BH m Ir! m t" Hi VILA fti J iÊfJwsZ M n mi* m 'Wat fl v V Ld/1/ G G V leuke HJf Ut/lK/j ben je zwangert Slovenië ZATERDAGS BIJVOEGSEL Nationale Bank van Joegoslavië om de eigen economie te ondersteunen. Voor de Slovenen deed deze plundering van openbare gelden de deur dicht. Ze verlo ren iedere hoop dat de financiële discipline in Joegoslavië nog kon worden hersteld. Nu willen ze hun eigen munteenheid introduce ren. De munt zal óf de tolar worden ge noemd (het Slavische woord voor taler) óf de triglav (naar de hoogste berg van Slovenië) óf de lipa (de lindeboom. Sloveniës nationale embleem). Maar het is twijfelachtig of die munt inter nationaal zal worden erkend. Van de 17,5 miljard dollar grote buitenlandse schuld van Joegoslavië rust 1.8 miljard op de schouders van Slovenië. Bovendien heeft de republiek nog eens 5 miljard dollar openstaan aan ver plichtingen binnen Joegoslavië. „Velen die nu afscheiding willen, zullen tot andere ge dachten komen wanneer ze de rekening ge presenteerd krijgen.'' aldus de president van Bosnië. Alija Izetbegovic. Waarop Kranjec antwoordt: ..We raken steeds verder achterop en we hebben er ge noeg van. Natuurlijk is Slovenië een klein land. en politieke onafhankelijkheid is een kostbare aangelegenheid. Maar toch is het beter dan wat we nu hebben. We zullen ons niet proberen toe te leggen op het bouwen van supersonische vliegtuigen of onderzee ërs. We zuilen ons richten op de kleine gaat jes in de markt die binnen ons bereik liggen." Maar vormen het gebrek aan grondstoffen en het verlies van de Servische markt geen probleem? Zal Slovenië in het beste geval niet een kwetsbare economische satelliet worden van Oostenrijk, en daarmee van Duitsland? ..Kijk. buitenlandse handel is iets wat je logi scherwijs met je buren doet." zegt Kranjec geprikkeld. ..Natuurlijk kun je lucratieve markten aanboren in Fiji als je dat wilt. maar waarschijnlijk zou dat in ons geval niet ver standig zijn." Sommige symbolen van nationale identi teit spreken voor zich: de lipa. de popet'ka (volksmuziek gebaseerd op de accordeon). De bebaarde 42-jarige premier Peterle werkte vroeger als milieudeskundige. Toen ik hem sprak in zijn parlementskantoor droeg hij een groen pak. Hij gelooft dat er het afge lopen jaar een kentering is gekomen in het Westeuropese standpunt ten aanzien van het Sloveense onafhankelijkheidsstreven, vooral nadat er op 9 maart twee doden waren geval len tijdens anti-communistische rellen in Belgrado en Milosevic probeerde een grond wettelijke crisis uit te lokken om een militair ingrijpen in Joegoslavië te rechtvaardigen. Volgens Peterle begrijpt het Westen nu beter waarom Slovenië niet langer tot hetzelfde land kan blijven behoren als Serv ië. „Let wel." voegt hij er snel aan toe. „het Sloveense verlangen naar onafhankelijkheid is niet alleen maar een reactie op Milosevic. We timmeren al langer aan de weg. We be schouwen onszelf niet als onruststokers in dit deel van Europa. We willen alleen maar een betere levensstandaard en betere arbeidsom standigheden. In de 73 jaar sinds de oprich ting van Slovenië heeft dit land nog nooit goed kunnen functioneren. Het idee van een Zuidslavische eenheid werkt niet meer. We zijn het zat het 'wisselgeld' van Europa te zijn: klein en onbelangrijk." Alles overleefd Peterle sluit een laatste poging tot ingrij pen door het Joegoslavische leger om Slove niës drang naar onafhankelijkheid de kop in te drukken niet uit. Maar hij laat er geen twij fel over bestaan dat een dergelijke actie bij voorbaat is gedoemd te mislukken. „Al eeu wenlang zijn legers door ons land gemar cheerd. van oost naar west. van west naar oost. van noord naar zuid. en van zuid naar noord. We hebben ze allemaal ov erleefd. Nu willen we eindelijk vrij zijn en zelf onze eigen toekomst bepalen." VwtiUng Margrwt H«tlinga. Paul de Leeuw en zijn alter ego Bob de Rooy (onder): „Ik wil een harder applaus dan bij Frank Mas- T Ti I/7E1 'De schreeuw van De Leeuw' is zonder tivijfel een van de meest spraak makende tv-programma's van dit seizoen. Chaotisch, vulgair, zeggen de criticas ters. Humor van de beste soort, zeggen de fans. We woonden een opname bij. PANDA DE l'ISLf aul de Leeuw. Je houdt van hem of |e haat hem Een flUWniffg JL. schijnt niet te bestaan. Je rolt snik kend van het lachen over het tapijt, of je mompelt hoogstens dat je het maar vulgair vindt wanneer hij in 'De schreeuw van de Leeuw' zijn halve linkerarm in de achterkant van een koe steekt om op die manier uit haar diepere binnenste een winnend lot te trek ken. Ik was vorige week bij zo n opname. Ik ben daar half gestikt in de mij gedienstig verstrek te wodka-jus. bijna van mijn gereserveerde stoel gerold, en na afloop zat mijn mascara ergens in de buurt van mijn hielen Ik behoor namelijk tot de categorie mensen die om de typische Paul de Leeuw-humor geweldig moeten lachen. Studio Plantage. Amsterdam, 's middags dne uur. Generale repetitie Daar mag niemand bij zijn. behalve natuurlijk de camera- en ge luidmensen. de redactie en producer Nelleke van der Drift. Paul wil zich optimaal kunnen concentreren. Hij werkt met een klein groep je mensen dat hij volledig vertrouwt, verder wil hij geen pottenkijkers. PUBLIEK AFGEZEGD Zo n opname is een hectisch gebeuren Op het allerlaatste moment worden er nog nieu we grappen en sketches bedacht, en ter plek ke wordt er van alles veranderd en omge gooid. Improvisatie, dat is de kracht van Paul de Leeuw. Direct na de opnamen wordt het programma gemonteerd, en een paar uur la ter al uitgezonden. Ton de Vries en Berend Papenburg, mede werkers van de afdeling publiekvservice van de VARA. zijn verantwoordelijk voor het juis te publiek in de zaal. Echt Paul de l^eeuw-pu- bliek: jonge mensen, onder wie veel studen Een hectisch middagje met Paul de Leeuw Soms - als er op de valreep weer een heel nieuw idee is ontstaan, als het programma op het allerlaatste moment weer helemaal gewijzigd wordt - moeten alle genodigden met spoed worden afgezegd en moet er in derhaast voor nieuw publiek worden ge zorgd. Dat was ook vorige week het geval De uitzending zou in eerste instantie gaan over het onderwerp 'Ja tegen negers (als reactie op de show van een week geleden 'Nee te gen lagers Er was dus een geheel zwart pu bliek uitgenodigd, dat vervolgens moest wor den afgebeld: de maandag vóór de opnamen werd besloten dat het programma bij nader inzien grotendeels zou handelen over het thema vakantie AFGESCHERMD Wie bedenkt nu waar het programma over zal gaan7 Producer Nelleke van der Drift: „Dat doen we met z'n allen De redactie - Hanneke Groenteman. Fred Ftonisae en ik - en Paul zelf Paul is de aangever, hij Indenkt zelf heel veel. En hij verandert ook weer heel veel. Vaak wordt het dus eigenlijk een heel andere show dan we gepland hadden. Dat is heel moeilijk produceren." De redactie zorgt er trouwens ook voor dat Paul een beetje wordt afgeschermd voor de pers. Nelleke van der Drift „Iedereen wil hem even spreken, even gauw wat van hem weten Paul wil dat een beetje afhouden /eer begrijpelijk. aJs je je realiseert hoe krihard hij werkt, de hele week overdag bezig met De schreeuw van de l-eeuw. en dan staat hij ook nog elke avond in Ie* Misërables Paul heeft zó veel energie, het is ongelooflijk Zeker is dat Paul de leeuw het komend jaar weer met een eigen show in het theater staat. De titel wordt "Wie plukt mij', en de première is omstreeks maart „Volgende week gaan we de produktie bespreken.veneft Roben-lan Grtinfeld. Pauls agent en manager „En het gaat waarschijnlijk een one-man-show wor den." De repetitie is afgelopen en het publiek mag naar binnen. Paul schiet zijn kleedkamer in Tussen het podium waar het combo van Cor Bakker speelt en de in verband met het on derwerp vakantie opgestelde vouwcaravan -met-chemiM h-toilet is het een enorm gr- drang en grduvs («estruikel over dikke kabels die kriskras over de vloer liggen Sommige mensen willen per se wH in beeld, anderen zoeken een plaatsje waar de camera's beslist niet kunnen konven ben meisje dat tijdens het lange wachten voor de deur is flauwgevallen wil niet in de buurt van de hete tv-lampen zitten Ton de Vries en Berend Papenburg helpen Iedereen aan een plekje Als iedereen zit worden er eerst een paar pu bliek-shots gemaakt Er mag niet meer ge rookt worden, want de zaal ziet al aardig blauw en het is toch al zo warm. Dan komt Paul de l«ow binnen in korte broek en bergschoenen. Hij heet zijn publiek welkom en legt uit wat er gaat gebeuren Hij heeft tien mensen nodig die iets voor hem willen doen Paniek. „O God," kreunt een meisje achter me. en duikt meteen onder haar «oei Maar de meesten willen maar al te graag en zetten zich op Pauls aanwijzingen aan een lange tafel 7e krijgen te horrn dat ze straks een broodje shoarma moeten opeten .Met zo veel mogelijk saus erop. en er zo lang nx> gelijk over doen." roept Hanneke Gmrnir Paul heeft binnen een paar seconden de zaal totaal plat. „VN at een leuke broek heb jij aan Ben je zwanger7" Men proest giert en huilt van het lachen „jij krijgi straks een mooi ca deautje Een Vara gids die zijn lekker goed koop." HARD «LAPPIN Als alle instructies gegeven zijn kunnen de opnamen beginnen .Dan kom ik dus zo meteen opnieuw binnen, zegt Paul. en dan moeten jullie dus niet denken we hébben net al voor hem geklapt en dus de tweede keer veel minder klappen Nee. ik wil dat jol lie héél hard kJapprn Ik wil een harrier ap plaus dan bij Frank Masmeijer In veel joelen en lachen. Ik wil graag erg populair ovrrio Paul komt opnieuw op Het applaus is nor verdovend- En jawel, harder dan bij Frank Masmeijer. De opnamen verlopen vlot En dan kunnen we allemaal meemaken dAt Paul inderdaad op het allerlaatste moment nog iets nieuws bedenkt na een blik op de vouwcaravan mept hij opeens ./uilen we Prijzenslag gaan doen? ..Ja'" roept de zaal Pianist Cor Hakker speelt i l impmvtstr de lune v an Pnpenslag het publiek roept volautomatisch Hogér* Inanaagrr'. Paul doet een man Uit Aftnerr havm die pitbulllrmrrs fokt en «ie OHMB op vier gulden vljfennegrntrg schat, rn klaar is afweet een nieuwe skrtch Ms laatste onderdeel wordt de popjirnkasi Paulus de Heidekahouier opgenomen De, heidekabouter. ditmaal opgrvnerd vanachter de gezellige gordijntjes van dc vouwcaravan, loopt een beetje uit de hand de teksten wor den viezer en viezer J>ai zal de ARA wel niet uitzenden, glundert Paul I ji inderdaad avonds bij de uitzending was Paulus niet <W partij Ik zal ii <>»»k ma-u nirl vrrilap pen wat Ruud I ubbers allemaal mrt I oca hpta deed. onder het uitroepen van RiaRia Riaaaaaah Dat Is het leuke van zo n opname. |e nermt een paar geheimpjes mee Zes uur avonds klaar Mies staat er prima op. meldt de regie Paul bedankt publiek en medewerkers [)r volgrndr Scbrretm gaat over biseksualiteit Maar misschien ook wel ostt de Storv Bedankt mensen, tot itoth iod bless you' van dt vorige paginade architectuur die Oostenrijkse en Mediter rane stijlen vermengt, de kleur groen. Op an dere terreinen moet deze nationale identiteit nog groeien Voorlopig zijn de Slovenen niet van plan zich terug te trekken uit Joegoslavi sche voetbal-, basketbal- en waterpolo- teams. Mogelijk sturen ze in 1996 een natio nale vertegenwoordiging naar de Olympische Spelen in Atlanta, maar niet volgend jaar naar Barcelona. Plaatsvervangend minister van buitenlandse zaken Thaler bekent: „Per soonlijk denk ik dat we een eigen ski-ploeg zouden kunnen afvaardigen. Per slot van re kening zijn alle Joegoslavische skiërs Slove- Buitenlandse relaties komen tot stand, zij het langzaam. Slovenië heeft vertegenwoor digingen in Wenen. Brussel, Washington, Moskou en Praag. Binnenkort wordt Rome aan dit lijstje toegevoegd en er bestaan plan nen voor Londen. Parijs. New York en Genève. Maar geen van deze vertegenwoordigingen heeft de diplomatieke status. Ita- We beSCflOU 'të en Oostenrijk hebben consu- laten in Ljubljana. Er zijn kJeine- Wefl onszei] re vertegenwoordigingen van lliet (lis Oli- Nederland. België, Noorwegen, Finland en - vreemde eend in de rnststokers in bijt - de Centrale Afrikaanse Re- dit dppl vnn Pub,iek (een lan8 vergeten han- au uet l l Uil delspanner in de houtindustrie). EuropCl...De Europese Gemeenschap en de Verenigde Staten zeggen dat ze een democratisch, verenigd Joegoslavië willen. Deze gelui den horen we al jaren. Wij in Slovenië vinden dit een anachronisme. We hopen dat het Westen zal inzien dat het bij een houden van dit ongelukkige samenraap sel van republieken gevaarlijker is dan het bewerkstelligen van een vreedzame ontbin ding," aldus Thaler. Marko Kranjec is één van deze leiders: een le vendige. bebrilde man die optreedt als de Sloveense minister van financiën. In zijn kantoor verduidelijkt hij zijn woorden door een grafiekje te tekenen. Eén lijn voert van links boven naar rechts onden dat, zegt hij, is het economische lot van de Slovenen als ze binnen de Joegoslavische federatie blijven. Een tweede lijn buigt eerst naar beneden, vervlakt, en begint vervolgens langzaam te stijgen: dat is een onafhankelijk Slovenië. „Ik heb geen grootse plannen. Ik ben geen koning." zegt hij met glimmende oogjes. „We dromen niet. We weten dat alles niet onmid dellijk beter gaat zodra we onaf hankelijk zijn. Het zal juist slech ter gaan. Maar de mensen begrij pen dat er een tijdelijke daling van de levensstandaard zal zijn. Na een overgangsperiode van drie tot vijf jaar, waarin we de banken en het economische sys teem verbeteren, zullen we beter zaken kunnen doen met de rest van Europa." Slovenië is altijd de meest wel varende en efficiënte Joegoslavi sche republiek geweest. Hoewel ze slechts 9 procent van de Joe goslavische bevolking omvat, draagt ze meer dan 30 procent bij aan de export naar landen met harde va luta. Afgemeten aan de normen van de com munistische wereld beschikt Slovenië over goed ontwikkelde industrieën op het gebied van textiel, hout, metaal, schoenen en voed sel. De Slovenen verliezen daarom steeds meer hun geduld met het door Tito geïntroduceer de chaotische Joegoslavische systeem van 'socialistisch eigenbeheer' en met wat ze be schouwen als de onevenredige mate waarin ze moeten bijdragen aan de ontwikkeling van zwakkere gebieden, zoals Kosovo en Monte negro. terwijl de centrale overheid van Joego slavië geld verspilt of oppot voor eigen ge bruik. Klap in het gezicht Eind 1989 bedroeg de inflatie in Joegosla vië 2,5 procent - een klap in het gezicht van de Sloveense ordelijke spaarzaamheid. Een geldhervorming, waarbij vier nullen van de dinar werden geschrapt en de nieuwe munt aan de Duitse mark werd gekoppeld, bood enige hoop. maar niet voor lang. De inflatie is terug. De druppel die de emmer deed overlo pen kwam in december, toen Servië 18 mil jard dinar (2500 miljoen gulden) stal van de Precedent Volgens Thaler is het Westen niet zozeer bevreesd voor het uiteenvallen van de Joego slavische federatie, als wel voor het prece dent dat een onafhankelijk Slovenië zaJ scheppen voor onrustige gebieden in West- Europa - Spaans Baskenland. Italiaans Lom- bardije. Wales, Schotland, enzovoort. Slove nië zal zijn onafhankelijkheid proberen veilig te stellen door aansluiting te zoeken bij het proces van Europese eenwording, gesymboli seerd door de CSCE (Conferentie voor Veilig heid en Samenwerking in Europa). „Slovenië zal neutraal zijn. We geloven niet dat we ons in voldoende mate kunnen bewa penen om ons te kunnen verdedigen. De par tijen in het parlement zijn van mening dat we op de langere termijn moeten demilitari seren. We zullen proberen garanties van onze buurlanden te krijgen voor onze onafhanke lijkheid en onze grenzen," aldus ThaJer.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 37