Binnenland
Slechts zwanger van
een enorm verdriet
'Sommigen zijn blij met hun arrestatie'
Dubbele nationaliteit in
toekomst geen probleem
de Ridder 08s.
Vrijdag 24 mei 1991
Radactie 023-190225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART 'rM, PATRICK VAN DEN HURK SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER MARGOT KLOMPMAKER Vormgeving: ANDRIES DETMAR
4
Algemeen Nederland* Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Pret* Service (IPS).
Promovendus Van Balen: Meer aandacht voor kinderloosheid
MONNICKENDAM
Ze zijn met z'n tweeën en blijven met z'n tweeën. Geen
wolk van een baby of onhandelbare pubers. Geen foto's
van de kinderen aan de muur, geen zandbak, geen opa
en oma. Dat is het geval bij één op de tien paren in Ne
derland.
vruchtbaarheidskliniek van het
Academisch Ziekenhuis Leiden.
Van Balen concludeert opval
lende verschillen tussen man
nen en vrouwen. Vrouwen heb
ben een sterkere drang om kin
deren te krijgen en ook grotere
problemen als dat niet lukt.
„Een derde van de vrouwen
zegt dat kinderloosheid het erg
ste is dat ze ooit is overkomen.
Bij de mannen is dat ongeveer
10 procent. Dat heeft ook zijn
weerslag op klachten. Vrouwen
hebben veel meer psychosoma
tische klachten en mannen ei
genlijk helemaal niet. Daaruit
kun je ook concluderen dat het
moedenctoHHtei
Kinderen 'nemen' kan niet ie
dereen. Vrouwen gaan daar ge
bukt onder, mannen hebben
minder problemen. Bijna ieder
een kent iemand zonder kinde
ren in zijn omgeving. Tot nu toe
is er nog weinig onderzoek ge
daan naar de beleving van kin
derloosheid en de problemen
waar kinderloze paren mee
worstelen.
Socioloog Frank van Balen uit
Monnickendam promoveerde
vandaag aan de Universiteit van
Amsterdam (UvA) op 'Een leven
zonder kinderen', een onder
zoek naar de beleving van onge
wilde kinderloosheid. Zelf
moest hij er vijf jaar 'aan wer
ken' om kinderen te kunnen
krijgen.
De eigen ervaring was één
van de drijfveren voor het on
derzoek, maar 'verrijkt' met
twee kinderen kon de socioloog
voldoende afstand nemen. „Ik
ontdekte dat er weinig onder
zoek naar de sociale kanten van
kinderloosheid is gedaan. Toch
gaat het om een vrij grote groep
mensen die als gevolg van on
gewilde kinderloosheid met
psychische problemen kampt",
aldus Van Balen.
De socioloog interviewde 108
ongewild kinaerloze paren die
ooit zijn onderzocht in de
veel belangrijker is dan het va
derschap voor de man."
Een gezamenlijk probleem
van de ongewild kinderloze pa
ren is de beleving van seksuali
teit. „De seksualiteit wordt heel
sterk gericht op de voortplan
ting. Veel paren hebben geen
seksuele contacten met elkaar
op momenten dat ze - volgens
hun cyclus - weinig kans heb
ben. Een kwart van de mensen
voelt zich een machine die ge
programmeerd is om seks te be
drijven in de vruchtbare perio
de. Ook dat heeft zijn weerslag.
Op momenten dat ze willen,
mogen ze vaak niet en als ze het
eigenlijk zouden moeten doen,
dan kunnen ze soms niet", al
dus Van Balen.
Vrouwen en mannen reage
ren heel verschillend op het ver
nemen van hun onvruchtbaar
heid. „Vrouwen reageren veel
heftiger, met depressies, ver
driet en jaloerse blikken naar
paren met kinderen. Mannen
zijn meestal alleen maar teleur
gesteld."
Klachten in verband met on
gewilde kinderloosheid zijn uit
eenlopend van aard. „Een derde
van de vrouwen en 17 procent
van de mannen heeft redelijk
ernstige klachten. Slapeloos
heid, hartkloppingen, hoofd- en
rugpijn en depressies."
Ongewilde kinderloosheid is
volgens het onderzoek van de
socioloog iets dat diepe sporen
achterlaat. „Je draagt dat je le
ven lang mee. Mensen die net
horen dat ze onvruchtbaar zijn,
vinden dat net zo erg als men
sen die dat al tien jaar weten."
De socioloog hoopt dat zijn
onderzoek er toe bijdraagt dat
ongewilde kinderloosheid door
'de maatschappij' als een reëel
probleem wordt ervaren. „Ik
vind dat hulpverleners en medi
ci er meer rekening mee moe
ten houden. Ze moeten meer
aandacht tonen voor de sociale
problemen. Je moet natuurlijk
ook nooit zaken zoals reageer
buisbevruchting schrappen uit
het ziekenfonds. Het moet niet
zo worden dat alleen mensen
met geld daartoe de kans krij
gen. Iedereen heeft evenveel
recht op kansen kinderen te
krijgen."
Kabinet geeft noodgedwongen toe
DEN HAAG THEO HAERKENS
Buitenlanders die graag Neder
lander willen worden, hoeven
daarvoor niet langer de eigen
nationaliteit op te geven. Het
kabinet hoopt buitenlanders die
al lang hier wonen zo meer bij
de samenleving te betrekken en
neemt op de koop toe dat veel
nieuwe Nederlanders dan twee
nationaliteiten hebben. Het uit
gangspunt dat een dubbele na
tionaliteit eigenlijk niet gewenst
is, blijft echter overeind.
Er zijn maar weinig mensen
die onverschillig staan tegen
over hun nationaliteit Voor veel
buitenlanders is het aantrekke
lijk om Nederlander te worden,
omdat ze dan precies dezelfde
rechten hebben als iedereen.
Maar het opgeven van de oor
spronkelijke nationaliteit ligt
gevoelig. Het emotionele verlies
weegt daarom voor velen niet
op tegen de praktische voorde
len van het Nederlanderschap.
Het kabinet is nu bereid wa
ter bij de wijn te doen. Wie min
stens vijf jaar in Nederland
woont en de taal redelijk
spreekt, kan toch een Neder
lands paspoort krijgen zonder
het oude weg te gooien.
In Europees verband wordt er schaal voordeel te hébben bij 3e
twee nationali
teiten op na houden.
Het ministerie van justitie
wijst erop dat de rechtspositie
van mensen met een geldige
verblijfsvergunning die vijf jaai
hier wonen niet zoveel afwijki
van mensen met de Nederland
se nationaliteit. „Je hebt wat
meer, zoals het kiesrecht, hoe
wel daar de dienstplicht tegen
over staat".
Het Nederlands Centrum
Buitenlanders (NCB) is blij met
de plannen. Woordvoerder Akel
spreekt van „een stap in de goe
de richting". Hoewel nog niet
helemaal duidelijk is welke
voorwaarden hieraan worden
verbonden.
De dubbele nationaliteit heeft
voor de mensen die het betreft
grote voordelen. Ze krijgen net
als andere Nederlanders kies
recht voor de Tweede Kamer,
terwijl ze nu alleen bij gemeen
teverkiezingen mee mogen
stemmen. Daarnaast kunnen ze
gemakkelijker i
Nu moet een Marokl
Turk die naar Duitsland wil nog
een visum aanvragen en dat is
dan niet meer nodig.
Slechts de Turkse gemeen
schap in ons land lijkt op enige
ILLUSTRATIE PETER*
sinds 1964 naar gestreefd te
voorkomen dat mensen twee
nationaliteiten hebben. Maar in
de praktijk pakt dat wat anders
uit omdat mensen zo veel mo-
moeten worden be-
Overigens loopt Ne-
deriand niet voorop als het gaat
om het toestaan van een dub
bele nationaliteit. Frankrijk en
Turkije staan dat al langer toe
en Italië is bezig met wetgeving
straaten MEULENHOfF informatief op dit vlak. Öok in de Verenigde
Staten is het niets bijzonders
Toch worden voor hen
ikkelijk verzoek nu ook
af uitzonderingen gemaakt. Bij
voorbeeld om te voorkomen dat
aanspraken op erfenissen van in
Turkije wonende familie of ei
gendomsrechten van grond in
het land van herkomst komen
te vervallen. Daarom is moeilijk
te zeggen voor hoeveel van
800.000 mensen van buiten
landse herkomst in ons land de
werkelijk van belang
zijn.
Tienerteam boekt succes, tegen de stroom in
Ruim vierhonderd misdrijven
hadden ze op hun conto staan.
Inbraak, straatroof, afpersing,
vernielingen en openlijke ge
weldpleging. Niets was ze
vreemd, de 134 jeugdige ver
dachten die het 'tienerteam'
van de Amsterdamse politie dit
kwartaal opspoorde. „Het lijkt
raar, maar ze vertellen ons ont
zettend veel. Het zijn jongens
die het thuis rot hebben. Als ze
eenmaal hier op het bureau zit
ten. krijg je ze vaak niet meer
weg. Ze krijgen hier meer aan
dacht dan thuis", vertelt recher
cheur Rob Raat.
Raat werkt in het tienerteam
op bureau Meer en Vaart in
Amsterdam-West. Hij kent het
klappen van de zweep. Al twaalf
jaar houdt hij zich met zijn col
lega's bezig met 'zijn' jongeren
in de buurt.
En met succes. Want die con
tacten leveren hem niet alleen
veel arrestaties van jeugdige cri
minelen op. Het team slaagt er
steeds meer in om te voorko
men dat dat de jongeren in her
haling vervallen. Raat: „Veertig
procent van onze tijd besteden
we aan de zaken waarvoor ze
zijn opgepakt. De rest aan hen
zelf'.
Dat gaat bij Raat heel ver.
Over een periode vtm tien jaar
nam hij zelf acht jeugdige delin
quenten in huis. Op één na, een
drugsverslaafde, kwamen zijn
'pleegkinderen' uitstekend te
recht. „Allemaal hebben ze nu
een prima baan en een gezin."
Ruim negentig procent van
de jeugdige daders is van al
lochtone afkomst. Het meren
deel is Marokkaans. De ene keer
gaat het om zakkenrollerij, dan
weer om een grotere straatroof.
Als de rechercheurs daarbij op
andere zaken stuiten, dan on
derzochten zij die ook. Zo wer
den vorig jaar ongeveer 470 jon
geren opgepakt. Sinds 1 januari
dit jaar pakt het zogeheten tie
nerteam drie rechercheurs
en twee geüniformeerde politie
mensen echt alle voorko
mende zaken aan. Hun taken
pakket is verbreed tot bijna alle
vormen van jeugdcriminaliteit.
Praten en op de hoogte blij
ven: dat is de tactiek. „On vrij
dagavond gaan we langs bij de
buurthuizen, koffieshops en alle
andere plekken waar jongeren
zich verzamelenlegt Raat uit.
„Wij kennen ook de jongens die
nog nooit gepakt zijn. 'Als je drie
weken niet komt, vragen ze
waar je blijft. We steken veel op
van die bezoeken. Wie draagt
de nieuwste en duurste kleding,
wie heeft een nieuwe bromfiets
en wie er wel of niet werkt of
naar school gaat bijvoorbeeld."
Nogal wat Marokkaanse va
ders vinden deze aanpak van de
politie behoorlijk slap. Toch
voelen de meesten zich ook niet
aangesproken op hun eigen ver
antwoordelijkheid. Die beperkt
zich volgens hen slechts tot het
eigen huis. Wat daar buiten ge
beurt is niet langer hun zaak.
maar die van de school of poli
tie, is de redenering.
„Hemel en aarde bewegen we
om die ouders te bereiken. Als
hun kinderen zijn aangehou
den, moeten ze die altijd komen
afhalen op het bureau. Dat ge
beurt bijvoorbeeld niet bij Justi
tie. Ik hoorde dat ze daar na
hun voorgeleiding zo weer op
straat woolen geschopt. De
meeste gesprekken met die ou
ders halen echter niets uit. Die
vaders zeggen: 'als de politie het
heeft gezien, zal het wel waar
wezen. Punt uit.'." Met maar
een zeer klein deel van de ou
ders valt een redelijk gesprek
voeren, is de ervarine van Raat.
„De meesten laten het ouder
schap domweg afweten. Voor
die kinderen is het heel verve
lend. Die vallen tussen de wal
en het schip.
„Komen hier hun rapport la
ten zien. Thuis is daar geen be
langstelling voor. Het gaat vol
komen langs die ouders heen.
Vaak hoor je van die Marok
kaanse jongens: 'M'n vader
praat niet mèt me, maar tégen
me'. Sommige jongetjes zijn blij
met hun arrestatie. Hebben ze
al maanden, soms een jaar lang
van alles uitgespookt. Door <^e
mand vallen is voor hen een op
luchting", vertelt de recher
cheur:
Steeds meer jongeren blijven
daarna lang op het rechte pad.
Dat is niet makkelijk. „Ze verke
ren vaak in een vriendengroep
die niet bepaald het goede
voorbeeld geeft. Het is moeilijk
om je uit zo'n groep los te ma
ken. Ze blijven elkaar steeds be
naderen. Als wij zeggen 'Zoek
eens nieuwe vrienden', dan zeg
gen zij: 'Ik ken geen jongens die
niet stelen'."
Het meest effectief is volgens
Raat het lik-op-stukbeleid: aan
houden en meteen vastzetten.
.Als die ouders en kinderen iéts
niet snappen, dan is het wel dat
pas na vier maanden een ver
oordeling volgt. Sommige van
die straatrovertjes, dertien,
veertien jaar oud, zitten nu al
drie maanden in voorarrest. Dat
werkt preventief. Voor ze vrijko
men, spreken we ze noK even.
Vooral die jongere types beden
ken zich dan wel drie keer voor
ze weer aan de gang gaan
Het tienerteam onderhoudt
met een aantal bedrijven con
tacten voor werk. „En als ze van
school worden getrapt, doen we
ons best ze daar weer op te krij
gen. Vaak sturen de ouders ze
naar een technische school,
zonder zich af te vragen of ze
daar op hun plaats zijn. Ze ko
men hier wel eens met een
briefje van school. Hoe het met
ze gaat en of ze nog gespijbeld
hebben. Ja, zelfs daarmee ko
men ze hier".
Echt moedeloos is Raat nog
steeds niet. „Dan zou je ermee
moeten ophouden. Daamet
belde er nog eentje op. Was
ontsnapt uit de gevangenis in
Zutphen. Vroeg of-ie morgen
even op de koffie mocht komen,
want hij denkt erover zich toch
maar aan te geven. Soms heb
ben ze een grenzeloos vertrou
wen in je. Vertellen je dingen
waarvoor je ze zou moeten aan
houden. Om hun vertrouwen
niet te beschamen, doe je dat
dan soms maar niet".
KOKANJE
Florida
Wie over Ameri
kaanse wegen
rijdt, wordt
voortdurend vanaf de zijkant
toegesproken. Restaurants, ben
zinepompen, motels en ook
kerken richten vanaf hun hoge
positie op de reclameborden
het woord tot de automobilis
ten.
Ook de auto's zelf bevatten vaak
mededelingen van diverse aard;
de nummerborden zeggen niet
alleen uit welke staat het voer
tuig stamt, maar voegen daar
nog iets extra's aan toe: Louisia
na - Het paradijs van de sport
man; Arkansas - het land van de
vele mogelijkheden; New Mexi
co - het betoverde land, en
Oklahoma - OK! Religieuze tek
sten zijn ook erg populair 'Je
zus is mijn Heer' en 'De Eind
tijd nadert. Hoe is uw relatie tot
God?' scoren bijvoorbeeld hoog,
terwijl ik ,God is mijn co-piloot'
slechts een enkele keer op de
achterruit van een sportwagen
zag staan.
Langs de Golfkust van Florida
duikt ook andere informatie
tussen de bekende reclame op.
Er zijn nog bungalows te koop
in ommuurde en beveiligde
woonoorden. Het gaat hier om
bejaardenparken, die bij draag
krachtige ouderen uit noordelij
ke staten zeer populair zijn. Flo
rida is immers de Sunshine Sta
te, het subtropische palmen-
land, met zachte winters en
zonovergoten zomerdagen. Het
schijnt dat negen van de tien in
woners van Florida uit andere
landsdelen afkomstig zijn.
De schrijver Max Dendermon-
de, die met zijn 71 jaar ook tot
de grijze golf gerekend moet
worden, woont eveneens in Flo
rida, maar niet in een bejaar-
denwijk. Sarasota is al elf jaar
zijn standplaats, een langgerek
te plaats aan de Golf van Mexi
co. Het ligt bijna tachtig kilome
ter ten zuiden van Tampa, de
stad van Amerika's nieuwe held,
Stormin' Norman Schwarzkopf,
die het land weer in een win
ning mood heeft gebracht.
Zijn huis ligt aan de baai, waar
pelikanen en zilverreigers de
visstand in de gaten houden, en
waar bij laag tij de oesterbanken
boven het water uitsteken. Pal
men, oleanders, hibiscus,
bougainvillea en fruitbomen
omzomen zijn subtropische re
traite. We worden er hartelijk
welkom geheten door de schrij
ver zelf, zijn vrouw, de fotografe
Annelies Scholz en hun twee
zonen. In alle kamers draaien
grote ventilatoren hun rondjes;
wordt het te heet, dan begint de
airconditioning een poollucht te
verspreiden.
Het kost mijn metgezel, die echt
warme streken niet gewend is,
enige moeite zich aan te passen
aan het rijke dierenleven onder
de met rieten matten afgedekte
gaanderij. Hagedissen beklim
men zijn stoelpoten, nu en dan
rent een wolfsspin of forse kak
kerlak over zijn voeten en ach
ter zijn hoofd berint op zeker
moment een geel gevlekte pad
te roepen.
Annelies laat nog terloops we
ten dat de tuin het domein is
van vier zwarte slangen. Vol
gens haar houden die de ratel
slangen op afstand.
Ooit trok net gezin Dendermon-
de vier jaar lang door Amerika.
Later zwierf Dendermonde nog
eens een half jaar in zijn eentje
door dit immense land en be
richtte daarover in zijn reisboek
.Amerika door de achterdeur".
Hij is, in tegenstelling tot Jan de
Hartog, die ook een groot deel
van zijn leven in de Verenigde
Staten heeft doorgebracht,
nooit in het Engels gaan schrij
ven. Hij is ervan overtuigd dat
hij zijn gevoel voor nuance al
leen in de Nederlandse taal kan
uitleven. Eigenlijk is hij al lang
blij dat hij na zijn Groningse
moedertaal nog een tweede taal
onder de knie heeft gekregen.
Een paar dagen lang treedt
Dendermonde als onze gast
heer op. We rijden door het
vlakke, groene binnenland van
Florida, dat volgens de schrijver
sprekend op Drenthe lijkt. De
zwarte, roodkoppige gieren in
de bomen langs de weg, die
door Dendermonde visarenden
worden genoemd, ziin op de
Hondsrug echter onoekende
verschijningen. Evenals de ze
boes, die uit India zijn inge
voerd, en de alligators, die loom
op de oevers van rivieren en
tussen de waterplanten liggen.
Deze reptielen, die nu streng
worden beschermd, nemen
weer snel in aantal toe - en niet
alleen op de speciale boerderij
en, waar hun huid voor tassen
en laarzen wordt gebruikt en
hun vlees aan restaurants wordt
verkocht. Honden, en zelfs klei
ne kinderen, worden soms het
slachtoffer van die fikse groei,
terwiil ook menige inwoner de
schrik van zijn leven krijgt als
hij 's ochtends een krokodil in
zijn zwembad ontdekt.
Waar we ook komen, Dender
monde knoopt met iedereen
een gesprekje aan, dat de duur
van een vrijblijvend praatje
vaak ruim overtreft. Is hij ge
woon nieuwsgierig, of zie ik in
de eerste plaats een romancier
aan het werk die altijd voor de
taak staat om zijn personages
kleur en achtergrond mee te ge
ven?
GEMOT JAN ZWIER MEDEWERKER
Budenzitten beteken) dicbter bij de natuur willen zijn En wal is er natuurlijker dan eerlijk
naturel rolan Daarvan is deze sierlijke maar zeer robuuste terrasset gemaald, die uw
tuin vertraail en bovendien uitstekend zil
De stoel Madura kost los 296 - en de tafel Terrasla 285 Een set van BW4 stoelen
nu van 1445.- voor een zomerpriis van MS.-
RATTAN FURNITUREF
Jeugdcriminaliteit van tasjesrovers tot fietsendieven. Het Tienerteam' probeert er een antwoord op te vinden.
UNITED PHOTOS DE I
