I Kunst
Pelgrims op Père Lachaise
Tweede lustrum festival oude muziek in Utrecht
Minachting voor de
studeertafel-literatuur'
dinsdag 27 augustus 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE
NIEUWSLIJN
Workshops muziek in Volkenkunde
LEIDEN Het Rijksmuseum voor Volkenkunde organiseert in
de periode september-december tweedaagse muziek
workshops waarbij cursisten kennis kunnen maken met een
bepaalde muziektraditie.Zo leidt Ustad Zamir Ahmad Khan op
28 en 29 september een workshop klassieke Indiase muziek.
Soedanese kamermuziek uit west-Java is op 26 en 27 oktober
aan de beurt, terwijl Latijnsamerikaanse muziek op 23 en 24
november aan bod komt. Tot slot wordt op 14 en 15 december
een workshop Afto-Surinaamse muziek gegeven.
Ustad Zamir Ahmad Khan.
Rembrandt 'in de aanbieding'
LEIDEN Houders van een Museum Jaarkaart kunnen via de
stichting een toegangsbewijs met korting reserveren voor de
Rembrandttentoonstelling in het Rijksmuseum in Amsterdam.
De korting bedraagt 7,50 en de aanbieding geldt voor maandag
13 en dinsdag 14 januari 1992.
Art Farmer treedt op in Alphen
ALPHEN Tijdens de komende Jazznight op 21 september zal
de Amerikaanse top- jazzmusicus Art Farmer in een gelegen
heidsformatie spelen met Bob Brookmeyer (USA) en Klaus
Doldinger (Duitsland). De drie blazers hebben niet eerder sa
mengespeeld en treden voor deze gelegenheid op onder de
naam Alphense All Stars.
Vanwege het tienjarig bestaan van de Jazznight heeft de orga
nisatie een aantal formaties gecontracteerd die in het verleden
tijdens de Jazznight hoge ogen gooiden: The Deep River
Quartet, Toon Roos, Roger The Evolution, Juke en Greetje
Kauffeld met haar trio.
Cursus letterkunde in bibliotheken
LEIDEN Na negen cursussen in het afgelopen seizoen be
gint De Literaire Salon in september in onder meer de openba
re bibliotheken van Leiden en Voorschoten cursussen moderne
Nederlandse letterkunde. D e cursussen zijn speciaal gericht
op het lezerspubliek van de openbare bibliotheek en bieden
een ideale basis voor het opzetten van een leeskring.
De cursusleider geeft in het eerste deel van de cursus capita se-
lectas waarin veel aandacht aan poëzie wordt geschonken. In
het tweede deel komen in leeslessen boeken van Nederlandse
schrijvers aan bod.
Nadere informatie bij drs. H. Eggels, telefoon 071-218668.
Verwarring rond Emilou
NOORDWIJKERHOUT Door een onnauwkeurigheid in onze
berichtgeving over het concert van Emmylou Harris in de
Schelft in Noordwijkerhout, is enige verwarring omtrent de da
tum van haar optredën ontstaan. Emmylou Harris treedt daar
op vrijdag 27 september op.
Expo Buurman in Kunstuitleen
I Van 31 augustusus tot en met
28 september zijn in de exposi-
tieruimte van de Leidse Kunst
uitleen werken te bezichtigen
van Kees Buurman. Deze Leidse
'kunstenaar, die al jaren als
I schilder werkt, houdt zich even
van kyudo, een Japanse vorm
van boogschieten.
In deze tentoonstelling wor
den deze drie uitingsvormen in
hun onderlinge relatie in beeld
gebracht. Schilderkunst, haiku
en kyudo worden bij Buurman
vooral verbonden door een zelf
de manier van ontstaan. Hij
schrijft haiku zoals hij schildert
en hij schildert zoals hij boog-,
schiet.
Tijdens de tentoonstelling zal
Buurman enkele malen ter
plekke een demonstratie van
het kyudo geven. Informatie is
te verkrijgen bij de balie van de
Leidse Kunstuitleen, Lammer
markt 29. Openingstijden:
woensdag tot en met zaterdag
van twee tot vijf uur, donder
dagavond ook van zeven tot ne
gen uur.
RUYGROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: H
BEP VUYK (86) leefde van WE WETEN NU dat het voor-
haar kookboeken, maar vóór al de slechte verhouding tussen
haar literatuur. De schrijfster markies Queensberry en zijn
overleed vorige week met ach- zoon is geweest die Oscar Wil-
terlating van een bescheiden de op een aanklacht wegens
oeuvre. sodomie kwam te staan.
Homoseksuelen leggen al jaren bloemen bij graf Oscar Wilde
Het kerkhof Père Lachaise vormt een oase van rust in het
drukke Parijs. Het is geen gewone begraafplaats maar
een dodenstad vol lommerrijke laantjes. Een plek vol
prachtige pleinen, waar je onder de treurwilgen kunt
luisteren naar het zachte gezoem van het Parijse verkeer.
De grond zwelt er op van de beroemde doden. Bij de in
gang hangt een lijst die aangeeft waar je grootheden als
George Bizet, Chopin, Guillaume Apollinaire, Edith Piaf,
Simone Signoret en Jim Morrison kunt vinden. Een van
de indrukwekkendste grafmonumenten is dat van Oscar
Wilde, de man die gevangen werd gezet vanwege 'the lo
ve that dare not speak its name'. Bij zijn graf komen nog
dagelijks homoseksuelen van over de gehele wereld bloe
men leggen.
plattegrond te bestuderen. De
camera's, nog in het foudraal,
hangen als gladde hondekop
pen op hun buik. Naast de plat
tegrond bevindt zich een lijst
waarop, keurig alfabetisch ge
rangschikt, de namen van tallo
ze illustere kunstenaars, zan
gers, zangeressen, staatslieden
en andere personen die in de
cultuurgeschiedenis zijn bijge
schreven, staan vermeld. Ik no
teer een paar namen van graven
die ik wil bezoeken en het daar
bij behorende vaknummer.
Ondanks de duidelijke be-
PARUS CEES VAN HOORE
Accordeonmuziek onder de
grond. En als uitsmijter een on
vervalste versie van Little Ri
chard's 'Baby face'. Dat krijg je
toch niet dagelijks. In Parijs wel.
In de metro die raast naar het
befaamde kerkhof Père Lachai
se bijvoorbeeld. De musici heb
ben zich breeduit voor de deur
van het metro-voertuig gepos
teerd. Opschieten joh, anders
worden de doden ongeduldig.
Bij de ingang van het kerkhof
staat een groepje toeristen de
wegwijzering is het nog een
heel gezoek. De tocht voert mij
langs prachtige tempeltjes,
tombes en graven met treuren
de en juichende engelen. Er lig
gen hier zoveel beroemde men
sen dat het bijna saai wordt en
je gaat speuren naar een gewo
ne sterveling. Dat soort graven
is hier gelukkig ook nog wel. Zo
is daar het graf van een onbe
kend Parijs jongetje, op jeugdi
ge leeftijd overleden. In een
lijstje van plexiglas is een ovaal
fotootje te zien van een kereltje
met blonde krullen. Het wordt
omringd door wat gedroogde
bloemen, waarnaast een een
voudig gedichtje staat: 'Tuin-
fluitertje/als je vliegt/boven dit
graf/zing dan voor hem/je
mooiste lied'.
En even verderop zie ik het
graf van Pierre Hennequin, ge
waardeerd huisvader, getuige
de lieflijke tekst 'A notre papy
poufMaar ja hoor, daar zijn de
beroemdheden alweer. De met
een prachtig stanbdbeeld opge
luisterde tombe van Zenobe
Theophile Gramma, de uitvin
der van de eerste industriële dy
namo, dwingt even tot stilstaan.
Het graf van Oscar Wilde op het kerkhof Père Lachaise in Parijs wordt dagelijks bezocht door homoseksuelen
uit alle delen v
foto cees van hoore
Terwijl ik dat doe, zie ik plotse
ling een klein oploopje bij een
graf verderop. Naderbij geko
men, constateer ik dat het hier
gaat om het graf van Oscar Wil
de. Enkele jongens en meisjes
leggen bloemen bij het impo
sante monument. Hun gezich
ten staan ernstig, alsof Wilde
net is gestorven cn niet al in
1900.
Gevangenis
In 1895 weid Oscar Wilde in de
Londense ers ernstig aangeval
len door de markies van
Queensberry. De man beschul
digde Wilde ervan dat hij met
Lord Alfred Douglas, zijn zoon,
tegennatuurlijke handelingen
had verricht. Voor Oscar Wilde
eindigde een en ander met een
proces waarin hij werd veroor
deeld tot twee jaar dwangarbeid
in de gevangenis van Reading,
dat oord waarover hij zijn be
kende ballade schreef. Vanuit
die gevangenis schreef hij aan
Lord Alfred Douglas de lange en
bittere brief, die bekend is ge
worden onder de titel 'De pro-
fundis'.
We weten nu dat het vooral
de slechte verhouding tussen de
markies en zijn zoon is geweest
die Oscar Wilde op een aan
klacht wegens sodomie kwam
te staan. Nadat hij een gedeelte
van zijn straf had uitgezeten,
nam de schrijver de wijk naar
Parijs, waar het klimaat wat ver
lichter was dan in het benepen
Engeland. Maar ook in deze
stad achtte hij het raadzaam
een schuilnaam te gebruiken.
In 'De profundis' worden de
vreugde en het leed van de ho
moseksuele verhouding prach
tig beschreven. Tussen de regels
door laat Wilde doorschemeren
dat 'the love that dare not speak
its name' een nobele liefde is en
geen seksuele afwijking. Hij be
schrijft hoe een vriend hem op
zekere dag in de gevangenis
komt opzoeken en hem bij dat
bezoek meedeelt dat hij niets
gelooft van de aantijgingen.
Omslag Nederlandse vertaling van 'De Profundis', de lange, bittere
brief van Oscar Wilde (links) aan Lord Alfred Douglas (rechts). foto pr
Bep Vuyk 86) overleden
UTRECHT GPD
Naar pas nu bekend is gewor
den, overleed vorige week in
haar woonplaats Loenen de
schrijfster Beb Vuyk, op 86-jari-
ge leeftijd. Behalve als schrijf
ster van het Groot Indonesisch
Kookboek, in Nederland een
standaardwerk voor de Indone
sische keuken, werd ze ook be
kend door haar literaire werk.
Het belang van de twee ver
schillende genres boeken druk
te Beb Vuyk vorig jaar in een in
terview als volgt uit: „Ik leef van
mijn kookboeken, maar vóór
mijn literatuur."
Bep Vuyk, geboren 11 febura-
ri 1905 in Delfshaven, volgde
een opleiding voeding en koken
op de middelbare huishoud
school, en vertrok in 1929 in
haar eentje naar het toenmalige
Nederlands-Indië om als lerares
te gaan werken. Ze trouwde met
een planter, kreeg twee zoons,
en bracht de oorlogsjaren ge
deeltelijk met haar ianderen in
Japanse interneringskampen
door, terwijl haar man dwang
arbeider was aan de Birma-
spoorlijn.
Voor de oorlog al was Beb
Vuyk betrokken geraakt bij de
Indonesische nationale bewe
ging, een engagement dat in
verschillende van haar boeken
doorklinkt.
Groot is het oeuvre van Beb
Vuyk niet: een paar
verhalenbundels. Haar literaire
carrière begon in de jaren twin
tig. Ze stuurde werk op naar De
Vrije Bladen, waarin auteurs als
Ter Braak, Marsman en Slauer-
hoff publiceerden, en werd,
enigszins tot haar eigen verba
zing, geplaatst.
Het Literaire werk van Beb
Vuyk is door de critici altijd seri
eus genomen, maar grote be
kendheid bij het lezende pu
bliek heeft dat haar niet opgele
verd. In 1972 verscheen naar
Verzameld werk.
Haar debuut, de roman Dui
zend eilanden, gaat over een
theeplukker op Midden-Java.
Haar laatst verschenen boek
kwam twee jaar geleden uit en
bevatte haar kamp-dagboeken.
Twee andere romans van Beb
Vuyk zijn: Het laatste huis van
de wereld (1939) en Het hout
van Bara (1947). Haar verhalen
bundel Gerucht en geweld uit
1959, oogstte indertijd veel
waardering. Hierin beschrijft
Vuyk de wandaden die tijdens
de Tweede Wereldoorlog wer
den begaan door Japanners,
Hollanders en Indonesiërs.
Beb Vuyk putte voor haar
werk uit de haar omringende
werkelijkheid, en heeft zich
meer dan eens minachtend uit
gelaten over de onwerkelijkheid
van 'studeertafelliteratuur'. Zelf
zei ze, 'Ik heb nooit iets verzon
nen.' De reden dat haar oeuvre
zo klein is gebleven omschreef
Bep Vuyk.
ze zelf als volgt: „Je hebt nu
eenmaal geen tijd om een ro
man te schrijven en er tegelij
kertijd een te beleven."
Nadat ze haar hele volwassen
leven in Indonsië had gewoond,
kwam Beb Vuyk in 1958 terug
naar Nederland. Het politieke
klimaat in haar tweede vader
land was te onderdrukkend ge
worden om er nog in te kunnen
werken.
In genoemd interview zei ze
vorig jaar over haar betrokken
heid bij Indonesië: „Ik voel me
nu nog wel betrokken, maar
niet meer verantwoordelijk. Ik
word wat sereen, wil nog een
beetje genieten, 'zolang de
adem in mijn neusgaten is', om
met Rudyard Kipling te spre
ken."
Bep Vuyks literaire werk werd
in 1973 bekroond met de Con-
stantijn Huygensprijs.
Wilde schrijft: „Ik barstte bij
zijn woorden in tranen uit, en
zei hem dat er weliswaar veel in
de uiteindelijke aanklacht
stond dat volstrekt onwaar was
en mij uit weerzinwekkende
kwaadaardigheid werd toege
dicht, maar dat mijn leven toch
vol pervers genot en eigenaardi
ge hartstochten was geweest, en
dat ik, wanneer hij dat niet als
een onomstotelijk feit accep
teerde en er zich ten volle be
wust van was, onmogelijk nog
langer bevriend met nem kon
zijn, of nog ooit in zijn gezel
schap kon verkeren. Het was
een verschrikkelijke schok voor
hem, maar we zijn bevriend, en
ik heb zijn vriendschap niet op
valse voorwendsels verworven.
Ik heb je verteld dat het spreken
van de waarheid iets pijnlijks is.
Gedwongen zijn leugens te ver
tellen is veel erger."
Traditie
De Amerikaanse Jeremy - nee,
nee, ik wil liever niet op de foto!
heeft net zijn bos bloemen
bij het graf van Wilde neerge
legd. Hij is hier al voor de twee
de keer. „Ik heb Engelse taal en
letteren gestudeerd en een man
als Oscar Wilde sprak mij zeer
aan. Ik heb nogal wat moeite
gehad met mijn homoseksuali
teit. Toen ik 'De Profundis' las.
voelde ik mij enorm gesteund.
Wilde, die vanwege zijn geaard
heid door een hel is gegaan,
zegt op het laatst dat er met de
leugen niet is te leven. Nu heb
ik geen enkele moeite meer met
mijn homoseksualiteit, maar
destijds moest ik ervoor in ana
lyse. Ik drukte het weg en ging
net als de andere jongens naar
de drive-in om op de achter
bank van een auto te vrijen.
Daar werd ik niet gelukkiger
Het is door het lezen van 'De
profundis' dat ik de crisis te bo
ven ben gekomen en dat is gek,
want het is eigenlijk een bitter
boek, het verslag van een liefde
die allerlei nare kanten had. Tij
dens een weekend, toen ik thuis
was, heb ik het aan mijn ouders
verteld. Mijn vader was ge
schokt, maar hij ging niet tekeer
of zo. 'By God, I knew it", zei hij
tegen me. Hij heeft het uitein
delijk geaccepteerd. Maar met
die aids-psycnose die nu rond
waart, is het nog steeds moei
lijk. Daarom kom ik bij Oscar
Wilde. En met mij vele homo
seksuelen. Het is eigenlijk een
soort traditie om als we in Parijs
zijn hier naar toe te gaan. Ge
woon een bosje bloemen neer
leggen en een paar aardige
woorden zeggen. Niet bidden
tot God maar tot een mens, dat
mag ook wel eens."
Als Jeremy zich met een paar
vrienden naar de uitgang be
geeft, blijf ik nog even staan bij
Wilde's graf. Bijna betreur ik het
dat ik niet even een bloemetje
voor hem heb meegenomen.
Fred Vogels leider Barok Orkest
de. Volgens het bestuur was de
benoeming van Vogels noodza
kelijk door de toegenomen be
langstelling voor het orkest in
binnen- en buitenland.
Fred Vogels die werkzaam is
als docent aan de muziekscho
len in Almelo en Enschede heeft
ertoe bijgedragen dat de Slag
werkgroep Den Haag in het be
gin van de jaren tachtig uit
groeide tot een internationaal
befaamd ensemble. Hij was lid
van het hoofdbestuur van de
Nederlandse Toonkunstenaars
Bond (NTB). Hij heeft tal van
muziektheater en slagwerkpro
jecten georganiseerd.
Fred Vogels, bekend van de
Slagwerkgroep Den Haag en
zijn medewerking aan het Resi
dentie Orkest, Koninklijk Con
certgebouworkest en het Rotter
dams Philharmonisch Orkest, is
de nieuwe zakelijk leider van
het Nederlands Barok Orkest.
Hij volgt Olaf Douwes Dekker
op die de voorzittershamer
weer opneemt.
Dit heeft het bestuur van het
Nederlands Barok Orkest mee
gedeeld. Het orkest legt zich toe
op authentieke uitvoeringen op
originele instrumenten uit de
barok- en vroeg-klassieke perio-
Geen eerste prijs Prix de Rome
De jury's van de Prix de Rome.
„de oudste prijs voor jonge kun
stenaars in Nederland", heeft
op de terreinen fotografie en
film/video geen eerste prijzen
toegekend. Dit jaar werd voor
het eerst een Prix de Rome voor
deze categorieën georganiseerd.
De Rijksakademie voor Beel
dende Kunsten heeft de namen
van de prijswinnaars gisteren
bekendgemaakt.
Coördinatrice van de Prix de
Rome, Christine de Baan, kon
niet zeggen waarom de jury's,
beide voorgezeten door Janwil
lem Schrofer, geen eerste prij
zen hebben toegekend. Het ju
ryrapport verschijnt op de da
tum van de prijsuitreiking, 30
oktober, in een speciale uitgave
waarin tevens afbeeldingen van
het werk van de kunstenaars en
twee discussies tussen critici en
juryleden over de betrokken ter
reinen zijn opgenomen. De be
weegredenen van de jury zullen
tot dat moment duister moeten
blijven, aldus Baan.
c tweede prijs in de categorie
fotografie, ten bedrage van
20.000 gulden, is toegekend aan
de Heerlense Romy Finke (29).
Basisprijzen (10.000 gulden)
gingen naar Korrie Besems (30),
Claudia Kölgen (34) en Bob Ne
grijn (29).
In de categorie film en video
ontvangen René Hazekamp
(28), Jozef van der Heijden (29)
en Bill Spinhoven (34) allen een
basisprijs.
Vanaf 30 oktober wordt werk
van de prijswinnaars tien dagen
lang geëxposeerd in Museum
Fodor en net Nederlands Film-
De komst van koningin Beatrix
naar een van de concerten van
het festival Oude Muziek in
•Utrecht, werd tijdens een inlei
dende bijeenkomst, gistermid
dag in het muziekcentrum Vre-
xienburg, door F. de Ruiter, be-
stuurssecretaris van het festival-
bestuur, slechts losjes vermeld.
Koninklijke aandacht voor
'Utrecht', een soort officiële er
kenning eigenlijk, komt op het
moment dat vanaf vrijdag 30
augustus het tweede lustrum
van het 'Holland Festival Oude
Muziek' in alle hevigheid zal
losbarsten.
Het festival duurt in totaal
veertien dagen, waarbij kerk-,
dans-, kroeg- en minnemuziek
overal door de Domstad, van 's
morgens vroeg tot 's avonds
laat, royaal zal schallen. Het
muziekfeest wordt echter in
vrome verstilling besloten, met
een dag vol gregoriaanse gezan
gen in de protestantse Domkerk
(donderdag 12 september).
Enkele cijfers: het festival telt
in totaal 155 uur oude muziek,
ondergebracht in zeven the
ma's, waaronder historische
dans, Vivaldi, 'story-telling' en
oude Engelse polyfonie. Het
hoofdprogramma telt 68 en
sembles en 38 solisten, terwijl
aan het bijprogramma 23 en
sembles en 16 solisten hun me
dewerking verlenen. De ruim
duizeqd musici voeren hun
concerten uit op 34 plaatsen.
Op het programma staan wer
ken van ruim 250 componisten
verdeeld over tien eeuwen.
De kosten van het festival be
dragen 2 miljoen gulden, ruim
driekwart daarvan wordt door
o.a. kaartverkoop terugver
diend. Het overige deel komt
door donaties en via sponsors
binnen. Ongeveer de helft van
de concerten is gratis toeganke
lijk. Betaalbare toegangsprijzen
(10 tot 25 gulden) zijn een ver
klaring voor het grote succes
van het festival (1982: 25.000
bezoekers, 1989:60.000).
Een belangrijk deel van het
festival speelt zich af op histori
sche plekken in Utrecht, zoals
kerken, musea en huizen. Dat
was voor veel oude muziek de
oorspronkelijke speelplaats,
waar zij ook het best tot haar
recht komt. Aangezien de ge
schiedenis van de Domstad tot
in de tijd van de Romeinen valt
te traceren, biedt de stad histo
rische plaatsen te over. Voor de
overige concerten maakt het
festival gebruik van het moder
ne Muziekcentrum Vredenburg.
Als instrument staat de viola
da gamba op het festival cen
traal. In de tijd van de renais
sance en barok nam de viola da
gamba als strijkinstrument een
belangrijke plaats in. Het festi
val neemt met voordrachten en
workshops het instrument
vanuit diverse invalshoeken on
der de loep.
