Extra
Lega Lombarda: 'Oorlog aan Rome'
AUTONOMIA
Milieu-schandalen: wonen in Antwerpen puur ongezond
E FEDERALISMO
a dite:
del lau
dei lomi.
Woensdag 15 me» 1991
fUxiifütr 023-150239 PIET BERGHUIS VomgaHr*: JAN KUNGE
22
VERGIFTIGING Vele honderden
mensen uit de buurt kampten of
kampen nog steeds met de naweeen
van een ernstige vorm van vergifti
ging na de Protex-brand in Antwer
pen half april.
LEGA LOMBARDA is de nieuwe en
meest controversiële ster aan het Ita
liaanse politieke firmament De fede
ralisten zijn nu de schnk van de oude
politieke partijen, want de Lega-aan-
hang wordt steeds groter
Noord-Italiaanse federalistische partij is corruptie, bureaucratie en maffia beu
MENO BUROCRAZIA
MENO TASSE
MENO CORRUZIONE
ROME Ef ICO VAX UNPEN GPP
'Ons heilig doel is een federaal Italië, bestaande uit drie zelfstandige repu
blieken - Noord, Centrum en Zuid. Als het de Romeinse politieke, maffiose
kliek lukt dit plan te blokkeren, zullen alle parlementsleden van de noordelij
ke Lega zich terugtrekken in Noord-Italië en zullen we - desnoods gewapend
- strijden voor de onafhankelijkheid van dit gebied. Alles geheel overeenkom
stig het zelfbeschikkingsrecht der volkeren zoals gegarandeerd door de Vere
nigde Naties'. Was getekend de I/*ga I/jmbarda-I^ga Nord, de nieuwe en
meest controversiële ster aan het Italiaanse politieke firmament.
met een mengeling van medelijden en
weerzin werd bekeken. De strijd voor een
rehabilitatie van de Lombardische taal en
cultuur en het dwepen met de volksaard
van de Lombarden wekte vooral op de lach
spieren, helemaal in het zicht van een vere
nigd Europa. De theorie dat het rijke en
hardwerkende Lombardije een kolonie was
van het maffiose, luie zuiden werd alleen
geloofd door een kleine groep fanatici. De
Lega werd geïdentificeerd met separatisme
en vooral ook racisme - zowel ten opzichte
van buitenlanders als hun eigen landgeno
ten uit Zuid-Italië.
Stemmen kopen
.Allemaal lasterpraatjes van de Romeinse
politici en de door hen beheerste televisie
en pers", zegt Franco Castellazzi, president
van de Lega. „We zijn voor een ontwikke
ling van de Derde-Wereldlanden en niet
voor het naar Europa halen van hun inwo
ners. zoals nu dankzij de 'wet-Martelli' in
Italië gebeurt".
En de zuiderlingen uit het eigen Italië, zijn
zij geen 'TerToni' (boerenkinkels)? Castel
lazzi: „We hebben geen enkele hekel aan
zuiderlingen; wel aan zuidelijke politici en
het corrupte clientèle-systeem, dat steeds
verder oprukt naar het noorden. De Ro
meinse politici kopen stemmen in het cen
trum en zuiden (en in mindere mate in het
noorden) en betalen met ministersposten,
zetels in lokale en regionale besturen, maar
ook banen in de overheidsbedrijven, ban
ken en de bureaucratie".
Colombo: „De zuiderlingen
bevolken de bureaucratie -
ook in het noorden, terwijl
noordelingen vanwege het
gebrek aan politieke steun
geen overheidsbaan weten te
bemachtigen. De structurele
desinteresse leidt tot wanbe
leid, verkwisting en wanho
pig slechte overheidsdien
sten. We betalen ons scheel
aan een gezondheidszorg die
niet eens de meest elemen
taire hulp kan garanderen.
We wachten al jaren op een nieuwe weg
Milaan-Brescia en in Milaan op een nieuw
metronet, maar er is geen geld voor".
„Dit moet je afzetten tegen het feit dat in
Lombardije 15 procent van de Italiaanse
bevolking woont, die zorgt voor 26 procent
van de belastinginkomsten van de staat',
vervolgt Colombo. „Slechts 10 procent van
Begonnen als eenmans-protestpartij onder
leiding van de gesjeesde medicijnenstudent
Umberto Bossi, maar nu de schrik van alle
Italiaanse politieke partijen. I let 'Lega ef
fect' zal bij verkiezingen verbluffend zijn:
volgens peilingen zou men nu regionaal 30
en landelijk meer dan 10 procent van de
stemmen in de wacht slepen.
„Maar dal zal volgend jaar alleen nog maar
meer zijn", zeggen in koor Massimo Co
lombo en Marcello Staglieno, respectieve
lijk woordvoerder en denktank van de Lega
Ixirnbarda, in het Lega-hoofdkwartier in
Milaan. De leden van de Lega ziin vol zelf
vertrouwen, maar bovenal strijdbaar en be
reid hun leven te geven voor het federatieve
ideaal: „We hebben een historische taak; ik
wil niet straks van mijn zoon te horen krij
gen: waarom heb je het zo ver laten komen?
Grootse plannen
De 'Lumbard' (zoals hun naam luidt in de
taal - waag het niet van een dialect te spre
ken - van Lombardije) hebben één alles
overheersende vijand en dat is 'Rome'. Ro
me staat voor corruptie, cliëntelisme, ver
spilling, financieel-economisch wanbeheer,
slechte overheidsdiensten en vooral maffia,
camorra en 'ndrangheta. Alle politieke par
tijen, maar ook de met die partijen verbon
den vakbonden en werkgeversorganisaties,
zitten in de beklaagdenbank van de Lega.
„Het noorden is het spuugzat een systeem
te onderhouden dat alleen politici en hun
maffiose clientèle dient en niet eens de
meest elementaire voorzieningen weet te
garanderen. Zo simpel ligt hetzegt Co
lombo.
De Lega Lombarda heeft nu grootse plan
nen voor het hele land, maar is geboren als
een typische protestbeweging (Bossi zag het
licht aan het einde van de jaren '70 na een
gesprek met autonomisten uit Val d'Aosta)
die de eigen, regionale identiteit boven alles
stelden. Men dook in de geschiedenis en
vond overtuigende bewijzen voor het prin-
cipiëel anders zijn van Lombardije. Colom
bo: „In onze 2500 jaar geschiedenis ziin we
slechts zes eeuwen (vijf tijdens de oud Ro
meinse periode en een eeuw nu sinds de
Italiaanse eenwording) verbonden geweest
met Rome. terwijl 19 eeuwen ons verbinden
met Noord-Europa".
De l>ega was in het begin uitsluitend een lo
kaal fenomeen dat door de rest van Italië
Senator Umberto
Bossi, de grote man
van de Lega Lombar-
dat geld komt terug naar Lombardije voor
de uitvoer van openbare werken. Van de
150 miljard gulden belastinggeld die we
naar Rome sturen, blijft 60 miljard daar lig
gen. En wat gebeurt ermee? Het komt zeker
niet ten goede aan de bevolking van het
zuiden, nee het komt terecht in de zakken
van de maffia".
Duitsland als voorbeeld
De ideeën van de Lega, hoe simpel en ba
naal soms ook, blijken aan te slaan. In vijf
jaar tijd maakte de club van Bossi, die sinds
1987 zelf in de Senaat zit, een spectaculaire
groei door. De provinciale verkiezingen van
vorig jaar betekenden de definitieve door
braak. In Lombardije kreeg men 19 procent
van de stemmen. De Lega haal
de vooral stemmen weg bij de
christendemocraten (40 pro
cent). de socialisten (13) en de
communisten (12). Politiek Jta-
lië viel van schrik achterover,
niet alleen door de winst van de
Leghe, maar ook door de enor
me hoeveelheid blanco (pro-
test)stemmen en het verlies van
alle regeringspartijen. Alleen in
het zuiden, dankzij de clientèle-
banden, wisten zij hun positie
te consolideren. Het gat was de
finitief geslagen en de Leghe
stormde onvermoeid door.
Inmiddels begint hun programma meer
vorm te krijgen. Een federaal Italië naar
Duits voorbeeld is de leus geworden. Men is
begonnen met de noordelijke Leghe samen
te voegen tot de Lega Nord. Men heeft, op
papier, hetzelfde gedaan voor de regio's van
Centraal- en Zuid-Italië. Staglieno. journa
list bij de kwaliteitskrant Tl Giomale', is een
van de architecten van het nieuwe Lega-be-
leid. „Iedereen is anders, heeft zijn eigen
tradities, gewoontes en geschiedenis. Die
moeten echter niet worden onderdrukt,
zoals tot nu toe door de centralistische na
tionale staat is gebeurd, maar juist geculti
veerd. Samenleven onder één Italiaans dak
is daarom best mogelijk. De basis moet
echter federaal zijn en iedere regio moet
zijn eigen bestuurlijke en financiële verant
woordelijkheid hebben. De nu nutteloze
Senaat zal een kamer van de regio's wor
den".
De Lega praat over het heroprichten van de
Italiaanse staat, maar ook haar grote vijan
den in Rome lijken plotseling
Het veroorzaak-
vormingen door te
te zelfs de val van de zesde
regering Andreotti. Maar
uiteindelijk gebeurde er
niets en werd een regering
geïnstalleerd die als twee
druppel water leek op de
vorige. Koren op de molen
van de Leghisti. Italië's be
kendste politieke car
toonist, Forattini, tekende
premier Andreotti in een
matrozenpakje blij touwtje]
springend, maar boven
hem in een boom zat een
enorme bloeddorstige gier
met het onmiskenbare uiterlijk
to Bossi.
Kwestie van tijd
„De manier waarop de crisis is opgelost
toont exact met wat voor personen we te
maken hebben", zegt Staglieno. „Het is o
mogelijk dat juist 'zij', die hun macht dan
ken aan de huidige situatie, institutionele,
electorale of financieel-economische her
vormingen doorvoeren. Ze hebben alles in
het werk gesteld om vervroegde verkiezin
gen te voorkomen. Uit angst door de bevol
king te worden weggestemd en voor de op
komst van de Legaïhebben ze weer, zoals al
45 jaar gebeurt, een miezerig compromis-
regerinkje gevormd, dat zonder programma
de immense problemen van het land te lijf
moet gaan", aldus Staglieno.
Maar willen de Leghisti regeren? Staglieno:
„Wij gaan alleen in de regering als we de
absolute meerderheid bezitten of als coali
tiepartners ons programma volledig onder
schrijven. Wij springen op niemands kar.
Beter oppositie voeren dan de handen vuil
maken met deze politici. Maar
het is een kwestie van tijd; we
groeien zo snel dat we over niet
al te lange tijd - op democrati
sche wijze - de macht zullen grij
pen".
De Lega groeit inderdaad nog
steeds met de dag. Degenen die
ontevreden zijn met het huidige
Italiaanse politieke systeem - en
dat zijn alle Italianen die geen
clientèle-band hebben met de
politici - vormen een grote bron
van potentiële stemmers. De in
stitutionele crisis en de afkalving
de steun van de vroegere communisti
sche partij spelen de Lega in de kaart. En
sinds de Lega de economie en de (over-
heids)financiën heeft 'ontdekt', groeit de
steun nog gestagen Voor steeds meer arbei
ders, (kleine) industriëlen en middenstan
ders vormt de Lega al het logische alterna
tief; er bestaat al een Lega-vakbond en een
PIU' GIUSTIZIA
PIU' EFFICIENZA E 0NESTA'
PIU' PARTECIPAZIONE
Lega-werkgeversbond. Het financiële en
economjscne programma is simpel, maar
oefent grote aantrekkingskracht uit: hervor
mingen van het - falende en discrimineren
de - belastingstelsel, privatiseren van de tal
loze overheidsbedrijven, werkloosheidsbe
strijding door invoer van commerciële be
middeling (nu verboden) en, bovenal, be
strijding van het immense begrotingstekort.
„Dankzij de chronische spilzucht van de
politieke klasse, die immers miljarden no
dig heeft om haar clientèle te vriend te hou
den, zit Italië opgescheept met een krank
zinnig tekort", zegt president van de Lega,
Franco Castellazzi. „We hebben een staats
schuld die onderhand groter is dan het Bru
to Nationaal Produkt. Onze oplossing is de
geldkraan richting maffia dichtdraaien en
de financiële verantwoordelijkheid over te
dragen aan de regio's
Maar zal Zuid-Italië zonder de rest van het
land niet gedoemd zijn ten onder te gaan?
„Ik ben ervan overtuigd dat Zuid-Italië,
eenmaal bevrijd van dit 'assistentie-sys-
teem', snel op eigen benen kan staan",
meent Staglieno. „Tot nu toe zijn miljarden
naar het zuiden gestuurd, genoeg om twee
Italië's te ontwilwelen, maar het enige re
sultaat is een versterking van de georgani
seerde misdaad en het clientèle-systeem".
„Het doorsnijden van deze verbindingen
geeft de Zuiditaliaanse ondernemers einde
lijk de mogelijkheid hun eigen bronnen te
ontwikkelen. Als hulp voor het zuiden wil
len we een Kamer van Compensatie instel
len die economische hulp en impulsen
geeft. Deze kamer staat vanzelfsprekend
onder leiding van de regio's zelf en niet de
Romeinse centrale regering, die zich in de
toekomst alleen met buitenlandse politiek
en defensie mag gaan bezighouden.'
Maar zal de Lega, als volgend jaar of toch
nog dit jaar verkiezingen uitgescheven wor
den, wel genoeg parlementsleden kunnen
leveren? Hilariteit bij het kader. Toekomstig
parlementslid Staglieno: „We hebben een
perfecte machine en tal van vooraanstaan
de aanhangers. De namen kunnen we nog
niet bekendmaken uit angst voor represail
les en een intimidatiecampagne van de
overheid. Een zak drugs in je auto. een
dreigbrief naar je kinderen, of zelfs een aan
slag, alles kun je in dit land verwachten. We
hebben te maken met maffia, vergeet dat
niet".
Vlaanderen begint ecologisch rampgebied te worden
ANTWERPEN HANS DE BRUUN GPD
Wonen in Antwerpen, dat kan haast niet ge
zond zijn. Wie over de F-19 vanuit Neder
land de Scheldestad nadert, ziet het
meteen. Waar je ook kijkt schoorstenen die
zwarte of gele rook uitbraken. Vaak hangt er
een vuile nevel over de stad. En wie de door
de VW uitgezette havenroute rijdt, doet er
goed aan een gasmasker mee te nemen.
Op het eerste gezicht wijkt Antwerpen nau
welijks af van andere havensteden met een
intensieve chemische industrie, zoals Rot
terdam. Maar daar liggen de stinkbedrijven
veelal op kilometers van de stad. In Antwer
pen staan ze soms tussen de woonhuizen.
De Antwerpenaren maken zich er ogen
schijnlijk niet dnik om, maar in feite leven
zij al jaren op een bom.
Dat bleek half april toen bij het chemische
bedrijf Protex in Deume. een dichtbevolkte
buitenwijk, brand uitbrak. Het duurde uren
voordat de brandweer het vuur geblust had.
maar het zal nog veel langer duren voor de
gevolgen zijn uitgewist. Vele honderden
mensen uit de buurt kampten of kampen
nog steeds met de naweeën van een ernsti
ge vorm van vergiftiging.
Diverse brandweerlieden moesten in het
ziekenhuis worden opgenomen. Drie dagen
na de brand riep burgemeester Cools alle
omwonenden van de fabriek op hun bloed
en urine in het ziekenhuis te laten onder
zoeken. De officiële resultaten zijn nog niet
bekendgemaakt, maar de uitkomst van een
voorlopig onderzoek in het academisch zie
kenhuis was onrustbarend.
Professor Schepens trof in de bloed- en uri-
nestalen sporen aan van levensgevaarlijke
en kankerverwekkende stoffen als penta
chloorfenol. lindaan, triazine. de pesticide
Dinoseb en de allesdoder' DN(X: In
luchtstalen werden dagen na de brand fenol
en benzeen gevonden. De bewoners van de
ontniimde woonhuizen rond de fabriek
mochten pas dagen later naar huis.
Wie eerder zijn huis in wilde, moest een
verklaring ondertekenen dat hij dat op ei
gen risico deed. De meeste bewoners zijn
nu weer thuis, maar zij tasten noe steeds in
het duister over de gevolgen die de brand
voor hun gezondheid zal hebben. Is het ge
vaar geweken, of zullen zij er over jaren nog
onder lijden. Een mini-Tsjemobyl, is wel
gezegd.
Zonder vergunning
Het Antwerpse parket heeft aanklacht inge
diend tegen het bedrijf wegens 'onopzette
lijke slagen en verwondingen', zoals dat
hier zo fraai heet. Maar naar later bleek,
mag ook de lokale en provinciale overheid
de hand In eigen bezoem steken. Protex
blijkt namelijk al die jaren te hebben ge
draaid zonder dat het over een deugdelijke
vergunning beschikte.
De Vlaamse minister voor leefmilieu Kelch-
termans vroeg in 1988 al aan de gemeente
Antwerpen om het bedrijf te sluiten. Er ge
beurde echter niets. Protex beschikte toen
al niet over de noodzakelijke zuiveringsap-
paratuur. In dat jaar brak ook al eens brand
uit bij Protex. als gevolg waarvan enkele
brandweermannen ook nu nog ademha
lingsproblemen hebben.
De gemeente wijst de beschuldiging van
Kelchtermans af. Cools verwijt de bewinds
man dat diens eigen Administratie voor
Ruimtelijke Ordening en Leefmilieu niet
deugt. Weliswaar is het de bevoegdheid van
de gemeente om het bedrijf te sluiten, maar
moet de AROL de nodige vergunningen af
geven. Beide zijn dus mede-verantwoorde
lijk voor miskleunen.
Zowel de gemeente als de Vlaamse deelre-
gering hebben bovendien de afgelopen ja
ren diverse malen met milieudiensten en
de leiding van Protex om de tafel gezeten.
Het leidde niet tot enige verbetering. „Op
het criminele af', zei de nationale rtiinister
van binnenlandse zaken Louis Tobback dan
ook na de brand. Ook ziin ministerie zal
Protex voor de rechter dagen.
Een van de Antwerpse schandalen. In 1988 werd ontdekt dat op de vuilstortplaats De Hoge
Maey honderden zakken met asbestvezels waren gedumpt en ook gifgrond afkomstig uit lekker-
kerk.
Dat Cools wel echter eens gelijk zou kun
nen hebben, blijkt uit het feit dat in de pro
vincie Antwerpen alleen al 900 chemische
bedrijven werken zonder vergunning, waar
van een kwart in de stad Antwerpen zelf. In
heel Vlaanderen - het milieubeleid is sinds
twee jaar een taak voor de deelregeringen -
zouden nog 5000 bedrijven op een vergun
ning zitten te wachten
Rampgebied
Vlaanderen begint zo een ecologisch ramp
gebied te worden. Volgens de OVAM. de
Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschap
pij zijn er immers naast al die chemische en
andere verontreinigende fabrieken ook nog
eens meer dan 450 afvalverwerkingsinstal
laties, waaronder men dan zowel verbran
dingsovens als erkende afvalstorten telt.
Om van de illegale maar niet te spreken.
Kelchtermans wijdt de achterstand aan per
soneels- en geldgebrek. Hij heeft beter
schap beloofd en verwacht dit najaar te ko
men met een nieuw vergunningenstelsel
dat deze wantoestanden snel uit de wereld
helpt. Maar ook dat verandert natuurlijk
niets aan het feit dat in Antwerpen honder
den grote en kleine chemische bedrijven
dagelijks een gevaar vormen.
Minister Tobback heeft zich de laatste jaren
sterk gemaakt voor het opstellen van ram
penplannen en voor verscherping van de
controle op chemische bedrijven. Bij de
opening van een chemische fabriek in het
Waalse Jemeppe zei hij onlangs dat „het
zeer goed gesteld is met de veiligheid in on
ze chemische bedrijven". Drie dagen later
brak bij Protex brand uit.
Protex staat bovendien niet op zich. Ant
werpen heeft al vele jaren te maken met
milieuschandalen. Het meest ophefmaken
de was dat rond de afvalstort van de Hooge
Maey in het Antwerpse havengebied, waar
levensgevaarlijke hoeveelheden chemisch
afval, ook uit Nederland, waren gestort. De
stort is nu gesloten en de sanering ervan
gaat meer dan 90 miljoen gulden kosten
Er zijn in de Antwerpse agglomeratie alleen
al vier stortplaatsen voor giftig chemisch af
val, vier voor industrieel afval en zes ovens
voor de verbranding van huishoudelijk en
industrieel afval. En daarnaast natuurlijk al
die petro chemische bedrijven in het ha
vengebied, hemelsbreed op minder dan
tien kilometer van het centrum van de stad.
Loodvergiftiging
Begin april kwam een andere Antwerpse
buitenwijk in het nieuws. Omwonenden
van de metaalfabriek van Metallurgie Ho
boken bleken te lijden aan loodvergiftiging.
Ruim 300 bewoners van het wijkje More-
tusberg in Hoboken bleken twee maal de
toegestane hoeveelheid lood in hun bloed
te hebben.
Een hoog loodgehalte leidt, vooral bij jonge
kinderen, tot 'neuromotorische storingen'.
De bron van dat lood zijn grote bergen met
loodhoudend metaal op het terrein van Me
tallurgie Hoboken. Als de wind verkeerd
staat, waait het loodstof over de huizen. Als
de overheid de normen van de Vlaamse ge
zondheidsinspectie strak zou hanteren, dan
zouden de 300 woningen ontruimd moeten
worden. Of de metaalfabriek zou moeten
worden gesloten.
Metallurgie Hoboken heeft de bewoners al
vaker dwarsgezeten. Bij een onderzoek in
1971 bleek dat er jaarlijks 158.000 kilo lood
uit de schoorstenen kwam. Koeien en paar
den in de weilanden rond de fabriek gingen
plotseling dood. In de jaren zeventig moes
ten diverse kinderen met loodvergifitiging
naar het ziekenhuis. Sindsdien is de uit
stoot verminderd tot 14.000 kilo per jaar.
Ook in dit geval kan dus gezegd worden dat
de overheid gewaarschuwd was. Maar die
zelfde overheid hanteert ook nu voorname
lijk bezweringsformules. En toegegeven,
zelfs de bewoners maken zich niet druk om
al die verhalen. Verschijnselen als moeheid,
meer infecties, bloedarmoede en concen-
tratiestoomissen bij de kinderen hebben
hen niet in paniek weten te brengen.
En dat terwijl Metallurgie Hoboken toch al
niet zo best staat aangeschreven. Dat weten
de bewoners van het dorpje Olen in de Ant
werpse Kempen. Daar stond de fabriek
waar Metallurgie Hoboken het radioactieve
radium verwerkte. Jarenlang zijn er in de
buurt illegaal radioactieve stoffen, che
misch afval en zware metalen opgeslagen of
gestort.
In de Olense Kapellekensstraat is radioacti
viteit gemeten in hoeveelheden die 500
maal zo hoog zijn als de toegestane nor
men. Op een stuk grond met afval werd vo
rig jaar door de gemeente een groot feest
gegeven. Volgens de nationale staatssecre
taris voor milieu Miet Smet is er echter
geen gevaar voor de bewoners. De eerdere
metingen kloppen volgens haar niet.
Maar helemaal zeker van haar zaak lijkt zij
niet. Het ministerie heeft een nieuw onder
zoek gelast naar de hoeveelheid radioactief
radongas in de Olense woningen. Net als in
Deume en Hoboken malen de ambtelijke
molens echter langzaam. De bijna rampen
van de laatste maanden hebben niet tot
haast geleid. Wonen in Antwerpen, dat kan
haast niet gezond zijn.
