Een oer-Hollands
theaterstuk
c
amen met collega-acteur Marcel
a I lolt filosofeerde Gees over de actu
aliteit van Heijermans. .AVe had
den het over hoe oer-Hollands hij schreef
Hoe scherp, hoe komisch, hoe ontroerend.
Van het een kwam het ander. Binnen een
paar kwartier verzonnen we hoe het een ver
gelijkbare Hollandse familie nu zou vergaan
De ene grap lokte de andere uit. Marcel bood
later aan om meteen op te schrijven wat we
hadden verzonnen. De korte samenvatting
besloeg al gauw vijftien kantjes."
Het vluggertje op het Berlijnse terras zou
uiteindelijk een paar jaar later, nadat Linne-
bank het leidinggeven van toneelgroep Thea
ter er aan gaf. resulteren in een vlot theater
stuk. Analoog en schatplichtig aan Heijer
mans. maar geen goedkope kopie. Linnebank
doopte het eerste deel van wat hoogstwaar
schijnlijk een feuilelton zal worden 'Met
smart zult gij kinderen baren' en probeerde
het aanvankelijk te slijten als idee voor een
hoorspelserie. Linnebank: ..Ja. het was mijn
eerste eigen stuk en dan weet je absoluut niet
of het iets en zo ja. wat het voorstelt."
Lodewijk de Boer. regisseur en goede
vriend van Gees, zag er wel wat in. ..Heel
dubbel was ik daar in. Toen hij me vroeg, zei
ik: natuurlijk, maar in eerste instantie liet ik
het ongelezen. Het is v^n een vriend, hè?
De Muisjes zijn een
dwarsdoorsnee van de
samenleving
Gees Linnebank en Lodewijk de
Boer strijken neer op liet I^eids-
eplein. Enen een momentje rust
in een repetitieschema dat
moordend aandoet. Enkele ja
ren terug zat Linnebank ook op
een terras, maar dan in Berlijn
waar hij in een Duitse versie
van Beschuit met Muisjes speel
de. Een klassiek Hollands thea
terstuk van Herman Heijer
mans.
Toen riep hij me tot de orde: Makker, lees
het. zei hij. Het stuk zat bewonderenswaardig
goed in elkaar. Gees had bovendien de cast al
samengesteld en toen ik het script las was dat
dan ook met de meeste namen van de ac
teurs al in mijn achterhoofd. Ook die van
Gees zelf, want hij zou de vader, Jacques,
spelen."
De Boer vindt het stuk van Linnebank
moeilijk te duiden. ..komedie, tragedie, tragi
komedie. Tja. De Muisjes heeft qua opzet de
uiterlijke vorm van een komedie De verhaal
lijn is goed ontwikkeld, het heeft het recept
van grap op grap. Maar het heeft meer: in het
stuk zorgt hij ervoor dat het vliegwiel van hel
realisme goed op gang komt. De realiteit
vliegt de pan uit."
...Misschien moet je het wel een mega-ko
medie noemen. De Muisjes bezit een diepge
wortelde tragiek die komisch werkt. Een die
je met veel aplomb moet neerzetten. Ik doe
dingen waarvan ik vind dat ze gedaan moe
ten worden. Dat gaat in dit geval op. De
Muisjes zijn een dwarsdoorsnee van de Ne
derlandse samenleving."
Gees: „Het stuk heeft nu na alle keren dat
ik eraan geschaafd heb een rare balans gekre
gen. Het is echt een stuk dat op het scherp
van de snede moet worden gespeeld. Zoals je
dat van vroeger kende zoals Annie M.G.
Schmidt Tompoes schreef, met een lach en
een traan, zodat de mensen in de zaal naast
hun stoel kwamen te zitten van de ontroe
ring."
'Lo'; „Door dit stuk word je je eigen mora
list. Het heeft gespierde, duidelijke taal die
komisch werkt. Maar er is meer. Als hier op
het terras een oud vrouwtje valt, dan is je eer
ste reactie dat je misschien in de lach schiet.
Direct daarna denk je: oh. en trek je je lach
meteen terug. En ook dat is een grote kwali-
Lot Lohr en Dirk Zeelenberg in een aangrijpende scène uit de eerste aflevering van 'De Muisjes'
zullen we maar zeggen. Verschrikkelijke ouden
heeft ze. Ze doet heel erg d'r best om te ont-
s nap/ren aan hel milieu
ROL t )P\ All ING:„Ik sjwel veel in Sesamstraat,
dus ik ben wel gewend om iemand te spelen
die jonger moet zijn dan ik Ik herken Winnie
I nok weL Zo n jonge meid die zich kunati
I maakt op haar omgeving. Du? spuugt op de
bangigheid en de laffiglwui van het gezin
PLANNEN: ..Geen uier
ACTRICE:
k COX HABBEMA
ROL:
DE AANNEMER
PERSONAGE: „Kijk. een mannenrol in een
materialistisch stuk speel ik niet. Zie je me al
met snor? Ik zei dus tegen Gees Linnebank
dat hij er maar een vrouwelijke aannemer
t moest maken. Een bitch die tegen zo n
ongelofelijk behoudend Hollands gezin op
t boksen.
ROLOPVATTING: Metis een heel raar stuk
geworden je ofiereert op de grens van de fier
siflage, want dit soort mensen zijn natuurlijk
onbestaanbaar. De Muisjes zit tol met sick
jokes, grap/urn en grollen en toch blijft het
duidelijk geïnspieerd door Heijermans.
PLANNEN: „ffff. Ren blij dat ik die soort din
gen nog een beetje kan combineren met mijn
job (Cox is directeur Amsterdamse Stads
schouwburg). Zelfs de rejretitietijden zijn voor
mij aangepast.
ACTEUR:
2) GLENN DURFORT
ROL:
RAOUL
PERSONAGE: „Ik ben de vreemde eend in de
bijt. De kleurling in een Hollandse
familie. De buitenlander die een verblijfsvei
gunning wil hebben en dan in dal rare /ren
sion van De Muisjes terecht komt en verliefd
wordt Raoul wordt echt voorwet}van de
ontwikkeling. Hij wordt verschrikkelijk uit
gekafferd
ROLOPVATTING: „Moet je straight strelen,
man Legen mijn vrienden zal ik moeten zeg
gen: loop niet weg uit de voorstelling, want
het zal voor hen verschrikkelijk wennen zijn
Het leuke van dit stuk is dat alles recht voor
zijn raap wordt gezegd en dat de mensen
naar de zwarten toe niet hypocriet zijn. het
toom niet die IKON-achtige mentaliteit, zal
ik maar zeggen. Dit is veel spannender. Het
kan mij niet rauw genoeg zijn. En mijn per
soon: ik kan dit gewoon aan. jongen
PLANNEN: „Eerst even dit. En dan veel spe
len
ACTRICE
NELL Y FRIJDA
ROL
GROOTMOEDER
PERSONAGE: „Ik streel de dominante groot
moeder. Ze bezigt behoorlijk racistische tek
sten. De enige zwarte in het stuk noemt ze
'roet mopje'. Het is een vreselijk wijf. Ze klaagt
over het schafrebloed dat na de rituele slacht
van de halken sijpelt en roept dan Ze kun
nen zich toch nel aanpassen?"
ROLOPVATTING:.. M Ihgnjpook met precies
waarom ik voor deze rollen wordt gevraagd.
Zal wel samenhangen met de opfrerrlakkige
indruk die je in eerste instantie maakt. Wat
dus niet zo is. Wat blijkt als mensen me in
tweede instantie beter leren kennen. Toch
vind ik het vreselijk leuk om zulke ineselijke
dingen te mogen zeggen. Als (>rootmoeder
dan. hè?"
PLANNEN:../ ven niet
©ACTRICE
CELIA VAN KOUWENHOVEN
III NDRIKA Gl.TROUW DMFT (NEED DIRK
PERSQNAGETot zemel 'm trouwde was ze
een vrouw met leuke fantasieën over de toe
komst Het huwelijk met Dirk ver loopt rustig
ze hebben geen kinderen en llendnka voelt
zich eenzaam Ze wil meer van het leien Het
is een vrouw die 's middags een glaasje f takt
Ze krijgt een relatie met Jacques, een man die
wel iets onderneemt, maar ook geen vent die
zijn gezin voor llendnka Ofigeeft
ROLOPVATTING Ik s/teel vee! volkse vrou
wen. Dat. heb ik al bij Iheater 80 en Persona
gedaan. Ik zou graag andere kanten van
mijn spel willen laten zien dan vrouwen die
'uitbreken' Toch rmd ik dit prettige rollen In
dit stuk heb ik drie momenten in drieactes.
Meteen in het eerste bedrijf moet ik een enor
me explosie laten zien. Gelijk pats boem Die
vrouw mort er meteen staan. Dat moet ook
van mezelf'
PLANNEN: .Deze produkne is echt top IVr
kunnen een leuke tijd hebben met elkaar Dit
is zo n club die elkaar echt iets te i •ertellen
heeft Er straalt iets van af. Hierna lub ik
even niets Ik het) wel stoute plannen Zou
graag zelf willen schrijven Ik loop rond met
liet idee om een ihcntcrjjmductie te maken
over remigratie
ACTRICE
LOT IjDHR
ROL
MINNIE Dl DOCHTER
PERSONAGE ...Het Ijevrrdje in het hutsgrzm.
©ACTEUR
HANS MEERMAN
ROL: 'DE REGISSIUR
PERSONAGE -...Het v een hmlen Lu hen
show. waar ojreens een regisseurst)}ie komt
binnen hobbelen. Het is een goeie sup/mrting
fkirt Ik zei tegen Gees dat ik er eigenlijk geen
tijd voor had. omdat ik in Mediu h Centrum
West zit. Deze produktie leent zich eigenlijk
ook goed voor tv wes loopt ook rond met het
idee om er ten deel 2 en een deel 3 i<oor te
schrijien. Het is grandioos. Elke claus klopt.
ROLOPVATTING I v Muf
een huishouden van lan Steen Ie moet dus
binnen zo n goed geleide warboel meteen die
man neerzetten die i<oor een onverwachte af-
loop zorgt Dat moet snel en goed
PLANNEN:. .Meer ti'en af en toe theater
I kiarnaast vind ik het heerlijk om af en toe
radio te doen. Dal is de basis Alleen werken
'"ft je Hem
©ACTRICE
RICK NKJOLET
ROL
IFANNE. Dl MOEDER
PERSON AGE:..Ze wordt gedomineerd door
Grootmoeder en dat pikt ze. Ze kan heel
moeilijk voor zichzelf opkomen. Die Groot
moeder overdondert haar maar Verder in
het stuk komt ze in een stroomversnelling
want ze is niet dom. Maar Jeanne is nooit
echt gelukkig
ROLOPVATTING: Hucvoor heb ik in dc Me
den van Theater van het Oosten gapteld Na
alle moeilijke stukken die ik de laatste tiid het
gedaan is het heerlijk om in deze komatie te
sjrelen Toch is er ook ueer niet zoieel ter
schil jc moet dit stuk bloedserieus spelen, liet
is ten hap/iening deze produktie, en de re/re
tities zijn daarom langen intensief
PLANNEN:.. Voel uel wat vooreen rv-serie
©ACTRICE
GEORGETTE REJEWSKY
ROL
ADELE
PERSONAGE Ik speel nog wel 'ns in Zeg 'ns
Ana en zo vaak kom je mei voor rollen in
aanmerking als je Rl bent zoals ik \dèle is
69, een stuk jonger dan ikmaar i lukt me
wel. Ze strooit met Juiar moederlijke gevne
lens naar iedereen in het stuk.
ROLOPVATTING Htti
vrouw Iemand van een voorbije tijd Ik word
heel scherp geregisseerd door lodcuAfk de
Hoer Hij let op details Dat is goed, want to
neelspelen komt neer op antwoorrl geven rq)
alles wat je overkomt In dit stuk komt lui op
de kleinste details aan. want het zijn Injna
lachwekkende tiepetjes. Iwrl schrijnend tegr
lijk
PLANNEN Haluiha Ik zie wrl Iaat ik zeg
gen ik hooi) erop
©ACTEUR
HARRY VAN RIJTHOVEN
MJEDIRK
PERSONAGE I Uri is een hardumkrntie bur
german Heeft een drukkenjtje en moet altiftl
sappelen om rond te komen Zijn huurhjk is
eigenlijk gestrand Zijn vrouw houdt lui een
beetje met facqucs de eigenaar van het /hu
sion. Een man die wel alles uil aaiqtnkkctj
Dirk is een hertje tcnunul die tussen Merk»'
mensen opereert Die onui is hem ook al te
rrg
ROLOPVATTING „Ik heb samen nui I rank
Groothof een programma gnhum en sjtcc! fi,
ook in De Dageraad, die niruuv soap ion
RTL4. Het zijn bij elkaar dne dingen die je
amfter kunt vergelijken De Dageraad moet je
zo geuoon mogelijk spelen in De Muisjes
kun je zo gek mogelqk doen
PLANNEN Tv dus, en dan hoop ik dat Dc
Muisjes inmiddels een serie is geworden,
want dit is een erg leuke cast.
✓-v ACTEUR
(10) HARR) MJNGER
BOUWVAKKER. MUZIKANT. POIJTH T
AGENT
PERSONAGE „Samen met Heswhioen ik cm
bruiloften- en partijenduo. maar mijn hoofri
taak is bouwvakker IV'»/ verbouwen met zijn
tweetjes de hele tent woar de Mutsjes wonen
Heel prettig Ik denk dal ik er wrl Iwt talent
voor heb Je neemt dc Ruhne-ennnng muit
tijd dat ik in Drukwerk zat mar. je wert ittll
van organisatie, je kan een hoop dingen (het
het publiek
ROLOPVATTING I
tureei werker mijn brood terdiend De wrl
zijnssector. ja. Je kent dia het milieu waann
De Muisjes wekn Het knapjw van dit stuk
vind ik dat het geen cartoon is op de wrrke
hjkheul Mensen die zelf zo gewoon zijn als
Dc Muisjes zullen Iwt ook zo ervaren zo leven
ue en zo gaan uv met elkaar om Onderlas
sen is het cm goeie manier om sociale süua
hes aan de kaak te stellen
PLANNEN: .Ik wil een eigrn re programma
en lui cabaret in."
r ACTEUR
J1HESSEL VAN DER M'Al
ROL
I BOUWVAKKER. MUZIKANT. POUTII
AG/NT
PERSONAGE: ..'samen met Harry Slinger lui)
ik nar kieuw rolletjes in lie Muisjes IVr zin
gen nat. s/reien nat Wc doen deaanklr
ding
ROLOPVATTING Ik hel' zelf teel cabaret ge
daanmaar dit mag dus ahsoluuut gom ca
baret worden Het is een Iwel ontroerend stuk
zo nu en dan en mooi grschrrurtt. De Mms
J jftt, dat beeft tets heel burgerlijks. I en nulwu
unarm gcrocjtrn wrrd denk <>m de buren!
j Het is frappant om te zien dal er in hel stuk
precies zo n traplojwr wnnlt grinnikt als die
nij vroeger thuis hadden
PLANNEN Deug naar lui cabaret
ACTEUR
DIRK/I EU \RIRG
ROL
ZOONSIARU. MUIMI
PERSONAGE „Ik qwil de zoon des hours,
ern jongen in ren rolstoel
ROLOPVATTING A htbht HmMémré
Maude (met Man, Dnrssdhuys) grsporLI ni
grtmcht om de vrrboudhtg met een ouden-
irouw zo te Speten dat te zien am flat die
jonge jongrn echt om haar gif Hier mort je
ook serieus te werk grtnn lenuuui in een rol
itnrl mort je niet metsen neerzetten alt lallcf
of debiel Een invalide zoals Sjanrl is gru**>n
iemand die zijn henen mist en venter moei
omgaan met ern walgrhjkr i rider en ern zt-i
kerd van rrn mooier Ikil is al moeilijk ge
ooeg nul Gors linnebank naast je (*-ucLjrg
boe grpassioiucrd hij ifwdt
PLANNEN Ik ga nwt Shinvn Stnmkrr ui
Vortex sjsrirn
