Feiten
Partners in de misdaad
'Dood iedereen die je tegenkomt'
Zaterdag 27 juli 1991 Redactie:
NJ ERDOGAN RONALD FRJSART (chef) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN H
N PREENEN SJAAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving:
EN MENINGEN
Moorden om de heerschappij in Zuid-afrika te behouden
Pretoria heeft deze week
toegegeven geld te hebben
gegeven aan de Zulu-be-
weging van c/z/e/Buthelezi.
Maar geld is niet de enige
verbintenis tussen Inkatha
en de Zuidafrikaanse staat.
Hun samenwerking behelst
ook moord, marteling en
ontvoering.
KAAPSTAD JOHN CARUN
THE INDEPENDENT
Chief Mangosuthu Buthelezi is
regelmatig te gast op het Witte
Huis en Downing Street 10.
Toen de Britse minister van bui
tenlandse zaken Douglas Hurd
onlangs Zuid-Afrika bezocht,
trok hij naar Natal om hem op
te zoeken. Zuidafrikaanse mi
nisters prijzen zijn 'christelijke
beginselen'. Zuiafrikaanse blan
ken tonen zich verheugd over
zijn pleidooi voor een vrije
markteconomie en een meer-
partijendemocratie. Zij zien zijn
Inkatha-beweging, die volgens
hen door zes miljoen Zulu's
wordt gesteund, als een gema
tigd zwart tegenwicht tegen
Nelson Mandela en het Afri
kaans Nationaal Congres. Het
ANC beschouwen zij als onbe
trouwbaar, gewelddadig en
communistisch.
President F.W. de Klerk heeft
Inkatha nooit bekritiseerd voor
haar bijdrage het afgelopen jaar
aan het geweld in de zwarte
woonsteden. Binnenskamers
heeft hij gezegd dat
hij in Inkatha een 9IÊÊÊË:
waardevolle politie-
ke bondgenoot ziet.
Volgens betrouwba-
re bronnen is zijn
Nasionale Partij van S;
plan de eerste ver
kiezingen van na de
apartheid in te gaan
in een coalitie met
Inkatha. Die zal de
Christen Democrati
sche Alliantie gaan
heten. De hoop van
de Nationalisten is
dat Inkatha voldoen
de zwarte stemmers
zal leveren om hun
politieke doel te be
reiken het behoud
van de blanke poli
tieke heerschappij in
het 'nieuwe Zuid-
Afrika'.
De bekentenis van
de Zuidafrikaanse
regering de afgelo
pen week dat Inka
tha in het geheim
geld heeft gekregen
van de politie 'om
de stabiliteit te be
vorderen' kwam
dan ook niet als een
grote verrassing.
Sinds het uitbreken
in 1985 van de oor
log tussen ANC en
Inkatha in Natal, is
er een duidelijke ver
bintenis tussen de
regering en Inkatha.
Vorig jaar werd de
oorlog verplaatst
naar de woonsteden
van Johannesburg
en sindsdien zijn al
2000 mensen omge
komen in wat de regering 'on
derling zwart geweld' noemt.
uit dat de nummer twee van de
politiemacht aan het hoofd
stond van een aanvalseskader
dat het had voorzien op aan
hangers van het ANC, de 'kame
raden'. Volgens het attest moes
ten alle politieagenten verplicht
lid zijn van Inkatha. Bovendien
„bestaat er een instruktie dat le
den van Inkatha niet door de
politie van KwaZulu worden ge
arresteerd. Wanneer ie
mand van Inkatha wordt gear
resteerd, wordt er gebeld met
Ulundi (de 'hoofdstad' van
KwaZulu) en dan gaat er een in
struktie uit voor de vrijlating
van die persoon".
Bendes
Er zijn bewijzen dat deze in
struktie in Natal naar de letter
wordt gerespecteerd. In het
woonoord KwaMashu in de
buurt van Durban hebben velen
een familielid verloren dood
geschoten, neergestoken, dood
getrapt of verbrand. In de Zuid
afrikaanse media wordt Kwa
Mashu afgeschilderd als een ge
meenschap die wordt bestookt
door bendes, gevangen tussen
de 'AmaSinyora'-bende en de
'kameraden'.
Volgens Roy Ainslie, die voor de
Democratische Partij toezicht
houdt op het geweld in het ge
bied rond Durban, zijn er onge
veer 150 klachten ingediend te
gen de AmaSinyora-bende, die
geheel uit Inkatha-leden be
staat. Tientallen van hen wor-
vertelde dat de enige keer dat
leden van de bende waren gear
resteerd, was toen zij politie
agenten van KwaZulu ver
moordden. „In het begin waren
we geen lid van Inkatha, maar
voor het gemak hebben we ons
bij de beweging aangesloten.
Dus kunnen we vechten en de
politie vertellen dat we Inkatha
verdedigen. Als we worden ge
arresteerd, kunnen we onze
kaarten laten zien om te bewij
zen dat we lid zijn van Inkatha.
Dan worden we vrijgelaten."
Volgens Bheki biedt de politie
van KwaZulu meer dan onthef
fing van strafvervolging. Politie
mannen deden buiten dienst
tijd mee aan razzia's tegen
ANC-aanhangers en twee oude
re Inkatha-leden, Shozi en Tho
mas Tshabalala, gaven hen ge-
Ons onderzoek bracht niet al
leen aan het licht dat de politie
een oogje dichtknijpt voor
wreedheden die door Inkatha in
Natal worden begaan moor
denaars van het ANC worden
met een buitengewone snelheid
gearresteerd maar we stuit
ten ook op gelegenheden waar
bij de politie deelnam aan de
moorden. Een man genaamd
Sipho Madlala, die zich de afge
lopen twee maanden verborgen
heeft gehouden, vertelde dat hij
voor de militaire inlichtingen
dienst in Natal heeft gewerkt,
dat hij tijdelijk is overgeplaatst
naar de veiligheidspolitie en dat
hij in aanvalseskaders heeft
Deze inwoner
gende aanval van Inkhata-strijders.
Rigide systeem
Onderzoek door de BBC en de
Britse krant The Independent
heeft duidelijk bewijs opgele
verd dat Inkatha en de veilig
heidstroepen de moorden in Jo
hannesburg opzettelijk hebben
aangemoedigd. Het bewijs van
hun collaboratie begint in Natal
de machtsbasis van Inkatha.
KwaZulu, de bonte schakering
van stukken land die binnen
Natal het thuisland van de
Zulu's vormt, is een van de tien
zwarte thuislanden die door de
apartheid is gecreëerd. Finan-
ciëel is het thuisland afhankelijk
van Pretoria. Chief Buthelezi is
de eerste minister en minister
van politie. Zijn politieke basis
is Inkatha, een culturele bewe
ging van de Zulu's die een poli
tieke partij is geworden en een
reputatie aan het opbouwen is
van een geduchte militaire
macht. Want hoewel Chief But
helezi voorstander is van een
meer-partijendemocratie in
Zuid-Afrika, wordt binnen
KwaZulu een rigide een-partij
systeem gehanteerd.
Een politieman uit KwaZulu
heeft vorig jaar in een beëdigde
verklaring de beschuldiging ge-
den beschuldigd van moord,
verkrachting en diefstal. Slechts
vijftien of zestien van hen zijn
voorgeleid voor de rechtbank,
aldus Ainslie. Solomon Madala,
een inwoner van KwaMashu,
vertelde dat AmaSinyora's op 1
juli vorig jaar zijn huis aanvie
len toen een man, Mpanza ge
naamd, voorbijkwam. „Zij haal
den een geweer tevoorschijn en
schoten een keer op hem. Toen
trokken anderen hun kapmes
sen en begonnen op hem in te
hakken. Hij stierf." Tijdens de
aanval werd de Zuidafrikaanse
politie gealarmeerd en na een
korte achtervolging arresteerde
zij de aanvallers en overhandig
de zij hen aan een politie van
KwaZulu. Binnen twee dagen
waren de aanvallers weer vrij,
ondanks zes onafhankelijke
ooggetuigenverslagen van de
moord.
Hoewel chief Buthelezi minister
van politie is in KwaZulu, wordt
de commissaris in Pretoria be
noemd uit de rijen van de Zuid
afrikaanse politie. De huidige
commissaris is generaal Jac
Buchner, voorheen hoofd van
de veiligheidspolitie in Natal,
van wiens diensten Buthelezi
gretig gebruik maakt.
Lid van Inkatha
Bheki, een lid van AmaSinyora,
oorden van Johannesburg, de
politie in 13 procent en het ANC
in 6 procent.
Inwoners van de woonoorden
van Johannesburg hielden vast
aan hun beschuldiging dat In
katha het geweld aanwakkert en
grote aantallen krijgers per bus
vanuit Nafal overbrengt. Inka
tha en de politie dreven de spot
met de beschuldigingen. Maar
deze maand hebben twee jonge
mannen op het platteland van
Natal bevestigd dat ze kloppen.
Zij zeiden dat ze door een Inka-
thaleider naar Johannesburg
waren gelokt met beloften over
werk. Toen ze in Vosloorus aan
kwamen, een woonoord ten
zuidwesten van Johannesburg,
kregen ze van Inkatha-hoofd-
mannen speren, bijlen of gewe
ren uitgereikt en werd hen op
gedragen de plaatselijke bevol
king aan te vallen. De Inkatha-
hoofdmannen vertelden hen
dat de inwoners allemaal ANC-
leden waren. Zes busladingen
gewapende en scanderende
Zulu's trokken het woonoord
binnen. De meeste inwoners
vluchtten weg, maar de Zulu-
bendes drongen de huizen bin
nen, roofden en sloegen alles
kapot, en vermoordden ieder
een die ze konden vinden.
Killing fields
Het was het zelfde patroon van
geweld waar tienduizenden in-
van woonoorden getui-
i zijn geweest. Vele hon
derden stierven. In Na-
tal toonde de politie
zich niet bereid dolle
Inkatha-aanhangers te
arresteren. In tegen
deel, er is overweldi
gend bewijs van geval
len waarin de politie de
Zulu's in gepantserde
voertuigen naar hun
killing fields escorteer
den en weer terug naar
hun pension.
Dit soort van willekeu
rige en woeste aanval
len was niet het enige
soort van geweld dat in
de woonoorden van Jo
hannesburg viel waar
te nemen. Er hebben
ook professioneel uit
gevoerde moorden
plaatsgevonden, zoals
de aanvallen op trein
reizigers. Militaire des-
kundigen zeggen dat
de enige mensen die in
staat zijn tot het uit
voeren van deze klini
sche slachtingen met
AK-47-geweren, ge
trainde soldaten zijn.
In het afgelopen jaar
zijn meer dan 60 men
de woonoorden laat duidelijk zien hoe hij zal reageren op een vol-
Vorig jaar juli werd deze
moordmachine overgeplaatst
naar het gebied rond Johannes
burg, waar de eerste van talloze
slachtingen 21 doden
plaatsvond in het woonoord Se-
bokeng. Vanaf dat moment
werd het de volgende zes maan
den een gruwelijke routine dat
horden Inkatha-aanhangers
met rode haarbanden door de
gemeenschappen van Soweto
en andere zwarte woonoorden
raasden, vanuit hun bases in de
pensions voor alleenstaande
mannen, naar willekeur moor
dend, brandstichtend en ro
vend.
Zwart tegen zwart
Opnieuw noemde de regering
dat 'geweld van zwart tegen
zwart', een machtsstrijd waar
aan ANC en Inkatha beiden
even schuldig waren. De indruk
moest worden gewekt dat dit de
manier was waarop zwarten het
politieke debat voerden. In een
recente studie van het Gemeen
schapsbureau voor Sociaal On-
derzoek, een onafhankelijk aca
demisch instituut, wordt gecon
cludeerd dat in 66 procent van
de gevallen Inkatha de agressor
was bij het geweld in de woon-
wond bij 23 van derge
lijke aanvallen.
Vorige week heeft The
Independent (en ook
deze krant) verslag ge
daan van de getuigen
verklaring van een
voormalige legerser-
geant, die vertelde dat
leden van zijn regi
ment dat viel onder de
Speciale Eenheden
\mson de operationele tak van
de militaire inlichtin
gendienst verschillende aan
vallen hebben uitgevoerd op
woonoorden. Daaronder was
ook de slachting in een trein
waarbij 26 mensen omkwamen
en 137 gewond raakten. Hij ver
telde hoe vanaf februari vorig
jaar, toen De Klerk het ANC le
galiseerde, zijn blanke meerde
ren wekelijks politieke instruc
ties aan het regiment gaven. Zij
zeiden dat Inkatha hun bondge
noot en Buthelezi hun vertrou
wen waard was. Het ANC werd
nog steeds gezien als de vijand.
Doodseskader
Deze week kwamen meer be
wijzen boven tafel van bindin
gen tussen de Zuidafrikaanse
staat en de oorlog in Natal, toen
Jacques van der Merwe, een
voormalig lid van het Burgerlijk
Samenwerkingsbureau (CCB),
zich uitsprak. Van der Merwe
vertelde dat hij in 1989 in een
aanvalseskader deelnam aan de
moord op vier mensen in Na
mibië mee naar buiten ne
men, noemde hij dat. Van der
Merwe maakte eertijds deel uit
van het CCB, het doodseskader
van het Zuidafrikaanse leger,
dat vorig jaar werd ontmaskerd
en ontmanteld. Hij verliet het
CCB vorig jaar, maar hij zei dat
een kolonel hem had benaderd
en hem 'werk' had aangeboden
Een aanhanger
in Natal. Hij sloeg het aanbod
af, maar de kolonel heeft dat
nog drie keer herhaald, de
laatste keer een maand geleden.
Wij hebben vastgesteld dat de
kolonel voor de militaire inlich
tingendienst werkt. Maar vol
gens Van der Merwe reist hij ie
dere week vanuit het leger
hoofdkwartier in Pretoria naar
Natal. Op de vraag wat voor
soort werk hij in Natal kreeg
aangeboden, antwoordde Van
der Merwe: „Het gewone
moorden."
De Zuidafrikaanse regering
heeft geschiedenis gemaakt in
het steunen van de rivalen van
haar vijanden. In Namibia had
de Democratische Tumhalle Al
liantie, de rivaal van Swapo, de
voorkeur. De Zuidafrikaanse re
gering hoopte via de DTA na de
onafhankelijkheid haar greep
op Namibia te behouden. In
Mozambique hielp het Zuidafri
kaanse leger Renamo, een bui
tengewoon barbaarse rebellen
beweging, met geld en opleidin
gen. In Angola steunde het een
andere beweging van onstande-
lingen, Unita, en in Zimbabwe
kon bisschop Abel Muzorewa
rekenen op hulp. In elk land
gold 'de vijand van mijn vijand
is mijn vriend'. En in bijna alle
gevallen heeft een daarmee ver
gezeld gaande publiciteitscam
pagne, die werd geleid door
goedbetaalde, uiterst rechtse
blanken, met succes de bood
schap doorgegeven die de blan
ken in Zuid-Afrika en hèt Wes
ten blijkbaar wilden horen.
Stuk gereedschap
De vraag is of De Klerk zich er
van bewust is dat de belangrijk
ste functie van Inkatha in de af
gelopen jaren die van een
wreed en effectief stuk gereed
schap is geweest in de handen
van het apparaat voor de staats
veiligheid. Volgens de president
van de Rekenkamer moet hij
hebben geweten van de betalin
gen aan Inkatha, maar heeft hij
ook de slachting in Johannes
burg gesanctioneerd? Er is geen
twijfel mogelijk dat de staatsvei
ligheidsdienst die heeft georga
niseerd ondanks de legalisa
tie van het ANC en het 'tijdperk
van vrede' voor het Nieuwe
Zuid-Afrika waar De Klerk het in
zijn historische toespraak van
februari vorig jaar over had.
Er is reden om te hopen dat De
Klerk niet samenzweert met de
ze nietsontziende elementen
binnen de veiligheidstroepen
die weigeren te geloven dat de
oorlog tegen het ANC voorbij is.
Elementen die het politieke
doel van de regering het best
gediend zien met terreur die er
op is gericht het ANC te ver
zwakken en die tot zowel de
blanke als de zwarte hersener
de mening willen laten door-
te antwoorden op de enige ma
nier die ze kennen met ge
weld. Wanneer Inkatha r
dringen dat een zwarte regering wordt afgebeeld als een politie-
i Zuid-Afrika zelfmoord z
zijn.
De alliantie tussen Inkatha en
de veiligheidstroepen kan poli
tieke veranderingen ondermij
nen. Hun gedeelde afschuw van
het idee van een ANC-regering
drijft ze ertoe op deze dreiging
ke macht die zich kan meten
met het ANC en de Nationale
Partij van De Klerk, is dat zui
ver, zoals een voormalige hoge
militaire strateeg het uitlegt,
omdat ze zich schietend een
weg daarheen heeft gebaand.
Zonder geweld, zo laten opinie-
ïêmmÉÈïm
foto afptrevor samson
onderzoeken consequent zien,
is Inkatha binnen de Zuidafri
kaanse politiek een macht vab
weinig betekenis. Spoedig kan
de dag aanbreken dat chief But-
heleèi door de blanke Zuidafri
kanen en door westerse leiders
wordt erkend als een keizer
zonder kleren.
Sipho is een van de zes miljoen
Zulu's die de blanken in Zuid-
Afrikade 'blinde aanhangers van
Inkatha' noemen. Hij vocht in
derdaad voor Inkatha. Sipho uit
Natal hij wil zijn volledige
niet geven beschrijft hoe hij
door Inkatha werd gerecruteerd
om aanhangers van het ANC in
een woonoord bij Johannesburg
aan te vallen.
Samen met een paar andere
jongemannen van het platte
land werd Sipho naar Johannes
burg gelokt door een plaatselij
ke Inkatha-hoofdman die hen
werk beloofde. Hij moest naar
Nongona. Daar hadden ver
schillende Inkatha-hoofdman-
nen zes busladingen mannen
verzameld voor de trip naar het
noorden.
Weer andere plaatselijke Inkha-
taleiders vingen hen op in een
pension in Vosloonis, een
woonoord ten zuidwesten van
Johannesburg. Tientallen inwo
ners stierven afgelopen maan
den in het gebied rond Vos
loorus na aanvallen vanuit dit
pension.
Sipho vertelt wat daarbinnen
gebeurde: „Er waren ongeveer
vijf uitvoerende leden van de
pensionraad, mannen van Inka
tha. Zij gavén ons instructies
over hoe we in het woonoord
moesten vechten. De kinderen
van het woonoord hadden ge
dreigd dat ze de pensions in
brand zouden steken, zeiden ze.
Dus moesten wij in de aanval
gaan om het pension te verde
digen. Ze gaven ons wapens. Als
je nieuw was, kreeg je een asse
gaai een werpspies en een
bijl of een kapmes. Maar dege
nen die ze kenden, kregen ge-
„Op een vrijdag vielen we aan.
'Dood iedereen die je tegen
komt', was de opdracht. We
hadden geen keus. Als we wei
gerden, vielen ze ons aan. Of ze
zeiden dat samenzweerden met
de mensen in het woonoord."
De Inkathaleiders brachten ie
dereen in het woonoord in ver
band met het ANC en zeiden
dat het gelegitimeerde doelwit
ten waren. „We gingen erheen
als een groep, traditionele Zulu-
liedjes zingend. Verschillende
woonoord-bewoners vluchtten.
We zijn uitzinnig tekeer gegaan.
We doodden iedeen die we te
genkwamen. In de huizen van
gevluchte mensen vernielden
we de ramen en stalen televisies
of andere spullen."
