BH
m Ir! m t"
Hi VILA
fti J iÊfJwsZ M
n
mi* m
'Wat
fl
v V Ld/1/ G G V
leuke
HJf Ut/lK/j
ben je
zwangert
Slovenië
ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
Nationale Bank van Joegoslavië om de eigen
economie te ondersteunen.
Voor de Slovenen deed deze plundering
van openbare gelden de deur dicht. Ze verlo
ren iedere hoop dat de financiële discipline
in Joegoslavië nog kon worden hersteld. Nu
willen ze hun eigen munteenheid introduce
ren. De munt zal óf de tolar worden ge
noemd (het Slavische woord voor taler) óf de
triglav (naar de hoogste berg van Slovenië) óf
de lipa (de lindeboom. Sloveniës nationale
embleem).
Maar het is twijfelachtig of die munt inter
nationaal zal worden erkend. Van de 17,5
miljard dollar grote buitenlandse schuld van
Joegoslavië rust 1.8 miljard op de schouders
van Slovenië. Bovendien heeft de republiek
nog eens 5 miljard dollar openstaan aan ver
plichtingen binnen Joegoslavië. „Velen die
nu afscheiding willen, zullen tot andere ge
dachten komen wanneer ze de rekening ge
presenteerd krijgen.'' aldus de president van
Bosnië. Alija Izetbegovic.
Waarop Kranjec antwoordt: ..We raken
steeds verder achterop en we hebben er ge
noeg van. Natuurlijk is Slovenië een klein
land. en politieke onafhankelijkheid is een
kostbare aangelegenheid. Maar toch is het
beter dan wat we nu hebben. We zullen ons
niet proberen toe te leggen op het bouwen
van supersonische vliegtuigen of onderzee
ërs. We zuilen ons richten op de kleine gaat
jes in de markt die binnen ons bereik liggen."
Maar vormen het gebrek aan grondstoffen
en het verlies van de Servische markt geen
probleem? Zal Slovenië in het beste geval niet
een kwetsbare economische satelliet worden
van Oostenrijk, en daarmee van Duitsland?
..Kijk. buitenlandse handel is iets wat je logi
scherwijs met je buren doet." zegt Kranjec
geprikkeld. ..Natuurlijk kun je lucratieve
markten aanboren in Fiji als je dat wilt. maar
waarschijnlijk zou dat in ons geval niet ver
standig zijn."
Sommige symbolen van nationale identi
teit spreken voor zich: de lipa. de popet'ka
(volksmuziek gebaseerd op de accordeon).
De bebaarde 42-jarige premier Peterle
werkte vroeger als milieudeskundige. Toen ik
hem sprak in zijn parlementskantoor droeg
hij een groen pak. Hij gelooft dat er het afge
lopen jaar een kentering is gekomen in het
Westeuropese standpunt ten aanzien van het
Sloveense onafhankelijkheidsstreven, vooral
nadat er op 9 maart twee doden waren geval
len tijdens anti-communistische rellen in
Belgrado en Milosevic probeerde een grond
wettelijke crisis uit te lokken om een militair
ingrijpen in Joegoslavië te rechtvaardigen.
Volgens Peterle begrijpt het Westen nu beter
waarom Slovenië niet langer tot hetzelfde
land kan blijven behoren als Serv ië.
„Let wel." voegt hij er snel aan toe. „het
Sloveense verlangen naar onafhankelijkheid
is niet alleen maar een reactie op Milosevic.
We timmeren al langer aan de weg. We be
schouwen onszelf niet als onruststokers in dit
deel van Europa. We willen alleen maar een
betere levensstandaard en betere arbeidsom
standigheden. In de 73 jaar sinds de oprich
ting van Slovenië heeft dit land nog nooit
goed kunnen functioneren. Het idee van een
Zuidslavische eenheid werkt niet meer. We
zijn het zat het 'wisselgeld' van Europa te
zijn: klein en onbelangrijk."
Alles overleefd
Peterle sluit een laatste poging tot ingrij
pen door het Joegoslavische leger om Slove
niës drang naar onafhankelijkheid de kop in
te drukken niet uit. Maar hij laat er geen twij
fel over bestaan dat een dergelijke actie bij
voorbaat is gedoemd te mislukken. „Al eeu
wenlang zijn legers door ons land gemar
cheerd. van oost naar west. van west naar
oost. van noord naar zuid. en van zuid naar
noord. We hebben ze allemaal ov erleefd. Nu
willen we eindelijk vrij zijn en zelf onze eigen
toekomst bepalen."
VwtiUng Margrwt H«tlinga.
Paul de Leeuw en zijn alter ego
Bob de Rooy (onder): „Ik wil een
harder applaus dan bij Frank Mas-
T
Ti I/7E1
'De schreeuw van De
Leeuw' is zonder tivijfel
een van de meest spraak
makende tv-programma's
van dit seizoen. Chaotisch,
vulgair, zeggen de criticas
ters. Humor van de beste
soort, zeggen de fans. We
woonden een opname bij.
PANDA DE l'ISLf
aul de Leeuw. Je houdt van hem of
|e haat hem Een flUWniffg
JL. schijnt niet te bestaan. Je rolt snik
kend van het lachen over het tapijt, of je
mompelt hoogstens dat je het maar vulgair
vindt wanneer hij in 'De schreeuw van de
Leeuw' zijn halve linkerarm in de achterkant
van een koe steekt om op die manier uit haar
diepere binnenste een winnend lot te trek
ken.
Ik was vorige week bij zo n opname. Ik ben
daar half gestikt in de mij gedienstig verstrek
te wodka-jus. bijna van mijn gereserveerde
stoel gerold, en na afloop zat mijn mascara
ergens in de buurt van mijn hielen Ik behoor
namelijk tot de categorie mensen die om de
typische Paul de Leeuw-humor geweldig
moeten lachen.
Studio Plantage. Amsterdam, 's middags dne
uur. Generale repetitie Daar mag niemand
bij zijn. behalve natuurlijk de camera- en ge
luidmensen. de redactie en producer Nelleke
van der Drift. Paul wil zich optimaal kunnen
concentreren. Hij werkt met een klein groep
je mensen dat hij volledig vertrouwt, verder
wil hij geen pottenkijkers.
PUBLIEK AFGEZEGD
Zo n opname is een hectisch gebeuren Op
het allerlaatste moment worden er nog nieu
we grappen en sketches bedacht, en ter plek
ke wordt er van alles veranderd en omge
gooid. Improvisatie, dat is de kracht van Paul
de Leeuw. Direct na de opnamen wordt het
programma gemonteerd, en een paar uur la
ter al uitgezonden.
Ton de Vries en Berend Papenburg, mede
werkers van de afdeling publiekvservice van
de VARA. zijn verantwoordelijk voor het juis
te publiek in de zaal. Echt Paul de l^eeuw-pu-
bliek: jonge mensen, onder wie veel studen
Een hectisch
middagje met
Paul de Leeuw
Soms - als er op de valreep weer een heel
nieuw idee is ontstaan, als het programma
op het allerlaatste moment weer helemaal
gewijzigd wordt - moeten alle genodigden
met spoed worden afgezegd en moet er in
derhaast voor nieuw publiek worden ge
zorgd. Dat was ook vorige week het geval De
uitzending zou in eerste instantie gaan over
het onderwerp 'Ja tegen negers (als reactie
op de show van een week geleden 'Nee te
gen lagers Er was dus een geheel zwart pu
bliek uitgenodigd, dat vervolgens moest wor
den afgebeld: de maandag vóór de opnamen
werd besloten dat het programma bij nader
inzien grotendeels zou handelen over het
thema vakantie
AFGESCHERMD
Wie bedenkt nu waar het programma over
zal gaan7 Producer Nelleke van der Drift:
„Dat doen we met z'n allen De redactie -
Hanneke Groenteman. Fred Ftonisae en ik -
en Paul zelf Paul is de aangever, hij Indenkt
zelf heel veel. En hij verandert ook weer heel
veel. Vaak wordt het dus eigenlijk een heel
andere show dan we gepland hadden. Dat is
heel moeilijk produceren."
De redactie zorgt er trouwens ook voor dat
Paul een beetje wordt afgeschermd voor de
pers. Nelleke van der Drift „Iedereen wil
hem even spreken, even gauw wat van hem
weten Paul wil dat een beetje afhouden /eer
begrijpelijk. aJs je je realiseert hoe krihard hij
werkt, de hele week overdag bezig met De
schreeuw van de l-eeuw. en dan staat hij ook
nog elke avond in Ie* Misërables Paul heeft
zó veel energie, het is ongelooflijk
Zeker is dat Paul de leeuw het komend jaar
weer met een eigen show in het theater staat.
De titel wordt "Wie plukt mij', en de première
is omstreeks maart „Volgende week gaan we
de produktie bespreken.veneft Roben-lan
Grtinfeld. Pauls agent en manager „En het
gaat waarschijnlijk een one-man-show wor
den."
De repetitie is afgelopen en het publiek mag
naar binnen. Paul schiet zijn kleedkamer in
Tussen het podium waar het combo van Cor
Bakker speelt en de in verband met het on
derwerp vakantie opgestelde vouwcaravan
-met-chemiM h-toilet is het een enorm gr-
drang en grduvs
(«estruikel over dikke kabels die kriskras over
de vloer liggen Sommige mensen willen per
se wH in beeld, anderen zoeken een plaatsje
waar de camera's beslist niet kunnen konven
ben meisje dat tijdens het lange wachten
voor de deur is flauwgevallen wil niet in de
buurt van de hete tv-lampen zitten Ton de
Vries en Berend Papenburg helpen Iedereen
aan een plekje
Als iedereen zit worden er eerst een paar pu
bliek-shots gemaakt Er mag niet meer ge
rookt worden, want de zaal ziet al aardig
blauw en het is toch al zo warm. Dan komt
Paul de l«ow binnen in korte broek en
bergschoenen. Hij heet zijn publiek welkom
en legt uit wat er gaat gebeuren Hij heeft tien
mensen nodig die iets voor hem willen doen
Paniek. „O God," kreunt een meisje achter
me. en duikt meteen onder haar «oei
Maar de meesten willen maar al te graag en
zetten zich op Pauls aanwijzingen aan een
lange tafel 7e krijgen te horrn dat ze straks
een broodje shoarma moeten opeten .Met
zo veel mogelijk saus erop. en er zo lang nx>
gelijk over doen." roept Hanneke Gmrnir
Paul heeft binnen een paar seconden de zaal
totaal plat. „VN at een leuke broek heb jij aan
Ben je zwanger7" Men proest giert en huilt
van het lachen „jij krijgi straks een mooi ca
deautje Een Vara gids die zijn lekker goed
koop."
HARD «LAPPIN
Als alle instructies gegeven zijn kunnen de
opnamen beginnen .Dan kom ik dus zo
meteen opnieuw binnen, zegt Paul. en dan
moeten jullie dus niet denken we hébben
net al voor hem geklapt en dus de tweede
keer veel minder klappen Nee. ik wil dat jol
lie héél hard kJapprn Ik wil een harrier ap
plaus dan bij Frank Masmeijer In veel joelen
en lachen. Ik wil graag erg populair ovrrio
Paul komt opnieuw op Het applaus is nor
verdovend- En jawel, harder dan bij Frank
Masmeijer.
De opnamen verlopen vlot En dan kunnen
we allemaal meemaken dAt Paul inderdaad
op het allerlaatste moment nog iets nieuws
bedenkt na een blik op de vouwcaravan
mept hij opeens ./uilen we Prijzenslag gaan
doen? ..Ja'" roept de zaal Pianist Cor Hakker
speelt i l impmvtstr de lune v an Pnpenslag
het publiek roept volautomatisch Hogér*
Inanaagrr'. Paul doet een man Uit Aftnerr
havm die pitbulllrmrrs fokt en «ie OHMB
op vier gulden vljfennegrntrg schat, rn klaar
is afweet een nieuwe skrtch
Ms laatste onderdeel wordt de popjirnkasi
Paulus de Heidekahouier opgenomen De,
heidekabouter. ditmaal opgrvnerd vanachter
de gezellige gordijntjes van dc vouwcaravan,
loopt een beetje uit de hand de teksten wor
den viezer en viezer J>ai zal de ARA wel
niet uitzenden, glundert Paul I ji inderdaad
avonds bij de uitzending was Paulus niet
<W partij Ik zal ii <>»»k ma-u nirl vrrilap
pen wat Ruud I ubbers allemaal mrt I oca
hpta deed. onder het uitroepen van RiaRia
Riaaaaaah
Dat Is het leuke van zo n opname. |e nermt
een paar geheimpjes mee
Zes uur avonds klaar Mies staat er prima
op. meldt de regie Paul bedankt publiek en
medewerkers [)r volgrndr Scbrretm gaat
over biseksualiteit Maar misschien ook wel
ostt de Storv Bedankt mensen, tot itoth
iod bless you'
van dt vorige paginade architectuur
die Oostenrijkse en Mediter
rane stijlen vermengt, de kleur groen. Op an
dere terreinen moet deze nationale identiteit
nog groeien Voorlopig zijn de Slovenen niet
van plan zich terug te trekken uit Joegoslavi
sche voetbal-, basketbal- en waterpolo-
teams. Mogelijk sturen ze in 1996 een natio
nale vertegenwoordiging naar de Olympische
Spelen in Atlanta, maar niet volgend jaar
naar Barcelona. Plaatsvervangend minister
van buitenlandse zaken Thaler bekent: „Per
soonlijk denk ik dat we een eigen ski-ploeg
zouden kunnen afvaardigen. Per slot van re
kening zijn alle Joegoslavische skiërs Slove-
Buitenlandse relaties komen tot stand, zij
het langzaam. Slovenië heeft vertegenwoor
digingen in Wenen. Brussel, Washington,
Moskou en Praag. Binnenkort wordt Rome
aan dit lijstje toegevoegd en er bestaan plan
nen voor Londen. Parijs. New
York en Genève. Maar geen van
deze vertegenwoordigingen
heeft de diplomatieke status. Ita-
We beSCflOU 'të en Oostenrijk hebben consu-
laten in Ljubljana. Er zijn kJeine-
Wefl onszei] re vertegenwoordigingen van
lliet (lis Oli- Nederland. België, Noorwegen,
Finland en - vreemde eend in de
rnststokers in bijt - de Centrale Afrikaanse Re-
dit dppl vnn Pub,iek (een lan8 vergeten han-
au uet l l Uil delspanner in de houtindustrie).
EuropCl...De Europese Gemeenschap en
de Verenigde Staten zeggen dat
ze een democratisch, verenigd
Joegoslavië willen. Deze gelui
den horen we al jaren. Wij in
Slovenië vinden dit een anachronisme. We
hopen dat het Westen zal inzien dat het bij
een houden van dit ongelukkige samenraap
sel van republieken gevaarlijker is dan het
bewerkstelligen van een vreedzame ontbin
ding," aldus Thaler.
Marko Kranjec is één van deze leiders: een le
vendige. bebrilde man die optreedt als de
Sloveense minister van financiën. In zijn
kantoor verduidelijkt hij zijn woorden door
een grafiekje te tekenen. Eén lijn voert van
links boven naar rechts onden dat, zegt hij, is
het economische lot van de Slovenen als ze
binnen de Joegoslavische federatie blijven.
Een tweede lijn buigt eerst naar beneden,
vervlakt, en begint vervolgens langzaam te
stijgen: dat is een onafhankelijk Slovenië.
„Ik heb geen grootse plannen. Ik ben geen
koning." zegt hij met glimmende oogjes. „We
dromen niet. We weten dat alles niet onmid
dellijk beter gaat zodra we onaf
hankelijk zijn. Het zal juist slech
ter gaan. Maar de mensen begrij
pen dat er een tijdelijke daling
van de levensstandaard zal zijn.
Na een overgangsperiode van
drie tot vijf jaar, waarin we de
banken en het economische sys
teem verbeteren, zullen we beter
zaken kunnen doen met de rest
van Europa."
Slovenië is altijd de meest wel
varende en efficiënte Joegoslavi
sche republiek geweest. Hoewel
ze slechts 9 procent van de Joe
goslavische bevolking omvat,
draagt ze meer dan 30 procent
bij aan de export naar landen met harde va
luta. Afgemeten aan de normen van de com
munistische wereld beschikt Slovenië over
goed ontwikkelde industrieën op het gebied
van textiel, hout, metaal, schoenen en voed
sel.
De Slovenen verliezen daarom steeds meer
hun geduld met het door Tito geïntroduceer
de chaotische Joegoslavische systeem van
'socialistisch eigenbeheer' en met wat ze be
schouwen als de onevenredige mate waarin
ze moeten bijdragen aan de ontwikkeling van
zwakkere gebieden, zoals Kosovo en Monte
negro. terwijl de centrale overheid van Joego
slavië geld verspilt of oppot voor eigen ge
bruik.
Klap in het gezicht
Eind 1989 bedroeg de inflatie in Joegosla
vië 2,5 procent - een klap in het gezicht van
de Sloveense ordelijke spaarzaamheid. Een
geldhervorming, waarbij vier nullen van de
dinar werden geschrapt en de nieuwe munt
aan de Duitse mark werd gekoppeld, bood
enige hoop. maar niet voor lang. De inflatie is
terug. De druppel die de emmer deed overlo
pen kwam in december, toen Servië 18 mil
jard dinar (2500 miljoen gulden) stal van de
Precedent
Volgens Thaler is het Westen niet zozeer
bevreesd voor het uiteenvallen van de Joego
slavische federatie, als wel voor het prece
dent dat een onafhankelijk Slovenië zaJ
scheppen voor onrustige gebieden in West-
Europa - Spaans Baskenland. Italiaans Lom-
bardije. Wales, Schotland, enzovoort. Slove
nië zal zijn onafhankelijkheid proberen veilig
te stellen door aansluiting te zoeken bij het
proces van Europese eenwording, gesymboli
seerd door de CSCE (Conferentie voor Veilig
heid en Samenwerking in Europa).
„Slovenië zal neutraal zijn. We geloven niet
dat we ons in voldoende mate kunnen bewa
penen om ons te kunnen verdedigen. De par
tijen in het parlement zijn van mening dat
we op de langere termijn moeten demilitari
seren. We zullen proberen garanties van onze
buurlanden te krijgen voor onze onafhanke
lijkheid en onze grenzen," aldus ThaJer.