Extreem-rechts
wint in Bremen
Buitenland
V:>*
CL
Sleutelrol Milosevic bij strijd Kroatië
Roemeense ex-premier
wil snel verkiezingen
Roep om referendum
in Tsjecho-Slowakije
Militairen El Salvador wacht
straf voor moord op Jezuïeten
Martens verder zonder
ministers van Volksunie
Oppositieleider Zaïre
vormt crisisregering
VN-team verlaat Baghdad
Het VN-team dat vier dagen op een parkeerplaats
werd vastgehouden heeft vannorgen de Iraakse hoofdstad verla
ten. Teamleider David Kay verklaarde dat ondanks de vertraging
voldoende bewijzen zijn gevonden dat Irak in het geheim bezig
is met een kernwèpenprogramma. De Amerikaanse veiligheids
adviseur Scowcroft heeft gisteren verklaard dat het nucleaire
programma van Irak „veel omvangrijker" is dan tot nu toe werd
aangenomen. Dat blijkt uit de documenten die het inspectie
team zijn aangetroffen.
Massamoord Babi Yar herdacht
Tienduizenden mensen hebben gisteren in de Oekrainse hoofd
stad Kiev de 50e verjaardag herdacht van de door de nazi's ge
pleegde massamoord op meer dan 30.000 joden bij Babi Yar,
een ravijn aan de rand van de stad. Ook na de massamoord van
29 en 30 september 1941 gingen de Duitsers bij Babi Yar voort
met de executie van joden, communisten, zigeuners, homo
seksuelen en anderen. Minstens 100.000 en mogelijk 200.000
mensen werden daar de dood in gejaagd voordat het Rode Leger
Kiev in 1943 bevrijdde.
Explosie in omroepgebouw Georgië
In het door tegenstanders van de Georgische president Zviad
Gamsachoerdia bezette omroepcentrum in de Georgische
hoofdstad Tbilisi heeft zich gisteravond een zware explosie voor
gedaan. Bij de ontploffing raakte een persoon gewond. Van het
gebouw gingen de meeste ruiten aan diggelen. Oppositieleider
Tengiz Segoea noemde de explosie een „provocatie" van de
aanhangers van Gamsachoerdia. De explosie kwam na een dag
van betrekkelijke rust in Ttalisi, waar vertegenwoordigers van re
gering en oppositie probeerden een agenda voor vredesbespre
kingen vast te leggen.
Boesak voorzitter ANC in west-Kaap
De Zuidafrikaanse anti-apartheidsactivist Allan Boesak is giste
ren gekozen tot voorzitter van het ANC in de westelijke Kaap
provincie. Boesak, een kleurling, moet de zieltogende ledenwerf
campagne van het ANC onder de voornamelijk uit kleurlingen
bestaande bevolking van deze provincie nieuw leven in blazen.
Gisterochtend is de burgerrechtenactivist Sam Ntüli vermoord
in het zwarte woonoord Tokoza, ten oosten van Johannesburg.
Ntuli werd in zijn auto dood geschoten door de inzittenden van
een hem passerende auto. Het ANC eist een 'diepgaand onder
zoek'.
Moskou zet klok terug
de Unie van Soevereine Staten hebben gisteren
hun klokken een uur teruggezet om een van Stalins fouten te
herstellen. De afgelopen 61 jaar is in de Sovjetunie piet de juiste
tijd gevoerd, zo werd in maart toegegeven. Na het instellen van
zomertijd werd nagelaten de klok in de herfst weer een uur terug
te zetten. Vervolgens werd vergeten dat er ooit zomertijd was in
gevoerd., In 1981 werd besloten de zomertijd weer in ere te her
stellen, waardoor de klok in de zomer in feite twee uur voor liep
op de standaardtijd. Om de fout te herstellen werd dit jaar geen
zomertijd ingevoerd en is de klok gisteren toch een uur terugge
zet. Moskou ligt nu een uur voor op de Nederlandse tijd.
Rebellen dreigen regering Managua
De leider van de zogenaamde Recontras in Nicaragua, Jose An
gel Moran Flores, heeft gisteren gedreigd de wapens tegen de re
gering te zullen opnemen als president Violetta de Chamorro
geen hervormingen doorvoert. Moran, een voormalige leider
van de Contra's die tegen de Sandinisten vochten, verklaarde
dat de regering zich niet houdt aan de akkoorden uit 1990 die
tot de demobilisatie van de Contra's hebben geleid.
De rechts-extremistische Duitse Volksunie (DVU) is gis
teren de grote winnaar geworden bij de deelstaatsverkie
zingen in Bremen. De al twintig jaar alleen regerende
SPD leed dramatische verliezen. Op verschillende plaat
sen in Duitsland zijn het afgelopen weekeinde weer te
huizen van asielzoekers aangevallen. De politieke partij
en konden het vrijdag niet eens worden over een nieuwe
aanpak van het liberale asielbeleid, dat de CDU wil be
knotten. Het thema 'buitenlanders' beheerste ook de ver
kiezingsstrijd in Bremen.
CORRESPONDENT
De politieke aardverschuiving
in de Noordduitse havenstad
verraste alle politieke partijen.
De SPD, die sinds 1945 aan de
regering is en sinds 1971 over
de absolute meerderheid be
schikt, verloor twaalf procent.
De christen-democraten, die
vier jaar geleden dik onder de
30 procent belandden,
zeven procent. De Groenen, tra
ditioneel sterk in de Hanzestad,
kwamen op elf procent; een
lichte winst. De liberale FDP
kon de tien procent van 1987
houden. De extremistische Re
publikeinen kwamen op ander
half procent.
Grote winnaar is echter de
rechts-extremistische DVU, die
vier jaar geleden via de tot
Bremen horende stad Bremer
haven met één zetel in het hon
derd zetels tellende stadsparle-
ment kwam. De DVU haalde nu
in de hele deelstaat bijna zeven
procent. In Bremerhaven kwam
de partij zelfs op tien procent.
In het nieuwe stadsparlement is
de DVU met zes afgevaardigden
vertegenwoordigd. De SPD
krijgt 41 zetels.
De sociaal-democraten verlo
ren bijna 15 procent in de tradi
tionele arbeiderswijken en in
delen van de stad waar veel bui
tenlanders wonen. De SPD blijft
de sterkste fractie en kan zowel
met de Groenen als met de FDP
een nieuwe regering vormen.
Niet uitgesloten is na deze aard
verschuiving een grote coalitie
met de CDU.
De schok over de winst van
de rechts-extremisten temperde
de feestvreugde bij de andere
De president van Servië, Slobodan Milose
vic, heeft een sleutelrol gespeeld bij de co
ördinatie van de bombardementen door
het Joegoslavische federale leger op Kroati
sche steden. Milosevic heeft herhaaldelijk
en met kracht ontkend dat Servië betrokken
is bij de oorlog in Kroatië. Maar gisteren pu
bliceerde het onafhankelijke weekblad Vre-
me in Belgrado de letterlijke tekst van een
opgenomen telefoongesprek waaruit blijkt
dat Milosevic de wereld voor de gek houdt.
Een fragment uit een gesprek tussen Milo
sevic en Radovan Karadzic, de Servische lei
der in Bosnië-Hercegovina, toont hoe de
twee mannen plannen beramen voor een
gezamenlijke operatie van de Servische
strijdkrachten en het federale leger in Bos
nië. Hierbij komén ook 'bombardementen'
ter sprake, vermoedelijk in Kroatië.
Milosevic vertelde Karadzic contact op te
nemen met Uzelac (een hoge generaal van
het Joegoslavische leger in Bosnië). „Hij zal
je alles uitleggen. Als je problemen hebt,
neem je contact op met mij. Ik zal zorgen
dat je alles krijgt wat je nodig hebt. Maak je
geen zorgen, wij zijn de sterksten. Zolang
het leger aan onze kant staat, kunnen ze
niets tegen ons beginnen."
,,Goed. Maar wat doen we met de bombar
dementen?" vroeg Karadzic.
„Vandaag is het geen goede dag om uit te
vliegen. De Europese Gemeenschap komt
in vergadering bijeen," antwoordde Milose-
Milosevic garandeerde dat Montenegro, de-
bondgenoot van Servië, klaar stond om mi
litaire steun te verlenen bij het veiligstellen
van delen van oostelijk Bosnië voor de
plaatselijke Serviërs.
De cassetteband werd hoogstwaarschijnlijk
aan Vreme doorgespeeld door Ante Marko-
vic, de federale premier. Twee weken gele
den maakte Markovic bekend dat hij in het
bezit was van een cassetteband met ge
sprekken tussen Milosevic en Karadzic,
waarin ze spraken over een plan om met
behulp van het leger een Groot-Servië op te
richten.
In Bosnië groeit de angst dat de republiek
het volgende doelwit is op de Servische lijst,
wanneer de campagne in Kroatië is afge
rond.
NIEUWSLIJN Opnieuw huizen asielzoekers aangevallen in Duitsland
De onder druk van de mijnwer
kersacties ontslagen Roemeense
premier Roman wil op korte
termijn parlementsverkiezingen
om „de fragiele democratie in
het land" weer op te bouwen.
Dat heeft hij gisteren in Buka-
rest tegen verslaggevers gezegd.
„Nog dit jaar moeten er ver
kiezingen worden gehouden.
Als we in democratie geloven is
het nodig de huidige politieke
krachtsverhoudingen te weten",
aldus Roman die kritiek leverde
op president Iliescu.
Roman zei het te betreuren
dat Iliescu een overeenkomst
heeft gesloten „met mensen die
de wet aan hun laars lappen".
Iliescu besloot tijdens de hevige
rellen in Bukarest in te gaan op
de eis van de mijnwerkers om
premier Roman te ontslaan.
Gisteren keerde de rust in de
straten van Bukarest terug na
dat de laatste van de ongeveer
6000 mijnwerkers, die uit woe
de en teleurstelling over hun le
vensomstandigheden en vol
gens hen niet nagekomen belof
ten een spoor van vernieling
trokken door de Roemeense
hoofdstad, naar huis terugkeer
den.
ACPMPi het geruzie over de toekomst
PRAAG Rtr-AFP-UPIvan jancj njet snei st0pt en
riep op tot een referendum nog
voor het einde van dit jaar. De
meeste leidende Slowaakse po
litici wijzen een volksraadple
ging echter af.
De voorzitter van het federale
Tsjechoslo waakse parlement,
Alexander Dubcek, heeft zich
ook tegen Havels oproep ge
keerd, die volgens hem leidt tot
„nervositeit en spanning" on
der de politieke partijen in het
land. „Een referendum moet
pas worden uitgeschreven als
een van de parlementen van de
deelrepublieken het vertrek uit
de federatie aankondigt of als
de regionale parlementen en
het federale parlement hun ta
ken niet meer kunnen uitoefe
nen", aldus Dubqek die geboren
is in Slowakije.
Tienduizenden Tsjechoslowa-
ken hebben het afgelopen
weekeinde een petitie onderte
kend waarin wordt opgeroepen
tot een referendum over de toe
komst van hun land en de mo
gelijke afscheiding van Slowa
kije.
Volgens de organisatoren van
de petitie zijn de afgelopen da
gen 150.000 mensen naar het
Wenceslasplein in Praag geko
men om het verzoekschrift te
ondertekenen. Buiten Praag
zouden nog eens 150.000 hand
tekeningen zijn opgehaald on
der bewoners van Tsjechië.
De Slowaken eisen sinds het
einde van de communistische
heerschappij in 1989 meer au
tonomie en zelfs onafhankelijk
heid. President Havel dreigde
verleden week met aftreden als
Maandag 30 september 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISARTIchef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: ANDRIES DETMAR
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Reuter (Rtr),
International Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence France Presse (AFP),
United Press International (UPI).
'De boot is vol' meent de rechts-extremistische Republikaner partij in Duitsland, die het asielbeleid wil her
zien en buitenlanders wil weren. Overal in Duitsland werden het afgelopen weekeinde aanvallen uitgevoerd
op huizen van asielzoekers. oto opa
CDU, FDP en Groe
nen spraken van een „geweldi
ge schok en een zware neder
laag voor de democratie". Ook
de SPD-woordvoerder noemde
de uitslag 'catastrofaal'.
Uit een onderzoek bleek dat
de asielzoekers het domineren
de thema in de lauwe verkie
zingsstrijd zijn geweest. Maar
liefst 44 procent van de onder
vraagden noemde de stroom
buitenlandse vluchtelingen een
'zeer belangrijk' thema en 45
procent vond het 'belangrijk'.
Daaruit wordt duidelijk hoe
zeer dit onderwerp de gemoe
deren in Duitsland bezig houdt.
Bremens burgemeester We-
demeier was een van de eerste
sociaaldemocratische politici
die. alarm sloegen over de
stroom vluchtelingen. Het
stadsparlement kondigde in
strijd met de Duitse Grondwet
een stop af voor vluchtelingen
uit landen waar geen politieke
vervolging meer plaatsvindt.
Maar dat besluit was, zoals nu is
gebleken, niet voldoende om de
rechts-extremisten de wind uit
de zeilen te nemen.
In heel Duitsland vonden het
afgelopen weekeinde weer aan
slagen op tehuizen voor buiten
landers plaats. In Hoyerswerda,
waar duizenden links-radicalen
protesteerden tegen de vreem
delingenhaat, kwam het tot bot
singen tussen de politie en de
demonstranten. Ook rechts-ex
tremisten waren naar de stad in
de deelstaat Saksen getrokken,
maar zij werden door de mas
saal aanwezige politie op af
stand gehouden.
Een kolonel van het leger van El
Salvador is zaterdag schuldig
verklaard aan de moord in 1989
óp zes Jezuïeten-paters, hun
huishoudster en haar vijftienja
rige dochter. Een jury in San
Salvador verklaarde na een drie
daags proces kolonel Guillermo
Benavides schuldig aan acht ge
vallen van moord. De leger-lui
tenant Yusshy Mendoza werd
schuldig bevonden aan eéri
moord. Het was de eerste maal
dat een hoge Salvadoraanse mi
litair schuldig werd bevonden
aan schending van de mensen
rechten. Binnen dertig dagen
bepaalt de rechter de strafmaat.
Zeven andere leden van het le
ger van El Salvador werden vrij
gesproken.
Benavides en Mendoza kun
nen worden veroordeeld tot een
gevangenisstraf van dertig jaar.
De katholieke priesters en beide
vrouwen werden op 16 novem
ber 1989 doodgeschoten op het
terrein van de door Jezuïeten
geleide Centraalamerikaanse
universiteit. In die tijd voerden
linkse opstandelingen in El Sal
vador een offensief tegen het
door de Verenige Staten ge
steunde Salvadoraanse bewind.
Mensrechtengroeperingen be
schouwen het proces als een
proef na tientallen jaren waarin
het Salvadoraanse leger prak
tisch straffeloos is opgetreden.
Kabinetscrisis
Israël dreigt
JERUZALEM AFP-Rtr-DPA
Het Palestijnse „ja" van zater
dag tegen deelname aan een
vredesconferentie over het Mid
den-Oosten heeft de kans op
vervroegde parlementsverkie
zingen in Israël vergroot. Enkele
rechtse partijen die de regering
van de Israëlische premier Yit
zhak Shamir steunen, hebben
gisteren gedreigd uit "de coalitie
te stappen als Israël besluit deel
te nemen aan de conferentie.
De straten van de Zaïrese hoofdstad Kinshasa tonen een trieste aanblik
na de rellen en plunderingen van de afgelopen week.
foto afp cerardfouet
der van de president heeft ge
toond en meerdere malen in de
gevangenis heeft gezeten. Een
woordvoerder van een andere
vooraanstaande oppositieleider,
Nguz Karl-1-Bond, zei echter
dat Tshisekedi de opdracht
heeft aanvaard.
Mobutu staat ontfer zware
druk van het buitenland om
snel hervormingen door te voe
ren. Frankrijk heeft gisteren
duidelijk gemaakt dat het de
hulp aan Zaïre zal stopzetten
zolang er geen regering van na
tionale eenheid is gevormd.
Washington denkt er ook zo
over. De Franse opstelling werd
gisteren het best verwoord door
staatsecretaris Kouchner, die
Mobutu bestempelde als „een
wandelende bankrekening met
een luipaardmuts die het ont
futselde geld aan het volk dient
terug te geven".
De Zaïrese oppositieleider
Etienne Tshisekedi mag een cri
sisregering formeren in het door
geweld en anarchie geteisterde
Afrikaanse land. Dat zijn presi
dent Mobutu Sese Seko en ver
tegenwoordigers van de groot
ste oppositiepartijen gisteren na
moeizaam overleg overeenge
komen.
In een gezamenlijk uitgege
ven verklaring in de hoofdstad
Kinshasa zeggen de partijen dat
de oppositie de premier mag le
veren. Volgens bronnen, die de
besprekingen van nabij hebben
gevolgd, betekent dat niet auto
matisch dat Tshisekedi op die
post terecht zal komen.
Volgens de bronnen zou Mo
butu grote bezwaren hebben te
gen een eventueel premier
schap van Tshisekedi, die zich
sinds 1980 een felle tegenstan-
Ruim 150.000 Franse boeren en
plattelandsbewoners hebben gis
teren in Parijs gedemonstreerd
voor een beter bestaan en de
voortgaande verpaupering van het
Franse platteland. De massale de
monstratie werd met enige angst
tegemoet gezien. De vrees be
stond dat het in Parijs wel eens uit
de hand zou kunnen lopen. Te
meer omdat een leider van het ex
treem-rechtse Front National de
demonstranten had opgeroepen
de Opéra de la Bastille te bestor
men. Maar de demonstranten
hielden zich aan de oproep van
hun organisaties om kalm en
waardig te betogen. De ruim
10.000 politieagenten noch de
15.000 man sterke eigen orde
dienst hoefden in actie te komen.
De Franse landbouwminister,
Louis Mermaz, zei gisteren dat de
demonstratie hem een flinke
steun in de rug geeft bij de onder
handelingen over een nieuw we-
reldhandelsakkobrd en een nieuw
gemeenschappelijk landbouwbe
leid in de EG.
Op de foto een als president Mit
terrand vermomde demonstrant
foto afp joel robine
wapens door FNN Herstal en
Mecar aan Saudi-Arabië en an
dere Golfstaten. De Waalse
christen-democraten en socia
listen willen dat de regering
voor deze leveranties een ver
gunning afgeeft om beide nood
lijdende bedrijven op de been te
houden. Hun Vlaamse tegen
hangers en de Volksunie legden
echter groter gewicht bij het uit
gangspunt om zo kort na de
Golfoorlog.geen wapens te leve
ren aan het Midden-Oosten.
Na het vertrek van de Volks
unie-ministers kondigde Mar
tens aan dat er nu een export
vergunning zal worden afgege
ven voor de wapenlevering, die
een waarde vertegenwoordigt
van ruim een half miljard gul
den.
Met het vertrek van de Volks
unie is het kabinet Martens zijn
tweederde meerderheid kwijt
die nodig is om een aantal van
zijn beleidsplannen door het
parlement te krijgen. De Belgen
gaan op 19 januari naar de
stembus, een verkiezingsdatum
die al vaststond.
De Belgische regering Martens
gaat verder zonder ministers
van de Vlaams-nationale Volks
unie. Die partij is gisterochtend
uit de regerende rooms-rode
coalitie gestapt. Daarmee be
reikte de al een weken slepende
politieke twist tussen Waalse en
Vlaamse ministers zijn climax.
De bewindslieden ruzieden
over de uitvoer van wapens, in
vesteringen in het telefoonnet
en de hervorming van de staats-
Premier Martens kondigde
gisteren het vertrek de ministers
Schilts (begroting) en Geens
(ontwikkelingssamenwerking)
aan na consultatie met koning
Boudewijn. Enkele uren later
werden de opvolgers van de
vertrokken ministers bekend
gemaakt. Begrotingsminister
wordt Wivina Demeester van
Martens' CVP en de Vlaamse
socialist Erik Derycke is de
nieuwe minister van ontwikke
lingssamenwerking.
De crisis ontstond rond de
voorgenomen leveranties van