Buitenland
eg verdeeld over
oorlog Joegoslavië
Voorstel Najibullah
voor wapenstilstand
Israëlische minister:
Bush is een antisemiet
Verzet tegen president Georgië groeit
Premier Zweden dient
ontslag van regering in
Geweld Zuid-Afrika
geluwd na akkoord
Maandag 16 september 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (dief) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vonngeving:
5
MARKUS WOLF, het voormalige
hoofd van de Stasi, de geheime
dienst van de DDR, is gisteren in
Oostenrijk gearresteerd. Wolf was op
30 augustus vanuit Moskou in Oos
tenrijk aangekomen
DE VRIJLATING van een westerse
gijzelaar in Libanon is een kwestie
van weken en niet van dagen. Dat
heeft de hoogste shi'itische geestelij
ke van het land, Mohammed Mehdi
Shamseddine,
EEN ONBEKENDE PILOOT is met
een vliegtuigje gisteren onder de Are
de Triomphe door gevlogen. De pi
loot overtrad daarmee een ban op
het vliegen over de Franse hoofdstad
NIEUWSLIJN
CP Azerbajdzjan heft zich op
De communistische partij in de zuidelijke republiek Azerbajd
zjan, die zich onlangs onafhankelijk verklaarde van Moskou,
heeft besloten zichzelf te ontbinden. De communisten, die in de
hele Unie van Soevereine Staten (ex-Sovjetunie) in diskrediet
zijn geraakt wegens medeplichtigheid aan de mislukte coup van
haviken, keurde de stap tijdens een buitengewoon congres bijna
Baker zegt Balten geld toe
Tijdens zijn bezoek aan Estland heeft de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken Baker gezegd dat de Baltische republie
ken dit belastingjaar kunnen rekenen op 14 miljoen dollar Ame
rikaanse hulp. Voor het volgende belastingjaar, dat al in oktober
begint, beloofde hij meer steun.
Geen extra volmachten regering Polen
Het Poolse parlement waarin de communisten de meerderheid
hebben, heeft zaterdag het verzoek van de regering om haar
speciale volmachten te geven, afgewezen. Het Solidariteits-kabi
net van premier Jan Krzysztof Bielecki had dit gevraagd om eco
nomische besluiten de kracht van wetten te geven. Het voorstel
kreeg de steun van een grote meerderheid in het parlement -
196 afgevaardigden stemden vóór, 94 tegen en 32 onthielden
zich -, maar dit was onvoldoende om het aan te nemen. Er was
een tweederde meerderheid, 215 stemmen, nodig.
Hongkong wil lossere band met China
De verkiezingen in Hongkong zijn in een zege geëindigd voor li
berale partijen die een lossere band willen met China, dat over
zes jaar het bestuur over de Britse kolonie overneemt. Liberale
kandidaten kregen 16 van de 18 zetels in de Wetgevende Raad,
die gisteren de inzet vormden van de verkiezingen. De overige
42 leden van de raad werden gekozen door de regering en belan
gengroepen. Nog geen 40 procent van de geregistreerde kiezers
nam de moeite om naar de stembus te gaan.
Griekenland wijst Albanezen uit
Ongeveer 200 Albanezen zijn zaterdag opgepakt in de Griekse
hoofdstad Athene en zijn in de loop van de dag uitgewezen. De
Albanezen werden gearresteerd tijdens een omvangrijke opera
tie in de vroege ochtend. De politieke heeft de controle op illega
le vluchtelingen verscherpt. De minister van openbare orde,
Theodoros Anagnostopoulos, verklaarde onlangs dat door de il
legale migranten, vooral de Albanezen, de criminaliteit in Grie
kenland aanzienlijk was toegenomen. Hij zei dat sinds januari
dit jaar illegale Albanese vluchtelingen zich schuldig hebben ge
maakt aan in totaal 400 misdaden en misdrijven.
Iraakse premier Hammadi ontslagen
De Iraakse premier Saadoun Hammadi is van zijn post verwij
derd en vervangen door vice-premier Mohammad Hamza al-
Zubeidi. Hammadi ook niet langer deel uit van de Revolutiona-
rie Commando Raad. Deze raad staat onder leiding van presi
dent Saddam Hussein en is het machtigste orgaan binnen het
Iraakse staatsbestel.
Derde Democratische kandidaat in VS
Senator Tom Harkin van lowa heeft zich gisteren als derde poli
ticus gemeld voor de Democratische kandidatuur bij de presi
dentsverkiezingen in 1992. De 51-jarige senator maakte zijn
kandidatuur bekend met een harde aanval op president Bush.
Hij noemde Bush en de republikeinen hebzuchtig en egoïstisch.
President Najibullah van Afgha
nistan heeft gisteren een eenzij
dig staakt-het-vuren voorge
steld. De mededeling volgde op
het besluit van de Unie van
Soevereine Staten (USS, voor
malige Sovjetunie) en de Vere
nigde Staten dat zij aan hel eind
van dit jaar ophouden met het
leveren van wapens aan de par
tijen in de Afghaanse burger
oorlog.
Najibullah noemde geen da
tum waarop hij het bestand wil
laten ingaan. Hij heeft de gou
verneurs van de provincies, de
commandanten van de strijd
krachten en bestuursfunctiona-
rissen opgedragen contact op te
Duitsland en Italië beschuldigen Joegoslavische leger
Binnen de Europese Gemeenschap is de verdeeldheid
over de vraag wie in de Joegoslavische burgeroorlog de
schuldige is voor de voortdurende gevechten het afgelo
pen weekeinde opnieuw aan de oppervlakte gekomen.
Terwijl de ministers van buitenlandse zaken van Duits
land (Genscher) en Italië (De Michelis) de schuld bij het
federale leger legden, zei EG-voorzitter Van den Broek
dat Kroatië verantwoordelijk is voor het oplaaiende ge
weld.
DEN HAAG GPD
Genscher reageerde daarop met
de vaststelling dat Kroatische
eenheden niet in andere repu
blieken van Joegoslavië vech
ten. Oostenrijk sloot zich bij de
conclusie van Genscher en De
Michelis aan. De ministers
overwegen de onafhankelijk
heid van Koratië en Slovenië op
korte termijn te erkennen. Bel
gië vindt dat de internationale
gemeenschap de erkenning van
Joegoslavië moet intrekken als
de vijandelijkheden niet ophou
den.
De uitspraak van Van den
Broek is in Servië enthousiast
ontvangen. Volgens de Servi
sche radio begint de EG nu ein
delijk in te zien dat niet alleen
Servië de boosdoener is. Later
verklaarde de Nederlandse be
windsman dat hij met zijn op
merking geenszins de bedoeling
had de Serviërs het idee te ge
ven dat zij de gevechten niet
met verhevigd geweld kunnen
voortzetten. „Mijn opmerking
was juist een waarschuwing aan
de Kroaten om het geweld te
stoppen", aldus de minister
voor de NCRV-radio.
Van den Broek deed zijn uit
spraak zaterdag, nadat Kroatië
een pijpleiding afsloot die de
hoofdstad Belgrado (Servië)
voorziet van olie. Ook werden
de al weken omsingelde militai
re bases van het federale leger
afgesloten van gas, licht en wa
ter. „Dit vergroot de kans op
bloedvergieten", aldus de Ne
derlandse bewindsman.
Vanwege het oplaaiende ge
weld heeft Van den Broek op
nieuw besloten om ambassa
deur Wijnaendts naar Joegosla
vië te sturen. Genscher en De
Michelis pleitten voor uitbrei
ding van het aantal waarnemers
in Kroatië. De Italiaanse be
windsman zei dat het huidige
aantal van 200 tot tenminste
1000 moet stijgen. Ook minister
Pronk (Ontwikkelingssamen
werking) vindt dat het aantal
waarnemers tot zeker 1000
moet worden verhoogd.
WD-fractieleider Bolkestein
steunt het verzoek van de Joe
goslavische president Mesic om
een VN-interventiemacht naar
het oorlogsgebied te sturen.
Volgens Bolkestein moet Lord
Carrington, voorzitter van de
vredesconferentie, het verzoek
van Mesic in behandeling ne
men. Ook zou Van den Broek
met dit voorstel naar de Vere-
Soldaten van het Joegoslavische federale leger dragen een gewonde kameraad weg in de omgeving v
Oost-Kroatische stadje Borovo Selo. Bij de gevechten daar vielen volgens het Joegoslavische persbureau Tan-
jug in het afgelopen weekeinde acht doden. foto epa maja iuc
nigde Naties moeten gaan,
meent Bolkestein. Hij wil bo-
nemen met de verzetsleiders
om over een wapenstilstand te
overleggen.
De leiders van het Afghaanse
verzet hadden zaterdag de mo
gelijkheid van een direct staakt-
het-vuren al verworpen. Zij
gaan er van uit dat het staken
van leveranties door de USS aan
de regering in Kabul hen zal
helpen in hun strijd tegen Naji
bullah.
Waarnemers in de Afghaanse
hoofdstad zien in het aanbod
van Najibullah veel overeen
komsten met het voorstel dat
hij deed na de aftocht van de
Sovjet-troepen uit Afghanistan
in 1989. Dat werd door het ver
zet verworpen.
Zo'n dertig Amerikanen van Fili-
pijnse afkomst demonstreerden
het afgelopen weekeinde in Se
attle tegen de Amerikaanse mili
taire aanwezigheid in de Filipij-
nen. Zij kregen vanmorgen al hun
zin. De Filipijnse senaat stemde in
meerderheid (twaalf tegen elf) te
gen een vorige maand gesloten
verdrag over handhaving van de
marinebasis Subic Bay, de laatste
basis van de VS op de Filipijnen.
Voor handhaving van het verdrag
was een tweederde meerderheid
nodig. De uitslag van de stem
ming wordt gezien als een grote
nederlaag voor president Corazon
Aquino, die vorige week nog een
grote demonstratie ten gunste van
de Amerikaanse aanwezigheid
leidde. Aquino wil nu in december
een rerendum organiseren om het
senaatsbesluit ongedaan te ma
ken. In het verdrag was vastge
legd dat de Amerikanen nog tot
2001 in Subic Bay mochten blij
ven, in ruil voor 200 miljoen dollar
per jaar. De Amerikaanse aanwe
zigheid op de Filipijnen heeft bijna
een eeuw geduurd, foto ap elai-
ne thompson
Nieuwe confrontatie dreigt tussen paleiswacht en rebellen
JERUZALEM Rtr
Israël moet niet aan een vredes
conferentie over het Midden-
Oosten meedoen tot de Vere
nigde Staten de joodse staat een
kredietgarantie geven ter waar
de van 20 miljard gulden. Dit
heeft de Israëlische minister
zonder portefeuille, Rehavam
Zeevi, gisteren gezegd.
Prmeier Yitzhak Shamir
drong er bij zijn ministers op
aan hun retoriek tegen de Vere
nigde Staten te matigen aan de
vooravond van een bezoek van
minister van buitenlandse za
ken James Baker. Deze komt
vandaag in Israël aan. Shamir
zei dat Israël vasthoudt aan het
verzoek om de kredietgarantie
door Washington.
Op de wekelijkse vergadering
van het Israëlische kabinet le
verde de minister zonder porte
feuille Rehavam Zeqvi, een ha
vik, „kritiek zonder weerga op
president Bush. Hij noemde
hem een antisemiet", aldus
Zeevi's adviseur Eden Blitental.
Toen hem na de besloten ver
gadering om commentaar werd
gevraagd, zei Zeevi: „Ik heb ge
zegd dat hij bijna een antise
miet en een tegenstander van
Israël is. Als de Amerikaanse
president vier maanden uitstel
wil inzake de garanties, kunnen
wij de conferentie vier maanden
uitstellen, tot hij heeft beslist
over de garanties".
De garanties zouden Israël er
toe in staat stellen tegen ver
laagde rente geld te lenen om
de vestiging van immigranten te
betalen. Israël verwacht dat hal
verwege de jaren '90 een mil-,
joen immigranten uit de Unie
van Soevereine Staten, de voor
malige Sovjetunie, zich in Israël
willen vestigen.
TBIIS) THE NDEPENDENT-AP
Tegenstanders van de Georgische president
Zviad Gamsachoerdia houden vandaag een
grote demonstratie tegen diens bewind. Het
is de meest serieuze bedreiging van zijn
heerschappij, sinds hij vier maanden gele
den met overgrote meerderheid tot presi
dent werd gekozen.
Een afgescheiden eenheid van Gamsa
choerdia's paleiswacht heeft gezworen Ge-
orgiërs te zullen verdedigen die tijdens de
demonstratie door Gamsachoerdia's veilig
heidstroepen worden gewond. Bij een eer
dere protestbijeenkomst werden meerdere
mensen door de veiligheidspolitie gewond.
De eenheid heeft zich op korte afstand van
de hoofdstad in de bergen verschanst.
Beide kampen hebben gezegd bloedver
gieten te willen vermijden, maar bij eventu
ele ongeregeldheden zullen Gamsachoerdi
a's troepen waarschijnlijk de overhand heb
ben. De paleiswacht bestaat grotendeels uit
leden van de oorspronkelijk 15.000 man tel
lende Nationale Garde, die werd gevormd
nadat Georgië zich in april onafhankelijk
verklaarde van de Sovjetunie.
De paleiswacht is een zootje ongeregeld.
De bevelhebber, Vachtang Kobalia, was
vrachtwagenchauffeur totdat hij zes dagen
geleden tot ieders verrassing werd be
noemd tot opvolger van de vorige com
mandant, die zich bij de rebellen had aan
gesloten.
De commandant van de rebellen, gene
raal Tengiz Kitovani, was kunstenaar en
had nooit over een militaire carrière ge
dacht, totdat hij als dienstplichtige in
Gamsachoerdia's leger moest dienen. Sol
daten van zowel de paleiswacht als de re
bellen trekken rond in kleine, tot de tanden
bewapende benden.
De demonstratie van vandaag is georga
niseerd door de ongeveer dertig oppositie
partijen en de leiders van de intelligentsia,
die zich vorige week eindelijk tegen Gamsa
choerdia keerden. De 52-jarige president
van Georgië stamt zelf uit een intellectuele
familie en is jarenlang dissident geweest,
maar de macht lijkt hem naar het hoofd te
zijn gestegen.
Hoewel de steun voor Gamsachoerdia
zienderogen afneemt, weigert hij enig auto
ritair decreet in te trekken, zoals het verbod
op oppositie-kranten. Ondertussen is het
parlement hopeloos verdeeld over de ma
nier waarop een dreigende burgeroorlog
moet worden afgewend.
Het parlement van Georgië heeft gisteren
alle bedrijven en bezittingen van het uit
eengevallen centrale regeringsapparaat in
Moskou genationaliseerd en de troepen van
de voormalige Sovjetunie aangemerkt als
een bezettingsmacht. De besluiten werden
genomen op een roerige vergadering, waar
in ook veel parlementsleden aandrongen
op het vertrek van Gamsachoerdia.
Groot rumoer ontstond over de vraag of
het debat rechtstreeks door de televisie
moest worden uitgezonden. Volgens Gams
achoerdia was dat onverstandig, omdat
daarmee de gemoederen onder de bevol
king nog verder zouden worden verhit. Uit
eindelijk werd besloten op een later tijdstip
een samenvatting van het debat uit te zen
den. Een kleine veertig parlementariërs die
het daarmee niet eens waren verlieten uit
protest de vergaderzaal.
vendien dat de Tweede Kamer
zo spoedig mogelijk bijeenkomt
r de kwestie Joegoslavië
Sociaal-democraten verliezen verkiezingen
De sociaal-democraten, die de
Zweedse verzorgingsstaat ruim
een halve eeuw lang gestalte ga
ven, hebben bij de gisteren ge
houden parlementsverkiezin
gen de verwachte zware neder
laag geleden. Premier Ingvar
Carlsson heeft aangekondigd
dat hij vandaag het ontslag van
zijn regering zal indienen.
De Sociaal-Democratische
Partij raakte 19 van haar 137
parlementszetels kwijt. Het blok
van vier centrum-rechtse partij
en kreeg met 46,5 procent van
de stemmen 171 van de 349 ze
tels in de Riksdag in handen,
een winst van 19 zetels. Het
heeft echter vijf zetels te weinig
voor een meerderheid. De Soci
aal-Democratische Partij haalde
samen met de Linkse Partij 42,1
procent van de stemmen en 153
zetels.
De Groenen bleven met 3,4
procent onder de kiesdrempel
van 4 procent en verdwijnen uit
het parlement. De populisti
sche, rechtse partij Nieuwe De
mocratie krijgt met 6,7 procent
25 zetels, maar is voor het niet-
socialistische blok niet aan
vaardbaar als coalitiepartner.
De Centrum- en Liberale par
tijen beschuldigen Nieuwe De
mocratie van racisme en volks
mennerij. Hoe sterk de antipa
thie is, bleek toen de liberale
voorman Bengt Westerberg een
verkiezingsprogramma van de
televisie verliet toen ND-leider
Ian Wachtmeister voor de ca
mera's verscheen.
Nieuwe Democratie werd in
februari opgericht met het voor
nemen belastingen en prijzen te
verlagen en „Zweden plezieri
ger te maken Uitlatingen van
sommige kandidaten over kor
ting op de ontwikkelingshulp
aan Afrika en het uitwijzen van
vluchtelingen die de wet over
treden, hebben de partij echter
in een kwade reuk geplaatst.
Carlsson schreef de nederlaag
toe aan de economische proble
men en negatieve reacties op
zijn belastinghervormingen. Hij
zei dat het volgen van een con-
frontatiekoers en het appelleren
aan de economische ontevre
denheid „vruchten heeft afge
worpen en het nemen van ver
antwoordelijkheid niet, en dat
verontrust mij".
De stembusuitslag zal waar
schijnlijk leiden tot een bijzon
der moeilijke formatie. De con
servatieve leider Carl Bildt gaat
nu eerst proberen een coalitie te
JOHANNESBURG AP*
Het zaterdag in Zuid Afrika on
dertekende vredesakkoord lijkt
vruchten af te werpen. Gisteren
kwamen weliswaar twee men-
seh om bij enkele incidenten in
de zwarte woonsteden rond Jo
hannesburg, maar over het al
gemeen was de situatie aan
merkelijk kalmer dan in de
voorafgaande week, toen onge
veer 140 mensen werden ge
dood. Zaterdag vielen nog 16
doden bij gevechten tussen
zwarten in een goudmijn bij
Winkelhaak.
Het vredesakkoord moet
vooral een eind maken aan het
geweld tussen de rivaliserende
zwarte organisaties ANC en In-
katha. President F.W. de Klerk
zette als laatste zijn handteke
ning onder het document, dat
een gedetailleerde gedragscode
voor politieke organisaties en
de veiligheidstroepen geeft.
Vóór De Klerk hadden ANC-
voorzitter Nelson Mandela en
Inkatha-leider Mangosuthu
Buthelezi het akkoord getekend.
Mandela zei „dat wij niet de il
lusie hebben dat dit akkoord
een wondermiddel is. Onze
handtekeningen alleen zullen
het pad van de vrede niet aan
geven. Daarvoor is de mede
werking van alle Zuidafrikanen
nodig." Mandela eiste dat „de
steun wordt onthouden aan die
organisaties die het verdragsak
koord niet aanvaarden Hij
doelde daarmee op uiterst
rechtse Boeren-organisaties.
Militante zwarte organisaties
hebben overigens ook gewei
gerd het vredesakkoord te teke
nen, omdat de regering naar
hun mening zelf verantwoorde
lijk is voor het geweld. „Het ak
koord schiet jammerlijk te kort
in het identificeren van de oor
zaken van het geweldzei
voorzitter Clarence Makwetu
van het Pan afrikaans Congres
(PAC).
Ook de blanke partijen die de
apartheid willen handhaven,
bleven weg van de conferentie.
Andries Treumicht, leider van
de rechtse Conservatieve Partij,
zei vrijdag in een toespraak dat
het zijn doel is de regering van
De Klerk ten val te brengen.
„Het is geen verrraad als je »*en
natie mobiliseert om een onde
mocratische regering weg te
werken", zei hij.
