Leiden
Kraakpanden
Witte Singel
branden uit
Leiden ontmoedigde in middeleeuwen hondenbezit
Wapens bij toeval
op spoor gekomen
Conflict bij AZL
over kinderopvang
Dinsdag 17 september 1991
i: 071-161418 KAREI BERKHOUT JANET VAN DUK EMIEL FANGMANN ROY KLOPPER LOAAAN LEEFMANS ERNA STRAATSMA GERT VISSER (chef)
Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: SIMON DE GRAAF
ALLEEN WIE een vat
zout had, mocht in Leiden
in de zestiende eeuw een
hond bezitten.
STOM TOEVALLIG stuitten
rechercheurs vorige week op
een enorme verzameling wa
pens en munitie
Heeft li belangstelling voor de geschiedenis en de mo
numenten van Leiden en omgeving, word dan lid van
DE VERENIGING
OUD LEIDEN
Door nu 28,- over ie maken op postgiro 175228
ontvangt u HEI' IJilDSJAARBOEKJE 1991 per kerende post.
Te\ens wordt u op de hoogte gehouden van le/ingen,
excursies en andere activiteiten van de Vereniging.
NIEUWSLIJN
Verdachte steekpartij meldt zich
Op het politiebureau aan de Langegracht zitten inmiddels twee
verdachten vast van de steekpartij die zaterdagavond plaatshad
in coffeeshop Happy aan het Noordeinde. Gisteren meldde zich
bij de politie een 19-jarige man uit Dordrecht. De politie hield
gisterochtend al een 18-jarige Leidenaar aan. Volgens een poli
tiewoordvoerder heeft het tweetal nog niet bekend. Bij de steek
partij raakte een 20-jarige Leidenaar gewond.
Meisje breekt been
Bij een aanrijding op het fietspad van de Rijnsburgerweg heeft
een 14-jarig meisje uit Hazerswoude haar been gebroken en een
open wond opgelopen. Ze wilde volgens de politie omstreeks
half negen het fietspad oversteken. Een 17-jarige bromfietser uit
Valkenburg probeerde haar te ontwijken. Op dat moment kwam
er van de andere kant een onbekend gebleven fietser aan. Wie
de Hazerswoudse heeft aangereden, kon de politie vanochtend
niet vertellen. Het meisje is overgebracht naar het AZL.
Inbraak in sportzaak
Onbekenden hebben vannacht een flink aantal artikelen gesto
len uit een sportzaak aan het Vijf Meiplein. De daders braken de
deur open met behulp van een koevoet Het alarm werkte goed
maar toen de politie arriveerde waren de vogels al gevlogen. De
buit heeft een waarde van meer dan 10.000 gulden. „Er is een
grote greep gedaan uit de collectie winter- en ski-kleding", aldus
de politiewoordvoerder.
Kritiek op eigenaar Leidsch Dagblad
Een uitslaande brand heeft gisteren een groot deel van de
kraakpanden aan het begin van de Witte Singel in as ge
legd. Er deden zich geen persoonlijke ongelukken voor,
wel vond een groot aantal huisdieren de dood in de
vlammen. Politiewoordvoerder D. Graveland uitte giste
ren kritiek op Uitgeversmaatschappij Leidsch Dagblad,
de eigenaar van de woningen. „Als je de woningen zo
verwaarloost, vraag je om moeilijkheden," aldus Grave
land.
LEIDEN ROY KLOPPER
De brand werd gistermiddag
omstreeks half twee ontdekt op
de zolderetage van een van de
vier panden. Het vuur greep
snel om zich heen en sloeg over
naar de zolderetage van de ove
rige panden. De brandweer kon
al na een half uur het sein
brand meester geven. Tot even
na vijven is nageblust. Het was
de tweede keer dit jaar dat
brand uitbrak in de woningen.
De panden, eigendom van
uitgeversmaatschappij Leidsch
Dagblad, staan op de nominatie
om gesloopt te worden. Er zijn
plannen om het bedrijfsgebouw
compacter van opzet te maken.
Op de plaats waar nu nog de
kraakpanden, de redactieruimte
en parkeerplaatsen zijn, kunnen
dan woningen verrijzen.
In de panden, die geen mo
numentale waarde hebben,
woonden ongeveer tien krakers.
Op het moment dat de brand
uitbrak was, volgens een woord
voerder van de krakers geen van
hen thuis. Toen het vuur werd
ontdekt waren enige bewoners
snel ter plekke. Volgens de kra
kers zijn er veel huisdieren
overleden, vooral katten en par
kieten. Er deed zich nog een in
cident voor toen vlak na aan
komst van de brandweer een
bewoonster de panden wilde
inrennen om haar kat te red
den. Ze werd tegengehouden.
De brandweer heeft nog naar
het dier gezocht, maar kon het
niet vinden. De brandweer zette
groot materieel in om het vuur
te bestrijden. Er is gewerkt met
hoogwerkers en ladderwagens.
De hoogwerker kon overigens
pas na een kwartier worden in
gezet omdat het mechaniek
aanvankelijk dienst weigerde.
Aangestoken
De krakers zeggen met zeker
heid te weten dat de brand is
Een korte, maar hevige brand verwoestte gistermiddag de bovenverdiepingen van de kraakpanden aan de Witte Singel. foto hfnk 'bouwman
aangestoken. Ze wijzen met een
beschuldigende vinger naar het
Leidsch Dagblad. "Dat heeft als
enige belang bij het uitbranden
van de panden." Een elektrici-
teitssstoring sluiten ze uit, om
dat de panden vólgens hen zijn
verstoken van elektriciteit en
gas. „Dus moet het zijn aange
stoken," concluderen de bewo
ners. Directeur G. Arnold van de
uitgeversmaatschappij Leidsch
Dagblad wijst deze beschudi-
gingen resoluut van de hand.
Volgens de brandweer is het
onmogelijk de oorzaak van de
brand nog te achterhalen. „Het
is op zolder begonnen en die is
zo ver uitgetikt dat er geen spo
ren meer zijn." aldus de brand
weercommandant ter plekke.
Officier van dienst Volker van
de brandweer meldde gister
avond overigens dat de krakers
in het hoekpand naast de uni
versiteitsbibliotheek wel dege
lijk elekticiteit hebben. „We
trekken nog na hoe ze dat voor
elkaar hebben hgekregen."
Politievoorlichter D. Grave
land uitte nog tijdens de brand
kritiek op de eigenaar van de
panden. „Op het moment dat je
gebouwen zo verwaarloost is
het in feite vragen om moeilijk
heden en vandalisme." Arnold
hierover. „Wij hebben de ge
meente al eerder gevraagd de
panden te mogen slopen en het
terrein tijdelijk een beter aan
zien te geven. Tot op de dag van
vandaag is hiervoor geen toe
stemming gegeven." De ge
meentelijke commissie ruimte
lijke ordening weigerde een
sloopvergunning af te geven tot
een vastomlijnd plan voor
nieuwbouw is gepresenteerd.
Onbewoonbaar
Na de brand van gisteren hoopt
de Leidsch Dagblad-directie de
panden alsnog tegen de vlakte
te mogen gooien. Als de krakers
eventueel opnieuw een deel van
de panden in gebruik nemen,
wil Arnold mogelijkheden be-
uitzettingsprocedure. „Daartoe
gaan we over als deskundigin-
gen verklaren dat verdere bewo
ning onverantwoord is."
De brandweercommandant
liet gisteren weten dat hij het
verstandig zou vinden als de
panden onbewoonbaar worden
verklaard. De staat van de vloe
ren is volgens hem belabberd.
Er is overigens geen gevaar dat
de gevels naar beneden komen.
De afdeling bouw- en woning
toezicht van de gemeente wacht
het rapport van de brandweer af
alvorens een verklaring te geven
over de bewoonbaarheid van de
panden.
(Vervolg van pagina 1)
De politie kwam de verboden
wapens bij toeval op het spoor.
Twee rechercheurs zagen bij
een surveillance aan de Lange
gracht de 63-jarige man met
een foudraal uit een woning ko
men. Toen ze hem hierover
aanspraken, stoof een andere
man uit het huis, die naar het
wapen greep en het'mee naar
binnen wilde nemen. Later
bleek dit de 33-jarige zoon van
de aangesproken Leidenaar te
zijn. Er ontstond een handge
meen waarbij een van de re
chercheurs met de zoon op de
grond viel.
Vader en zoon werden gearres
teerd en overgebracht naar het
bureau. Bij beiden werd huis
zoeking gedaan. De politie
stuitte hierbij op een grote hoe
veelheid wapens en munitie. In
de woning van de 63-jarige aan
de Haarlemmerweg werden
twee pistolen, een klein kaliber
karabijn, een wisselloop en mu
nitie gevonden. Hiervoor had
hij, als lid van een schietvereni
ging, een wapenvergunning.
Maar een grote hoeveelheid an
dere munitie, en zwartkruit-re-
volver en twee antieke geweren
met munitie waren illegaal in
zijn bezit.
In het huis van de zoon aan
de Langegracht trof de politie
een zwaar kaliber pistool, een
revolver en een zeer grote hoe
veelheid munitie aan. Hieron
der scherpe patronen en hon
derden zelfgegoten kogelpun-
ten. De man had voor het tuig
geen vergunning.
College aan
jas getrokken
De gemeente moet zich hou
den aan de procedures bij
het verwerven van vijf nieu
we topmanagers, vindt de
Leidse PvdA-fractie. Het col
lege van B en W wil de vijf
dienstdirecteuren die een
steutelrol krijgen bij de reor
ganisatie, zo snel mogelijk
aantrekken. De inspraakron
de van de Leidse ambtenaren
loopt echter pas op 1 oktober
af.
De ambtenaren-vertegen
woordiging is daarover boos
geworden en de medezeg
genschapscommissie heeft
een brief geschreven naar het
college. „Wij zijn het eens
met de ambtenaren," zegt
PvdA-fractieleider H.
Baaijens. „Een versnelde
procedure bruskeert de in
spraak".
LEIDEN. ROY KLOPPER
Oud Leiden presenteert 83ste Leidse jaarboekje
LEIDEN EMIEL FANGMANN
Zou het soms komen door de
aanleg van een hondenuitlaat-
strook vlak bij het Gemeente
archief? zo vraagt Ingrid Moer
man zich af in het voorwoord
van het 83ste Leids Jaarboekje.
Ze doelt op het onderwerp
twee artikelen in deze jaarlijkse
bundeling van kronieken en
korte studies die door de Ver
eniging Oud Leiden vanmiddag
aan cultuurwethouder H. Koek
werd gepresenteerd.
Beide artikelen gaan over de
hond. In 'Aangelijnd in Middel
eeuws Leiden' van dr. J. Marsil-
je, docent middeleeuwse ge
schiedenis aan de Leidse uni
versiteit, valt te lezen dat de
hond ook in die tijd geen onbe
kende verschijning was. En ook
toen al geen geliefde.
Tegen jacht- en windhonden
maakte de stedelijke overheid
geen bezwaar, met andere
exemplaren had men meer
moeite. Hoewel echte honden
belasting niet werd geheven,
probeerde men het hondenbe
zit te ontmoedigen. In Leiden
was er in 1360 wetgeving die
bepaalde dat alleen rijpaard-ei
genaren honden mochten be
zitten. Honderd jaar later
mochten alleen kapitaalkrachti
gen uit de hogere inkomens
klasse een wind- of jachthond
aanschaffen. En weer iets later
bepaalde het Leidse sladsbe-
vinger naar
iw gaf in ecr-
izelfde beeld,
windhonden
een tonnetje
hondenbe-
Honden waren in de middeleeuwen ook in de kerk al om tegenwoordig. Hier een gravure van de oude Waal
se kerk in Amsterdam. foto pr
stuur dat iedereen die een vier
voeter onder zijn hoede nam
ook een kleine ton zout in bezit
moest hébben. Marsilje heeft er
geen echte verklaring voor, be
halve dat een ton zout toen on
geveer een dagloon kostte.
Waarom zout? Een antwoord
valt er niet te geven. Dat nutte
loze zout schrikte mogelijk de
potentiële hondenbezitter af.
Maar niet genoeg, want het
gemeentebestuur zette de vol
gende honderd jaar af en toe
een zwaar middel in. Een hon
denslager, een 'creeft' genaamd,
leverde bijvoorbeeld in 1466
geen half werk. Hij maakte vijf
tig honden zonder pardon af. In
1487 'ving' hij er 99, in 1493
werden er door een ander 238
afgemaakt. De hondenslager -
volgens Marsilje een oneervol
ambt uitgeoefend door iemand,
een vreemdeling vaak, 'van be
denkelijk sociaal niveau - werd
een begrip, zij het dat hij bij vla
gen werd ingezet. Jacht- en
windhonden, en waakhonden
voor de lakenfabrikanten, wer
den gespaard. Het Leidse be
stuur hield niet van honden
omdat ze lastig waren en de
hondenslager kreeg als hij zijn
werk deed een soort diploma
tieke onschendbaarheid. Nie
mand mocht eer
hèm uitsteken.
De zestiende ee
ste instantie een
1520: Jacht- en
voor de rijken,
zout voor de am
zitter. 1521: een hondenslager
komt het karwei afmaken bij
wie zich niet aan die regels
hield. In 1525 en 1533 idem
dito. Van de honden werd ge
zegd dat ze 'grote gerufte by
nachter maicken upter straeten,
inder kereken ende ander hoec-
ken van der stede'. Men is bang
dat oude honden 'razend' wor
den. Deze 'raserie' zou volgens
Marsilje een vroege verwijzing
hondsdolheid kunnen zijn.
ziekte die al in de oudheid
voorkomt. Ook blijkt dat de
jacht op honden vaak begint als
er een pestepidemie rondwaart.
Zo ook in 1567, wanneer de
'creeft' voor het laatst in de an
nalen opduikt. Hij mag dan al
leen op straat loslopende dieren
doden, die een besmettings
haard kunnen vormen. Aange
lijnde beesten werd toen geen
haartje meer gekrenkt.
Rembrandt
Niet toevallig vervolgt dit Leids
Jaarboekje met een korte studie
van archivaris P.J.M. de Baar,
waarin hij een anecdote uit
1595 ontzenuwt. Toen zou een
hond, 'Provetie genaamd, zijn
opgehangen omdat hij een kind
had gebeten. De Baar maakt
enigszins aannemlijk dat het
hier een niet op historie stoe
lende ironische beschrijving van
stadssecretaris Jan van Hout be
treft. Ook al omdat in het von
nis de hond als een mens be
schreven is en nader onderzoek
uitwees dat simpele gegevens
niet klopten.
Het 225 bladzijden Leids Jaar
boekje 1991 beval daarnaast ar
tikelen over de Scheepswerf
Tijssen (van E. de Keuning),
over de Nagelbrtig in Voorhout
(E. van der Hoeven), over de
bouwgeschiedenis van het
Rooms-Katholieke Weeshuis (J.
Droge) en over het Consciëntie
plein in d# 15de en 16de eeuw
(L Sicking). Van de historische
figuren wordt dit keer de Delft se
apotheker en hortulanus Dirck
Cluyt belicht (door H. Bosman-
Jelgersma). Uitgebreide aan
dacht van J. en R. Hengstmen-
gel-Koopmans krijgt de uit
Friesland afkomstige hoogleraar
in de rechten Bemardus
Schotanus. De enige Leidse
'Rembrandt' (het 'Leidse histo
riestuk' in de Lakenhal) wordt
iconografisch onder de loupe
genomen door R. van Straten.
H. van der Linden herdenkt de
vorig jaar overleden A. Bicker
Caarten, molenkenner en oud
bestuurslid van de Vereniging
hid i eiden
De raad van bestuur van het
Academisch Ziekenhuis Leiden
(AZL) wil het kinderdagverblijf
'De Oogappel' sluiten. Als alter
natief wordt een contract voor
zeventig plaatsen afgesloten
met het dagverblijf Bambini. De
ouderraad van de Oogappel is
fel tegenstander van het idee.
Het AZL kampt met een fors
tekort aan kinderopvangplaat
sen voor het eigen personeel.
De Oogappel heeft momenteel
22 plaatsen. Vorig jaar besloot
de raad van bestuur van het zie
kenhuis nieuwbouw te plegen
om het aantal plaatsen uit te
breiden. Het bouwplan werd
echter afgekeurd door de ge-
Onlangs werd bekend dat als
alternatief een principe-over
eenkomst is gesloten met het
particuliere kinderdagverblijf
Bambini aan de Boerhaavelaan.
Hier kunnen binnen achttien
maanden zeventig plaatsen
worden gereserveerd voor kin
deren van AZL-werknemers. De
leiding van Bambini rekent bo
vendien een prijs die op jaarba
sis 3000 gulden lager ligt dan de
normale, landelijke geldende
prijs.
Voor de ouderraad en perso
neel van de Oogappel kwam de
informatie als een volslagen
verrassing. De raad van bestuur
heeft volgens hen geheel op ei
gen houtje contacten gelegd
met Bambini. De raad ziet op
zich wel wat in kinderopvang
buiten het AZL. Maar de keuze
voor de particuliere instelling
Bambini vindt ze veel minder
gelukkig. „Het lijkt ons beter
plaatsen aan te kopen bij ge
meentelijke organisatie. Die
moet aan zwaardere eisen vol
doen, dan een particulier kin-
derdagbverblijf," aldus de ou
derraad.
Bambini is als particuliere in
stelling niet* verplicht zich te
houden aan voorschriften van
de gemeente en die in de cao
Welzijn. De ouderraad meent
dat de raad van bestuur onvol
doende onderzoek heeft gedaan
naar het niveau van de opvang
van Bambini. Ze wijst er op veel
klachten te hebben ontvangen
over de instelling.
Voorlichter D. Ketting van het
AZL bezweert dal er nog niets
definitief is besloten. „Het is
een voorstel, dat nog moet wor
den beoordeeld door de mede
zeggenschapsraad,
raad
de
cipatiecom
aat nog helemaal
Mev
M.
der Walle. mede-eigenaar van
Bambini, verbaast zich over de
uitspraken van Ketting. „Ik heh
van het bestuur begrepen dat
alles gewoon doorgaat." Ze
heeft een brief in huis waarin
bestuursvoorzitter Peters ken
baar maakt ervan uit te gaan
dat de overeenkomst in oktober
wordt ondertekend.
Van der Walle weerlegt de kri
tiek van de ouderraad. Bambini
wil wel degelijk alle leidsters van
de Oogappel overnemen, keurig
betaald volgens cao-afspraken.
„We willen ze zelfs graag heb
ben omdat ze de kinderen goed
kennen." Verder wijst ze op een
uitgebreid onderzoek dat de
raad van bestuur van het AZL
heeft uitgevoerd alvorens met
Bambini in zee te gaan.
De directrice meldt dat Bam
bini voldoet aan de overheids-
eisen voor kinderdagverblijven.
Onlangs is het pand aan de
Boerhaavelaan nog verbouwd
met het oog op de komst van de
AZL-kinderen. Er zijn ook plan
nen om een tweede vestiging te
betrekken om het aantal plaat
sen te kunnen uitbreiden naar
nvendg.
De ouderraad vergadert van
avond met ouders van kinderen
op de Oogappel en ouders van
wie de kinderen op de wachtlijst
staan over de problemen.
Hel is ongelofelijk wat er dagelijks in uw afvalbak belandt
Beveilig daarom uw prullenbak1 DE OPLOSSING IS...
de PRINTEX S 100, een prullenbak en papiervernietiger in
één De compacte, maar robuuste S 100 uitgevoerd in hoog
kwalitatieve en schokbestendige kunststof, voldoet aan hoge
veiligheidsnormen.
Voor de introductieprijs van 395,- (ex btw) 1 jr. garantie,
beveiligt u voor eens en voor altijd uw prullenbak
BEL KOMPRO B V. LEIDEN 071-120004.
