man uit Antwerpen is gisteravond tijdens een
duikexamen in de Oosterschelde om het leven gekomen. Het
slachtoffer en een collega-duiker waren ter hoogte van de ge
meente Wemeldinge te water gegaan om naar een diepte van 42
meter te duiken. Zij stegen daarna tot 15 meter diepte zonder
mondstuk. De leerling-duiker raakte in de problemen toen hij
zijn mondstuk weer in wilde doen. Eenmaal aan wal werd de
Antwerpenaar onwel. Collega-duikers en een arts pasten reani
matie toe. De man overleed echter enkele uren later in het zie
kenhuis.
Vakantiefile van twintig kilometer
Automobilisten die de herfstvakantie in het. zuiden van het
land of over de grens willen doorbrengen, hebben zaterdagoch
tend stilgestaan in een twintig kilometer lange file op de A2 tus
sen Beesd en Hedel. Rijkswaterstaat is daar bezig met werk
zaamheden aan de weg. De rijkspolitie had Rijkswaterstaat ge
vraagd rekening te houden met de herfstvakantie en de autowe
gen vrij te maken om de doorstroming van het vakantieverkeer
niet te hinderen. Dat is elders in het land wel gelukt.
Handelsmissie uit Kuwayt optimistisch
Nederlandse ondernemers zijn optimistisch over de bijdrage die
ze kunnen leveren aan de wederopbouw van Kuwayt. Een missie
van vijftien bedrijven, die werd begeleid door topambtenaar
Wolfswinkel van het ministerie van economische zaken, bracht
de afgelopen week een bezoek aan dat land. Wolfswinkel ziet
vooral kansen voor elektriciteitsbedrijven en bedrijven die bezig
houden met de milieuproblematiek. In de landbouwsector kan
ons land een bijdrage leveren op het gebied van melkvee en zui
vel, pluimvee en de bouw van kassen. De missie heeft nog geen
contracten in Kuwayt ondertekend.
Ritzen: Suriname mag nog niet meedoen
CORRESPONDENT
Er moet een samenwerkingsver
band op taalgebied komen tus
sen Nederland, Vlaanderen,
Zuid-Afrika, Suriname, Aruba,
de Nederlandse Antillen,
(Noordwest-)Frankrijk en Indo
nesië. Dat verband moet opko
men voor de bescherming en
het gebruik van het als kleine
taal bedreigde Nederlands. Dat
vinden 250 Neerlandici en
schrijvers uit negen landen, die
afgelopen weekeinde in Brussel
praatten over 'Het Nederlands
in de wereld'.
Terwijl de leiders van de
Franstalige landen in de wereld
geregeld bij elkaar komen, is
van formele contacten tussen
Nederlandstaligen buiten Ne
derland en Vlaanderen nauwe
lijks sprake. De bijeenkomst in
Brussel, bijgewoond door de
Nederlandse ministers Ritzen
(onderwijs) en d'Ancona (cul
tuur), was dan ook uniek.
Tot op heden wordt er op het
gebied van de Nederlandse taal
alleen samengewerkt in de Ne
derlandse Taalunie, waarin
Vlaanderen en Nederland deel
nemen. Minister Ritzen, mo
menteel voorzitter van de Taal
unie, bepleitte daarom een
soort associatie-overeenkom-
AMSTERDAM ANP
Naar schatting honderd men
sen hebben zaterdag in Amster
dam meegedaan aan een rouw
mars, om te herdenken dat Co
lumbus bijna vijfhonderd jaar
geleden Amerika ontdekte.
De manifestatie werd georga
niseerd door in Nederland ver
blijvende Indianen, die zijn ver
enigd in het '12 Oktober Mani
fest'. Hun jaarlijks terugkerende
manifestatie is bedoeld als te
genwicht voor de officiële her
denking.
Volgend jaar zal de ontdek
kingsreis van Christoffel Colum
bus in zowel Europa als het
Amerikaanse continent op
grootse wijze worden herdacht.
Tegen de viering wordt door
verschillende inheemse volke
ren geprotesteerd. Zij wijzen
vooral op de bloedige kolonisa-'
tie die in Amerika heeft plaats
gevonden.
Voorzitter
Hofstede van
CNV stapt op
Henk Hofstede (54) treedt af
als voorzitter van het Christe
lijk Nationaal Vakverbond
CNV. Vanmiddag zijn het CNV-
personeel en de aangesloten
bonden op de hoogte gesteld.
Hofstede had van de dokter
opdracht om zijn gezondheid
enigszins te ontzien. Een klein
jaar geleden werd hij getroffen
door een lichte hartaanval,
waardoor hij een paar maan
den uit de roulatie was. Toch
trok hij in de afgelopen tijd fel
van leer tegen de plannen die
het kabinet heeft met de Ziek
tewet en de wao.
Uitzendbalie
in postkantoor
PTT Post en de uitzendorgani
satie Manpower gaan uitzend-
werk verzorgen via de postkan
toren 'nieuwe stijl'. Het gaat
voorlopig om een proef in tien
kantoren. Het aantal uitzendba-
lies zal sterk worden uitgebreid,
als eind 1992 mocht blijken dat
de formule een succes is.
Dat hebben directeur Vink
van Manpower en directeur
PTT Postkantoren Hokke van
daag bekend gemaakt bij de in
gebruikneming van de eerste
Manpower-balie in een post
kantoor te Den Bosch.
Door Manpower opgeleide
PTT-medewerkers zullen met
behulp van speciale selectie- en
testssystemen zorg gaan dragen
voor werving, selectie en uit
zending van tijdelijk personeel.
Voor PTT Post betekent de
overeenkomst een versterking
van de nieuwe formule voor
postkantoren, waarin uitbrei
ding van de dienstverlening
centraal staat. Voor Manpower
is vooral het omvangrijke, laag
drempelige vestigingennet van
de PTT van betekenis.
In de grachten van Amsterdam is afgelopen weekeinde een sloepenrace gehouden. De deelnemers op de foto
passeren de Nicolaaskerk in de buurt van het Centraal Station. foto anp marcel antonisse
Dales sluit meldingsplicht voor ondernemers niet uit
Bedrijven worden in de toe
komst wellicht verplicht om in
hun jaarverslag te vermelden
welke moeite zij hebben gedaan
om minderheden in dienst te
nemen. Minister Dales van bin
nenlandse zaken heeft gisteren
in het NOS-programma Het Ca-
pitool gezegd dat zij „het niet
uitgesloten" acht dat het kabi
net binnenkort zo'n wet uit
vaardigt.
De oppositiepartijen WD,
D66 en Groen Links hebben
eerder in een initiatief-wetsont
werp aangedrongen op een der
gelijke publikatieplicht.
Minister Dales wil echter
eerst de effecten afwachten van
een afspraak met de organisa
ties van het midden- en klein
bedrijf. Deze bedrijven zijn een
'inspanningsverplichting' aan
gegaan om 60.000 leden van
minderheidsgroepen in dienst
te nemen. Eind november wor
den de resultaten verwacht.
Als die tegenvallen, overweegt
Dales gehoor te geven aan het
verzoek van de oppositiepartij
en. „Het zou zeer wel kunnen
dat het daar van moet komen",
zei ze gisteren. De minister
noemde het plan „mild en
symphatiek".
Volgend voorjaar wil Dales
een 'nationaal debat' voeren
over het minderhedenbeleid.
Over hoe dat debat er uit moet
zien, bleef de bewindsvrouw
sten, waarbij hij zich tot on
genoegen van sommigen wil
de beperken tot Zuid-Afrika,
Aruba, de Antillen, Namibië en
Suriname.
Dat hij Zuid-Afrika noemde
was opmerkelijk, omdat Neder
land nog steeds een 'bevroren'
cultureel verdrag met dat land
heeft. Suriname mag volgens de
minister verder pas meedoen
„bij gezonde politieke verhou
dingen". De congressanten gin
gen echter hun eigen weg, en
bepleitten veel bredere samen
werkingsvormen. Een werk
groep zal daarover op een vol
gende bijeenkomst voorstellen
doen.
De veertig miljoen Neder
landstaligen in de wereld ge
bruiken die taal overigens lang
niet allen als hoofdtaal. Dat
geldt alleen voor Nederland en
Vlaanderen en in mindere mate
voor Suriname en Zuid-Afrika.
Op de Antillen en Aruba wordt
het Nederlands nauwelijks meer
gesproken, in Namibië is het
Afrikaans als officiële taal vér-
vangen door het Engels. In
Indonesië spreken alleen oude
ren soms nog Nederlands en
wordt de taal alleen nog in de
wetenschap gebruikt. In het
noorden van Frankrijk is het
Vlaams een verdrongen dialect.
Milieuministers: Ingreep onontkoombaar
De milieu-rninisters van de Europese Gemeenschap heb
ben geen principiële bezwaren meer tegen een milieu
heffing op energie. Tijdens een informele EG-milieuraad
in Amsterdam werden de ministers het afgelopen week
einde officieus eens over de invoering van zo'n heffings
systeem.
AMSTERDAM GPD-ANP
vaag. „Het moet een heel prak
tisch debat worden. We moeten
niet te hooi en te gras discussië
ren. Op z'n minst moet het een
grotere helderheid opleveren
dan er nu is."
Volgens de bewindsvrouw
wordt wel eens vergeten dat het
huidige minderhedenbeleid wel
degelijk vruchten afwerpt. „Het
minderhedenbeleid dreigt
steeds te worden afgemeten aan
de nieuwkomers. Daar zijn de
problemen inderdaad groot.
Maar men vergeet te kijken
naar wat er allemaal geslaagd
is."
Dales noemde het gisteren
overigens 'natuurlijk' dat bui
tenlanders die zich hier langdu
rig vestigen Nederlands leren.
geprobeerd een mysterieuze oude archiefklst te openen. De kist staat al sinds mensenheugenis in het gemeentehuis van Veere. Niemand weet wat
erin zit. Het leek Veere wel een aardig idee om 'het geheim' afgelopen zaterdag ter gelegenheid van de Nationale Archievendag te openen. De slo
ten bleken echter zo ingenieus geconstrueerd dat dat niet lukte. Inzet van een snijbrander is uitgesloten, omdat de inhoud dan waarschijnlijk wordt
beschadigd. De constructie van de kist verhindert het gebruik van een zaag of beitel. Veere wil de kist nu met röntgenstralen laten onderzoeken, fo
TO ANP. PAUL STQLK
Wiegel waarschuwt voor aantasting volksverzekering
Het kabinet Lubbers-Kok zal in
de komende tijd ook de aow-
uitkeringen gaan aanpakken.
Dat verwacht de Friese Com
missaris der Koningin, de W-
D'er Hans Wiegel. Op een jubi
leumbijeenkomst van de libera
le jongerenorganisatie JOVD in
Groningen zei hij zaterdag dat
de WD zich „hard moet verzet
ten" tegen dergelijke plannen.
Volgens Wiegel heeft de WD
van harte meegewerkt aan de
totstandkoming van de aow on
der Drees. Hij noemde die voor
zieningen „een enorme aan
winst" voor de samenleving. „Ik
geef u op een briefje dat er de
komende tijd aan de aow ge
knabbeld gaat worden. Daar
moeten wij ons ten zeerste te
gen verzetten. De aow is geen
uitkering. Het is een volkverze
kering die moet blijven be
staan", aldus Wiegel.
Wat de wao betreft, noemde
hij het schrijnend dat het kabi
net ook de uitkeringen aanpakt
van de mensen die echt nooit
meer kunnen werken. Hij vindt
dat desnoods extra keuringsart
sen aangetrokken moeten wor
den om de 'onomkeerbare ge
vallen' via herkeuringen buiten
de nieuwe regeling te houden.
„Dat zijn écht de zwakkeren in
de samenleving", aldus Wiegel.
Wiegel noemde het daarnaast
'onbegrijpelijk' dat tijdens de
Algemene Beschouwingen nau
welijks werd gesproken over de
250.000 demonstranten die in
Den Haag te hoop liepen tegen
de wao-plannen van het kabi
net. „De regeringspartijen durf
den de discussie niet aan. De
rust in de coalitie was belangrij
ker. Wat voor indruk moet zo
iets maken op de buitenwacht?"
Volgens de commissaris is het
overigens toch al slecht gesteld
met de relatie tussen politici en
burgers. „De afstand tussen bei
den is de laatste tien jaar steeds
groter geworden. Dat zie je aan
de geringe politieke belangstel
ling van mensen."
Wiegel wijt de steeds groter
wordende kloof tussen de poli
tiek en de burger aan 'overdre
ven regelzucht' en aan een 'te
centralistische' overheid. Bo
vendien verworden regeerak
koorden steeds meer tot keurs
lijven. „Dat leidt tot de dood in
de pot." Wiegel beklemtoonde
dat hij zijn opmerkingen
„slechts vanaf de zijlijn" maak
te. „U moet ze met vele korrels
zout nemen."
iropese
lieten zich in Amsterdam alle
maal positief uit over een hef
fing op energie. Zij waren het
erover eens dat de beoogde sta
bilisatie van de kooldioxide-uit
stoot in 2000 niet bereikt kan
worden zonder dergelijke finan
ciële en economische ingrepen.
Vorige maand geleden pre
senteerde EG-commissaris Ripa
di Meana het plan om een ener
gieheffing in te voeren, oplo
pend van drie dollar op een vat
olie in 1993 tot 10 dollar in
2000.
Over hoe het systeem con
creet moet gaan werken, be
staat binnen de Europese ge
meenschap minder overeen
stemming. „Er waren veel mi
nisters die vragen hadden over
de hoogte van de heffing en
over de prijseffecten ervan op
de eindprodukten zei milieu
minister Alders gisteren na af
loop.
Verschillende werkgroepjes
moeten nu aan de slag, onder
meer om de gevolgen van de
voorstellen duidelijk te maken.
Ook willen de milieuministers
meer weten over de vraag welke
bijdrage er van de afzonderlijke
landen nodig is om de stabilisa
tie-doelstelling te bereiken.
Waarschijnlijk volgende maand
valt het definitieve besluit over
de heffing.
Ook over het milieu in de ont
wikkelingslanden bestaat bin
nen de EG consensus, zo liet
minister Alders weten. Om in de
Derde Wereld een milieuverant
woorde economische ontwikke
ling van de grond te krijgen, is
extra geld uit de industrielan
den noodzakelijk. Daarnaast
dient met de Derde Wereld sa
mengewerkt te worden op het
gebied van milieuvriendelijke
technologie.
De informele raad boog zich
tevens over de handhaving van
Europese milieuwetten. Alders
en Ripa di Meana gaven aan dat
dit onderwerp nog grotendeels
in de kinderschoenen staat. Dat
de milieuwetgeving en de hand
having ervan moeten worden
versterkt, daarover zijn de be
windslieden het eens. Alders
schetste de huidige situatie als
„incompleet en niet flexibel".
Binnen de EG dient op dit ter
rein volgens hem een betere sa
menwerking tot stand te ko
men.
OTTAWA-HAARLEM
De vier grote steden voelen zich overvallen door „onverwachte en
onbegrijpelijk hoge bezuinigingen" op het stadsvernieuwingsfonds.
Daardoor kunnen ze „de concrete sociale vernieuwing in de ver
pauperde stadswijken de eerste tijd wel vergeten". Dit schrijven de
wethouders voor stadsvernieuwing van Den Haag, Utrecht, Rotter
dam en Amsterdam aan de Tweede Kamer.
Namens zijn collega's schrijft de Haagse wethouder Noordanus
dat uit de rijksbegroting valt op te maken dat volgend jaar 83 mil
joen gulden wordt gekort op stadsvernieuwing. Die korting moet
volgens de berekening van de steden oplopen tot 245 miljoen in
1993.
De wethouders zeggen dat de vier grote steden bijzonder hard
getroffen worden als de bezuinigingen doorgaan. Ze vragen zich
verder af of ze nog op het rijk kunnen bouwen als het gaat om de
zekerheid op de lange termijn in de stadsvernieuwing.
Protestbrief Simon Wiesenthal-Centre
de universiteit van Brits Colum
bia in Vancouver.
In 1981 werd de oorlogsmis
dadiger ontdekt. De Canadese
autoriteiten begonnen later een
rechtszaak tegen hem. Nadat
eerst in Nederland een reeks ge
tuigen was gehoord, startte in
september 1988 in Vancouver
een proces om Luitjens het Ca
nadese staatsburgerschap af te
nemen. Daarop zou 'De schrik
van Roden' het land kunnen
worden uitgezet.
Al in april 1989 werd de
rechtszaak afgesloten, maar een
uitspraak is er nog steeds niet.
De betrokken rechter, Frank
Collier, staat in Canada inmid
dels bloot aan heftige kritiek.
Voor rechter Collier is de
zaak-Luitjens de laatste. Hij
gaat daarna met pensioen. For
meel is hij daartoe nu al gerech
tigd. maar hij heeft besloten de
tegen de ex-land wachter lopen
de procedure af te maken. In
Canada beweren boze tongen
inmiddels dat het uitblijven van
de uitspraak geen toeval is. De
rechter zou belang hebben bij
het rekken van de zaak. Zolang
deze loopt ontvangt hij gewoon
zijn salaris.
Maar openbare aanklager
Rikhof meent dat dit verhaal
onzin is. „Mr. Collier moet alles
nu alleen doen en kan niet meer
beschikken over een uitgebrei
de griffie die hem terzijde staat
In Canada is beroering ontstaan
omdat er nog steeds geen rech
terlijke uitspraak is in de zaak
tegen de Nederlandse oorlogs
misdadiger Jacob Luitjens. Het
in de Verenigde Staten gevestig
de Simon Wiesenthal-Centre
heeft bij het Canadese ministe
rie van justitie aan de bel ge
trokken met een protestbrief.
Het ministerie heeft inmiddels
medegedeeld dat de betrokken
rechter uiterlijk vandaag over
een week uitsluitsel moet geven
over de datum van het vonnis.
Jacob Luitjens was in de
Tweede Wereldoorlog land-
wachter in Drenthe. 'De schrik
van Roden' leverde joden en
verzetsmensen uit aan de Duit
sers. Ook wordt hij ervan ver
dacht betroklcen te zijn geweest
bij de dood van een Duitse de
serteur in Roden en van een
verzetsman in Groningen.
De bijzondere strafkamer van
de rechtbank in Assen veroor
deelde Luitjens in 1948 bij ver
stek tot levenslange gevangenis
straf. De man was toen al uit ge
vangenis ontsnapt en via Duits
land ontkomen. Hij woonde
eerst jarenlang in Paraguay,
maar vestigde zich aan begin
van de jaren zestig in Canada.
Daar was Luitjens tot aan zijn
pensionering lector biologie aan
