Binnenland
Deetman lichtte
Kamer fout voor
VOOR DE TROONREDE
ONDERBREEK HET WERK
Landbouworganisaties boos op kabinet
Verontreinigd terrein
bedreigt drinkwater
Milieu begrenst de vrije markt
CNV-leden NS staken
niet op Prinsjesdag
fïlHP
Maandag *16 september 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (dief) PATRICK VAN DEN HURK MARCO! KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
'Joy-riding' kost zestienjarigen leven
Twee jongens van zestien jaar uit het Zuidlimburgse Ulestraten
zijn zaterdagavond om het leven gekomen toen zij met een au
to in volle vaart tegen een huis botsten. Ze werden op slag ge
dood. Volgens een woordvoerder van de rijkspolitie had een
van de jongens buiten medeweten van zijn ouders de auto van
zijn vader genomen om met zijn vriend naar een feestje te
gaan.
Apparaatje helpt doven bij liplezen
Het is mogelijk om via het gevoels- en tastorgaan informatie te
geven over spraak. Voor doven kan dit een belangrijk hulpmid
del zijn bij het liplezen. Tot die conclusie komt onderzoeker R.
Mathijssen van de Technische Universiteit Eindhoven in zijn
proefschrift. Mathijssen heeft een apparaatje ontwikkeld met
24 kleine staafjes dat op de vingertop moet worden geplaatst.
Onderdelen van het gesproken woord, zoals de toonhoogte en
bepaalde resonantiefrequenties, brengen de staafjes een beetje
in beweging. Er is gebleken dat proefpersonen met dit appa
raat na een training van vijf tot tien uur aanmerkelijk beter
konden liplezen.
Twee doden bij verkeersongeval
Bij een verkeersongeval op de Gooiseweg in Amsterdam zijn in
de nacht van zaterdag op zondag twee mensen om het leven
gekomen. Vijf personen raakten gewond. De bestuurder van
één van de twee betrokken auto's is aangehouden. Deze 20-ja-
rige Amsterdammer, die het ongeluk veroorzaakte, heeft geen
rijbewijs. Hij keerde zijn auto op een plek waar dit beslist niet
is toegestaan. Zijn 15-jarige vriendin en haar 22-jarige broer
slingerden uit de auto en overleden direct.
Brand verwoest boerderij in Marle
Twee boerenbedrijven In Marle gemeente Wijhe zijn in
de nacht van vrijdag op zaterdag kort na elkaar in brand gevlo
gen. Eén boerderij is met schuur en al verwoest. Dertig kalve
ren en twee paarden kwamen in de vlammen om. De drie be-
konden zich op het nippertje in veiligheid brengen.
Van de andere boerderij ging een schuur geheel verloren. De
rijkspolitie in Wijhe vermoedt dat de branden zijn aangesto
ken.
Dode door brand in Hoogeveen
Een 57-jarige inwoner van Hoogeveen is in de nacht van vrij
dag op zaterdag door een brand in zijn woning om het leven
gekomen. Volgens de politie heeft het slachtoffer liggen roken
in bed en is hij daarbij in slaap gevallen. De brand werd ont
dekt door buren van de alleenwonende man. Toen de brand
weer arriveerde, was hij echter al overleden.
Vechtpartij op voetbalveld
Door een massale vechtpartij tijdens een voetbalwedstrijd in
de Rotterdamse onderafdeling is een 24-jarige speler van het
thuis spelende HWD met kneuzingen en een hersenschudding
opgenomen in het ziekenhuis. De politie arresteerde alle spe
lers van het bezoekende DHZ, de grensrechter van de gasten
en enkele supporters. Tegen twee personen is proces-verbaal
opgemaakt wegens openlijke geweldpleging en mishandeling.
Aanleiding tot het tumult was een in de ogen van het DHZ-elf-
tal verkeerde beslissing van de scheidsrechter.
Joop Zwart (78) overleden
Joop Zwart, ex-communist en voormalig perschef van de we
duwe F. Rost-van Tonningen, is vorige week op 78-jarige leef
tijd overleden. Zwart was voor en tijdens de oorlog overtuigd
anti-fascist, pleegde verzetsdaden en zat zelfs in een Duits con
centratiekamp. Op latere leeftijd „bekeerde" hij zich tot ex-
treem-rechts. Begin dit jaar nog vervolgde justitie in Arnhem
hem wegens verspreiding van fascistisch en racistisch getinte
pamfletten.
HELMOND ANP
Het fabriekterrein van Bege-
mann in het centrum van Hel
mond is zo ernstig vervuild dat
het een gevaar kan opleveren
voor de volksgezondheid. Het is
niet uitgesloten dat waterleidin
gen worden aangetast waardoor
het drinkwater wordt vervuild.
Het fabrieksterrein is ernstig
vervuild met met polycyclische
aromatische verbindingen, ars
een, cadmium, zink en allerlei
andere metalen. Ook het grond
water blijkt plaatselijk sterk te
zijn vervuild. De kosten van een
schoonmaakoperatie worden
geraamd op 22 miljoen gulden.
Rekenkamer: Problemen rond Londo-stelsel verzwegen
Oud-minister Deetman (onderwijs) heeft de Tweede Ka
mer verkeerd ingelicht over de invoering van een nieuwe
opzet voor de vergoeding van kosten aan basisscholen,
het zogenoemde Londo-stelsel. Deetman informeerde de
Kamer te laat en onvolledig over de financiële gevolgen
van problemen met het stelsel. Dit blijkt uit een onder
zoek van de Algemene Rekenkamer dat vandaag is gepu
bliceerd. Het stelsel, dat in 1985 werd ingevoerd, geeft
scholen de vrijheid hun budget naar eigen inzicht te be
steden.
Deetman bemoeide zich ook
eerder met de problemen rond
het stelsel, dan hij openlijk heeft
toegegeven. De minister legde
toen de schuld bij zijn staatsse
cretaris Ginjaar-Maas, die de in
voering van het stelsel tussen
1982 en 1989 in haar portefeuil
le had.
Begin 1990 bleek uit een on
derzoek dat het Londo-stelsel
veel meer kost dan tot dan toe
werd aangenomen. Het onder
zoek riep ook vragen op over
het optreden van de verant
woordelijke bewindslieden
Deetman en Ginjaar-Maas. De
Kamer wilde daarop van de Al
gemene Rekenkamer weten of
sel.
Het antwoord luidt 'nee', zo
blijkt uit het rapport van de Re
kenkamer. Begrotingsover
schrijdingen als gevolg van het
stelsel werden door Deetman te
laat gemeld. Ook oud-staatsse
cretaris Ginjaar-Maas stelde de
Kamer niet op de hoogte over
de problemen met het geauto
matiseerde systeem dat de be
talingen aan de scholen moest
regelen.
In het verslag van het onder
zoek schetst de Rekenkamer
een onthutsend beeld van de
gang zaken rond de invoering
van het stelsel. Het Londo-stel
sel werd in 1985 ingevoerd. Te
gelijk met de samenvoeging van
de lagere scholen en kleuter
scholen in basisscholen kregen
de nieuwe scholen voor hun
materiële uitgaven voortaan
een naar eigen inzicht te beste
den budget.
Het ministerie beschikte op
dat moment nog niet over de
gegevens om het budget per
school te kunnen bepalen. Op
grond van door de scholen zelf
verschafte gegevens werd daar
om in de eerste jaren een voor
schot betaald.
Pas nu, zes jaar later, zijn mi
nister Ritzen en staatssecretaris
Wallage begonnen met het ver
rekenen van deze voorschotten.
Omdat de voorschotten veel te
laag zijn gebleken, zal die verre
kening over een aantal jaren
worden uitgesmeerd.
De Rekenkamer constateert
dat er veel te grote risico's zaten
aan het geven van voorschot
ten. Ook de problemen rond de
ontwikkeling van het geauto
matiseerde systeem dat de uit
betaling van de budgetten aan
de scholen moest regelen wer
den ernstig onderschat, aldus
de Rekenkamer.
Vice-premier Wim Kok heeft zaterdag in Muiderberg een monument onthuld ter nagedachtenis aan de vroe
gere minister van finandën Pieter Lieftinck. Het door kunstenares Jocke Overwater gemaakte monument is
een dorpspomp in de vorm van een bundel tientjes. Lieftinck (overleden in 1979) is geboren in Muiderberg.
Zijn grote bekendheid dankte hij aan de geldzuivering direct na de oorlog. Alle Nederlanders ontvingen toen
10 gulden 'het tientje van Lieftinck' om de week te overbruggen waarin iedereen zijn geld moest inle
veren. De onthulling van het monument vond plaats in aanwezigheid van alle nog levende na-oorlogse mi
nisters van finandën. Van links naar rechts: Witteveen, Ruding (half achter Witteveen), Zijlstra, Nelissen en
Hofstra. foto anp cor out
'Groen protectionisme' dreigt de kop op te steken
AMSTERDAM IPS
I de
han-
Dit concludeert de Grontmij na
een uitvoerig bodemonderzoek
in opdracht van de gemeente
Helmond.
Door de vervuiling bestaat
ook het gevaar dat putten waar
uit drinkwater wordt opge
pompt onbruikbaar worden.
Het is evenmin uitgesloten dat
door verdamping van grondwa
ter gevaarlijke stoffen terecht
komen in kruipruimten onder
woningen.
In juli verordende het college
van B en W van Helmond het
bedrijf om een deel van het
complex te sluiten, omdat het al
jarenlang zonder geldige ver
gunningen zoü werken.
De vrije markt kent zijn grenzen
als de bescherming van mens
en milieu in beeld komt. Daar
over waren de deelnemers aan
een studiedag over handel en
milieu in het Amsterdamse Ho
tel Krasnapolsky het afgelopen
zaterdag wel eens. De menin
gen verschilden echter over de
vraag waar die grenzen
markt liggen.
Eenzijdig ingrijpen ii
delsstromen, om zo milieube
houd af te dwingen, kan gemak
kelijk een dekmantel zijn voor
'groen protectionisme'. „Wan
neer mag je wel ingrijpen en
wanneer niet. Dat is de cruciale
vraag bij de discussie over het
verband tussen handel en
milieu", aldus directeur-gene
raal D. van den Berg van het
ministerie van Economische za
ken in zijn toespraak.
Een actueel voorbeeld is de
vraag of Nederland de import
van tropisch hardhout aan ban
den moet leggen. Novib-voor-
zitter Tjeenk Willink noemde
het zeer teleurstellend dat de
Nederlandse politiek wel tranen
plengt over de dramatische te
rugloop van het tropisch bos,
maar aarzelt om op korte ter
mijn concrete actie te onderne
men.
„Je kunt niet zomaar import-
beperkende maatregelen ne
men", wierp FvdA-parlementa-
riër Verspaget tegen. Tegenover
zo n eventuele beperking moe
ten volgens haar maatregelen
staan om de getroffen landen té
helpen. Ook staatssecretaris
Van Rooy (economische zaken)
sprak zich uit voor bilaterale ak
koorden met de exporterende
landen.
Een vergelijkbaar gevoelig on
derwerp is het opleggen van so
ciale normen voor arbeidsom
standigheden. De regels van de
Internationale Arbeidsorganisa
tie verbieden bijvoorbeeld kin
derarbeid. Toch komt dat in
veel landen voor. De vakbewe
ging wil handel drijven op basis
van een rechtvaardige prijs voor
de arbeid die voor de produktie
nodig is.
Maar ook hier ligt protectio
nisme op de loer, waarschuwde
Van Rooy. Ze had vertegen
woordigers van de Europese
textielindustrie herhaaldelijk
krokodillentranen zien plengen
over wantoestanden in fabrie
ken in de Derde Wereld. „Zo
krijgen ze een mooi ethisch ar
gument in handen om de im
port van goedkope textiel uit de
Derde Wereld in te tomen", al
dus Van Rooy.
PvdA'ster Verspaget hamerde
erop dat de rijke landen eerst de
eigen milieuvervuilende handel
moet staken voor het de landen
in de Derde Wereld op hun vin
gers tikt. „Laten me eerst maar
eens een eind maken aan de ex
port van bijvoorbeeld giftig af
val voor we ingrijpen in hun
handel", aldus Verspaget.
Beleidsmedewerker Dommen
van de VN-organisatie Unctad
wees op een ander bezwaar te
gen handelsmaatregelen:
„Sancties zijn gevaarlijk omdat
ze de bestaande machtsonge
lijkheid in de wereld bestendi
gen. De rijken kunnen de ar
men wel straffen, maar omge
keerd niet. De beste weg om het
milieu te beschermen is via in
ternationaal aanvaarde verdra
gen en regels."
Stekelenburg boos op minister Pronk
In het Zeeuws-Vlaamse gehucht Emmahaven werd zaterdag een knoflookfeest gehouden. Ruim 200 'vrien
den van de stinkende roos' hadden zich verzameld op het erf van schapenhouder Jan Boom. Initiatiefnemer
Theo Richel, oprichter van de stichting 'Vrienden van de stinkende roos' en samensteller van het lijfblad
'Walm', zei aangenaam verrast te zijn door de grote belangstelling. De knoflookhapjes vooraf, de knoflook
soep, de boterhammetjes met lookboter, de mosseltjes met knoflook, het Saefthinger lamsvlees van 't spit
gevuld met knoflook en het knoflookijs vielen zeer in de smaak foto anp frank viergever
UTRECHT-HILVERSUM ANP
De achterban van de Vervoers-
bond CNV heeft besloten om op
Prinsjesdag het werk bij de
spoorwegen niet tussen twaalf
en twee uur neer te leggen. Vol
gens voorzitter Jongsma van de
bond zou dat te veel complica
ties veroorzaken en tot ver in de
middag en avond doorwerken.
Het n iet-rijdend personeel
van de NS wordt wel opgeroe
pen mee te doen met werkon
derbrekingen om naar de
Troonrede te kijken of te luiste
ren. Dit betekent dat alleen de
Vervoersbond FNV oproept tot
een staking onder het rijdend
personeel bij de spoorwegen.
Ook de spoorwegvakbond FSV
staakt niet.
De CNV-bond roept zijn le
den in het streekvervoer wel op
om de bussen tussen twaalf en
twee uur stil te zetten. De bond
doet wel mee met alle andere
acties tegen de kabinetsplannen
voor de wao en de Ziektewet.
FNV-voorzitter Stekelenburg
zei zaterdag voor de Vara-radio
dat acties bij de spoorwegen al-
gr.it.s
leen mogelijk zijn in
van stakingen. Reizij
vervoeren is bijvoorbeeld ver
boden.
Stekelenburg zei kwaad te
zijn op PvdA-minister Pronk
van ontwikkelingssamenwer
king. Volgens Pronk heeft een
vakbondsbestuurder de PvdA
deze zomer een compliment
gemaakt over de aanpak van
wao en Ziektewet door het kabi
net. Pronk moet aangeven met
wie hij heeft gesproken en wat
de inhoud van dat gesprek is
geweest, of hij moet zijn praat
jes voor zich houden, zei Steke
lenburg.
Voor de kabinetsbesluiten
van 13 juli zijn er volgens Steke
lenburg wel gesprekken gevoerd
met PvdA-functionarissen,
maar de FNV heeft daarbij dui
delijk gemaakt aantasting van
de hoogte en de duur van de
uitkeringen af te wijzen. Daama
zijn er geen formele contacten
meer geweest, zij het dat de
FNV wel heeft aangegeven dat
de maatregelen door de aan
passing na 13 juli wel wat zijn
verbeterd.
SER verdeeld
over regeling
oproepkrachten
Werkgevers en werknemers in
de Sociaal Economische Raad
(SER) zijn het oneens over een
regeling van zogeheten flexibele
arbeidscontracten voor onder
meer oproepkrachten en thuis
werkers. De vakbeweging wil de
rechtspositie van mensen met
een losse arbeidsrelatie in de
wet regelen. De werkgevers vin
den een wettelijke regeling niet
nodig.
Het kabinet wil losse arbeids
krachten onder meer een finan
ciële vergoeding geven van 20
uur loon over iedere maand dat
zij verplicht zijn zich beschik
baar te houden.
De vakbeweging in de SER
wijst dit voorstel af. Zij vinden
dat in de wet bepalingen over
de beloning van dergelijke ar
beidsrelaties moeten worden
neergelegd. De werkgevers in de
raad vinden een wettelijke rege
ling onnodig en zelfs onge
wenst. Een flexibele inzet van
arbeidskrachten is
van concurrentie noodzal
vinden zij.
Dinsdag 17 september. Prinsjesdag. De Troonrede.
Blijft het kabinet bij z'n ongezonde plannen voor WAO
en Ziektewet? Oordeel zelf.
Geef gehoor aan de oproep van de complete Neder
landse vakbeweging: onderbreek het werk en volg de
Troonrede!
Kijk vanaf 13.00 uur naar Nederland 3 of stem af op
Radio 1.
CNV—. jQy
BVD: infiltratie
in Nederlandse
politie gelukt
De Binnenlandse Veiligheids
dienst (BVD) heeft gisteren be
vestigd dat „kringen rond de
Surinaamse legerleider Bouter-
se" pogingen hebben gedaan te
infiltreren in de Nederlandse
politie. In een aantal gevallen
zou dat zijn gelukt. Directeur
Doctors van Leeuwen van de
BVD wil geen cijfers noemen.
De infiltratie heeft volgens
een nog niet afgerond onder
zoek van de BVD plaatsgevon
den bij de Amsterdamse politie
en elders in het land.
Hoofdcommissaris Nordholt
van de Amsterdamse politie
heeft vorige week nog ontkend
dat er concrete aanwijzingen
zijn voor infiltratie in zijn korps.
Boeren voelen zich overvallen door aanscherping mestbeleid
De landbouworganisaties zijn woedend
op het kabinet. De nog strengere maat
regelen die het kabinet wil nemen om
het mestoverschot aan te pakken zijn als
een bom ingeslagen bij de boerenverte-
genwoordigers.
Afgelopen zaterdag vergaderden een
honderdtal boerenbestuurders in
Utrecht over de plannen van de regering.
De eensgezindheid was groot. „De kabi
netsplannen moeten van tafel. Eerder
kan er niet worden gesproken over wat
voor maatregel dan ook", lieten de drie
voorzitters van de centrale landbouwor
ganisaties na afloop weten.
Maar veel verder dan het uiten van
dreigehde taal kwamen ze niet. Hun
woorden straalden vooral machteloos
heid uit.
Machteloosheid, met name over de
manier waarop het kabinet te werk is ge
gaan. Een overval, zo bestempelde Mari-
us Varekamp van het Koninklijk Neder
lands Landbouwcomité (KNLC) de werk
wijze van de regering.
Afgelopen donderdag maakten de mi
nisters Bukman (landbouw) en Alders
(milieu) tijdens een gesprek met het
Landbouwschap hun plannen bekend.
Er komen maatregelen om te voorko
men dat de mestproduktie verder stijgt.
Schone gebieden moeten schoon blij
ven, terwijl vuile gebieden niet vuiler
mogen worden. Tegelijkertijd wordt wet
geving voorbereid om de veestapel tijde
lijk in te krimpen, als er in 1995 onvol
doende mest kan worden verwerkt.
De landbouw vindt de voorstellen ab
soluut onbespreekbaar. Varekamp:
„Zonder overleg vooraf heeft het kabinet
gemeend het beleid te moeten aanscher
pen omdat het bezorgd is. Zo ga je niet
met elkaar om".
De frustratie bij de drie centrale land
bouworganisaties is des te groter, omdat
ze vinden dat het kabinet eerder ge
maakte afspraken doorkruist. De doel
stellingen van het mestbeleid voor 1995
en 2000 liggen vast. Pas volgend jaar zou
worden bekeken of ze ook worden ge-
hèèld. Door nu al stappen te onderne
men. pleegt de regering verraad, vinden
de boerenbonden.
Hoewel de verhouding tussen kabinet
en het landbouwbedrijfsleven danig is
bekoeld, is van een breuk nog geen spra
ke. De bonden willen voorlopig blijven
praten om het onheil af te wenden. Maar
eerst moet de regering de plannen in
trekken.
De landbouworganisaties beseffen
echter dat er van het kabinet niet veel te
verwachten valt. De hoop is dan ook
vooral gericht op de Eerste en Tweede
Kamer die hun steun moeten verlenen
aan de kabinetsplannen. De komende
tijd zal er intensief met politici worden
overlegd. Van acties willen Varekamp en
de zijnen voorlopig nog niet weten.
De landbouworganisaties beseffen dat
alleen het afwijzen van de kabinetsplan
nen onvoldoende is. De regering maakt
zich zorgen. Die zorg moet op de een of
andere wijze toch worden weggenomen.
Komende donderdag overlegt net Land
bouwschap met Bukman over het mest
beleid. Dan wordt de minister een laatste
handreiking gedaan.
Varekamp: „We zijn van plan alle ini
tiatieven die zijn gericht op het terug
dringen van het mestprobleem in beeld
te brengen. Dan krijgen we een duidelijk
beeld van hoe we ervoor staan. Als blijkt
dat er dan ergens leemtes zitten, moeten
we die opvullen. Ook als dat financiële
consequenties met zich meebrengt".
