Leven en wonen Kopen van een hoed voor veel mannen een delicate zaak i i De verleiding kan te groot zijn Gestroomlijnde tramwagon met mintblauwe knikjes Maandag 22 april 1991 Redactie: 023-150263 HENRJFTTE VAN DER HOEVEN Vormgeving: ANDRIES DETMAR MODE Het is gek met de mode een ontwerper maakt een fout en daarvoor moe ten miljoenen vrouwen dan betalen. Barbra Streisand. Weten Waard OPGEDROOGDE eigeelvlekken kunnen het best worden geweekt met glycerine en met lauw warme zeepspiritus uitwassen. Uit: De Rechterhand der huisvrouw VETTE JASKRAGEN worden weer schoon als ze worden afgeborsteld met verdunde geest van salmiak (1 deel op 10 delen water) en dan met schoon water nagespoelen. Uit: De Rechterhand der huisvrouw Poëzie als medicijn 'Roman in pillenvorm' heet een boek van de Italiaanse schrijver Giorgio Manganelli. Een groep eindexamenstudenten aan een Hogeschool voor Design in Reggio Emilia namen deze titel van Manganelli serieus, en brachten poëzie in medicijnverpakkingen op de markt. In een doosje dat in alles aan pijnstillers doet denken wordt zo bijvoorbeeld, in het typische machineschrift dat bij aspirines lijkt te horen, het gedicht La Ressurezione De opstand) van Alessandro Manzoni (1785-1873) aangeboden. Het poëtische medicijn verscheen in zes verschillende uit voeringen in een oplage van 5000 exempla ren per pakje. De prijs per stuk was 25000 lire 37,50), maar de gehele voorraad was binnen enkele dagen uitverkocht. Ondanks het succes denken de studenten er niet over om te herdrukken of een nieu we serie uit te brengen: exclusiviteit hoorde onlosmakelijk bij het ontwerp. In ons land zijn nog geen vergelijkbare initiatieven on dernomen. Vondel, Leopold, Bloem of Rol and Holst op een bijsluiter: het is een idee. „Helemaal waar. Ferrari of Rolls Royce. Inderdaad met kop en schouders. De styling en het vakamanschap waarmee Borsalino's al sinds 1857 in het Itali aanse Alessandria worden gemaakt is ongeëvenaard." Eigenaar C. Garrelts jr. van 'The English Hatter' (de Engelse Hoedenmaker) gevestigd aan de Heili- geweg 40 in Amsterdam, is zeer belist in zijn uitspraken over modieuze hoofdzaken in het leven. „Er zijn natuurlijk meer goede merken. Stetsons, Pettersons of Robertsons zijn ook niet te versmaden. Maar zij missen toch het raffinement van de echte Borsa." Zo'n zestig jaar geleden van je overal hoe den en petten-winkels. Nu is de handel op sterven na dood. Volgens Garrelts zijn de echte hoedenmakers in Europa op de vin gers van een hand te tellen „Wij werken veel samen met de Engelse firma Lock in Londen. Een heel oude winkel uit zeven tienhonderd zoveel. Daarnaast ken ik in Ko penhagen en Wenen ook nog hoedenma kers en dan houdt het wel op. Het vak sterft gewoon uit. Daarbij komt dat de hele han del in handen is van oudere mensen. Zon der opvolger. Jeugd Maar er zijn lichtpuntjes. Sinds kort is in Amsterdam een zaak in tweedehands merk- hoeden gevestigd, veel jeugdige klanten trekt. Garrelts: „Eerlijk gezegd zou ik ook niet van de hoedenverkoop alleen kunnen leven. Ik heb het assortiment van mijn zaak Luchtreiniger In onze als een luchtdichte doos geïsoleer de huizen hebben we veel minder natuurlij ke ventilatie. De binnenhuislucht raakt daardoor steeds sterker vervuild. Met de luchtreiniger van «Philips kun je in een do zijn minuten een ruimte van 30 kubieke meter ontdoen van al die hinderlijke deel tjes. Dat kan dank zij een drievoudig filtersys teem, dat op de verschillende soorten ver vuiling is afgestemd. Voor een optimaal re sultaat moet de filterset regelmatig worden ververst. De reiniger is voorzien van een zo geheten ionisator, waarmee het reinigend effect nog vergroot kan worden. Er zijn drie modellen luchtreinigers van ver schillende afmetingen tot 120 kubieke me ter. Het apparaat is uitgeroerd in wit met kleuraccenten en misstaat daardoor niet in het interieur. Voor het kleinste model is de adviesprijs ƒ220, voor het grootste ƒ725. De prijzen van de filtersets variëren voor de di verse types van ƒ25,- tot ƒ89,-. TUIN Al jarenlang zet Greet Buchner, die haar oplei ding kreeg aan de tuinbouwschool Huis Te Lande, zich in voor milieuvriendelijk tuinieren. Over dit onderwerp schreef zij tal van boeken. Vanaf vandaag op deze pagina wekelijks tips voor de beginnende tuinman/vrouw. ,r, *F 4; i 1 l We kunnen het niet laten: op een mooie lentedag eind april of begin mei gaan we kijken in een tuincentrum of op de bloe menmarkt en eer we het weten bezwijken we voor de verleiding van alle kleuren pracht. We kopen niet alleen eenjarig goed dat best tegen wat nachtvorst kan, maar ook meteen geraniums, fuchsia's, afrika nen, petunia's en meer van die warmtemin- naars. Argeloos zetten we ze in de tuin of in plantenbakken op het balkon en na de eer ste flinke nachtvorst is alle bloemenpracht weer teniet gedaan. Die nachtvorsten zijn tot 20 mei te ver wachten, dus toch nog maar even geduld met dit soort planten. Anders is het gesteld met de vele voorge- kweekte eenjarige planten, die op het ogen blik te kust en te keur worden aangeboden. Ze besparen de amateur het moeizame zelfzaaien, verspenen, weer verspenen en dan weer leuren met een overdaad van het zelfde. Want uit één pakje zaad kun je wel een hele straat beplanten als je zorgvuldig bent. Nu zullen echte liefhebbers altijd blijven zaaien, maar de meesten stellen zich tevre den met de aankoop van planten die vaak al in bloei staan. Rond deze tijd zijn er dan ook volop viool tjes, muurbloemen en primula's, we nog een paar weken plezier hebben en verder zijn er al alyssumplantjes, leeuwe bekken, lobelia's en nog veel meer eenjari gen die de hele zomer door blijven bloeien. Voor alle planten geldt niet alleen dat we ze op de goede plek in de tuin moeten zetten, maar vooral ook dat we ze met zorg moeten planten. Veel van de kant-en-klaarplanten zijn wat aan de droge kant als we ze kopen Is dat het geval, zet de potjes of kluiten en kele uren in een bak met een laag water, zo dat ze zich helemaal vol kunnen zuigen Maak verder een royaal plantgat voor elke plant, giet het vol met water en zet er de kluiten of uit de potjes geklopte planten in als het water hijna weggetrokken is. Vul aan met goede tuinaarde of compost, druk ste vig aan en giet dan nog een keer flink om de aarde tussen de wortels te spoelen Deze wijze van planten garandeert volledig suc ces. Mocht het onverhoopt hard gaan vriezen 's nachts, dek de nieuwkomers de eerste nachten af met kranten. Ze zijn immers voorgetrokken en moeten langzaam wen nen aan het barre buitenleven. moeten uitbreiden met andere herenmode artikelen. Dat heeft mij financieel ruimte gegeven om met de hoedenverkoop door te gaan. Want geloof mij, er is in de hele he renmode geen branche, die zo veel voldoe ning geeft en zo speciaal is als het hoeden- vak." „Doordat de jeugd zich nu zo uitbundig met hoeden met vooral brede randen tooit, komen er steeds meer mannen in de zaak om over hun hoed te praten. Komen hier met een smoes binnen, dat ze een hoed zoeken. Beetje sportief, niet te groot. En dan zie je ze plotseling stilstaan bij zo'n hoed met een gedistingeerde brede rand. Voor de vorm luisterend naar 'n advies of opmerking van een van ons. Maar die blik blijft gefixeerd op die Borsalino of Stetson. En dan komt het: 'k Heb nog zo'n hoed in de kast liggen. Kun je niet meer dragen, he? Als wij daar dan tegenin brengen dat veel jongeren juist wel met dit soort hoeden lo pen, zie je de twijfel groeien. En dan kan het gebeuren dat ze na een of twee hernieuwde bezoeken toch met een nieuwe Stetson of Borsalino met een brede rand de winkel verlaten. In The Hatter' liggen op hoofdmaat en kleur illustere merken op bijpassende hoof den te wachten: de Robertsons en Petter sons uit Engeland; de van oorsprong Ameri kaanse Stetsons en de Italiaanse Borsali no's. De bandbreedte varieert van 4,5 tot 12 cm. Maar bij die laatste breedte zit je wel in het formaat cowboy-hoed. Rembrandt Tegenover de geklede hoeden liggen de petten. Hier zijn uitgestald de Engelse tweed-pet, de ballon pet uit de jaren twin tig met royale uitsnijdingen en de Bugatti- pet. Dit is een tweed-pet met speciale flap pen die bovenop de pet kunnen worden vastgezet met een drukknop en tegenwoor dig natuurlijk met klittenband. Dit hoofd deksel werd speciaal ontworpen voor een ritje op het motorrijwiel of in een open au to. Zelfs de doodgewone alpino is er in vele uit voeringen. De Rembrandt slaat op dit alles, Die ligt bij het dragen bijna op de schouder. In een geheimzinnige la. die voorzichtig wordt opengeschoven, liggen leren Linden- bergh-caps en in die er boven onvervalste perestrojka bontschuiten van 25 tot 600 gulden. Keus genoeg dus, ook voor diegenen die een Borsa te chic vinden maar het hoofd toch willen beschermen tegen zon of kou. De Diners leidden tot opvallende vormgeving Het is volgens Paul de Haan een kwestie van jaren en dan kunnen we overal in Ne derland terecht in restaurants die er uitzien alsof ze in een Amerikaanse filmstudio zijn ontworpen. In Parijs zijn er al drie, in Lon den vier. Het exterieur van één van de Lon- dense restaurants komt zelfs uit de Verenig de Staten en toont de gestroomlijnde vorm die herinnert aan de oorsprong van de Di ner: een trein- en tramwagon. De geschiedenis van dit typisch Amerikaan se restaurant gaat terug naar het einde van de vorige eeuw. De eerste versie van de Di ner was 'n paard en wagen, met daarin pot ten en pannen waaruit maaltijden werden geserveerd. Rond de eeuwwisseling ver dween het paard en werden oude tram- en treinwagons ingericht als lunchwagen. Hieruit volgde aan het eind van de jaren twintig de Diner als restaurant: een ge stroomlijnd gebouwtje, dat nog veel leek op de tram- en treinwagons, met speciaal ont worpen meubilair en apparatuur. Gouden tijden voor de Diners waren de de crisisja ren en de jaren na de oorlog. Films De voor die tijd meest moderne materialen werden gebruikt: chroom, neon, emaille, kunstleer, formica en glassteen. De op komst van een ander uniek Amerikaans cul tuurverschijnsel: het fast-foodrestaurant betekende het einde van de restaurants, die tegenwoordig vooral nog voortleven in de decors van films die spelen in de jaren vijf tig Sinds een half jaar verkopen de tweeling broers Paul en Jan de Haan (45) uit Ouder kerk a/d Amstel (02963 - 50 38) complete Diner-interieurs. Barkrukken, stoelen en bankjes van chroom of buismetaal, met skai bekleding (onder meer in mintblauw, knal rood en zalm) en tafeltjes. Geen tweede handsspul, maar nieuw. Rechtstreeks van de Amerikaanse fabriek in Saint Louis, die al vijftig jaar lang dezelfde meubels maakt. Al jaren Paul (Jan houdt zich meer bezig met de juke-boxes die de tweeling samen met nog meer produkten uit de 'fifties' onder de naam Jolina op de markt brengt): "Die fa briek zijn we op het spoor gekomen dank zij een eigenaar van een Diner in Amerika. Ik maakte foto's van zijn barkrukken en was verbaasd over de kwaliteit ervan. Ze leken nieuw. Dat bleek juiat, MM M MNO (Mi lan gs gemaakt. De fabriek in Saint Louis is de enige in Amerika die de oorspronkelijke meubels maakt. Dezelfde mallen als veertig, vijftig jaar geleden worden daarvoor ge bruikt." De fabriek is door de plotselinge opleving van de belangstelling voor de Diners gered van een bankroet. Vier jaar geleden stonden de eigenaars, twee broers, beiden 65-plus- sers, op het punt ontslag aan te vragen voor het personeel. Juist op dat moment werden de eerste nieuwe Diners in de trendy wijken van San Francisco en New York geopend. Achterbuurt De hernieuwde belangstelling voor de Di ners voorkwam niet alleen de sluiting van de fabriek, maar ook het verdwijnen van de van oorsprong mobiele restaurants uit het Amerikaanse straatbeeld. Paul de Haan: „In de jaren vijftig waren er meer dan tiendui zend. nu misschien nog vier- of vijfhon derd, en dan zijn het vaak nog krotten die in een achterbuurt staan. Wat je nu ziet ge beuren, is dat deze oude restaurants wor de betere buurt, namaak Di ners worden geopend. Inmiddels heeft een Amerikaanse zakenman gezien dat hier geld aan te verdienen is; nij koopt oude Di ners op voor enkele duizenden dollars, res taureert ze en verkoopt ze voor het tienvou- dige." Design Dat de Diners de laatste tijd weer populair zijn, is volgens Paul de Haan te danken aan het design van zowel het in- als exterieur. „In Amerika is in de jaren vijftig veel mooi spul ontworpen. Niet alleen de meubels voor de Diners, maar ook juke-boxes, keu- kcnartikelen. auto's, radio's, koelkasten, lampen, enzovoort. De jaren vijftig als cul turele periode hebben zich, net als bijvoor beeld de |arcn twintig, bewezen en de Di ners maken daar een onderdeel van uit." De tweeling De Haan levert de meubels, waarvoor ze het alleen verkooprecht voor Europa hebben, niet uitsluitend aan bedrij ven. Particulieren kunnen er ook terecht, De prijzen schommelen tussen de 200 en 350 gulden voor een barkruk, stoelen gaan, evenals kapstokken, voor 200 gulden weg. De banken zijn wat duurder: 1000 tot 7000 gulden moet er voor worden neergeteld. Heerlijke halszaken Antieke stropdassen, dassen van alurmni um en dassen van leer de expositie 'hrcrlij ke halszaken' geeft een overzicht van de ontwikkeling v an an een accessoire dat ja renlang naar de achtergrond was verdrrv en. maar nu weer floreert als nooit tevoren IX' tentoonstelling geeft een aardig beeld van de manier waarop de das in het verleden geknoopt en gedragen werd door middel van prenten, affiches en schilderijen Hoewel de Romeinen al gebruik maakten van halsversieringen werd de stropdas pas onder lodewijk de Veertiende echt popu lair de door de zonnekoning ingehuurde Kroatische soldaten introduceerden hals doeken in Frankrijk, die tot 1900 gemaakt werden van de meest uiteenlopende vot men en materialen. IX* stropdas zoals wij die nu kennen is gebaseerd op het 'Amen kaanse model' dat in de 20sste eeuw furore maakte. 'Heerlijke halszaken', tot 30 juni In muse um 'Dit is in Bethlehem". Gasthuisstraat 24 In Gorlnchem. Openingstijden woens dag i in /omlag lussen I J QQ en I 7jfi0 MM SPREEKUUR tww*w4rHijtrw rubrMf Narcolepsie Narcolepsie is een stoornis in de slaap die gepaard gaat met on bedwingbare slaapaan vallen overdag. Het is een vrij zeldzame ziekte en mede daardoor worden de verschijnselen vaak pas laat herkend. De slaap bestaat uit stadia van lichte en die pe slaap. De stadia worden gekenmerkt door verschillen in de ademhaling, de oog bewegingen en de spanning in de spieren. Bovendien zijn er verschillen in de activiteit van de hersenen Inslapen gaat geleidelijk: van waken naar slapen. De spieren worden langzamerhand meer ontspannen, de ademhaling wordt trager en dieper. Het eerste stadium duurt ongeveer tien minu ten en wordt gevolgd door een tweede waarin de spieren verder verslappen (lichte slaap). Hierna komen het derde en vierde stadium: de diepe slaap. Het lichaam is he lemaal slap, er is een diepe regelmatige ademhaling, er zijn geen oogbewegingen Daarna volgt REM slaap. In dit stadium zijn alle spieren nog steeds helemaal slap, maar daarnaast zijn er af en toe spiertrekkingen en snelle bewegingen van de ogen (Rapid Eye Movements) In een normale nacht volgen deze fasen el kaar in een vaste volgorde op: lichte slaap - diepe slaap - lichte slaap - REM slaap In een nacht zijn er drie tot vijf van dergelijke cycli Het aandeel van de diepe slaap wordt in de loop van de nacht kleiner, dat van de lichte slaap groter en de REM-perioden worden langer. Midden op de dag Het belangrijkste verschijnsel bij narcolep sie is een onbedwingbare neiging om o\ er dag in slaap te vallen Dat gebeurt niet al leen in slaapverwekkende situaties, maar ook gewoon tijdens het werk of in de auto Wordt eraan trregegeven, dan valt de 'pa tiënt' binnen een paar minuten in slaap, slaapt ongeveer een kwartier en wordt dan verbist wakker Dit kan zich een paar keer per dag herhalen Probeert men zich tegen de slaap te verzet ten dan kan men toch enigszins door de slaap ovrrmand raken en automatisch' ge drag gaan vertonen. Bij voorbeeld vreemde dingen zeggen in een gesprek of gevaarlijke capriolen uithalen in het verkeer. Kataplexie te vergelijken met de slappe lacht is het tweede verschijnsel. Zeventig procent van de narcolepsie lijders heeft last niervan Bij kataplexie treedt bij allerlei volledige verslapping op V de spieren Soms zelfs zo sterk iemand tij dens een lachbui opeens helemaal volledig slap op de grond v alt. Dit duurt enkele se cond en tot een halve minuut en kan een paar keer per week of vele keren per dag optreden Het hele leven Narcolepsie begint meestal tussen het tien de en vijfentwintigste jaar met de slaapaan vallen, enige tijd later gevolgd door de kata bmHI i bestaan. Ben klein deel van de patién IX slaapaanvalle het hele ten heeft nog last van twee andere schijnselen 1 en eerste de zogeheten hyp- nagoge hallucinaties zeer levendigr beel den. geluiden of gevoelens die optreden tij dens het inslapen Ten tweede kan men last krijgen van de angstaanjagende slaapver lamming bij het ontwaken kan de paliënt enige tijcl geen enkele spier bewegen, be halve de ogen I >at duurt een tot tien minu ten en gaat altijd vanzelf over IX' oorzaak v an narcolepsie is onbekend Bij onderzoek is wel grbleken dat er iets met het slaappatmon van deze mensen aan de hand is Zjj vallen namelijk altijd binnen enkrlr minuten in slaap en zi| hebben di reet na bet inslapen een RI M jveriode. ter wijl die normaal pas na anderhalf uur I* gint. CXïk de dagslaapjes bestaan uit RI M slaap, wat vrremd is IX ziekte is niei dui delijk erfelijk, maar komt wel heel vaak hij één familie voor. Riskant Zo'n 4 op de 10 ooo mensen in Nederland lijden aan narcolepsie Velen van hen wor den waarschijnlijk door hun omgeving aan gezien voor luie, ongefniemaeerde. mis schien wH gestoorde mensen IX ziekte is redelijk goed te behandelen, allereerst met behulp van leefregels, zoals een rrgrimaligr nachtrust. Het ptoblcem van de slaapaan vallen is soms vrij eenvoudig op tc lossen door overdag enkele slaappau/rs in Ie las sen Als dat onvoldoende helpt, kan de pa tjënt haat hebben hij opwekkende mklde len. Tegen kataplexie helpen vaak medk ij non die worden grbnnkt hij depressies hoed is een kwestie van durf en karakter FOTO GPO EMIll

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 23