Leidse universiteit wil
hoogleraren sponsoren
Natuur is verrekt mooi
Bestuurders regio niet veel
wijzer van tolsysteem Oslo
DE TIJ Pi 'kroniek over
VANTUENJMMStn
LEIDSE VIS EENS, DOCH NU NIET MEER DUUR BETAALD
0uft j^icutos
PAGINA 8
REGIO
MAANDAG 18 MAART 1991
sluipmogelijkheden dan in Oslo.
Het tolsysteem dat wij hebben ge
zien is niet vergelijkbaar met de Ne
derlandse situatie. In Oslo zijn een
paar hoofdwegen, in Nederland zijn
veel sluipweggetjes. Bovendien is
er veel minder verkeer in Oslo.
Tweederde deel van de inwoners
van Oslo is overigens niet gelukkig
met het systeem".
P. Eilander,, chef planvorming
van de afdeling verkeer en vervoer
van de gemeente Leiden: "Tech
nisch is het haalbaar. Maar we zitten
hier met het probleem van sluipver-
keer waarvoor het ministerie van
verkeer en waterstaat nog geen op
lossing heeft. De pleinen zijn daar
bovendien klein omdat het verkeer
minder hard rijdt. In de Randstad
moeten ze veel groter worden van
wege de verkeersveiligheid".
"We zijn niet veel wijzer gewor
den. Je kan geen appels met peren
vergelijken", aldus J. B van den
Bergh, interim-directeur openbare
werken van de gemeente Wasse
naar. "Hoe kun je het Groene Hart
voor verkeer afsluiten? Dat weten
we niet"
"Dit wordt niks voor Nederland",
vindt wethouder A.B. Ringersma
van de gemeente Zoeterwoude.
"We krijgen grote problemen met
sluipverkeer. Mijn conclusie is:
nooit doen". De Hillegomse wet
houder G.A. Hoekstra vond de reis
leerzaam. "We hebben gezien hoe
het electronische systeem werkt en
dat het verkeer geen groot opont
houd ondervindt. Maar het was na
tuurlijk wel zaterdag. Maar ik vind
dit niet dè oplossing voor de Rand
stad waar het verkeer gemakkelijk
een andere route kan kiezen". L.
den Hartog, beleidsmedewerker
van fle gemeente Voorschoten: "De
specifieke Nederlandse problemen
los je met dit bezoek niet op".
Ook J.P. Bakker, hoofd verkeer
en vervoer van de provincie Zuid-
Holland ziet nog veel obstakels. "Ik
zie nog niet hoe het bij ons zou moe
ten. De situatie in Noorwegen is ook
heel anders dan hier. Het is een een
voudig tolsysteem omdat er veel
minder verkeer is en men ook min
der hard rijdt. Op het drukste punt
passeren 40.000 auto's per etmaal.
Ik schat dat dat hier in de Randstad
het driedubbele zal zijn. Ons wegen
net is ook veel dichter. Bovendien
zal het de concurrentiepositie van
de Randstad verslechteren ten op
zichte van de rest van Nederland.
Oslo is het economische hart, de
kern van het land. Bovendien wordt
de opbrengst van de tolheffing ter
plaatse geïnvesteerd. In Nederland
komt het geld ten goede aan vele
projecten, ook aan het openbaar
vervoer. De Randstad heeft maar
liefst drie miljoen inwoners en de si
tuatie is dan ook veel complexer
dan die in Oslo".
LEIDEN - De Leidse univer
siteit wil hoogleraren laten
sponsoren door bedrijven
en/of instellingen. Op deze
'goedkope' manier zouden
meer hoogleraren in dienst
kunnen worden genomen.
In een brief heeft het college
van bestuur de faculteiten
om hun mening gevraagd.
Het voorstel is nieuw voor
Nederland. In Amerika en
Engeland is bedrijfssteun
daarentegen al jaren een ge
wone zaak.
Door onderwijs-bezuinigingen van
de rijksoverheid is het aantal hoog
leraren aan de Rijksuniversiteit Lei
den flink gedaald. Tien jaar geleden
waren er nog 350 hoogleraren, nu
nog ruim 220. Om dit te compense
ren is het aantal bijzondere hoogle
raren in dezelfde periode enorm ge
stegen, van 40 tot ongeveer 80. Bo
vendien zijn er nog een kleine twin
tig functies vacant.
Het college van bestuur vindt dit
te veel. De bijzondere hoogleraren
worden betaald door stichtingen als
het Leids Universiteits Fonds. Ze
hebben een beperkte aanstelling
maar zouden in de praktijk nogal
eens worden 'misbruikt' door bijna
net zo veel te werken als gewone
hoogleraren.
Sponsoring zou faculteiten uit de
financiële nood moeten halen.
Woordvoerder van de universiteit,
J. van Vliet, zegt dat er geen sprake
is van een 'urgent personeelspro
bleem'. Maar nu de minister van on
derwijs het personeelsbeleid aan de
universiteiten zelf overlaat wil het
college van bestuur 'zoeken naar
onorthodoxe wegen' om op termijn
meer hoogleraren aan te stellen.
Leerstoel
Het college van bestuur heeft nog
geen idee hoe bedrijven die willen
sponsoren tegemoet gekomen kun
nen worden. In Amerika is het ge
bruikelijk om leerstoelen naar het
bedrijf te vernoemen. "Ja, zoiets als
een IBM-leerstoel zou hier ook mo
gelijk zijn", zegt Van Vliet. "Het col
lege heeft daar nog geen gedachten
Het college van bestuur wil het
aan de faculteiten zelf overlaten
hoeveel hoogleraren ze door spon
soring willen r
Nieuwe methode
sterilisatie van
vrouwen populair
HAARLEM/LEIDEN - De sterili
satie van vrouwen door inspuiten
van siliconen in de eileiders is popu
lair aan het worden. Sinds twee jaar
wordt deze methode toegepast in
het Spaarne Ziekenhuis in Haarlem
en nu al is er een wachtlijst van on
geveer drie maanden. Er zijn in die
twee jaar 150 vrouwen op deze ma
nier gesteriliseerd en volgens het
ziekenhuis is geen van hen sedert
dien zwanger geraakt.
Gynaecoloog K. Wamsteker van
het Spaarne Ziekenhuis is zeer te
vreden over de nieuwe methode,
overgewaaid uit de Verenigde Sta
len. Deze sterilisatie-methode
maakt een operatie overbodig. De
ingreep wordt poliklinisch uitge
voerd. Bij de ingreep worden silico
nen in de eileiders gespoten. Er
vindt nog wel een eisprong plaats,
maar het eitje kan zich niet meer in
de baarmoeder nestelen. In plaats
daarvan komt het ergens in de buik
holte terecht waar het oplost. De
operatie is niet voor elke vrouw ge
schikt. Vrouwen die een ontsteking
hebben gehad aan de eileiders kun
nen niet op deze manier worden ge
holpen.
Volgens de gynaecoloog slaat de
operatietechniek zo aan omdat hij
veel patiëntvriendelijker is dan de
oude manier van steriliseren. De pa
tiënt hoeft niet langer onder narco
se te worden gebracht. De operatie
is namelijk redelijk pijnloos.
Het Academisch Ziekenhuis Lei
den staat sceptisch tegenover de
nieuwe sterilisatiemethode en past
deze dan ook niet toe. De normale
manier van sterilisatie, operatief de
eileiders dichtmaken, voldoet vol
gens woordvoerder D. Ketting,
goed. "De bijwerkingen op de lange
termijn van dichtspuiten met silico
nen zijn nog niet bekend. Boven
dien is deze methode niet toepas
baar bij 20 procent van de vrou
wen". Ander nadeel zou zijn dat de
betrouwbaarheid van de sterilisatie
pas na ongeveer drie maanden dui
delijk is. Om dat te achterhalen
moet een foto worden genomen.
LEIDEN Het systeem van tolhef
fing in het Noorse Oslo functioneert
goed maar de verkeerssituatie daar
is niet te vergelijken met die in de
Nederlandse Randstad. In de Rand
stad is tolheffing veel moeilijker te
realiseren vanwege de vele sluipwe
gen. Dat is de conclusie van ge
meentebestuurders en ambtenaren
uit Leiden, Lisse, Zoeterwoude,
Hillegom, Voorschoten en Wasse
naar na een bezoek aan Oslo zater
dag.
Bestuurders en ambtenaren van
gemeenten in Zuid-Holland en an
dere Randstadprovincies die met
de tolpleinen te maken krijgen, heb
ben tijdens een kort bezoek beke
ken hoe het systeem van tolpleinen
daar werkt. Ook vertegenwoordi
gers van de provincies en van het
ministerie van verkeer en water
staat waren daarbij. Dit gebeurde
op uitnodiging van minister Maij-
Weggen die zelf niet mee kon.
Oslo betaalt via de tolheffing een
groot deel van de peperdure tunnels
die onder de stad zijn aangelegd. In
totaal zijn er 18 tolpleinen die een
gesloten ring rond de stad vormen.
Vijf sluipwegen zijn afgesloten. De
verkeersdichtheid en de snelheid
zijn veel lager dan in de Randstad.
De opbrengst van de tolheffing
komt in zijn geheel ten goede aan de
verbetering van de wegen en tun
nels in de stad. Automobilisten
kunnen contant betalen voor de
doorgang naar het stadscentrum,
maar het merendeel (60 procent)
van de passanten betaalt met een
abonnement. De registratie gebeurt
grotendeels automatisch.
Wethouder van de gemeente Lis-
se, J. Meulemans-Seelen, heeft tij
dens het bezoek geen sluitend ant
woord gekregen op de vraag hoe het
probleem van sluipverkeer in de
Bollenstreek moet worden opge
lost. "In de Randstad zijn veel meer
Al eeuwenlang heeft de mens vis
op het menu. Afgezien van wat
soorten die niet lekker smaken,
wordt een keur aan vis uit zoet en
zout water gehaald en gebakken,
gekookt, gestoomd of op welke
andere wijze ook toebereid en ge
nuttigd. De visserij, conservering
en vishandel hebben in Holland
in de loop der eeuwen talloos ve
len een bestaan opgeleverd, soms
dik betaald, soms duur betaald.
Ook Leiden kan meepraten, al
heeft het dan geen zeehaven. Op
de Vismarkt is eeuwenlang zeevis
van Katwijkse en Noordwijkse
vissers van eigenaar verwisseld.
Maar ook zoetwatervis is steeds
een gewild artikel geweest: de
naam Aalmarkt herinnert daar
nog aan.
Riviervis
Van oudsher is in de Oude Rijn
gevist. Zeker toen dit nog een gro
te rivier was die in de Noordzee
uitmondde, zullen er heel wat
zalmen en elften uit zijn gehaald.
De grote rivieren behoorden tot
het domein van de landsheren,
oorspronkelijk de keizer, maar in
Holland al snel de Hollandse
graaf. Die stond toe dat iedereen
met een hengel uit het water haal
de wat hij kon. Voor het vissen
met netten en ander tuig«golden
echter andere regels. Het op grote
schaal uit het water halen van
soms zeer dure vis gaat vaak zo
gemakkelijk, dat de eigenaar van
het visrecht al snel een begerig
oog op de vangst laat vallen en
dan zijn aandeel eist. Na verloop
van tijd wordt dat aandeel omge
zet in geld en tenslotte wordt dat
een systeem van verpachtingen.
Zo werd al in de Middeleeuwen
de Oude Rijn in een aantal stuk
ken verdeeld die werden ver
pacht aan vissers. Al in een heel
vroeg stadium heeft de graaf de
visrechten in de Oude Rijn ca
deau gedaan aan de burggraaf
van Leiden. Wanneer dat precies
is geweest, laat zich maar slecht
vaststellen. Zo verpachtte graaf
Aelbrecht in 1397 aan de Leidse
ridder Floris van Alkemade de
visserij in de vroonwateren, de
grote meren ten noordoosten van
de stad tussen Leiden en Haar
lem, en de visserij in de Rijn bij
Alphen. Toen in 1433 graaf Phi
lips (de Goede) de visserij in de
vroonwateren aan de stad Leiden
schonk zodra de pachttermijn
van de kinderen van Floris van
Alkemade zou eindigen, werd
echter niet meer gerept over de
visserij in de Rijn bij Alphen.
De burggraaf verpachtte zijn vis-
Studentencongres
over energie
LEIDEN - De Europese studenten
vereniging AEGEE (Association
des Etats Ge2néraux des Etudiants
de l'Europe) organiseert op 25 april
in Leiden een congres over 'Energy
and Europe'. Tijdens dit congres zal
de actuele energieproblematiek
worden besproken.
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- De gröote draaibrug lag om.
Eene vrouw, blijkbaar meer
nieuwsgierig hoe het schip de
reis zonder onheilen kon vervol
gen dan zijzelve, bleef omkijken,
naderde de Gouwe, plofte onver
hoeds in het water, tolde als een
razende om, werd met veel moei
te er uit gehaald en bracht door
dit ongeval eene menigte
nieuwsgierigen bijeen. Dit dra
ma werd in weinige oogenblik-
ken afgespeeld aan de Wad-
dingsveensche Brug. Over de
moraal van dit waterballet was
ieder het eens.
- Een oude bedelaar, Puccia-
relli genaamd, is Donderdag te
Parijs uit een dakvenster ge
sprongen, om zich van het leven
te benemen. Een commissaris
van politie, die daarop in de wo
ning een onderzoek instelde,
vond in een oude kast de som
van 80.000 fr. aan geld en geld
waardige papieren.
Te San Francisco is de tij
ding ontvangen, dat in de
laatste dagen van het Chi-
neesche jaar in de provincie
Kuang-Tung 300 zeerovers en
bandieten werden onthoofd.
Vijfentwintig jaar geleden:
- Langegracht: Demping dit
jaar voltooid. De demping van
de Langegracht wordt nog dit
jaar voltooid. Het klaarmaken
van deze gracht zal begin april
worden aanbesteed. De voorzit
ter van de afdeling Leiden van
de N.R.K.M. de heer J.C.J. Lam-
bermont, lid van de Leidse raad,
deelde dit gisteravond op de
jaarvergadering van de afde
ling mee.
- Bach wordt niet zalig ver
klaard. Het Vaticaanse week
blad l'Osservatore della Dome-
nica heeft op vragen van drie le
zers geantwoord, dat de compo
nist Johann Sebastiaan Bach
niet zalig verklaard kan wor
den, omdat hij protestant was.
LEIDEN/DEN HAAG - Het
maken van een natuurfilm is geen
sinecure. Ruim 200 dagen in weer
en wind, bij storm en regen en bij
nacht en ontij hebben de filmers
Jan van den Ende en Monique van
den Broek in de duinen
rondgesjouwd om uiteindelijk tot
een film van een half uur te komen.
Het nieuwste produkt van het
tweetal, de voorlichtingsfilm
'Duinbehoud', is gemaakt in
opdracht van de Stichting
Duinbehoud en gaat deze week in
première.
Duinbehoud maakt film over duinlandschap
Van onze redacteur
Monica Wesseling
De film maakt duidelijk dat er twee
kanten zitten aan de duinen. Aan de
ene kant is er nog steeds heel veel
moois en waardevols op natuurge
bied te vinden. Verschillende plan-
tesoorten - zoals de kruisbladgenti-
aan - en dieren - zoals de eidereend
en de boomkikker - komen wel in
de Nederlandse duinen maar bijna
nergens anders in Europa voor. De
duinenrij is een waardevol natuur
gebied. In tegenstelling tot de Velu-
we, waar de meeste bossen zijn aan
gelegd. zijn de duinen nog echt 'ori
gineel' en juist dat maakt ze waarde
vol.
"Dat gebied wordt echter ook be
dreigd", zegt Jaco Boer van de
Stichting Duinbehoud. "Bepaalde
vormen van recreatie brengen scha
de toe aan de natuur. Waterwinning
leidt onder meer tot verdroging van
het terrein en de steeds verder op
rukkende bebouwing verstoort de
beesten".
Rijn in handen van derden, in de
door de stad Leiden gegraven
grachten, singels, trekvaarten en
molensloten bezat de stad zelf alle
rechten. Het water in de grachten
was doorgaans zo, vies, dat er niet
commercieel in te vissen was.
Wanneer een hengelaar behoefte
had om zijn lijntje uit te werpen,
mocht hij zijn gang gaan.
De singels waren echter wel a
trekkelijk voor bevissing op gro
tere schaal en dus werden deze
verpacht. In de drie jaar tussen
1802 en 1805 bij voorbeeld.moch
ten de pachters met werpnetten,
schakels, fuiken, puiken en dob
bers vissen en werd dit nadrukke
lijk aan ieder ander verboden,
speciaal aan molenaars en 1
kers, die met een dubbele boete
werden bedreigd. De verpachting
van 1838 bijvoorbeeld leverde
Leiden 284 hulden op.
In de loop der tijd werd het met
netten bevissen van de stadssin
gels steeds minder aantrekkelijk
en in onze tijd wordt er nog
slechts gehengeld, iets dat blijk
baar altijd heeft gemogen.
Vroonwateren
Heel veel mensen beseffen het
niet dat ze op de een of andere wijze
meewerken aan de vernieling van
het duin. Een wandelaar met een
hond staat er niet bij stil dat de hond
de schuld ervan is dat een hele troep
wulpen wegvliegt om wellicht nooit
meer terug te komen. Ook de niets
vermoedende burger die de kraan
laat lopen terwijl hij zijn tanden
poetst, realiseert zich waarschijn
lijk niet dat de produktie van dat
water het nodige vergt van de dui-
De film is een middel om de voor
lichting door de stichting Duinbe
houd te verbeteren. Elke vereni
ging, school, instelling of andere be
langstellende kan film en voorlich
ter de komende maanden huren.
Geld zoeken
Aan het filmisch portret van de dui
nen is in totaal ruim vier jaar ge
werkt. De eerste twee jaar zijn be
steed aan het zoeken naar de beno
digde 200.000 gulden. Uiteindelijk
wist de Rijksvoorlichtingsdienst op
verschillende plaatsen dit geld los
te peuteren. In de twee voorberei
dende jaren moesten de twee fil
mers ook eindeloos overleggen met
de tientallen verschillende instan
ties die een groot of klein stukje
duin beheren. Nederland is het land
van regels en voorschriften en dat
geldt ook voor het betreden van de
duinen. Zomaar even van een paad
je afgaan omdat elders een leuker
plantje staat is niet zo maar toege
staan, ook niet voor filmers.
In 1988 konden Van den Ende
(geen familie van Joop) en Van den
Broek uiteindelijk het duin in gaan
voor de eerste opnamen. Overigens
De twee filmers (Van den Broek rechts en Van den Ende Links) en Jaco Boer van Duinbehoud in het onderwerp
van de film, de duinen. "Anderen moeten ook weten hoeveel moois hier nog is".(foto Hielco Kuipers)
hebben beiden al naam gemaakt op
het gebied van natuurfilms. Dat
neemt niet weg dat het maken van
een natuurfilm een moeilijke klus is
en blijft.
Juist omdat het tweetal een volle
dig beeld van de duinen wilden ge
ven kwamen ze voor heel wat pro
blemen te staan. Achteraf kunnen
ze er smakelijk om lachen. Van den
Ende: "In de duinen komen nogal
wat vossen voor. Wij dus op een dag
in een schuilhutje gaan zitten met
de camera zo ingesteld dat elke vos
die zich op 25 meter van de hut be
vond, mooi op de film kwam. Wach
ten en wachten en ja hoor, daar
hoorden we iets. Blijkt het een vos
te zijn die de hut wel interessant
vond en deze dus van heel dicht bij
wilde bekijken. Minutenlang kon
den we de vos bij wijze van spreken
aanraken. Voor de film hadden we
er niets aan want het beest bevond
zich binnen die straal van 25 meter.
Dan zitje wel verwensingen te pre
velen".
Planten lijken makkelijk te fil
men: zo'n kruidje of ander stukje
groen loopt immers niet weg. Dat
blijkt echter duidelijk een denk
beeld van een leek te zijn. Om een
plantje mooi te kunnen filmen moe
ten er niet teveel verstorende gras
jes in de buurt staan. Wegplukken
van het gras lijkt een oplossing
maar is het niet. Van den Broek:
"Mensen zien in hun onderbewuste
dat er geplukt is en daarmee daalt
de waardering voor de film". Van
den Ende voegt daar grappend aan
toe: "We hadden een mooi exem
plaar gevonden, hebben we nog vier
uur op onze buik liggen wachten
voor er een hommel langskwamen.
We wilden ze zo graag samen op de
film....".
Verdrinken
Ook voor dit tweetal is de storm van
januari vorig jaar een gebeurtenis
die niet licht vergeten wordt. "We
vonden dat storm en duinafslag ook
op de film hoorde, dus wij naar
Schiermonnikoog. Met windkracht
twaalf en dertig kilo filmspullen op
je rug, loopt niet echt makkelijk. Na
de nodige kilometers vonden we
een mooie filmplek, maar om pal in
de wind het statief in elkaar te prut
sen, de camera erop te monteren en
wat plaatjes te schieten is vers twee.
Dat heeft de nodige hoofdbrekens
gekost".
De avonturen op Schiermonnik
oog vallen echter in het niet bij die
op Texel waar de filmers de dag er
op naar toe trokken. Ze wilden de
duinafslag op de gevoelige plaat
vastleggen. Nou, duinafslag was er
voldoende. Na opnieuw de nodige
kilometers zwaar bepakt en tegen
de wind in te hebben afgelegd kwa
men ze, zoals Van den Ende het uit
drukt, opeens aan het eind van het
eiland. Was het eiland op die plaats
vroeger geleidelijk in zee overge
gaan, nu markeferde een steile zand-
wand van vier meter hoog het eind
van het eiland. De filmers, niet voor
een kleintje, vervaard, klauterden
met veel, heel veel moeite naar be
neden om de wand met een bepaal
de lichtinval en van een bepaalde af
stand (filmers zijn pietlutten) te
kunnen filmen. Dat werd ze bijna
fataal. De vloed kwam razendsnel
opzetten en dan valt het nemen van
een vier meter hoge wand beslist
niet mee. Een ongekend huzaren
stukje uit lijfsbehoud.
Het tweetal bereidt inmiddels al
weer een volgende natuurfilm voor.
Gevraagd naar hun motivatie om
dit uiterst inspannende werk te blij
ven doen, zijn beiden zeer resoluut:
"De natuur is zo verrekte mooi,
maar heel veel mensen weten dat
niet. Film is een prima medium om
dat te laten zien. Door onze films
kunnen veel mensen leren genieten
van wat ze zien in de duinen en de
natuur en kunnen we anderen laten
meegenieten van iets dat wij allang
hebben ontdekt. Dat is prima".
De film is zaterdag 23 en zondag
24 maart gratis te zien in het Muse-
on in Den Haag. Op zaterdag zijn er
doorlopend voorstellingen tussen
12 en 17 uur, zondag tussen 11 en 17
De Haagweg met rechts het Galgewater; in de verte de wieken van de zaagmolens De Eendracht en D' Hees
terboom. «Foto Gemeentearchief Leiden, circa 1904).
recht in de Oude Rijn tussen
Zwammerdam en Katwijk in
blokken, maar over de feitelijke
vissers is vrijwel niets bekend.
Het recht bleef in de burggrafelij-
ke familie tot 1659, toen de Staten
van Holland mr. Gerard van
Hoogeveen er mee beleenden.
Zijn nakomelingen, behorend tot
een van de belangrijkste families
van Leiden, bezaten het tot 1807,
toen Jan Bronsgeest Cornelis-
zoon een deel ervan kocht. Dit
deel was het traject tussen het
Haagse Schouw en de Bostelbrug
binnen Leiden. Dat dit niet bij de
stadssingels eindigde, maar door
liep tot in de stad, wijst op een
overoude situatie: tot 1611 vorm
de de Bostelbrug de grens van de
stedelijke bebouwing. Brons
geest verkocht zijn recht in 1829
aan S.A. Meerburg en in 1844 ging
het over op zijn zoon J.H. Meer
burg. In 1856 nam Derks Noord
man niet alleen het houtzaagbe-
drijf van Meerburg over, maar
ook diens "uitsluitend recht van
visserij in den Rhijn met al
zoodanige rechten en gerechtig
heden als aan den eigendom van
hetzelve vischwater verbonden
zijn".
Zaagmolen d' Heesterboom
De firma Noordman is ook thans
nog eigenaar van molen d' Hees
terboom aan de Haagweg. Op dit
prima op de westenwind gelegen
terrein aan het Galgewater staat
al eeuwenlang een houtzaagbe-
drijf. Om slechts een voorbeeldje
te noemen: het Hoogheemraad
schap van Rijnland verleende op
10 februari 1663 vergunning aan
Jan van Ackeren, meester-tim-
merman (en belangrijk aannemer
van grote werken) te Leiden, om
zijn zaagmolen die stond aan de
zuidkant van de Haagweg bij de
Boshuizersluis te verplaatsen
naar de andere kant van de weg.
Hij kwam dus te staan tussen de
Haagweg en het Galgewater, een
veel gemakkelijker plaats voor
een zaagmolen in verband met
het transport van boomstammen.
Ook verleende Rijnland toestem
ming om de molen over de Haag
weg te verkruien, dus waarschijn
lijk op rollen te transporteren. Bo
vendien mocht hij in het Galge
water een soort haventje afschie
ten om daarin zijn balken en
boomstammen te bewaren.
Op het terrein van de opvolgers
van Van Ackeren kwamen en gin
gen molens: zo stonden er begin
vorige eeuw nog drie: de Een
dracht, de Jonge Pauline en de in
1804 door Johannes van Hees ge
bouwde d' Heesterboom.
Stadssingels
Was dus het visrecht in de Oude
Hiernaast bezat Leiden nog de
visrechten in de grote meren ten
noordoosten van de stad. Deze zo
genaamde vroonvisserij bracht
heel wat geld in het laadje, maar
baarde ook heel wat zorgen. In de
loop der eeuwen ging Leiden zich
ook eigenaar van de grond voe
len, zodat het bij droogmaking
van gedeelten vroonwater eisen
kon stellen (en geld vragen). Dit
leidde bij de droogmaking van
het Haarlemmermeer tot een pro
ces tegen de Staat, dat pas eindig
de bij uitspraak van de Hoge
Raad in 1859. Het zou niet het
laatste proces of althans geschil
zijn: nog in de jaren dertig werd
het visrecht van Leiden in de Zijl
en Haarlemmertrekvaart betwist.
Maar steeds wist Leiden zijn rech
ten hard te maken, en daarom ook
kon het de visserij blijven ver
pachten, zoals op 20 november
1925 de Haarlemmertrekvaart
van de Maresingel tot de water
molen van de Hoogeveense pol
der onder Noord wij kerhout aan
de Hengelaarsbond voor Leiden
en omstreken. Hoeveel mensen
nu ook nog genoegen beleven aan
het verschalken van een visje, het
commerciële belang van de vis
wateren van de gemeente Leiden
is alleen maar achteruitgegaan en
thans te verwaarlozen. De vis
wordt nu dus niet meer zo duur
betaald.
P.J.M. DE BAAR
