Kunst Architectuurschilders in Boymans-van Beuningen Liefde en dood komisch uitgebeeld Sovjetfilm wint Gouden Leeuw in Venetie Onbekend Haags kamerkoor verrassing van Korenfestival r Maandag 16 september 1991 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNCA Eindredactie: ANNEMIEK RUYGROK Vomigevlng: RUTGERJ HOOGERDUK 6 NIEUWSLIJN Vier lezingen over muziek LEIDERDORP - De streekmuziekschool Rijnakkoord heeft vier lezingen georganiseerd waarin het hoofdthema 'Muziek' vanuit verschillende invalshoeken zal worden belicht en bestudeerd. Beroemde Nederlandse sprekers zijn hiervoor uitgenodigd, waaronder de auteur Maarten 't Hart (17 sept), de Commissaris van de Koningin van de provincie Flevoland Han Lammers (24 sept), computerdeskundige Boele de Raad (1 okt.) en dirigent organist Charles de Wolff (10 dec.). Op dinsdagavond 17 sep tember zal Maarten 't Hart spreken over literatuur en muziek. De lezingen vinden plaats in de theaterzaal van de Muzenhof aan de Cor Gordijnsingel 2 te Leiderdorp. De aanvangstijd is steeds 20.00 uur. Kaarten zijn verkrijgbaar bij de streekmuziek school en aan de zaal. Nieuw Sinfonietta heeft hoofdsponsor UTRECHT - Het kamerorkest Nieuw Sinfonietta Amsterdam, dat onder leiding staat van de Russisch-Nederlandse dirigent Lev Markiz, en het accountants- en consultancybureau KPMG heb ben voor een periode van drie jaar een sponsorovereenkomst gesloten. Door deze sponsoring is het voortbestaan van het en semble, dat zich in de betrekkelijk korte tijd van zijn bestaan een internationale reputatie verwierf, voorlopig veilig gesteld. Over de hoogte van het sponsorbedrag willen beide partners geen uit spraken doen.Het Nieuw Sinfonietta Amsterdam werd door de naar Nederland uitgeweken Russische musicus Markiz in 1988 opgericht. In mei van dit jaar kreeg het een Edison voor de CD met werken van Sjostakovitsj. Het kamerorkest zal volgend jaar optreden tijdens het Holland Festival in Amsterdam. THEATER RECENSIE MARCEL VAN BAARLE Voorstelling: Cupid and Death; Gezel schap: Vereniging voor Huismuziek. Gezien: 14/09 Schouwburg, Leiden. Wanneer Cupido en de Dood de nacht in dezelfde herberg door brengen raakt de natuur volko men ontregeld en moet Mercu- rius eraan te pas komen om de orde der dingen te herstellen. Dat heb je ervan als de kamer heer stiekum hun pijlen verwis selt. Het muziektheaterspekta kel Cupid Death liet het afge lopen zaterdag in een redelijk gevulde schouwburg middels een verrassende mengeling van gesproken tekst, solistische en koorzang, dans en instrumenta le muziek allemaal horen en zien. Deze semi-professionele produktie, die onlangs tijdens het Oude Muziek Festival in Utrecht werd uitgevoerd, is ge maakt ter gelegenheid van het veertigjarig jubileum van Huis muziek, vereniging voor Muziek en Instrumentenbouw. Het is een zogenaamd 'masque' die zijn wortels heeft in de danscul tuur aan het hof. Cupid Death werd geschreven in 1653, ten tijde van de sluiting van de Lon- dense theaters na de Puriteinse revolutie, voor een 'private en tertainment' van de Portugese ambassadeur in Londen. De tekst is van James Shirley, naar fabels van Aesopus, en de mu ziek van Christopher Gibbons en Matthew Locke. De uitvoering was een verras sende combinatie van authen tieke en hedendaagse elemen ten. De originele, authentiek uitgevoerde muziek alsmede de min of meer oorspronklijke dansen in historische kostuums werden op een verrassende wij ze afgewisseld met eigentijdse elementen. De ogenschijnlijk zo tegengestelde begrippen liefde en dood en de daaruit voort vloeiende verwarring werd op veelkleurige en veelal komische wijze uitgebeeld. Een spektakelstuk als Cupid Death stelt hoge eisen aan de uitvoerenden. Het is niet ver wonderlijk, dat de semi-profes- sionaliteit hier en daar dan ook niet onopgemerkt bleef. Bij een dergelijke veelvormige uitvoe ring werkt amateurisme al gauw storend op de eenheid en de stroomlijn van het geheel. Met name het koor - de so pranen klonken erg iel was aan de zwakke kant. Ook de, zij het bescheiden, acts van de koorleden gaven hier en daar blijk van een gebrek aan de no dige souplesse en ervaring. Alle lof voor atteur Marc Krone, die op overtuigende wijze de ka merheer neerzette. Vooral bij hem viel het op, dat hij hele maal in zijn rol zat. Datzelfde gold voor Rita Dams, die in haar uitbeelding van de bezorgde moeder Natuur van veel erva ring blijk gaf. De liefde kwam goed uit de verf met de geloof waardige en zangtechnisch gave vertolking van sopraan Marieke van der Meer. Bariton Mitchell Sandler was een echte Mercuri- us, die ook in zijn zang vol doende overtuigingsiaacht toonde, om de natuur weer op te monteren en orde op zaken te stellen. Het instrumentaal ensemble tenslotte o.l.v. Marius van Alte- na bood met enthousiasme en muzikaliteit een betrouwbare en professionele ondersteuning aan deze spektakulaire en soms verwarrende produktie. Sovjet-regisseur Nikita Michalk- ov heeft zaterdag op het filmfes tival van Venetie de Gouden Leeuw gekregen voor zijn film 'Oerga'. De in Mongolië opge nomen film vertelt de weder waardigheden van een schaap herder die door Mongolië trekt op zoek naar voorbehoedsmid delen die hij nodig heeft om de Chinese wet op de geboorte controle te eerbiedigen. Mi- chalkov, die met 'Otsji Tsjomije' eerder in de prijzen viel, heeft voor 'Oerga' gebruikt gemaakt van niet-professionele acteurs. In de film worden drie talen ge sproken: Russisch, Chinees en Mongools. Michalkov zei dat hij voor een Mongools onderwerp had gekozen omdat „de men sen in Rusland te druk bezig zijn met het verleden". 'Oerga' is een soort lasso en heeft sym bolische betekenis als hij wordt begraven voor een tent waar een paar de liefde bedrijft. An dere prijzen die in Venetie wer den uitgereikt waren de Specia le prijs van de jury vopr 'Divina Comedia' van de Portugese re gisseur Manuel De Oliveira. De Speciale Gouden Leeuw voor HET KORENFESTIVAL dat zaterdag ter gelegenheid van 'Noordwijk 125 Jaar Badplaats' is gehouden, heeft in de ca tegorie gemengde koren een verrassen de winnaar opgeleverd: het Haagse Ka merkoor Quattro Stagioni. Onbekend specialisme binnen 17e eeuwse schilderkunst Het is niet moeilijk je een voorstelling te maken van Pie- ter Saenredam. De schilder uit de zeventiende eeuw moet te herkennen zijn geweest aan een meetlat. Krui pend over kerkvloeren, zich uitstrekkend op een stoel, meetinstrument in de hand; hij moet behoorlijk zijn op gevallen. De 'meester van het perspectief was een pietje precies. Zijn serene schilderijen getuigen daarvan. ROTTERDAM ROB SCHOQNEN Maar liefst zestien schilderijen van de man zijn te zien in mu seum Boymans-van Beuningen in Rotterdam. Die zestien wer ken zijn onderdeel van de grote tentoonstelling 'Perspectiven' die gisteren werd geopend. Naast werk van Saenredam zijn daarin panelen en doeken sa mengebracht van onder ande ren Gerard Houckgeest, Hen drik van Vliet en Emmanuel de Witte. En daarmee is tevens aangegeven waar het in deze brede presentatie om gaat: Het architectuurstuk in de zeven tiende eeuw. Uit alle hoeken en gaten van de wereld zijn werken met dat specifieke onderwerp geleend. In totaal hangen er 65 kunstwerken in de zogeheten 'oude vleugel' van het museum. Dat is bijzonder, omdat het me rendeel van de werken is ge schilderd op paneel en daarom - vanwege de kwestbaarheid - niet eenvoudig wordt uitge leend. Gevoel De tentoonstelling biedt - het moet maar gelijk gezegd - een fraai overzicht van dat tot nu toe tamelijk onbekende specia lisme binnen de zeventiende eeuwse schilderkunst. Daar waar iedereen wel de schilderij en van Rembrandt en Hals uit diezelfde eeuw kent, zijn niet veel mensen bekend met deze eigenzinnige kunstvorm. Architectuurschilderkunst komt aan het eind van de zes tiende eeuw naar voren, met name in de Nederlanden. Die opkomst en latere waardering uit de zeventiende eeuw zich niet of nauwelijks inlieten met hun onderwerpen. In die zin, dat er geen sprake is van per soonlijke gevoelens ten aanzien van een onderwerp. Wat Rem brandt of Hals voelden of dach ten bij het maken van een por tret? We weten het niet. Datzelf de geldt - in versterkte mate - voor architectuurschilders als Saenredam en zijn collega's. Het verbeelden (bijna: afbeel den) van een op zich naamloze kerkruimte ligt dan meer voor de hand dan het gevoelig pen selen van een portret. Bovendien brak er in die pe riode het besef door dat een kunstenaar méér diende te zijn dan een ambachtsman. Van dat juk wilde men nu - na de 'don kere Middeleeuwen'- eindelijk wel eens af. En, vergelijkbaar met schrijvers en filosofen waarmee de schilders graag ge lijkgesteld wilde worden, zocht men als instrument voor die herwaardering een element uit de wetenschap, in dit geval: het perspectief. Die wiskundige ver taling van hetgeen wordt waar genomen, diende de schilders op eenzelfde niveau te plaatsen als de auteur en de wijsgeer. Ook dus ligt het voor de hand een kerkruimte of vergelijkbaar bouwwerk te schilderen, anders dan een bloemstilleven, waarin nu eenmaal minder ruimtelijke (of perspectivische) vragen kun nen worden behandeld. Dat mogen dan twee redenen zijn waarom die zeventiende eeuwse kunstenaars kerk-interi- eurs zijn gaan schilderen, maar wie hen daartoe opdracht heeft gegeven is nagenoeg onbekend. Wèl te traceren is dat vooral zeer rijke burgers op gezette tij den 'hun' kerk lieten vereeuwi gen op koper, paneel of doek. Ook een stadsbestuur (van Am sterdam bijvoorbeeld) liet af en toe een opdracht uitgaan. Doel? Wat de welgestelde burgerij be treft, ligt het voor de hand dat die trouwe kerkgangers graag ook thuis, op de schoorsteen mantel, 'hun' gebedehuis wilde ervaren. Een voorloper van de crucifix wellicht? Gemeentebe stuurders pioeten hun opdrach ten hebben gegeven vanuit een meer historisch besef. Fotografen Maar waren die zeventiende eeuwse architectuurschilders een gehele carrière voor de Itali aanse acteur Gian Maria Volon- te. De prijs voor de beste acteur River Phoenix (VS) voor zijn rol in 'My Own Private Idaho'. Voor de beste actrice: Tilda Swinton (Eng) voor haar bijdrage aan 'Edward II'. De Zilveren Leeu wen zijn gegaan naar 'Dahong Denglong Gaogao Gua' (Rode Lantaarn) (China), van Zhang Yimou; 'J'Entends Plus La Guitare' (Frankrijk) van Philip Garrel; 'The Fisher King' (VS) van Terry Gilliam. De Gouden Medaille van de voorzitter van de senaat ging naar 'Allemagne Neuf Zero' (Frankrijk) van jean Luc Godard. De prijs voor filmi sche behandeling ging naar 'Scream of Stone' (Duitsland), een film over bergbeklimmen van Wemer Herzog. Het beste scenario: 'Mississippi Masala' (VS/India) van Mira Nair. De ju ry werd gevormd door de Ame rikaanse acteur James Belushi, de Italiaanse producent Silvia d'Amico; de Franse filmcriticus Michel Ciment; de Sovjet-film historicus Naum Klejman; Mo- ritz de Hadeln, directeur van het filmfestival van Berlijn en de regisseurs John Boorman, Odja Kodar, en Pilar Miro. FLORENCE - Een geestelijk verwarde man is zaterdag in Florence het beroemde David-beeld van Mi chelangelo met een hamer te lijf gegaan en heeft er lichte schade aan toegebracht De 47-iarige Piero Cannata haalde in het Accademia-museum een hamer uit zijn jas te voorschijn en sloeg op net 487 jaar oude beeld in, waarbij een teen van de linkervoet van de David afbrak. Vervolgens werdhij onmiddellijk door suppoosten overmeesterd. Volgens de directeur van het museum, Antonio Pao- lucci, valt de schade mee en kan het beeld binnen enkele dagen hersteld worden. De dader is naar de plaatselijke psychiatrische afdeling van een ziekenhuis overgebracht voor observatie. foto ap Hoofdconservator oude kunsten van het museum Boymans-van Beuningen, Jeroen Giltay, bij het schilderij 'Interieur van de Grote (St Laurens) Kerk met zicht op het orgel'. Onlangs werd duidelijk dat het gemaakt is door de 17e eeuwse Assendelftse kunstenaar Pieter Saenredam. Deze constatering maakt dat het schilderij, dat in het bezit is van het Stedelijk Museum te Alkmaar, in waarde stijgt van drie ton naar achttien miljoen gulden. •foto an dan niet meer dein veredelde tes zijn neergezet op de drager. 'afbeelders'; zeventiende eeuw- De preciesie bijvoorbeeld waar- se 'fotografen'? Verre van. Want mee Saenredam, maar zeker de presentatie in Boymans-van ook een De Witte of - de grond- Beuningen maakt voor alles legger van de architectuurschil- duidelijk dat er werd gespeeld derkunst - Vredeman de Vries, met het onderwerp. Het mag ër het perspectief hebben gebe- dan in eerste instantie tamelijk zigd, is bijna hartverwarmend, koel en beredeneerd uitzien, Vluchtpunten en vluchtlijnen, een nadere beschouwing leert de daardoor onstane verteke- dat de makers met ongelooCijk ningen die - mathematisch ge- veel plezier en kunde de ruim- zien - kloppen: er moet voor tes hebben gepenseeld. hen steeds weer een wereld zijn De chronologisch ingedeelde opengegaan. Dat overweldigen- tentoonstelling maakt onder- de gevoel de ruimte letterlijk te scheid tussen 'interieurs', 'exte- kunnen verbeelden moet een 'gefantaseerde archi- enorme indruk hebben ge- tectuur'. Met name die laatste maakt Die bewondering proef groep werken laten een werke- je ook nu nog. lijk rijke fantasie zien: niet be- staande gebouwen werden ge- Romantisch (de zeventiende eeuw dus), op een welhaast nostalgische wijze weergegeven. Hier gaat het der halve wèl om de persoonlijke vi sie van de kunstenaar. Het is dan aardig die lijn door te trekken naar een modem kunstenaar als Mondriaan die zich weer heeft laten inspireren door de meer wiskundige aan pak van onder anderen Saenre dam. Dat geldt ook voor een ei gentijds kunstenaar als Jan Dib- bets, die zijn bewondering voor de in Assendelft geboren kun stenaar nooit onder stoelen of Dat maakt deze tentoonstelling duidelijk. schilderd, met altaren uit ande re kerken erin, plus zuilen die Er is dan een directe lijn te trek- absoluut niet in de betreffende ken met de kerkinterieurs die kerk thuishoren, draperieën of bijvoorbeeld Johannes Bos- enorme gordijnen met on-rea- boom in de negentiende eeuw listische schaduwpartijen op penseelde. Maar Bosboom muren en zuilen. schildert - als een waarachtig Maar wat je in Rotterdam kind van zijn tijd - een roman vooral opmerkt is de gretigheid tisch interieur: In zijn werk zie de betreffende ruim- je een hang naar die gouden tijd Tentoonstelling: 'Perspecti ven - Saenredam en de archi tectuurschilders van de 17e eeuw'. Museum Boymans-van Beuningen, Mathenesserlaan 18-20, Rotterdam. Open: di. t/m za. van 10-17 uur. Zon- en feest dagen van 11-17 uur. Van 15 september tot 24 november. Catalogus 65 gulden. MUZIEK «RECENSIE Het Korenfestival dat zaterdag ter gelegenheid van 'Noordwijk 125 Jaar Badplaats' is gehou den, heeft in de categorie ge mengde koren een verrassende winnaar opgeleverd: het Haagse Kamerkoor Quattro Stagioni. In de categorie mannenkoren ging de eerste plaats naar het Kon. Haarlems Mannenkoor Zang en Vriendschap en in de categorie vrouwenkoren ontving het eveneens Haagse Pro Cantare de erepalm. In de Sint Jeroenskerk in Noordwijk-binnen traden ne gentien koren uit het hele land aan. Niet alleen om een prijs te winnen, maar, zoals jurylid en dirigent René Verhoeff het ver woordde „ter stimulering, om ideeën voor repertoire uit te wisselen en om contacten op te doen". Uiteindelijk kregen vijf koren een prijs en zij traden 's avonds tijdens het slotconcert op voor een aandachtig en zeer deskundig publiek. Tijdens het festival stond koormuziek van Nederlandse componisten uit de twintigste eeuw centraal, maar tijdens het slotconcert kregen de koren de vrijheid om te zingen wat ze zelf wilden. Dat leverde een gevari eerd programma op met toch nog, hoe kan het anders, veel Nederlands reperoire. Het Kon. Haarlems Mannen koor Zang en Vriendschap opende de avond met vier enigszins bravoure-achtige stukken. Het koor heeft een massieve, orgel-achtige klank, die beter gedijdt in een concert zaal dan in een kerk. Ondanks een perfecte articulatie kwamen de stukken door de lange echo wollig en daardoor slecht ver staanbaar over. Positief was daarentegen de onvoorwaarde lijke inzet van het koor en de presentatie naar het publiek. De derde prijs in de categorie gemengde koren ging naar Con Amore Musica uit Witmarsum. Het koor heeft een mooie, zij het wat vlakke klank. Bij mij overheerste de indruk, dat het koor teveel voor zichzelf zong, wat een afstandelijk resultaat gaf. Het effect op het publiek bleef hierdoor uit. Het Leids Vocaal Ensemble won in de categorie gemengde koren een verdiende tweede prijs. Het koor opende met 'O Wild West Wind' van Edgar El- gar en liet daarmee direct zien waartoe het in staat is: een forte opening, gevolgd door een in drukwekkend subito piano, wer kelijk een krachttoer! Toch vond ik dat het koor teveel in tech nisch kunnen bleef steken en te weinig muzikaliteit uitstraalde. Het resultaat deed haast steriel Pro Cantare uit Den Haag, dat terecht de eerste prijs won in de categorie vrouwenkoren, bracht na de pauze vier stukken. Op vallend was de warme, glanzen de koorklank en de innerlijke overtuiging die uit iedere frase bleek. Het koor beheerste de stukken tot in de perfectie en maakte grote indruk met een volstrekt natuurlijke zang, waar in moeilijke inzetten en akkoor den met schijnbaar groot ge mak werden genomen. Dé verrassing van de avond was het onbekende kamerkoor Quattro Stagioni uit Den Haag, dat de eerste prijs won in de ca tegorie gemengde koren. Het koor telt slechts acht mensen en bestaat nog maar een jaar. Met zo'n klein koor is het moeilijk om een homogene koorklank te bereiken, vooral in een grote ruimte als de St. Jeroenskerk. Dat lukte dan ook niet, maar het tekort werd meer dan goed gemaakt door de fantastische stemmen, die ook solistisch goed tot hun recht zouden ko men. Quattro Stagioni excel leerde in stukken van Josquin des Prez en van Orlando di Las so, maar bracht ook een lied van Albert de Klerk perfect voor het voetlicht en was daarmee de terechte v I-Ter AarBeokenpad 14-1 u Starrenburglaan 47 Zoolermeer Croesinckplein 1

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 6