IJsland erkent als eerste vrij Litouwen Bosnië moet Joegoslavisch evenwicht bewaren VS: rekening houden met uitslag referendum Nederlandse artsen voor hulp naar Peril Chinese dissidenten veroordeeld tot gevangenisstraf Kroongetuige proces Winnie Mandela mogelijk ontvoerd Nieuwe ramp dreigt voor bevolking van Somalia DINSDAG 12 FEBRUARI 1991 BUITENLAND"?"- 7 PAGINA 7 REYKJAVIK/WASHINGTON (Rtr/AFP/DPA/AP) - Het parlement van IJsland heeft Li touwen gisteren als eerste land in de wereld erkend als zelfstandige staat en de IJslandse regering opgedragen zo spoedig mogelijk diplomatieke betrekkingen aan te knopen. IJs land heeft de annexatie van de Oostzee-staten Estland. Letland en Litouwen door de Sov jetunie nooit erkend. Ruim negentig procent van de Litouwse bevolking sprak zich zon dag in een referendum uil voor onafhankelijkheid. De minister van buitenlandse zaken van IJsland, Jon Baldvin Hannibal- sson, zei na de stemming in het par lement te hopen dat de andere Scandinavische landen en de NAVO-partners het voorbeeld van Reykjavik zullen volgen. De Verenigde Staten hopen dat Moskou rekening houdt met de uit slag van het referendum in Litou wen en deze meeneemt in de onder handelingen over onafhankelijk heid met de Baltische republiek. Dat heeft Witte Huis-woordvoerder Dubbele winst Een PTT-beambte uit Wellington heeft twee weken achtereen een groot bedrag gewonnen in de Nieuwzeelandse staatsloterij. Na vorige week reeds met drie collega's een hoofdprijs van zo'n 1,3 miljoen gulden te hebben gewonnen, was zijn lotnummer deze week goed voor een bedrag van ruim 250.000 gulden. Dit keer hoeft hij zijn prijs slechts met één ander te delen. (AP) Recordbuit Terwijl hun medeburgers uitbun dig carnaval vierden beroofde een bende van twintig Brazilianen in de nacht van zondag op maandag een filiaal van de Braziliaanse Bajik in Belem. De buit bedroeg bijna 20 miljoen gulden, een record in de ge schiedenis van de criminaliteit in Brazilië. (AFP) Oppasser gedood Een oppasser van een dierentuin in het Italiaanse Reggio Emilia is gis teren door een luipaard aangevallen terwijl hij het dier te eten gaf. De man is aan de verwondingen bezwe ken. Het luipaard wist na de aanval uit zijn kooi te ontsnappen en werd door de politie neergeschoten, maar niet gedood. Na anderhalf uur wist men het dier weer terug in zijn hok te drijven. (AP) Nieuwe regering Het Servische parlement heeft gis teren een nieuwe regering gekozen. De regering van de grootste Joego slavische deelrepubliek is geheel samengesteld uit leden van de Ser vische Socialistische Partij (de ex- communisten). Deze partij won twee maanden geleden de verkie zingen. Onder protest van de oppo sitie die een geheime stemming ver langde, werden gisteren negentien van de twintig ministers en vier vice-presidenten gekozen bij han dopsteking. (AFP) Steun voor Haïti Haiti krijgt dit jaar van de Verenig de Staten ongeveer 135 miljoen gul den als steun bij de overgang naar een democratie. Dat is gisteren in een verklaring van de Amerikaanse regering in Washington bekend ge maakt. De voornaamste doelstellin gen van de hulp zijn het versterken van de democratische ontwikkelin gen en het op poten zetten van een privè-sector. (AFP) Verkiezingen Voor het eerst na 32 jaar zullen op 12 mei in Nepal verkiezingen worden gehouden waaraan meer partijen mogen meedoen. Stemgerechtigd zijn 10,7 miljoen van de 19 miljoen Nepalezen. De verkiezingen vinden plaats onder de nieuwe grondwet die de voorlopige regering heeft op gesteld en verleden jaar november van kracht is geworden. (Rtr) Cubaanse belangen Zwitserland behartigt vanaf 1 april de Cubaanse diplomatieke belan gen in de VS. De Zwitsers nemen het over van de Tsjechen, die sinds 1977 namens Cuba optraden in Was hington. Vorig najaar liet Praag ech ter weten dat aan die relatie in maart een eind wordt gemaakt. Sinds de diplomatieke betrekkin gen tussen Cuba en de VS in 1961 verbroken werden, heeft Zwi.ser iand de Amerikaanse belangen in Havana behartigd. (AP) Bootvluchtelingen De marine van Malaysia heeft giste ren een eiland met Vietnamese bootvluchtelingen in de Zuidchinc- se Zee van de buitenwereld afgeslo ten. Dat gebeurde na een opstand van de Vietnamezen tegen de ge dwongen repatriëring van enkelen van hen. Volgens de autoriteiten in Kuala Lumpur zouden 30 Vietna mese vluchtelingen naar Hanoi worden teruggestuurd. (DPA) Spionnen In Jordanië zijn twee mannen, die ter dood waren veroordeeld wegens spionage voor Israël, geëxecuteerd. Volgens het Jordaanse persbureau Petra ging het om een piloot en een burger die door een militaire recht bank schuldig waren bevonden aan spionage voor de Israëlische vijand. (AP) Marlin Fitzwater gisteren ver klaard. "Wij hopen dat de uitslag van het referendum een rol speelt in de onderhandelingen tussen Mos kou en Vilnius die door de Sovjet- autoriteiten zijn aangekondigd", zo liet Fitzwater weten. Sovjet-presi maatschap van de Verenigde Naties van de Baltische republiek. Internationale waarnemers uit Zweden, Polen, Belgie en Tsjechos- lowakije beoordeelden gisteren het referndum als democratisch en pre- de wijze waarop de Litouws dent Gorbatsjov verklaarde vorige autoriteiten de volksraadpleging week de volksraadpleging in Litou wen ongrondwettig. Estland en Let land hebben eveneens aangekon digd referenda te organiseren waar in de bevolking zich kan uitspreken over onafhankelijkheid van Mos kou. Fitzwater oordeelde dat hadden georganiseerd. Amerikaanse Congresleden die een bezoek brengen aan de Balti sche republieken hebben gisteren gezegd dat de Verenigde Staten waarschijnlijk politieke of econo mische sancties zullen treffen tegen de Sovjetunie als de mensenrech- mocratisch gehouden referendum ten in Estland, Letland en Litouwe i internationaal erkend middel om de wil van het volk te peilen. "Het Litouwse volk heeft derhalve het recht zich door middel van een referendum uit te spreken". blijvend worden geschonden. Als de toestand in de drie Balti sche republieken niet verbetert zal daarop een "negatieve respons van het Congres en de regering" volgen aan het adres van Moskou, aldus het Republikeinse Congreslid Steny Hoyer. Hoyer is voorzitter van de Amerikaanse Commissie voor Vei- de ligheid en Samenwerking in Euro- leidt een delegatie van dertien voor een bezoek aan Mos- Betrekkingen Het Litouwse parlement heeft uitslag van het referendum de onaf hankelijke status van het land in de Congresleden grondwet opgenomen. Met slechts Estland, Letland, Litouw één stem tegen nam het parlement kou. het wetsvoorstel aan waarin is vast gelegd dat Litouwen een onafhan kelijke en democratische republiek zal zijn. "In de toekomst kan geen enkele leugen, partij, militair, presi dent en tsaar meer voorbijgaan aan de wil van Litouwse volk", zo be commentarieerde president Lands- bergis de uitslag van het referen dum. "Litouwen heeft zich ha de onafhankelijkheidsverklaring van 11 maart 1990 nog een keer afge scheiden". Het Litouwse parlement ver klaarde tevens dat het land met alle landen diplomatieke betrekkingen wil aangaan. Voorts streefde een ruime meerderheid naar een lid- GENÈVE/LIMA (Rtr/AFP/DPA/U- in huizen zonder stromend wateren PI/AP) - Nederlandse specialisten zeventig procent heeft geen riole- i de hulporganisatie Artsen Zon- ring of waterafvoersysteem. Chole- der Grenzen vertrekken vandaag naar Peru om de deze maand uitge broken cholera-epidemie te bestrij den. De Nederlanse specialisten zullen worden vergezeld van Belgi sche en Franse collega's. Dit heeft een woordvoerder van de organisa tie gisteren in Genève gezegd. Het team van Artsen Zonder Grenzen zal medische hulp ver strekken en helpen bij het opzetten van drinkwatervoorraden in de krottenwijken rond de hoofdstad Lima en rond andere steden. De We reld Gezondheidsorganisatie (WHO) deelt de zorg van Artsen Zonder Grenzen, zij verklaarde gis- van de cholera-epidemie over ande re landen in Latijns-Amerika. "Dit is een zeer ernstige gebeuren" al dus Jack Woodall, arts en onderzoe ker bij de WHO, tijdens een pers conferentie. "Er is nu geen reden waarom de ziekte zich niet zou ver spreiden over grote delen van La tijns-Amerika. De Peruaanse minister van ge zondheid. Alberto Galloso. is min der bezorgd. Gisteren verklaarde hij dat de epidemie onder controle was gebracht met internationale hulp en door een preventieve sani taire campagne van de regering Lima, i Callao land gelegen vissershaven Chimbo- vordt veroorzaakt door bacteriën in voedsel en water en kan na drie tot vier uur ernstig vochtverlies de dood tot gevolg kan hebben. Volgens Artsen Zonder Grenzen is de epidemie in Reru tot nu toe be perkt gebleven tot de kust waar af valwater uit Peruaanse steden rechtstreeks in de Stille Oceaan wordt geloosd. Pogingen de ziekte te bestrijden worden bemoeilijkt door de problemen bij de distribu tie van water en de voortdurende aanslagen van de guerrilla-bewe ging Lichtend Pad Tot nu toe zijn ongeveer 5000 be- •erspreidlng smettingsgevallen van de ziekte ge rapporteerd sinds de cholera begin deze maand uitbrak. Meer dan 100.000 mensen lopen kans te wor den besmet, volgens Artsen Zonder Grenzen. Het aantal slachtoffers van de epidemie is al gestegen tot boven de zestig. Palestijnen slechts beperkt toegelaten JERUZALEM (IPS) - Slechts 1500 Palestijnen hebben zondag toe- de nabij gelegen havenstad stemming gekregen om in Israel te i de in het noorden van het gaan werken, zo hebben bronnen uit de bezette gebieden gisteren ge- Volgens de minister zal de epide- meld. Volgens Israëlische autoritei- binnen twaalf weken volledig verdwenen zijn. De slechte sanitaire voorzienin gen in een groot deel van het land zijn volgens Galloso de oorzaak van het ontstaan van de epidemie. Veef- tig procent van de bevolking woont PEKING (AP) - In China zijn vandaag twee dissidente intellec tuelen veroordeeld tot dertien jaar gevangenisstraf vanwege hun aandeel in de democratise ringsbeweging van 1989. Een der de intellectueel kreeg zes jaar ge vangenisstraf en een vierde werd schuldig bevonden zonder straf oplegging, volgens het staatsper- bureau Xinhua omdat hij zichzelf De vier waren allen aange klaagd wegens gezagsonder mijning. De beiden tot dertien jaar veroordeelde Wang Juntao en Chen Ziming werden boven dien schuldig bevonden aan het maken van contrarevolutionaire propaganda en aan opruiing. De 38-jarige Chen was donderdag in hongerstaking gegaan, in een vergeefse poging uitstel van het proces af te dwingen, zodat zijn advocaat meer voorbereidings tijd zou hebben. Chen verklaarde gisteren tegenover de rechtbank dat de beschuldiging van oprui ing 'onrechtvaardig en onjuist' was, zo maakten zegslieden be kend. Chens moeder en zuster kregen toestemming van de autoriteiten om de rechtszitting bij te wonen; zij mochten echter niet met hem praten. Om die reden is het niet duidelijk of Chen nog altijd in hongerstaking is. DEAUVILLE, FRANKRIJK Met de oren en het lijf goed ingepakt tegen de kou zoekt deze Franse cocker spa niel naar een geschikt paaitjeop het besneeuwde strand van Deauville, aan de Franse kust. (toto afpi JOHANNESBURG (GPD) - Het proces tegen Winnie Mandela, de vrouw van ANC-leider Nelson Man dela, is op zijn derde dag opnieuw uitgesteld; dit keer wegens de mo gelijke ontvoering van een kroonge tuige. Mandela en drie medeverdachten staan terecht wegens ontvoering en mishandeling van vier jonge man nen. Officier van justitie Swanepoel zorgde gisteren in het gerechtshof in Johannesburg voor opschudding door uitstel te vragen, omdat één kroongetuige. Gabriel Mekgwe, zondag zou zijn ontvoerd. Mekgwe was een van de vier jongemannen die in december 1988 door leden van Winnie Mandela's lijfwacht zijn ontvoerd en mishandeld. Swanepoel zei niet te weten wie Mekgwe heeft ontvoerd, maar vreesde voor de voortgang van het proces. "Ik kan van de andere getui gen niet verwachten dat ze verschij nen als hun levens gevaar lopen", zo zei hij. De politie is een groot scheepse opsporingsactie naar Mekgwe begonnen. Mandela en haar medeverdachten ontkenden gisteren schuldig te zijn aan het hen ten laste gelegde. Volgens haar ver klaring was zij op het ogenblik van de ontvoering niet in Soweto. Even min had zij deelgenomen aan de mishandeling, aldus de door haar advocaat voorgelezen verklaring. Officier Swanepoel onthulde gis teren voorts dat hij overweegt getui gen te horen in andere ontvoerings zaken waarbij mevrouw Mandela betrokken zou zijn, maar niet voor is aangeklaagd. zijn alleen al vanuit de Gaza- strook 6000 Palestijnse werknemers Israel binnengelaten. Een Franse televisieploeg zegt dat gisteren geen Palestijnen vanuit de westelijke Jordaanoever werden toegelaten tot Jeruzalem, ook niet als zij papieren konden tonen die bewezen dat zij werk hadden in de stad. Israëlische autoriteiten maak ten het afgelopen weekeinde be kend dat Palestijnse arbeiders in de bezette gebieden weer gefaseerd toegang zouden krijgen tot Israel. Registratie kiezers binnenland Suriname PARAMARIBO (ANP) - De regi- stratie van kiezers in het Surinaam se binnenland is gisteren begonnen. Kiesgerechtigden in het zogenoem de oorlogsgebied kunnen nagaan of hun namen op de kiezerslijsten voorkomen. Ze worden hiertoe in de gelegenheid gesteld door ambte naren van het Centraal Bureau voor Burgerzaken (CBB). Dit bureau co- ordineert tot 15 maart de registratie van kiezers. Het CBB heeft in het 'oorlogsge bied'. dat het oosten, zuiden en een deel van het westen omvat, ver schillende registratiekantoren mge- richt. Rebbeln-eleider Ronnie Bruns- wijk heeft gezegd alle medewerking te zullen verlenen aan de registratie. NAIROBI (GPD/AP) Westerse hulpverleners in Somalia waarschu wen dat de hoofdstad Muqdisho wordt bedreigd door een nieuwe ramp omdat de voorraden water, voedsel en brandstof snel verminderen en internationale hulp uitblijft. Italië de voormalige kolonisator van het zuidelijk deel van Somalia heeft gisteren aangekondigd voor miljoe nen guldens aan voedsel en medicijnen te willen sturen. De Italiaanse regering wil daarvoor een militair vliegtuig inzetten. Een groot aantal kinderen in Muqdisho is reeds ondervoed terwijl de kans op het uitbreken van epidemieen groot is. Ondanks herhaalde op roepen van de nieuwe Somalische regering en de hulporganisaties SOS en Artsen zonder Grenzen om hulpgoederen naar Somalia te stu ren, heeft het land tot op heden weinig steun ontvangen. Een van de weinige zendingen medicamenten arriveerde gistermor gen in Muqdisho vanuit de Verenigde Arabische Emiraten. Muqdisho is al enige dagen betrekkelijk rustig, maar een groot aantal inwoners loopt nog steeds met machinegeweren rond ^n er wordt ook nog steeds op grote schaal geplunderd in de stad. SARAJEVO "Aanvankelijk had ik het gevoel dat iedereen voor een geïntegreerd Joegoslavië was. Maar na de discussies van de afgelopen weken ben ik er niet meer zeker van of de wil daartoe wel écht bestaat. Ik begrijp niet wat ze willen". President Alija Izetbegovic van de Joegoslavische republiek Bosnie- Hercegovina is vermoeid. Na weken onderhandelingen over de toekomst van Joegoslavië heeft zijn aanvankelijke optimisme hem verlaten. De moslem Izetbegovic moet de eenheid zien te bewaren in de meest gemengde re publiek in Joegoslavië. Met een bevolking van ruim 40 procent moslems, zo'n 35 pro cent Serviërs en rond de 20 procent Kroaten is Bosnie-Hercegovina een Joego slavië in het klein. Met alle problemen die daarbij horen. Izetbegovic is de eerste niet-communis- tische president van Bosnië. Hij is een reli gieus man die onder eet communistisch bewind in Joegoslavië voor zijn overtui ging heeft moeten boeten. Twee maal ver dween hij in de gevangenis vanwege zijn activiteiten als moslem. Maar Izetbegovic is beslist geen fanaticus. Integendeel, de 65-jarige jurist staat bekend als een man die streeft naar compromissen tussen is lam en moderne westerse opvattingen. Hij wordt door sommigen zelfs gezien als de meest diplomatieke Bosnische politicus. Dat hij de hoogste politieke functie in de republiek bekleedt, is dan ook geen won der. In tegenstelling tot Joegoslavië zelf, dat aan de groeiende tegenstellingen tussen de Serviërs en de Kroaten ten onder dreigt te gaan, weet Bosnië-Hercegovina nog steeds de eenheid te bewaren. Maar het is een wankel evenwicht, dat door het opko mende nationalisme in de buurrepublie- ken Servië en Kroatië in de afgelopen maanden zwaar onder druk is komen te staan. Na de verkiezingen van afgelopen novem ber hebben de drie winnende nationale partijen, de Servische, de Kroatische en de moslempartij, een compromis uitgewerkt. Daarbij zijn alle functies in de regering en de leidende functies in de belangrijkste overheidsdiensten verdeeld naar de sterk te van de partijen, die overigens aardig overeenkomt met de omvang van de be volkingsgroepen. Dat compromis mag, zo waarschuwt partijleider Radovan Karadzic van de Ser vische Democratische Partij, geen coalitie worden genoemd. Het is een overeen komst, bedoeld om de stabiliteit in de re publiek te garandenen. Dat geeft ook pre cies de wankele situatie weer: in een coali tie streef je naar eenstemmigheid, een overeenskomst is veel vrijblijvender en kan makkelijk worden gebroken. Karadzic is tevreden over de samenwer king. Er is maar éen groot meningsver schil, zo zegt hij: de toekomstige vorm van Joegoslavië. Glimlachend geeft hij toe dat dat dan ook meteen het meningsverschil is dat het voortbestaan van heel Joegoslavië op het spel zet. De Servische partij staat, in tegenstel ling tot de andere twee regeringspartijen in Bosnië, op dezelfde lijn als de Servische regering in Belgrado. Net als de Servische president Milosevic verzet Karadzic zich tegen het onafhankelijkheidsstreven van de republieken Slovenie en vooral Kroa tië. Joegoslavië moet volgens hem een fe deratie blijven. Anders zullen de Serviërs grenscorrecties met Kroatië eisen, ten ein de de Servische minderheid in dig repu bliek terug naar Servië te brengen. De moslems en de Kroaten in de republiek laat het feitelijk onverschillig wat voor staatsvorm Joegoslavië uiteindelijk krijgt. Voorlopig spreken ze zich uit voor een fe deratie. omdat dat de enige mogelijkheid is om de rust in Bosnië te garanderen. Hun voornaamste zorgen zijn dat een burger oorlog wordt voorkomen en Servie in de uiteindelijke staatsvorm geen overwicht over de overige republieken krijgt. "We zijn voor een federatie", aldus Ejup Game, lid van de Presidentiele Raad. "Maar als Kroatië en Slovenie eruit stap pen, komt het voor ons beslist anders te liggen". Ganic, afkomstig uit een moslem gezin, hoort tot de zeven procent Bosniers die geen enkele voorkeur voor een van de drie bevolkingsgroepen uitspreekt. Hij noemt zich Joegoslaaf, een nationaliteit die alleen bewoners van Bosnie-Hercego vina kunnen opgeven. In de gevoelige verhoudingen van de re publiek is het geen wonder dat president Izetbegovic zich zeer voorzichtig uitlaat "Sommigen lijken weinig pogingen te doen om Joegoslavië bijeen te houden", zegt hij, "Het zou niet verstandig zijn na men te noemen en het is ook de schuld van beide kanten. Je zou denken dat in de poli tiek logica overheerst, maar het zijn de lei ders die de hoofdrol spelen. Het zijn per soonlijkheden. veel meer dan politieke ideeen die met elkaar botsen". Eén ding realiseren de Bosniers zich ter dege dat het hun republiek is die het voor naamste slachtoffer zal worden van het Servisch-Kroatische conflict. Zow.el in Servie als in Kroatië eisen nationalisten een deel van Bosnië op als Joegoslavië uit eenvalt. En het idee dat de republiek een speelbal van de Kroatische president Tud- jrnan en de Servische president Milosevic wordt, stuit de meeste Bosniers tegen de borst. De Bosnische Kroaten wijzen een herver deling van de republiek af. Volgens hen is het volslagen onmogelijk om Bosnië te verdelen, omdat de verschillende bevol kingsgroepen te zeer verdeeld over het he le grondgebied wonen. Voor de Serviërs is zo'n concept wel mogelijk. "Als Bosnië een zelfstandige republiek zou worden, zullen we daar niet mee akkoord gaan", al dus Karadzic, "Wij willen geen nationale minderheid worden, op geen enkele ma nier. In een federatie zijn grenswijzigingen onzin, maar als er een confederatie komt, zullen we die wel eisen. In zo'n geval horen Serviers in Servie thuis, want een confede ratie kan nooit gelijke rechten voor min derheden garanderen". Met zijn kwetsbare positie heeft Bosnië bij uitstek belang bij een Joegoslavisch compromis, en het is dan ook geen wonder dat juist uit deze republiek de belangrijk ste voorstellen voor zo n compromis ko men. Onlangs heeft president Izetbegovic voorgesteld om de onderhandelingen over de toekomst van het land te verplaatsen van Belgrado, dat niet alleen de hoofdstad van Joegoslavië maar ook van Servië is. naar het neutrale Sar^evo. Bosnië is ook de genius achter een com promisvoorstel voor een Joegoslavische federatie die voor alle purtijen aanvaard baar kan zijn. Kern van het compromis is een verdeling van de macht, die nu volle dig in Belgrado is geconcentreerd De ver schillende republieken zouden allen hun eigen federale instituties krijgen, waarbij eventueel zelfs de verschillende ministe ries over heel Joegoslavië worden ver deeld Bovendien zou het leger, nu een be langrijke politieke kracht in Joegoslavië, zich moeten terugtrekken in de kazernes en zich beperken tot de verdediging van het land. Maar Izetbegovic is er niet echt optimis tisch over dat de Bosnische ideeen een kans van slagen hebben "De presidenten van de overige republieken zeggen dat ze onze ideeen een zeer aanvaardbaar con cept vinden Maar in hun eltyk I OU tieke praktijk is duidelijk dat ze dl voor stellen niet accepteren. Iedereen geeft toe dat alleen een compromis ergens toe kan leiden, maar als het op concrete oplossin gen aankomt, is niemand tot zo'n compro mis bereid en houdt iedereen aan zijn ei gen ideeen vast".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 7