Björn again?
7
Breinverschillen
tussen
mannen en vrouwen
ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
Vorige week zwemmer Mark Spitz (41). afgelopen nacht bok
ser George Foreman (42). aanstaande dinsdag tennisser Björn
Borg. De internationale sportwereld kent sinds kort een nieu
we trend. Steeds meer revolverhelden van weleer gespen hun
holsters weer om en wagen zich opnieuw in het strijdperk.
Maar of het verstandig is?
ERIC DE BIE
evenvoudig olympisch zwemkam-
j pioen (1972) Mark Spitz kondigde
anderhalf jaar geleden aan dat hij
een serieuze poging ging ondernemen om
zich te kwalificeren voor de Spelen in Bar
celona. Afgelopen weekeinde maakte de
Amerikaanse glamourboy in Mission Viejo
een bijna gênante rentree. Op de vijftig meter
vlinderslag tegen Tom Jager bewoog Spitz
zich haast als een nijlpaard door het water.
Björn Borg is dus gewaarschuwd. Na een
rustperiode van ruim acht jaar gaat ook de
voormalige tennistopper het gevecht met de
huidige generatie aan. De inmiddels 34-jarige
Zweed stapt komende week tijdens het toer
nooi van Monte Carlo opnieuw op de carrou
sel van het professionele tennis. De vraag is
hoeveel rondjes Borg het vol houdt.
Volgens zijn landgenoot en de huidige
nummer één van de wereldranglijst, Stefan
Edberg zullen dat er niet veel worden. ,lk ge
loof niet dat hij zich met de top kan meten.
De tennissport is de laatste jaren veel sneller
geworden. Na zo'n lange stilstand krijg je dat
niet meer in de vingers", aldus de Zweed, die
in zijn mening wordt gesteund door Ivan
Lendl. „We hebben allemaal kunnen zien wat
er met John McEnroe gebeurde toen hij acht
maanden vrijaf nam. Acht jaar wegblijven is
pas echt een probleem."
mentaal moeilijk
Ook Tom Okker, die in zijn actieve loop
baan als tennisser zo n tien keer tegenover
Borg stond, gelooft dat Borg het mentaal ge
zien erg moeilijk krijgt. .Zijn doorzettingsver
mogen zal toch niet meer zo groot zijn als
vroeger. Hij hoeft immers niets meer te be
wijzen. Als het dan tegenzit en hij verliest een
paar keer in de eerste ronde van een toernooi
is het gemakkelijk om weer te stoppen."
Nederlands beste tennisser ooit acht Borg
echter niet geheel kansloos. ,Ik heb begrepen
dat hij hard heeft getraind en dat hij fysiek fit
is. Als hij een -goede loting heeft en meteen
wint, weet je het maar nooit. Als hij een
'wildcard' voor Wimbledon krijgt, is hij zeker
in staat om daar voor een verrassing te zor
gen. Hij won het toernooi vijf keer en ik denk
dat hij er ook nu nog beter speelt dan menige
tennisser uit de huidige top-vijftig."
En hoe denkt de schijnbaar niet uit zijn
evenwicht te brengen Scandinaviër zelf over
zijn kansen? Gedurende de afgelopen acht
maanden, waarin hij dagelijks bijna zes uur
per dag trainde, heeft Borg zich daarover
nauwelijks uitgelaten. Hij ontweek zorgvuldig
de pers, weigerde pertinent elk Interview,
maar verscheen eind maart wel op de Britse
televisie om in een praatshow enkele vragen
te beantwoorden. Verder slaagde alleen een
journalist van het dagblad 'The Observer'
erin om de nog altijd met rood-wit-blauwe
hoofdband getooide Zweed tijdens een trai
ningsstage op het heilige gras van de All Eng
land Club enkele uitspraken te ontlokken.
ijzeren discipline
„Om de top te bereiken, moet je fysiek en
psychisch in vorm zijn. Dat ben ik nu", gaf
Borg te kennen. „In het verleden heb ik me
zelf altijd een ijzeren discipline opgelegd. Dat
is nu weer mijn stelregel. Mijn instelling is
net als vroeger. Ik kan me volledig op één
partij en één doel concentreren. Ik ben altijd
bereid daar offers voor te brengen. Ik ben
daarom optimistisch."
Over het waarom van Borgs terugkeer zijn
sinds augustus vorig jaar. toen hij aankondig
de weer met tennis te beginnen, de vreemd
ste gissingen gedaan. De meest voor de hand
liggende was natuurlijk geldgebrek. Na zijn
afscheid in '83 bouwde 'Ice Borg', wiens ver
mogen destijds op tachtig miljoen gulden
werd geschat, een aardig imperium op in de
modebranche. In de zomer van '89 ging de
Björn Borg Design Group echter failliet. Als
zakenman bleek de tennisser toch niet zo
succesvol. Borg raakte daarna verwikkeld in
enkele rechtzaken. Zo eiste Lars Skarke, zijn
voormalige partner en directeur van de BB
Group, een schadevergoeding van maar liefst
160 miljoen gulden. Skarke had een belang
van 25 procent in de firma en verweet de
oud-kampioen afspraken te hebben ge
schonden en contracten niet te zijn nageko
men. Op zijn beurt beschuldigde Borg zijn
ex-compagnon van 'mismanagement'.
De Zweedse rechter gaf Borg onlangs gelijk
in het conflict. De vijfvoudig Wimbledon-
winnaar bleef niettemin met een geschatte
schuld van zestien miljoen gulden zitten en
moest zijn kapitale villa op een eiland bij
Stockholm verkopen. Geld is volgens Borg,
die zich weer in Monte Carlo vestigde, echter
niet de belangrijkste drijfveer voor zijn terug
keer. „De meeste mensen beweren dat ik
vanwege mijn schulden weer begin. Maar dat
is niet waar. Ik weet heus wel hoe ik mezelf
zonder tennis in leven moet houden. Ik heb
nu gewoon weer zin iets anders te doen. Daar
hoort een terugkeer in de tennissport bij. Ik
miste het tennis. Ik wil weer spelen en win-
De enige zoon van een kledinghandelaar
uit Stockholm kwam door zijn vader in aan
raking met de tennissport. Deze gaf hem een
racket dat hij had gewonnen tijdens een ta-
feltennistoemooi. Borg junior raakte meteen
verslingerd aan de sport en verliet vroegtijdig
de school met het argument dat hij niet uren
naar leraren kon zitten luisteren. Niet lang
daama zouden de journalisten zich verma
ken met de kop „A star is Björn." In 1970 ver
overde hij als veertienjarige het Zweedse
kampioenschap bij de senioren, waarna hij
zijn land mocht vertegenwoordigen in het
Daviscup-team. In 1972 won hij de junioren-
titel op Wimbledon en twee jaar later eiste hij
als zeventienjarige in Parijs zijn eerste 'grote'
Grand-Slamwinst op. Het begin van een ver
bluffende reeks van zes overwinningen in
acht jaar.
buitenaards wezen
Pas in 1976 mocht Borg op Wimbledon als
winnaar de hand van de hertogin van Kent
schudden en begon de ogenschijnlijk stoï
cijnse pupil van trainer Lennart Bergelin ook
daar aan zijn regeerperiode. De tennisfans
sloten de nieuwe vedette, die werd gepresen
teerd als een buitenaards wezen, haast snik
kend in de armen. In de wereld van de sport,
de speelgoedafdeling van het leven, was de
Zweed de held, het geliefde maatje. Dit in te
genstelling tot de relschoppers Ilie Nastase,
Jimmy Connors en John McEnroe. Als tiener
bezat Borg echter ook een opvliegend karak
ter en was hij snel gefrustreerd. Zo schorste
de Zweedse bond hem eens voor zes maan
den naar aanleiding van een scheldpartij.
Borg verbeterde daama zijn gedrag op de
baan aanzienlijk, maar tijdens zijn profcar
rière bleef hij een stijfkbp, die met name door
collega-spelers en de pers regelmatig op zijn
egoisme en hebberigheid werd aangevallen.
Het publiek had daar lak aan en bewon
derde hem als een kalme, onvermoeibare
man die niet ontvankelijk was voor de druk
van buitenaf. Borg werd de hemel in gepre
zen wegens zijn haarscherpe concentratie,
zijn nauwkeurige oog en zijn onbarmhartige
techniek. Jammergenoeg was de in werkelijk
heid eenvoudige en grotendeels oninteres
sante noorderling niet in staat buiten de
baan zijn uitstraling te behouden. De wereld
ging er vanuit dat Borg als uitmuntend ten
nisser ook in zijn privé-leven wel een succes
vol mens móest zijn. Niets was minder waar.
mislukt huwelijk
Zijn huwelijk met de Roemeense tennisster
Marianna Simionescu mislukte. Na zijn
scheiding verwekte Borg, die in 1983 na een
ruzie met de tennisautoriteiten over het aan
tal door hem te spelen toernooien besloot te
stoppen, nog een zoon bij de toen zestienja
rige Jannike Björling, met wie hij overigens
nooit trouwde. Vier jaar terug schokte hij zijn
trouwe fans door een relatie met de zangeres
Loredana Berte, niet echt het toonbeeld van
kuisheid, te beginnen. Borg had geen bood
schap aan de verhalen over de ais mannen -
verslindster bekendstaande Italiaanse en
trouwde met haar.
De geruchten over zijn zakelijke fiasco's en
zelfs cocaïnegebruik bleven echter aanhou
den. Zeker toen hij in februari 1989 met
spoed naar een ziekenhuis in Milaan werd
gebracht, waar zijn maag werd leeggepompt.
Hij zou ruzie hebben gehad met Loredana en
daarna hebben geprobeerd met slaappillen
een einde aan zijn leven te maken. Borg deed
het incident af als een ongelukkige combina
tie van alcohol en slaapmiddelen. De echte
waarheid zal nooit bekend worden. Twee jaar
na dit dieptepunt in zijn leven is Borg in elk
geval klaar voor een comeback. Althans, dat
zegt hij zelf.
Begin deze week waren de eerste beelden
van een trainende Borg te zien. De legende
werkte in Monte Carlo een oefenpartijtje te
gen zijn landgenoot I.ars Johnsson af en ver
loor met tweemaal 4-6. Zijn speelwijze bleek
nauwelijks veranderd. De beste tennisser van
de laatste decennia hanteert nog steeds zijn
bekende tweehandige backhand en gebruikt
zijn oude houten 'racket. .Ik haat de nieuwe
modellen, omdat ze me beletten controle
over de bal uit te oefenen. Met moderne rac
kets kan ik mijn eigen spel niet spelen. En
daarom heb ik alles maar bij het oude gela
ten. Ik heb genoeg oude modellen bewaard
verklaart Borg zijn keuze voor het museum
stuk.
.Alle psychologen die de intelligentie non de trouw hebben
bestudeerd, onderkennen vandaag de dag dat zij de meest
inferieure vorm van menselijke ontwikkeling vertegen
woordigt en dat zij dichter staat bij het kind en de wilde
dan hij de volwassen beschaafde man. Ze valt op door wis
pelturigheid, onevenwichtigheid en onvermogen om lo
gisch te denken. Er bestaan ongetwijfeld uitzonderlijke
trouwen, superieur aan de gemiddelde man. maar zij zijn
net zo zeldzaam als de geboorte vanttnof andere mon
struositeit zoals een gorilla met rune hoofdenom die reden
kunnen we ze eigenlijk volledig negeren.
Aumis nr mm
antropoloog Gustav
i le Bon in het jaar
1879 Maar wie denkt dat van
daag de dag niemand het meer in
z'n hoofd zal halen om vrouwen
geschiktheid voor het meer intel
ligente werk te ontzeggen, moet
toch eens kennis nemen van de
opvattingen van dr Benjamin
Spock. de Amenkaanse kinderarts
die een eeuw na le Bon in 1979
schreef ..Biologisch en qua tem
perament zijn vrouwen voorna
melijk geschapen om zich bezig
e houden met de verzorging van
kinderen, van echtgenoot en van
het huis."
Spock heeft voor dit soort uitspra
ken stevig op z'n donder gekre
gen van het feministische deel
van het Amenkaanse volk. En te
recht want hij trok uit het op
zichzelf juiste standpunt dat er
duideli|kr verschillen tussen
mannen en vrouwen bestaan In
hersencapaciteit en intellectuele
vermogens, volstrekt onjuiste
conclusies.
op reis. De Irritatie van vrH man
nelijke chauffeurs ah hun vrouw
naast hen met de kaart onderste
boven zit te pielen, is een uiting
van onbegnp over het feit dat de
gemiddelde vrouwen hersenen dit
soort informatie op een wezenlijk
andere wijze verwerken. I egrn
over de mannelijke superionteit
in ruimtelijk inzicht en abstract of
theoretisch denken, staat de
vrouwelijke superioriteit in het
accuraat met oog, oor. neus en
huid waarnemen van prikkeb en
het communiceren daarover
Die supcnonteit h er al in de eer
ste uren na de geboorte Meisjes
baby's kunnen dan al onder
scheid maken tussen voorwerpen
en menselijke gezichten. Voor
jongensbaby's maak! het nauwe
lijks iets uH of een gericht of een
voorwerp voor hen heen en weer
wordt bewogen Meesjes spreker
eerder, iezm eerder, hebben min
der hulp nodig bij de taaherwer
ving en hebben minder vaak taai
en spraakstoornissen (zoah stot
teren)
mfjsjfs o vrouwtn morfn ooc
heter dan mannen. Dal is niet al
tijd voordelig want een druppen
de kraan kan een vro
kdijk uit haar slaap 1
halen, terwijl de man naast haar
als een pakketboot door de nacht
bli|ft mnkrn Hun acrurater
waarneming blijkt bij vrouwen
ook uit het feit dat ze beter op
maat kunnen zingen en vrrande-
ringrn in volume sneller oppik
ken Vandaar dat jongens-pubers
de geluidsinstallatie meestal veH
harder hebben staan dan hun
vrouweiijkr collega a
De gevorlighetd bij vrouwen blijki
ook. uit het feit dal re snrlicr en
heftiger op lichamelijke aanraking
en pijn reageren, maar ze passen
zich ook sneller aan. hun toleran
tie voor pijn op de langrrr ter
mijn is grorer dan die v an man
nen Ook to er een duidelijk ver
schil in smaakgrvoeiighrKi tussen
mannen en vrouwen. Vrouwen
zijn grvoriigrT voor bittere sma
ken en hebben een grotere voor
keur voor zoet, terwijl mannen
gevoeliger zijn voor zoutachtige
smaken, maar in het algemeen
hebben vrouwen ren bMi
smaaknndersrhridlngsvrrroogrn
Datzelfde grldt vr>or rrukvrrmo
m
Duidelijke vrnrhiUrn zijn er ook
met betrekking tot grzJchtsver
mogen. Vrouwen zien beter in hrl
donker, ze zien kleurrnnuances
(vooral rood» beter en ze hebben
een beter vbued gehrugrn. de
dingen die ze met hes oog hrb-
ben waargenomen ontlx >udrn ze
beter Vrouwen zien ook letterlijk
merr dan mannen. Dat komt om
dat ze meer staafjes en kegeltjes
(de bcht- en kkuronrvangm) op
hun netvlies hebben
als n or awoNvntsonu jw rus
sen mannen en vrouwen simpel
samenvat, zou je kunnen zeggrn
dat mannen merr van minder
zien rn vrouwen minder van
merr
Dr conclusie in plaat* van rtkaar
voortdurend verwijlen te maken
in de trant van jij hrtn ook hele
maal niks in dr gaten' en 'jij bent
veel te ovrrgrvorhg of wlspHtu
rtg zou het slimmer zijn om de
br-tdr sterke kanten te combine
ren tot een team dat zelfs op de
wriante millimeter nog perspec
tief kan zien en tegelijkertijd gr
om alirrici din
i niet Unks te la
RINf DKKSTJU
hoogleraar klinische- en
gezondheidspsychologie
DE AFGELOPEN Dl JmG IAAR IS VAN
allerlei kanten de mening verde
dig] il.it dr hersenen v an man
nen en vrouwen in wezen iden
tiek zijn en dat door opvoeding of
cultuur de typische mannelijke of
vrouwelijke verschillen worden
aangebracht. Maar er to inmid
dels een enorme hoeveelheid we
tenschappelijk onderzoek waaruit
blijkt dat iie breinen van mannen
biologisch duidelijk verschillen
van die van vrouwen Daarmee
zijn ook bepaalde typtorh manne
lijke en typisch vrouwelijke intri-
Ugentiekcnmcri.cn vastgelegd,
w aarop opvoeding en cultuur
maar een beperkte invloed heb
ben.
Wat zijn die breinverschillen tus
sen mannen en vrouwen? Een
waarschuwing vooraf. Als ik het
heb over verschillen tussen man
nen en vrouwen, dan heb ik het
over verschillen luwen de gr
middelde' man en de gemiddel
de' vrouw Mannen zijn bij voor
beeld gemiddeld langer dan vrou
wen. Dat neemt natuurlijk niet
weg dat bepaalde vrouwen Langer
zijn dan lx paaid» maniNO "I
de langste vrouw in Nederland
aan/jen lijk langer is dan de gr
middelde man Maar alles hij el
kaar genomen zijn de mannen in
ons land gemiddeld 7 procent
langer dan de vrouwen
Om ons een goed beeld te vor
men van de brein-sekseverschil*
len moeten we bedenken dat ge
middelde verschillen tussen man
nen en vrouwen in bepaalde aan
geboren vermogens ved groter
zi|n dan dn* in lengte, en dat een
verschil van 5 prrx rnt vaak al
grote invloed heeft op beroep en
activiteiten waarin mannen of
vrouwen gemiddeld gezien uit
blinken.
HET gebied WAAROP DE grootste
verschillen tussen mannen en
vrouwen zijn grvondrn to ruimte
lijk inzicht of ruimtelijke oriënta
tie. Het is het vermogen om voor
werpen of objecten in je fantasie
voor te sletten en er qua vorm,
positie en afmetingrn mee te
kunnen spelen. Op schooi doen
jongens het van het begin af ge
nudddd heter dan meisjes in wis
kunde, omdat het daar vaak aan
komt op het kunnen spelen met
abstrade patronen en met be
grippen als ruimte, afmetingen cn
verhoudingen
De in dit opzicht meest begaafde
jon gitjes overtreffen de meest be-
gaafde meisjes vene. Voor ieder
in wiskunde superbegaafd meisje
zijn er maar hefst 13 superbegaaf
de jongrns Omdat ze zich in nun
verbeelding een Iwpaaid voor
werp en de wranderingrn in de
beweging daarvan heter kunnen
voorstellen, overtreffen jongrns
meisjes ook in dr oog-hand
-coördinatie die t>ij voorbeeld no
dig ts bij balsporten
Eén van de dagriijkse situaties
waarin het hetrrr ruimtelijke in
zicht van mannen rrgrimaug
naar voren komt, to het kaartlezen
