Extra Hanja's oorlog tegen de automobilist m HUNT A CAR Redactie: 023-150239 PIET BERGHUIS Vormgeving: JAN KUNGE De weerstand tegen de auto is al zo oud als de auto zelf. Deze actie dateert uit het begin van de jaren zeventig toen de Kabouter-bewe ging de heilige koe aanviel. Foto links: „Een forse economi sche crisis, ja, dat is het beste. Dan daalt het autogebruik meteen". .archieffoto Sommigen raken tot tranen toe geroerd, anderen worden boos. Maar, zegt de politiek heldhaftig, het wonder-op-wielen moet eraan geloven. Waarom dat niet zal lukken. Een drama over liefde, gelonk en onmacht. JOIN THE BIG CITY SAFARI 1 Politiek contra nieuwe PvdA, de Partij van de Auto Het misverstand dreigt nu zelfs inter nationale proporties aan te nemen. Ook het gerenommeerde*Franse dag blad Le Monde trapte er onlangs in. De anders nooit zo uitbundige krant kopte op de pagina 'affaires' met for se letters dat 'madame' Hanja Maij- Weggen het aandurft 'la guerre' (de oorlog) te verklaren aan de Neder landse automobilist. En in het inter view speelt de minister het spelletje mee en stelt in haar beste frans ijs koud dat ze inderdaad de strijd heeft aangebonden tegen de auto. DEN HAAG WILFRED SCHOLTEN GPD Nu valt een buitenlander niets te verwijten, want ook wij Hollanders zijn soms de kluts een beetje kwijt. Spitsvignet, tolheffing, benzine-accijns; we weten allemaal dat het iets te maken heeft met autorijden. En soms geloven wij ook nog dat het de groei van het autogebruik zal afremmen. Maar de 'ken ners' helpen ons snel weer uit de droom: vergeet het maar! De ene deskundige wordt boos, de andere verdrietig. Een derde schudt meewarig het hoofd. Maar er zit geen woord Frans bij hun professioneel ongeloof. „Wie is Maij-Weg gen om mij te vertellen dat ik m'n auto uit moet of zelfs moet verhuizen?", zegt de voorzitter van Pro Auto. Verkeersdeskundi- ge Meilof: „Ik denk dat beleid om het auto gebruik in te dammen fictie is". En TNO- onderzoeker Clerx: „Alleen een economi sche crisis kan de groei van het autogebruik stoppen". Hoe heeft het zover kunnen komen? De po litiek had het toch allemaal zo goed voor el kaar? Na vier dagen vergaderen was de Ka mer tot de slotsom gekomen dat er geen fi les meer mogen zijn, dat de auto vaker aan de stoeprand moet blijven en dat de trein nog zo gek niet is. De stelligheid alleen al: 'In 2010 is de groei van het autoverkeer ge halveerd'. Waarom is dat onzin? En waarom doet men in Den Haag alleen maar alsóf? In welk web van weerstanden en belangen zit de politiek gevangen? Liefdesverklaring In alles de perfecte PR-man. Vlotte babbel, charmant, keurig jasje-dasje en met kennis van zaken. Geduldig legt Rob Boon uit waarom de autolobby geen moment gelooft dat het gebruik van de auto wezenlijk te be ïnvloeden is. Dan, aan het eind van zijn be toog, even een moment van emotie. Ge speeld wellicht? Het toont in ieder geval op recht. „Voor de meeste mensen is de auto geen combinatie van metaal, kunststof, rubber en glas. Voor hen is het veel meer. Zij houden van hun auto. Echt, ze houden Het is deze liefdesverklaring die meer zegt over de automobilist dan alle rapporten, plannen en luchtballonnen die de afgelo pen jaren op het volk zijn losgelaten. De minister noemt haar inzet om de automo bilist aan te pakken en het openbaar ver voer uit het slop te halen zelf 'een politieke aardverschuiving' en 'trendbreuk'. In wer kelijkheid is de doelgroep zelf nog lang niet Zelfreflectie mag onder ijdele politici een geliefde bezigheid zijn, het verdiepen in de psychologie van de ander is een onderge schoven kindje. Bij het beleid is overal reke ning mee gehouden, behalve met dat rare fenomeen van het wonder-op-wielen dat zoveel harten sneller doet kloppen. De autorijder weet dat zijn vehikel meer is dan een vervoermiddel. Waar heb je meer privacy, comfort en vrijheid dan in je eigen auto? Voor veel forensen is de file gewoon een plaats waar zij 's morgens op hun ge mak ontbijten en 's avonds weer rustig op adem kunnen komen. Zelfs ambtenaren beweren in een interne notitie dan ook dat de reiziger liever bumper aan bumper in een file staat, dan schouder aan schouder in het openbaar v Mobiliteitsmoord Vooral de vrijheid die de auto geeft, telt bij velen zwaar. Het is voor de stichting Pro Auto iets om voor te vechten. Voorzitter Grashoff van deze actiegroep schuwt harde woorden niet. Zonder dat we er erg in had den is er plotseling een nieuw maatschappelijk kwaad ontstaan: de 'mobili- teitsmoord', het recht om te gaan en staan. Met de auto, welteverstaan. Het is voor Grashoff en zijn ongeveer 6000 medestanders genoeg reden om met harde acties te dreigen. Want met het inperken van het autoge bruik zijn volgens de acti vist 'fundamentele vrijhe den' in het geding. Het is tegen deze achter grond niet vreemd dat de autorijder nog niets in het openbaar ver voer als alternatieve vervoerswijze ziet. Op doorslaggevende motieven als snelheid en comfort gelooft de automobilist het wel. De glossy folder van de NS galmt dat de trein morgen' eraan komt. Precies: morgen pas. Tot die tijd is de snelheid van het openbaar vervoer nog niet te vergelijken met de traagste Trabant. Ook zijn de zitplaatsen in de spits steeds schaarser. De meeste nieuwe treinstellen komen volgend iaar pas, terwijl de studenten intussen van de laatste nog le ge zitplaatsen joelend bezit hebben geno men. De spade voor een sterk verbeterd NS-netwerk mag dan de grond zijn inge gaan. Eerder dan in 1996 zal de reiziger er niets van merken. Bovendien zal het ook nog wel even duren voordat een veel voorkomend tafereel tot het verleden zal behoren: de net aangeko men treinreiziger die de rode achterlichten van een zojuist vertrokken bus in de verte ziet verdwijnen. De vervoersregio's, een gloednieuwe Haagse uitvinding, zullen de verschillende dienstregelingen pas over eni ge tijd naast elkaar gaan leggen. De eerste vergaderingen moeten in de meeste regio's nog beginnen. Het zijn juist deze psychologische factoren waartegen de Haagse politici moeten op boksen. Maar ze weten het blijkbaar niet, of ze willen het niet weten. De burger moet met alle geweld in bus, tram en trein, terwijl het nog lang geen redelijk alternatief is. De auto scoort op het gebied van vrijheid, snel heid en comfort, maar ook op gevoelsmati ge zaken als privacy en status nog altijd veel hoger. En wat stelt Verkeer en Waterstaat hier te genover? Binnenkort begint een nieuwe pu bliciteitscampagne om - zoals het heet - de 'emotionele band tussen auto en automo bilist door te snijden'. Het moet een tegen wicht vormen voor de vierkleurenfolders van de autofabrikanten, die de liefde voor hun produkt juist proberen op te wekken. Jammer alleen dat het budget daarvoor pre cies 100 maal zo veel is als die twee miljoen gulden van Maij's departement. Maar afgezien daarvan: moet de automobi list na het lezen van de postbus 51-folder plotseling z'n geliefde auto gaan haten? Welke verleidingstactieken zet Maij in om van het openbaar vervoer plotseling een lonkende minnares te maken? En wat moet de arme automobilist als deze na de schei ding ontdekt dat de nieuwe geliefde in het gebruik zwaar tegenvalt? Reuze benieuwd hoe de minister van de glanzende automo biel een lelijk eendje wil maken. Zelfmisleiding Vraag aan een willekeurige automobilist wat de kosten zijn van de autorit van zijn woonplaats naar de diergaarde Blijdorp en hij zal het je keurig voorrekenen. Wedden dat hij of zij alleen de benzinekosten re kent? Dat doen de meesten namelijk. Op die manier lijkt het openbaar vervoer ver houdingsgewijs altijd duurder, terwijl in werkelijkheid een auto rit nog steeds behoorlijk meer aantikt. Deze be wuste zelfmisleiding is heel verklaarbaar. De al genoemde voordelen wegen immers ruim op tegen de kosten? In de talloze onderzoe ken blijken de autokos ten een ondergeschikt argument te zijn bij de keuze van vervoer. Een enquête van het Alge- meen Dagblad toont aan dat slechts een kwart van de automobilisten bij een extra verho ging, van de autokosten met 1500 gulden per jaar in de trein, tram of bus stapt. Van degenen die dat op dat moment nog niet doen, gaat de helft dat pas doen bij een stij ging van 5000 gulden of meer. In de jaren 1978 tot 1981 bleek ook al dat de verhoging van de benzineprijs met 60 procent het au togebruik niet minder werd. Integendeel. Mensen blijken eerder op andere zaken te bezuinigen dan op de auto. En wat doet Den Haag dus? Precies, de poli tiek gebruikt de accijnzen op benzine en diesel om de variabele autokosten te verho 'Voor de meesten is de auto veel meer dan een combinatie van metaal, kunststof, rubber en glas. Zij houden van hun auto' gen. Want op die manier stapt men sneller over naar het openbaar vervoer, zo luidt te gen alle bestaande feiten in de hardnekkige redenering. Bovendien krijgen de autobezitters ook nog een combikaart in de hand gedrukt, zodat ze - als het mee zit - over twee jaar een iets jepietsje goedkoper in trein en bus kunnen. Vervoersmiddelen die, zoals vastgesteld, nog geen werkelijk alternatief vormen voor de auto. Zeker niet nu ook de tarieven van het openbaar vervoer fors omhoog gaan, volgens sommige berekeningen nog forser dan de prijs voor een autorit. Het zal kortom voor het afremmen van het autoge bruik allemaal niets helpen. Een troost is wellicht dat een gedeelte van de opbrengst wordt ge bruik* voor een beter openbaar vervoer. En dat de prijs voor mobili teit, die de afgelopen dertig jaar relatief ge zien constant is geble- 'Maij moet gewoon doen waarvoor ze er zit: wegen aanleggen. Een ander beleid is alleen maar slecht voor B V Nederland stemming wordt ge bracht met de werkelijk heid. De autolobby mag dan beweren dat van elke gulden die de automo- bilist opbrengt slechts 19,6 cent aan asfalt wordt uitgegeven, volgens Verkeer en Wa terstaat moeten ook de negatieve gevolgen meegerekend worden. In die berekening komen de uitgaven voor de auto met pos ten als gezondheidszorg (voor verkeers slachtoffers), milieuverontreiniging en ge luidsoverlast op zo'n 14 19 miljard gulden uit. Dat is behoorlijk meer dan de 11,6 mil jard die nu via belastingen op de automobi list binnen gehaald wordt. Crisis Maar als dit allemaal niet werkt, wat is dan Voor veel forensen is de file gewoon een plaats waar zij 's morgens op hun gemak ontbijten e avonds weer rustig op adem kunnen komen. De reiziger staat liever bumper aan bumper in ee file dan schouder aan schouder in het openbaar vervoer. «foto united photos de e het beste middel c verkeer te stuiten? Op het hoofdkantoor v TNO in Delft hoeft onderzoeker Clerx er Iniet lang over na te denken. Met een schuin oog op de parkeerplaats vol glanzend blik: „Een forse economische crisis, ja, dat is het beste. Dan daalt het autogebruik meteen". Als we met het bestaande beleid doorgaan, zo beweert Clerx, dan hebben we binnen enkele jaren al net zoveel autoverkeer als volgens de Haagse nota's pas in 2010 het geval zou mogen zijn. Want economische groei gaat nu eenmaal gepaard met toena me van het autogebruik, zo blijkt Daar helpt geen lieve moer aan. Dat wisten de Tweede Kamerleden trou wens ook wel, want ongelukkig genoeg kwam deze conclusie in de openbaarheid op de dag dat de plannen van Maij wer den behandeld. Geen Ka merlid vroeg overigens schorsing van debat, want de speeches waren al klaar en 'the show must go on'. Het geeft aan in welke be narde situatie de minister zit met haar autobeleid. Uit gerekend de meest bepalen de factor kan zij met geen mogelijkheid beïnvloeden. Goed, een streng parkeerbe leid (waar zij overigens ook te zeggen heeft), beter openbaar i meer carpoolers zal allemaal best helpen. En ook een goed locatiebeleid (voortaan alleen nieuwe vestigingen voor wonen en werken toestaan in de buurt van goed openbaar vervoer) zal over enige jaren z'n vruchten afwerpen. Maar halvering van het autogebruik - daar gelooft behalve de politiek niemand meer in. De vreselijke waarheid is dat Den Haag wel net moet doen alsof de bestaande in strumenten helpen. De reden? Er is geen al ternatief. Haken en ogen Natuurlijk, ook Maij's ambtenaren lezen de talloze min of meer wetenschappelijke arti kelen waarin wordt gepleit voor 'draconi sche maatregelen'. Het vervelende is dat ze nogal vaag zijn en dat er nogal wat haken en ogen aan vast zitten. Een greep uit de suggesties: het op rantsoen stellen van ben zine. gedwongen verhuizen, telewerken (thuis achter de computer) en het gewoon laten staan van de file. Het laatste plan was ooit bedacht door een ambtenaar van Ver keer en Waterstaat. Dat leverde hem een douw op van (toen nog) minister Smit- Kroes. Overigens heeft Zuid-Holland dat idee onlangs overgenomen. Ook wordt de hoop nog wel eens gevestigd op de voortschrijdende techniek. Inderdaad valt in de toekomst een schonere en zuini ger auto te verwachten. Voor het milieu een goede zaak, maar het autogebruik zal er niet minder om zijn. Integendeel: zuinige auto's maken meer kilometers voor hetzelf de geld mogelijk. Anderen menen dat dè manier om mensen minder auto te laten rijden een complete culturele revolutie is. Net als roken en met een dronken kop achter het stuur zitten, moet autorijden 'verdacht' worden. Maar hoeveel jaren zal het duren voordat de al genoemde psychologische voordelen van de auto door zo n mentale ommekeer tot stand zal zijn gebracht? Voorlopig is de autobezitter met zijn 2500-turbo met injec tie nog de held. Nee, de onzekerheden en onvoorspelbaar heid van deze alternatieven zijn nog groter dan bij het huidige, gematigde beleid. Dan hebben we het nog niet eens over de maat schappelijke weerstanden en politieke haal baarheid. Als het huidige beleid pas na vier dagen debatteren is vastgesteld, hoe zal het dan gaan met een echt streng pakket aan maatregelen? Vandaar dat Maij en de Ka mer wel hardnekkig moet blijven geloven in het beleid. Zelfs tegen beter weten in. Getroffenen Er is ook hier een andere kant. De al eerdei genoemde PR-man Boon, werkzaam bij Bo vag, is er de vertolker van. Hij maakt in zijn kantoor met uitzicht op de drukke AI2 dui delijk dat als het beleid vruchten zou afwer pen - wat de hemel verhoede - het land in last is. Geschat wordt dat zo'n 425.000 men sen werkzaam zijn in en rond het garage bedrijf. Aan de economie dragen zij onge veer 80 miljard gulden bij. Bij een goed lo pend overheidsbeleid zijn zij de eerst ge troffenen. Maar bij een vastlopend verkeer is de ver voerssector weer de dupe. Daarom, zo luidt de boodschap van Boon, moet Maij gewoon doen waarvoor ze er zit: wegen aanleggen Een ander beleid is alleen maar slecht voor de BV Nederland, vindt de Bovag'er. Naast de autolobby zal ook de schatkist de wrange vruchten van een succesvol beleid proeven. Want bij de opbrengst van de ko mende accijnsverhogingen wordt er ge woon glashard van uitgegaan dat het huidi ge aantal auto's blijft rijden. Met andere woorden: automobilisten moeten minder gaan rijden, maar liever niet. Het geeft nog eens aan hoe tweeslachtig de overheid over het probleem denkt. Onomkeerbaar We worden er al met al niet vrolijker van. Het bestaande, met moeite gevormde be leid zal zoals het eruit ziet niet tot de ge wenste resultaten leiden. Alternatieve op lossingen zijn om uiteenlopende redenen niet mogelijk. Daarnaast zijn er ook nog an dere belangen in het spel. Het terugdringen van het autogebruik blijkt kortom een on begonnen, want onomkeerbaar proces. En de politiek? Geeft die deemoedig toe dat er inderdaad niets aan de groei van het au togebruik te doen valt? Of worden er plan nen beraamd voor een veel stringenter be leid, waarvoor maatschappelijke en politie ke weerstanden moeten wijken? De PvdA wil wel meer doen (vooral wat hei openbaar vervoer betreft), maar durft geen maatregelen voor te stellen die - in onver valst sociaal-democratisch jargon - de 'klei ne automobilist' treffen. Het CDA is over du onderwerp weer eens ouderwets verdeeld. Uit peilingen onder de vaste kiezersaan- hang blijkt de auto een splijtzwam te zijn. Bijna de helft van de CDA'ers is het er met- eens dat het autorijden duurder mag wor den om het milieu te sparen; de andere helft is het hier pertinent mee oneens. Een gegeven voor de partijleiding om uiterst voorzichtig mee om te springen. De andere partijen houden elkaar qua opvattingen over het autogebruik keurig in evenwicht. Zo houden we ons in dit land bezig met de pote maatschappelijke problemen. IX* po litiek doet dus alleen maar alsof. Alsof het openbaar vervoer een hoogwaardig ver voermiddel wordt. Alsof hogere accijnzen het autogebruik tegengaan. Alsof de auto mobilist daadwerkelijk aangepakt wordt. Alsof het probleem van het autogebruik be heersbaar is. Zelfs in het Frans als het moet. Want de burger moet de suggestie krijgen dat er iets gedaan wordt, maar niet te veel. Verdergaande maatregelen zijn taboe. Voorkomen moet worden dat er een nieu we PvdA ontstaat, de Partij van de Auto.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 21