Binnenland
Sis
PvdA massaal achter Kok
Kok moet kansen nu grijpen
Angst blijkt heer en
meester in Nijmegen
CDA'er Koffeman
schort kamerwerk op
Maandag 30 september 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK MARGOT KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: RALPH KLEINHOUT
3
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Congres vraagt om ontzien 'onomkeerbaregevallen wao
VU maakt mannelijk steriele plant
Genetici van de Vrije Universiteit in Amsterdam hebben een
methode ontwikkeld om mannelijk steriele planten te kweken.
Op die manier kunnen tweeslachtige planten zichzelf niet meer
bestuiven en worden ongewenste kruisingen voorkomen. Bo
vendien kunnen kwekers hun produkt op deze manier bescher
men, omdat de mannelijke steriliteit er voor zorgt dat de planten
niet gebruikt kunnen worden voor zaadwinning. Tweeslachtige
plantenrassen zijn gewild omdat ze krachtiger groeien, stabiele
re opbrengsten geven en meer weerstand hebben tegen ziekten
Taxichauffeur gedood bij steekpartij
Een 20-jarige taxichauffeur is zaterdagnacht overleden aan de
gevolgen van een steekpartij bij een disco in de Utrechtse bin
nenstad. De vermoedelijke dader, een 21-jarige man uit de
Domstad, is aangehouden. Kort tevoren was in de dancing ruzie
ontstaan tussen de arrestant en de broer van de taxichauffeur.
De verdachte werd de deur uitgezet. De broer van de chauffeur
wachtte binnen op een taxi, niet wetende dat zijn broer die rit
toevallig zou maken. Toen de chauffeur arriveerde, vertelde zijn
broer dat hij ruzie had gehad en wees de man op straat aan.
Daarop ontstond een woordenwisseling, die eindigde met de fa
tale steekpartij.
Nederlanders gepakt met drugs
Een 56-jarige Nederlandse man is vrijdag op het vliegveld in
Singapore opgepakt, omdat hij 5,7 kilo heroïne bij zich had. Dè
man was op doorreis van Thailand naar Zwitserland. De politie
was getipt en wachtte hem op. Op het vervoer van meer dan 15
gram heroïne staat in Singapore de doodstraf. Zaterdag werden
twee Nederlanders door de Griekse douane gearresteerd aan de
Grieks-Turkse grens. Zij hadden 46 kilo heroïne verstopt in hun
caravan. De 20-jarige man en zijn 19-jarige reisgenote, beiden
uit Rotterdam, kunnen zware straffen krijgen, van tien jaar tot
levenslang.
NUMEGEN MARGREET VERMEULEN
„De gelukkigsten zijn mensen
die afscheid nemen met ver
driet, want zij missen iets dat
mooi is." Met dit citaat uit het
sprookje 'De Kleine Prins' nam
Marjanne Sint zaterdag afscheid
als voorzitter van de PvdA. Het
is vast geen toeval dat de prins
uit het sprookje af
scheid nam van een
rode roos. Een roos
die weliswaar mooi,
maar ook erg lastig
was. Uit angst voor
wind en storm eiste
de roos zelfs een gla
zen stolp van de klei
ne prins.
- Na Nijmegen" moet
de PvdA zonder be
schermende stolp leren leven,
leek Sint te willen zeggen. Of-
-wel, de partij moet zich niet
door angst laten regeren. „De
angst druipt juist van dit con
gres af', schampert een geno
digde. „De tegenstemmers zijn
bang voor verandering en her
kauwen het dogma: 'socialisten
schaffen geen uitkeringen af.
De rest is net zo bang, maar re
deneert: wij socialisten leven in
een boze wereld en daarom
sluiten wij de rijen."
De rijen waren al gesloten,
lang voordat 'De Vereeniging'
volstroomde met afgevaardig
den. De intercity Amsterda
m/Arnhem werd na
Utrecht omgedoopt
tot de 'PvdA-ex-
press', compleet met
Jonge Socialisten in
rode sweaters, die
geknakte rode roos
jes uitdeelden,
rolden de
afgevaardigden
,der de warme deken
van saamhorigheid
Nijmegen binnen.
Die stemming zou niet meer
veranderen. De congres-spre- De stemverhouding (80-20)
kers hielden zich angstvallig aan verbaast niemand. Niemand
de door hun achterban gedic- claimt de overwinning. Triom-
1 teerde teksten, zodat er een
kreet van afgrijzen door de zaal
"ging toen voorzitter Grewel in*
formeerde of er behoefte was
aan een tweede 'discussie-ron
de'.
„Bange mensen durven zich
niet open te stellen voor ander
mans argumenten. Dat maakt
het zo saai", zegt een afgevaar
digde. Een PvdA'er uit Utrecht:
„Ik durf de stelling aan dat het
nooit zover met ons had hoeven
komen, als we maar de moed
hadden gehad om akelige kwes
ties als uitkeringsfraude onder
'ogen te zien. Er wordt al jaren
over de verzorgingsstaat gedis
cussieerd. Op het werk. In huis
kamers. Door ouders en kinde
ren. Het is toch van de gekke
dat de PvdA daar volgend jaar
nog een congres over moet or
ganiseren?"
gtjh
GRATIS
INFO-
BOEKJE?
Belt u de
S
Vereniging
voor de
Bandenbranche
VACO
01719
49010
PvdA-leider Wim Kok heeft ruime steun gekregen voor
de kabinetsbesluiten inzake de wao en de Ziektewet. Op
het speciale PvdA-congres zaterdag in Nijmegen stemde
80 procent van de afgevaardigden voor de lijn-Kok.
binnen de PvdA nog niet over
tuigd zijn van de juistheid van
het beleid, ook mensen die vóór
het beleid hebben gestemd. De
PvdA-voorman wil dan ook
doorgaan met uitleggen waar
om juist nü de bewuste keuzen
inzake wao en Ziektewet zijn
gemaakt. Tegelijk zei hij vorm
en inhoud te willen geven aan
het debat van politieke vernieu
wing, van een „herijking van de
verzorgingsstaat".
Het congres nam een motie
aan van de afdeling Rivieren-
DEN HAAG GPD-ANP
Kok vroeg vorige maand zelf om
het congres nadat de wao- en
Ziektewetbesluiten van het ka
binet op fel verzet waren gestuit
eti openlijk wantrouwen in Koks
beleid werd uitgesproken. Kok
zei na afloop van de stemming
'blij' te zijn, en vol overtuiging
leiding te willen blijven geven
aan de PvdA. „Deze uitslag geeft
klaarheid, is overtuigend", al
dus Kok.
Tegelijk erkende hij dat velen
buurt Amsterdam, waarin de
kamerfractie werd gevraagd met
voorstellen te komen om het
aantal wao'ers verder terug te
dringen. Daarnaast moet de
fractie proberen bij de uitvoe
ringsinstanties in de sociale ze
kerheid een 'cultuuromslag' te
bewerkstelligen. Deze instanties
moeten actief uitkeringsgerech
tigden weer aan het werk zien te
krijgen.
De fractie moet tevens 'een
uiterste inspanning' doen om
wao'ers te ontzien, van wie
vaststaat dat zij nooit meer aan
het werk komen (de zogenoem
de 'onomkeerbaren'). Waar mo
gelijk moet de beperking van
hoogte en duur van de wao-uit-
kering worden verzacht, met
name voor 'oude gevallen'. In
de motie werd tevens gevraagd
om een regeling waarbij werk
gevers een bepaald aantal
wao'ers in dienst moeten heb
ben.
Het congres nam de motie
aan nadat Kok („qua intentie,
aanpak en richting is die goed")
en fractieleider Wöltgens te
kennen hadden gegeven ermee
te kunnen leven. Wöltgens
noemde het 'een inspannings
verplichting' voor de fractie.
Daarna trok het PvdA-bestuur
de concept-resolutie in, waarin
steun aan de kabinetsbesluiten
inzake wao en Ziektewet uitge
sproken, alsmede het vertrou
wen in Kok. Vóór het congres
had de resolutie tot veel com
motie in PvdA-kring geleid, om
dat er een koppeling in werd ge
legd tussen de kabinetsbeslui
ten en Koks positie.
CDA-fractieleider Brinkman
zei in een reactie te hopen dat
de rust in de coalitie en de PvdA
nu kan weerkeren en dat het
noodzakelijke beleid kan wor
den uitgevoerd. Oppositielei
ders Bolkestein (WD) en Van
Mierlo (D66) feliciteerden Kok.
Beiden weigerden een inhoude
lijk oordeel, omdat volgens hem
de congresgangers veel eerder
voor Kok dan voor het beleid
hadden gekozen.
Ria Beckers (Groen Links)
voorspelde dat nu veel PvdA'ers
de partij de rug toe zullen ke
ren. Het PvdA-kamerlid Frans
Moor heeft inmiddels laten we
ten uit de Kamer te stappen. „Ik
kan dit niet meer verdedigen.
De rek is er uit", aldus Moor,
„Het lijkt wel alsof ze alles wat
links is kwijt willen." Ook Piet
de Visser stapt waarschijnlijk uit
de partij. Het voormalige ka
merlid zei gisteren in Drenthe
dat hij „toch geen lid meer kan
zijn van een partij waarvoor ik
me dagelijks rot moet schamen.
Aan het eind van de komende
week ben ik geen lid meer. Ik
schat die kans tenminste op 80-
20"
Nu de omstandigheden de
partij dwingt tot het maken van
keuzen, doemt een nieuw
schrikbeeld op: dat de PvdA
klein, betekenisloos en machte
loos wordt. Wat dat betreft zijn
voor- en tegenstanders van de
wao-plannen opmerkelijk eens
gezind.
Ook Wim Kok zelf is bang.
Bang om de macht uit handen
te geven, want zonder
de PvdA in de rege-
j ring wordt het mis-
b,eYl DCing schien allemaal nog
mens durft erser- Kok: »veei
J mpnsp
Wim Kok kan weer lachen na de bevestiging van zijn leiderschap.
van het bedrag moeten afdra-
DEN HAAG GPD u u.
gen. Gaat het echter om een na
betaling van een gouden hand
druk, dan valt het kamerlid
niets te verwijten.
„Ik kan aantonen dat mijn
opgave van inkomsten over
1989 correct was" aldus Koffe
man in een reactie. ..Uit oog
punt van politieke zuiverheid
acht ik het echter van groot be
lang dat het onderzoek diep
gaand en ongestoord kan
plaatsvinden."
De zaak is aan het rollen ge
komen door een aangifte van de
voormalige boekhouder van de
ACP bij de politie. Op dit mo
ment wordt de boekhouding
onderzocht door de Fiscale In
lichtingen- en Opsporingsdienst
(FIOD) en de Rijksrecherche.
Volgens de huidige ACP-voor
zitter Blijleven is er 'niets aan de
hand' De gouden handdruk die
Koffeman destijds kreeg, is vol
gens hem administratief niet
goed verwerkt.
•foto anp marcel antonissk
Het CDA-kamerlid Gert Koffe
man istin opspraak geraakt we
gens een gerechtelijk vooron
derzoek naar de Algemeen
Christelijke Politiebond (ACP),
waarvan hij vijf jaar voorzitter is
geweest. Koffeman heeft in af
wachting van de resultaten zijn
werkzaamheden als kamerlid
opgeschort.
Het onderzoek betreft onder
meer een bedrag van 25.000
gulden dat Koffeman in 1990
heeft gekregen van de ACP. Vol
gens de huidige voorzitter van
de ACP gaat het hierbij om een
gouden handdruk, die Koffe
man heeft gekregen ter gelegen
heid van zijn afscheid. Volgens
de boekhouding van de ACP
gaat het om een salarisbetaling
over de maanden september tot
en met december 1989. In die
periode was Koffeman al lid van
de Tweede Kamer.
Als het om een salarisbetaling
gaat, had Koffeman een deel
mensen zeggen tegen
Zich niet open mij 'Kok, hou je er-
buiten. De hoge
te Stellen staatsschuld is toch
niet onze schuld!' U
begrijpt, ik zit niet te
wachten op complimentjes uit
die hoek. Ik ben er maar liever
zelf bij, dan dat ik de samenstel
ling van het recept aan een an
der overlaat." Een partijlid uit
Heemstede: „Het syndroom van
de burgemeester in oorlogs
tijd."
Een stem vóór Kok is een
stem tégen de chaos, zo rede
neert menig congresganger.
„Tien jaar geleden zou ik beslist
hebben gestemd. Maar ik steun
Kok. Wie anders moet de partij
leiden?", stelt een congresgang
ster.
Maar zulke stemmen wil Kok
niet. Kok wil overtuigen. „Onze
samenleving is niet meer de
zelfde als die na de
oorlog, jonge mensen
zijn anders tegen ze-
Wie Cindet"S kerheid en bescher-
ming aan gaan kijken.
dein Kok inoet Ze willen zelf kiezen.
rte nnrtii De vo|gende genera-
hes vragen behalve ze-
leiden?' kerheid ook vrijheid.
Een partij die de sa
menleving wil ver
moet ook zichzelf ver-
fantelijke gevoelens worden
angstvallig vermeden. De slotre
de van Kok ademt nederigheid:
„Er zijn velen die hebben ge
zegd: 'dit maak ik niet meer
mee'. Ik vraag U: maak het als
jeblieft mee, want we kunnen
niemand missen."
NUMEGEN WOUTER GORTZAK
MEDEWERKER
Gebouw 'De Vereeniging' in
Nijmegen. De vergaderzaal was
propvol en stikheet, het pand
bood nergens ruimte om op adem
te komen. Toch hielden de PvdA-
congresgangers, bijna een werk
dag lang, hun gevoelens onder
controle. PvdA-congressen waren
saai de laatste jaren, maar dit
keer werd anders verwacht. Er
was voldoende dynamiet opgetast
voor een explosieve bijeenkomst,
als in de jaren zestig en zeventig.
Maar het bleef, voornamelijk,
rustig.
Aan het begin van de beraadsla
gingen zetten Kok en z'n gehoor de
toon. De partijleider sprak bijna
een uur lang, hij toonde nauwelijks
emoties en oogstte evenmin harts
tochtelijk applaus als boegeroep.
Zo zou het blijven. Zelfs tegenstan
ders van het meer emotionele ty
pe, als Van der Scheur of Suurhoff,
voegden zich in hun twee minu
ten-toespraakjes naar Koks' voor
beeld. Ze hadden zich beheerst, de
congresgangers, maar het kostte
veel energie en tegen het eind van
de middag waren ze uitgeput.
Toen het hoofdthema was afge
handeld, en Kok in zijn leiderschap
was bevestigd, hadden ze het wel
gehad. Er moest nog gesproken
worden over de Miljoenennota en
er lagen moties ter tafel om de par
tij met spoed aan een nieuwe
voorzitter te helpen. De afgevaar
digden echter voerden de onder
werpen van de agenda, pakten hun
papieren bij elkaar en verlieten de
zaal.
Geen electriserende rede tot slot
zoals vroeger bij Den Uyl, en geen
krachtig gezongen Internationale
of Socialistenmars. Kok had, an
ders dan zijn voorganger, aan het
begin van het Congres zijn grote
toespraak gehouden. En de am
biance aan het slot leende zich niet
voor liederen uit het sociaal-demo
cratische verleden. Ook de 'Roos in
de Vuist' was verdwenen en de ro
de vlag die het podium domineer
de stond daar vooral omdat rood
in de mode is en minder omdat
het de moderne sociaaldemocratie
zou symboliseren.
De PvdA gaat vernieuwen. De
werkelijkheid dwingt de partij an
dere wegen in te slaan. Door Kok
len Dales, oud-burgemeester van Nijmegen, was zaterdag even terug in de
stad die ze verliet om minister van binnenlandse zaken te worden. Ze trof
daar FNV-voorzitter Johan Stekelenburg. Het onderonsje tussen de twee was
een van de weinige vrolijke momenten die de FNV-voorzitter zaterdag be
leefde. •foto anp marcel antonisse
in zijn leiderschap te bevestigen
heeft de PvdA de ruimte gecreëerd
en de tijd geschapen om de breuk
tussen sociaal-democratie en kie
zer te herstellen. Wie vindt dat het
allemaal rijkelijk laat komt heeft
gelijk, maar dient te bedenken dat
inhoudelijke en organisatorische
partijvernieuwing geen rechtlijnig
proces is.
Een partij met tradities laat zich
moeilijk in nieuwe sporen dwin
gen, ingesleten gewoonten zijn taai
en nieuwe ideeën worden pas in
praktijk gebracht als men daar niet
meer onderuit komt. Sinds de pu
blicatie van rapporten als 'Schui
vende Panelen' en 'Bewogen Be
weging' kon men in de PvdA weten
welke veranderingen zich hadden
voltrokken in maatschappelijke
verhoudingen en individueel ge
drag, en hoe weinig overgeleverde
sociaaldemocratische ideeën pas
ten op de nieuwe omstandighe
den. Ook de dilemma's die daaruit
voortvloeiden waren helder gefor
muleerd. Maar de PvdA-ers deden
of hun neus bloedde.
Er werd niet gekozen maar door
gesukkeld. De PvdA als oppositie-
paftij profiteerde van de onvrede
over het kabinetsbeleid, werd niet
gedwongen tot het ontwikkelen
van een realistisch alternatief, be
perkte zich ertoe het ongenoegen
te mobiliseren en boekte daarmee
stemmenwinst. Maar toen de PvdA
weer ging deelnemen aan het kabi
net, wreekte zich dat ze eerder
keuzen had ontlopen en had afge
zien van het formuleren van an
dersgetint, maar uitvoerbaar be
leid.
Dat Kok zich als minister van fi
nanciën ontpopt als zuinig beheer
der van 's Rijks schatkist strekt de
sociaal-democraat tot eer, maar is
op zichzelf onvoldoende om nieu
we aanhang te werven en oude
kiezers vast te houden. Daartoe
dient sociaaldemocratische zuinig
heid voorwaarde én sluitstuk te
zijn van samenhangend beleid,
met een als zodanig duidelijk her
kenbare inbreng van de PvdA. En
daarvan is volstrekt onvoldoende
sprake. Niet zozeer omdat het CDA
de PvdA geen eigen inbreng gunt,
maar veeleer omdat de sociaal-de
mocraten te weinig te vertellen
hebben, vooral defensief opereren,
steeds weer onhoudbaar gebleken
posities moeten opgeven en daar
door voortdurend aan geloofwaar
digheid verliezen.
Dankbaar
Wim Kok is al lang genoeg PvdA-
leider om hem verantwoordelijk te
houden voor de misère waarin zijn
partij zich bevindt, maar tegelijker
tijd moet de PvdA hem dankbaar
zijn dat hij haar nu, beter laat dan
nooit, dwingt vernieuwende wegen
in te slaan. Op het partijcongres
heeft Kok gegokt en gewonnen
door, anders dan vroeger Den Uyl,
het 'vertrouwen in zijn persoon' te
koppelen aan 'aanvaarding van
zijn beleid'. Indien hij zich in dit
opzicht soepeler had opgesteld
zou het PvdA-congres ongetwijfeld
vertrouwen hebben uitgesproken
in Wim Kok, maar de Ziektewet
en WAO-voorstellen hebben ver
worpen.
Het daaropvolgende scenario
laat zich makkelijk schetsen: kabi
netscrisis, tussentijdse verkiezin
gen, een verpletterende PvdA-ne-
derlaag, een nieuwe oppositiepe
riode zonder nieuwe ideeën en
met het ontwijken van keuzen. Na
tuurlijk breekt er voor de PvdA, nu
het kabinet in stand blijft, niet als
vanzelfsprekend een betere toe
komst aan. Maar wel wordt de or
ganisatie nu de mogelijkheid gebo
den een eigentijdse visie te ontwik
kelen op de relatie tussen staat en
burger en de daaruit af te leiden
taken voor de overheid.
Het is daarbij van groot belang
hoe die ideeënontwikkeling wordt
aangepakt en afgerond. Op zijn
partijcongres eiste Kok bij herha
ling de leiding op over de verdere
ontwikkeling, maar hoe hij zich dat
precies voorstelt bleef onduidelijk.
Enerzijds lijkt het betrekkelijk
eenvoudig. Koks leiderschap is
voorlopig onaantastbaar, het gezag
van het PvdA-bestuur bevindt zich
na het vertrek van Marianne Sint
op een dieptepunt en voor dwars
liggerij uit die hoek hoeft hij niet te
duchten. Concurrentie van betrek
kelijke buitenstaanders als Van der
Louw heeft hij op voorhand ge
blokkeerd.
Maar tegelijkertijd lijkt het een
opgave waaronder een overbelaste
Kok, ook nog eens minister van fi
nanciën immers, zou kunnen bez
wijken. Misschien wel moet hij
daarom op korte termijn zorgen
voor een zaakwaarnemer' bij het
PvdA-bestuur met wie hij het pro
ces kan coördineren. Die kan wor
den aangewezen door hemzelf of
op zijn voordracht door partijbe
stuur of partijraad wordt gekozen.
Want nu eenmaal de ruimte is ge
schapen voor vernieuwing moet
daarvan optimaal gebruik gemaakt
worden. Als althans de PvdA ook in
de toekomst nog van betekenis wil
zijn.
Jaap van der Scheur •foto united photos de boer
Van der Scheur: 'De PvdA
interesseert me niks meer'
„Ik voel me allerbelabberdst. Het is een heel enge erva
ring om mee te maken dat zo veel mensen principeloos
hun stem uitbrengen. Geëmotioneerd breng» laap van
der Scheur, oud-voorzitter van de ambtenarenbond
Abva/Kabo en tegenwoordig raadslid in Rotterdam
voor de PvdA, zijn stemming zondagmorgen onder
woorden.
Hij is de slag nog niet te boven. .Wat mij het meesl
heeft getroffen is dat tachtig procent van de afgevaar
digden en ik weet dat ze allemaal tegen de wao plan
nen zijn toch voor die resolutie heeft gestemd Daai
mee hebben ze er mee ingestemd, dat duizenden
wao'ers zwaar in hun portemonnee worden getroffen
Dat is principeloos en asociaal.
De oud-vakbondsman heeft zelf tegen gestemd. .Ik
heb nog geprobeerd anderen over te halen. Maar ja, je
moet niet vergeten dat als er over twee maanden ver
kiezingen zouden komen, de helft van de PvdA-kamer
leden werkloos wordt. Dat speelt kennelijk ook een
rol."
Volgens Van der Scheur, al 44 jaar lid van de PvdA. is
de partij nu hard op weg naar de ondergang Waarom
is hij dan toch lid gebleven en niet opgestapt, zoals hij
had aangekondigd? ..Ik ben gevraagd om alsjeblieft niet
uit de partij te stappen. Door mijn eigen afdeling, door
de Jonge Socialisten, door vakbondsbestuurders en
door wao'ers. Die hebben me gesmeekt om te blijven
zodat ik kan proberen dat asociale beleid weg te ha
len."
Dat er een moment zal komen dat hij de PvdA vaat
wel zegt om lid te worden van een nieuwe sociaal de
mocratische partij sluit hij niet uit. ,Er moei nu serieus
nagedacht worden over een nieuwe partij. Maar verdei
dan nadenken ben ik nog niet."
Wel zegt Van der Scheur de afgelopen weken bena
derd te zijn door partijgenoten die met een afscheiding
bezig zijn. „Dat zijn mensen uit de groep PvdA Sociaal
die vrijdagavond ook in Arnhem hijeen waren. Ik was
daar niet bij. Maar ik ga er wel serieus over nadenken.
De sociaal democratie heeft een nieuwe eigen partij
nodig. Ik ben dan wel 44 jaar lid van de partij maar de
ze PvdA interesseert me niks meer.'
