Binnenland
Japanse ereschulden
terug op de agenda
Jo Ritzen,
de redder van
het kabinet
Vakbeweging: Kabinet
offert de wao'ers op
Zware celstraffen bij
incestzaak Rheden
Vliegtuigen dragen fors
bij aan broeikaseffect
Dinsdag 27 augustus 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD F!
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Man berooft zes bejaarden
Een 22-jarige Rotterdammer heeft zes berovingen op bejaarden
bekend op de zuidelijke Maasoever in Rotterdam. De politie was
al enige tijd op zoek naar de dader. Afgelopen vrijdag werd hij
op heterdaad betrapt bij de beroving van een 76-jarige man. De
Rotterdammer drong steeds overdag het huis binnen, bedreigde
de ouderen met een mes en stal de waardevolle dingen in huis
zoals geld en juwelen. De beroving van een echtpaar van (bei
den 86 jaar) in juni, waarbij de man de heup kneusde en de
vrouw werd vastgebonden, was de directie aanleiding tot de
zoekactie. Na zijn arrestatie biechtte de man zes berovingen op.
Kijkoperatie voor Constantijn
Prins Constantijn, de derde zoon van Koningin Beatrix en Prins
Claus, heeft gisteren een kijkoperatie aan de linkerknie onder
gaan. Daarbij werd een deel van een gescheurde buitenmenis
cus verwijderd en een nieuwe voorste kruisband aangebracht.
De prins is behandeld in het ziekenhuis Leyenburg in Den Haag
en zal daar nog enkele dagen moeten blijven. Constantijn stu
deert in het dagelijks leven rechten in Leiden.
Geen gedwongen ontslagen bij CLBN
De vakbonden hebben van de directie van Crédit Lyonnais Bank
Nederland (CLBN) in Rotterdam toegezegd gekregen er geen ge
dwongen ontslagen komen. Eind oktober verwacht de bank het
nieuwe reorganisatieplan klaar te hebben, waarbij er naar wordt
gestreefd het personeelsbestand in vijf jaar terug te brengen tot
omstreeks 2700 werknemers. Bij CLBN werken op het ogenblik
nog bijna 3500 mensen, maar door een reeds eerder overeenge
komen sociaal beleidsplan zou dat het komende jaar al teruglo
pen tot 3300 mensen. De nieuwe inkrimping brengt dus een ex
tra verlies van 600 banen.
McDrive houdt hinderwetvergunning
De eerste McDonalds voor automobilisten, de McDrive in Zeist,
mag van de Raad van State voorlopig open blijven. Omwonen
den hadden gevraagd om intrekking van de tijdelijke hinderwet
vergunning vanwege parkeeroverlast, gedrag van bezoekers en
zwerfvuil. Het geschil speelt al sinds de opening van de McDrive
in 1987. De Raad van State vernietigde vorig jaar de hinderwet
vergunning. Hierop gaf de gemeente een tijdelijke vergunning af
voor vier jaar, waardoor sluiting werd voorkomen. De motivatie
van de Raad van State om deze tijdelijke vergunning niet te ver
nietigen, is nog niet bekend.
Confectiebranche boert goed
Het gaat goed met de confectiebranche. Volgens het gisteren ge
presenteerde jaarverslag van de confectie-ondememeningen
ging er vorig jaar 10 procent meer over de toonbank dan een
jaar eerder. De export van kleding nam vorig jaar zelfs met meer
dan 20 procent toe tot 3,8 miljard gulden. In de eerste vier
maanden van dit jaar steeg de uitvoer al weer met 18 procent,
zodat de export dit jaar naar verwachting bijna 5 miljard gaat
Lubbers betuigt Indische gemeenschap spijt
DEN HAAG CAREL GOSEUNG
Jo Ritzen is zijn naam. Sinds 7
november 1989 minister van
onderwijs en wetenschappen
in het derde kabinet-Lubbers.
Doctor In de economische we
tenschappen, tot aan zijn mi
nisterschap hoogleraar aan de
Erasmus Universiteit. Heeft
van studenten al talloze bij
namen gekregen. De meeste
weinig vleiend. Maar het lijkt
er echter op dat hij
er nu toch een ere
titel aan kan toe
voegen: Redder van
het Kabinet
Terug naar vorige
week vrijdagnacht.
In de Trèveszaal
waar de minister
raad vergadert, is de
stemming tot aan
het nulpunt gedaald.
CDA- en PvdA-be-
windslieden kunnen
het niet eens wor
den over de koppeling. PvdA-
voorman en vice-premier Kok is
klaar om het bijltje erbij neer te
gooien. Hij ziet geen uitweg
meer nu het CDA staat op het
wegvallen van de koppeling in
1992. Ook de overige bewinds
lieden van sociaal-democrati
sche huize zitten verslagen in
hun stoelen. Ze voelen het ein
de van hun loopbaan naderen.
Alleen Jo Ritzen blijft blijmoe
dig. Als zijn collega's kapot zit
ten, schudt hij binnen enkele
minuten zo'n zeven varianten
uit de mouw waarmee oplossin
gen te bereiken zijn. Zijn com-
panen kijken verbaasd om zich
heen. Wie had dat achter die Jo
gezocht? Kok strijkt met zijn
hand door zijn haar. Hij trekt
zijn gezicht in de plooi. Nieuwe
energie borrelt op in zijn ade
ren. Het kabinetsberaad over de
koppeling, dat muurvast zat,
krijgt een vervolg.
Als iedereen
kapot zit,
schudt hij
zo 7 varianten
uit zijn mouw
De Nederlandse regering
wil de kwestie van de ere
schulden aan de Indische
Nederlanders toch aan de
orde stellen bij de Japanse
regering. Minister d'Anco-
na van WVC heeft dat gis
termiddag gezegd na een
overleg met de organisaties
van Indische Nederlanders.
Daarbij waren ook premier
Lubbers en minister Van
den Broek van buitenland
se zaken aanwezig.
PEN HAAG «GPD
Lubbers heeft de Indische ge
meenschap zijn spijt betuigd
over zijn uitspraak tijdens het
bezoek van de Japanse premiers
Kaifu dat wat de ereschulden
betreft „de kous af is". De kwes
tie zal niet formeel bij de Japan
ners worden aangekaart. Maar
volgens voorzitter Boekholt van
de stichting Herdenking 15 au
gustus 1945, die 18 organisaties
van Indische Nederlanders
bundelt, zei dat het kabinet de
eisen wel moreel zal ondersteu-
Boekholt noemde het overleg
met de drie bewindslieden
„open" en sprak van een „his
torische bijeenkomst omdat de
Indische gemeenschap voor de
eerste keer zijn problemen
vanuit verschillende invalshoe
ken heeft kunnen toelichten".
Hij verklaarde dat de Indische
gemeenschap erin is geslaagd
de regering duidelijk te maken
„dat Indische mensen meer zijn
dan een uitkering". Daarmee
was volgens hem het geschon-
Premier Lubber schuift aan bij een delegatie van de Indische gemeenschap,
uitlatingen die hij rond het bezoek van premier Kaifu heeft gedaan.
den vertrouwen in Lubbers her
steld.
Tijdens de bijeenkomst is af
gesproken dat op korte termijn
verder overleg volgt. Dat zal
gaan over wijziging van de soli-
dariteitswetgeving
ring van de voorlichting aan de
jeugd, het opzetten van een
oorlogsmuseum gewijd aan de
Indische Nederlanders en het
oprichten van een Indisch cul
tureel centrum.
Volgens Boekholt heeft de re-
een aparte paragraaf aandacht gering zich tevens bereid
wordt geschonken aan het lot
van de Indische Nederlandsers
tijdens de Tweede Wereldoor
log. Het gaat om erkenning van
hun specifieke problematiek.
Onderdeel daarvan is verbete-
klaard bij de Japanse overheid
de geschiedvervalsing aan de
orde te stellen die daar nog
steeds wordt gepleegd. Hij be
nadrukte overigens dat het de
Indische gemeenschap niet uit
sluitend gaat om de oorlog,
maar ook om de volledige kolo
niale geschiedenis „die door dr.
De Jong steeds in een verkeerd
daglicht is gesteld".
Overigens gaat de manifesta
tie die de Indische gemeen
schap voor morgen in Den
Haag heeft georganiseerd, ge
woon door. Na een stille wacht
bij het Indisch Monument bie
den de Indiëgangers op het Bin
nenhof een petitie aan.
nachtelijke uren met premier
Lubbers en minister De Vries
van sociale zaken beraadslaagd
over de koppeling. Kok neemt
het woord. De vlag kan nog niet
in top. Halfstok hangt het dun
doek ook niet. Er is eigenlijk
nog geen vlag.
Natuurlijk, De Vries had idee
ën op tafel gelegd. Gedachten
waarover Kok niet meteen een
veto had uitgesproken. Desal
niettemin was er nog geen be
gin van een uitwer-
king. Dus, tsja, het
kabinetsberaad dat
om negen uur
moest beginnen,
moest maar uit
komst brengen.
Even later stapt Kok
uit zijn dienstauto
op het Binnenhof.
Vragen van journa
listen wil hij niet
beantwoorden. Hij
wil de kans krijgen
om aan het werk te
gaan, zegt hij.
De Vries toont zich vrijer. Hij
zegt niet met lege handen bij
zijn collega's aan te komen en
te hopen dat men er op basis
van zijn ideeën uit kan komen.
Binnen schetst de bewindsman
van Sociale Zaken nog eens zijn
al langer bekende lijn. Uitkerin
gen en minimumloon mogen in
1992 niet met de lonen omhoog
gaan. De stijging moet beperkt
blijven tot het eerder afgespro
ken niveau voor de ambtena
rensalarissen: 2,85 procent.
Driekwart procent minder dan
werknemers in de bedrijven
vooruitgaan. Dat is goed voor
de loonmatiging en de werkge
legenheid.
Om uitkeringstrekkers en mi
nimumloners echter netto niet
de dupe te laten worden, is een
aantal compenserende maatre
gelen nodig. De basisaftrek in
PvdA-leider Kok komt uit een Indisch restaurant na een 'werkdinef met zijn collega-minister De Vrtes. Even later zal De Vries meiden dat ze over
eenstemming hebben bereikt over een wao-koppelingspakket •foto anpcor mulder
de belastingen moet omhoog.
Maandagochtend kort voor De belastingaftrek voor arbeids-
achten. Op Financiën druppe
len de PvdA-bewindslieden een
voor een de kamer van Kok bin
nen. Hun leider heeft tot in de
kosten die werkenden hebben
eveneens. De inflatiecorrectie in
de belastingen moet vervallen.
Daarnaast zijn enkele maatre
gelen nodig in de sociale pre
mies.
Zeuren
De Vries draagt zijn gedach
ten met vuur uit. Nadat de be
windsman is uitgesproken, be
gint echter 'het zeuren'. Einde
loos worden alle mogelijkheden
en onmogelijkheden doorgeno
men. Toch koppelen. Niet kop
pelen. Koppelen plus aanvul
lend beleid. Ontkoppelen met
aanvullend beleid. En dat alle
maal nog uitgesplitst naar de
uitkeringstrekker met en zonder
kinderen, de minimumloners
met en zonder kinderen, de
werknemer met en zonder kin
deren.
Koopkrachtplaatjes komen
ter tafel. Tot drie cijfers achter
de komma. Eindeloos schuiven
maatregelen en effecten op en
neer. Er is vrijwel niemand
meer in het kabinet die het kan
volgen. De gedachten gaan on
gewild terug naar de koop
krachtdiscussies van medio
1990 toen het kabinet de begro
ting 1991 moest maken. Ook
toen ging het tot drie cijfers
achter de komma. De prijs van
een pakje sigaretten op jaarba-
Echt vertrouwen is er allang
niet meer tussen CDA en PvdA.
In de achterhoofden van de so
ciaal-democraten speelt bij elk
CDA-voorstel de gedachte dat
men er wel op slinkse wijze op
uit zal zijn om de koppeling nog
verder buiten bereik te brengen
en de PvdA een hak te zetten.
De bewindslieden van CDA-
huize denken in omgekeerde
zin precies hetzelfde. Een pure
prestigestrijd die eigenlijk nie
mand kan winnen. Het politieke
spel wint het van de zaak. Een
echte crisis wil ook niemand.
Doorpraten dus maar. De PvdA
vraagt, het CDA houdt af.
Wie er niet echt belangstelling
voor heeft, strekt de benen in de
kamer aangrenzend aan de Trè-
veszaali de Blauwe Zaal. Men
kijkt eens naar buiten naar de
wachtende journalisten die di
rect op de huid worden gezeten
door talloze dagjesmensen.
Minister Andriessen van eco
nomische zaken en zijn staats
secretaris Van Rooy smeren
hem gewoon rond half vier in
de middag. Premier Lubbers,
minister Van den Broek van
buitenlandse zaken en minister
d'Ancona van WVQmoeten in
gesprek met organisaties van
Nederlanders die in Indië tij
dens de wereldoorlog tegen de
Jappen vochten. Lubbers maakt
er een ere-zaak van het beraad
gewoon door te laten gaan.
Als de premier en de twee be
windslieden zijn verdwenen, zit
er voor de overige ministers
niets anders op dan het beraad
op te schorten. Men praat in
kleine groepjes, leest wat stuk
ken, telefoneert. Kok en De
Vries kruipen weer bijeen in het
werkvertrek van de toch afwezi
ge premier. En zie daar. Ook die
verduivelde Jo schuift weer aan.
De laatste puntjes worden op de
i gezet. Het compromis rond de
koppeling lijkt geboren.
Rond kwart voor zeven in de
avond schuift de eerste minister
weer de Trèveszaal binnen. Kok
en De Vries doen verslag van
hun laatste beraad. Kort en
krachtig worden enkele proce
durele afspraken gemaakt. Ver
der dan de mededeling dat er
een akkoord op hoofdlijnen is,
mogen de ministers tegenover
de pers niet gaan. En de woor
den koppeling en ontkoppeling
mogen vooral niet vallen. Om te
veel gedonder met de pers bui
ten te voorkomen, moeten zij
bovendien via verschillende uit
gangen het departement van Al
gemene Zaken verlaten. Wach
tende chauffeurs worden telefo
nisch opdrachten verstrekt om
de nodige afleidingsmanoeu
vres met hun bolides uit te ha
len.
Jo Ritzen is tevreden. Verge
noegd over zijn succes. Het zo
veelste kopje thee in de hand.
Had hij niet toch voor een an
der departement moeten kiezen
tijdens de formatie?
De wao'er wordt opgeofferd aan
het voortbestaan van het kabi
net. Dat was gisteravond de
conclusie van Henk Hofstede,
de diep teleurgestelde voorzitter
van het Christelijk Nationaal
Vakverbond na een bezoek aan
de fracties van het CDA en de
PvdA.
„Als je het CDA als christelijke
organisatie aanspreekt op zijn
sociale hart, dan
zie je even een
vonkje springen.
Maar als het op het
invullen daarvan
aankomt, dan gaat
de blik op oneindig
en komt er niets.
Het is schandelijk
hoe een werkne
mersverzekering
zo wordt afgebro
ken. Akkoord, er
zijn veranderingen
aangebracht in de
oorspronkelijke plannen, maar
in plaats van de kop worden nu
de poten van de wao afgehakt
'In plaats van
de kop wordt
van de wao
nu de poten
afgehakt'
schoots aangebroken"
De voorlieden van de vakcen
trales FNV. CNV en MHP (hoger
personeel) bezoeken vandaag
nog de fracties van D66, WD en
Groen Links. In de ontmoetin
gen met CDA en PvdA hebben
ze gisteren echter al zo veel
slechte ervaring opgedaan, dat
ze hun actieprogramma voort
zetten.
Het bedrijfsleven kan zich al
vast opmaken voor stakingsac
ties. Op Prinsjesdag
worden in het hele
land werkonderbre
kingen verwacht
wanneer de koningin
de Troonrede uit
spreekt. Zelfs de vier
politiebonden heb
ben tot een werkon
derbreking opgeroe
pen, zij het dat zij
een minimale politie-
zorg gegarandeerd
willen zien.
Na Prinsjesdag volgt,
korte acties door
pogin-
Karin Adelmund, de
voorzitter van de FNV, heeft de
PvdA ook een heleboel te ver
wijten. „Men begint zich daar al
in de handjes te knijpen omdat
er zo veel veranderd is sinds het
kabinet op 13 juli met zijn plan
nen kwam. Natuurlijk verwelko
men wij ook verbeteringen.
Maar wie onderhandelt, moet
niet alleen kijken naar wat hij
gewonnen heeft op waar de te
genpartij mee kwam. Hij moet
ook kijken naar de inzet waar
mee men zelf is begonnen". En
dan zou de PvdA-ffactie tot een
afgezien
het hele land
gen om de politieke partijen
verder te beïnvloeden, een grote
manifestatie op 5 oktober in
Den Haag en een stakingsdag
bij het begin van de algemene
beschouwingen in de Tweede
Kamer.
Wanneer de verslechteringen
in de wao en in de ziektewet
dan nog niet ongedaan bliiken
te zijn. zal de vakbeweging haar
pijlen op het cao-overleg rich
ten om daarin zo veel mogelijk
terug te halen. „Maar dan mis
sen we nog altijd een miljoen
mensen die niet onder de wer
king van een cao vallen. Als die
heel andere opstelling moeten arbeidsongeschikt raken, is
komen, meent Adelmund. „Je
moet een keer nee durven zeg
gen. Dat moment lijkt me ruim-
voor hen helemaal geen opvang
door aanvullende maatregelen
in een cao", aldus Adelmund.
Adelmund en Hofstede overleggen met CDA-fractievoorzitter Brink
man. Het zou allemaal niets opleveren voor de vakbeweging.
•foto anp £0 oudenaarden
Rechter: Misdrijf van bijzondere ernst
ARNHEM «GPD
De rechtbank in Arnhem heeft
vanmorgen vijf verdachten in
de geruchtmakende Rhedense
incestzaak veroordeeld. De
zwaarste straf kreeg een dertig
jarige Arnhemmer, een oom
van de zusjes die jarenlang
seksueel zijn misbruikt. Hij
moet overeenkomstig de eis van
de officier van justitie vijf jaar
de cel in. Rechtbankpresident
Collewijn sprak van „een mis
drijf van bijzondere ernst, met
een gewelddadig karakter dat
veel schade heeft toegebracht
aan het slachtoffer".
Ook de 55-jarige vader moet
de cel in. De officier van justitie
had gepleit voor een geheel
voorwaardelijke straf van een
jaar, onder meer vanwege de in
validiteit en de zwakke gezond
heid van de Arnhemmer. Toch
moet hij van de rechtbank drie
maanden van z'n straf uit zit
ten, de overige negen maanden
zijn voorwaardelijk.
De 32-jarige in Dieren wo
nende zwager van de meisjes,
die tijdens de zitting belastende
verklaringen over groepsver
krachtingen heeft ingetrokken,
kreeg conform de eis twee jaar
en negen maanden opgelegd.
Een 52-jarige oom uit Velp
moet een celstraf van twee jaar
en zes maanden uit zitten. Een
vriendin van de familie, een 22-
jarige Arnhemse, werd veroor
deeld tot een jaar, waarvan ne
gen maanden voorwaardelijk.
De 68-jarige grootmoeder en
e^n 41-jarige oom van de
slachtoffers werden vorige week
vrijgesproken wegens gebrek
aan voldoende bewijzen. Eerder
dit jaar werden zes andere be
trokkenen al veroordeeld tot
celstraffen variërend van ander
half tot zeven jaar.
Studie van Wereldnatuurfonds:
Vliegtuigen dragen door de uit
stoot van kooldioxyde en stik-
stofoxyden tussen de 2 en 3,8
procent bij aan het broeikasef
fect. Dit aandeel kan door de
verwachte sterk uitbreiding van
het vliegverkeer de komende ja
ren oplopen tot 30 procent.
Aldus het Werelnatuurfonds
(WNF) in een gisteren gepre
senteerde literatuurstudie. Het
WNF wijst er overigens op dat
het nog geruime tijd kan duren
voordat de precieze schade van
het vliegverkeer aan het milieu
kan worden vastgesteld.
In tegenstelling tot de uitstoot
van broeikasgassen door het
verkeer en de industrie komt de
vervuiling van vliegtuigen recht
streeks op grote hoogten in de
atmosfeer (hoger dan tien kilo
meter). Op die hoogten werken
de broeikasgassen veel sterker
dan vanaf de grond omdat de
lucht daar veel ijler is. De uit
laatgassen van vliegtuigen doen
de concentratie aan vervuilende
stoffen daarom veel sterker toe
nemen. Bovendien blijft de ver
vuiling veel langer 'hangen'.
Het WNF wil dat het IPCC. de
internationale wetenschappelij
ke organisatie die de mogelijke
effecten van het broeikaseffect
bestudeert, zich meer gaat be
zighouden met de klimaat-ge-
varen van het vliegverkeer. Ook
andere organisaties, zoals de in
ternationale burgerluchtvaart-
organisatie leao, dienen het
probleem te bestuderen.
