9Wel erg toevallig als juist ik
een Scud op mijn dak krijg9
De dinar is terug op de zwarte markt
'Thora levensweg'
iREPORTAGE
Conciliair proces dreigt
aan de top vast te lopen
LU1NÖUAG 12 f'J
EBKUARI 199
TEL AVIV - Op het toilet van
het El Al-vliegtuig staat dat
'luidruchtig doorspoelen
normaal is'. Het donderend
geraas doet vermoeden dat
alles wat in de wc-pot wordt
gegooid, direct met kracht
naar buiten wordt gezogen.
Ook eventuele explosieven
dus, die ruim tweehonderd
mensen het leven zouden
kunnen kosten. Het is maar
een suggestie. Wie dezer
dagen voor het eerst met El
Al het luchtruim kiest, zoekt
al snel overal iets achter. Zo
zijn op deze vlucht van
Schiphol naar Tel Aviv,
afgelopen zondag, alle stoelen
in het midden van een rij van
drie onbezet. Toeval?
De Israëlische luchtvaartmaat
schappij is al tientallen jaren uiterst
waakzaam tegen aanslagen op haar
vliegtuigen en passagiers en niets
wordt daarom aan het toeval over
gelaten. Het is zondagochtend acht
uur. Over drie uur vertrekt vlucht
LY 338 naar Tel Aviv. In de
doodstille, speciale vertrekruimte
van El Al leunen wat jonge mannen
met kleine schoudertassen tegen
muren en pilaren. Een andere tuurt
opvallend lang naar de monitor
waarop in zes woorden de vluchtge-
gevens staan. Vanonder de jas van
een man met een neutraal 'passa
giersgezicht' klinkt gekraak van
een portofoon. Hij begint alle prul
lenbakken uitgebreid te doorzoe
ken en laat vervolgens de zonwe
ring zakken zodat we niet meer zijn
te zien vanaf de weg en er niets door
het raam kan worden gegooid,
Uit de portofoon van een agent
komt de mededeling dat voor de
vertrekhal een auto hard komt aan
rijden met daarin 'vijf personen met
gescheurde kleren'. Binnen een mi
nuut staan zes agenten in kogelvrij
vest met de mitrailleurs in de aan
slag voor de ingang van onze vertre
kruimte.
Het is voor onze veiligheid, zeker,
maar het vervelende is wel dat je je
er juist onrustig door gaat voelen.
Het is allang een cliché, maar een
terrorist krijgt altijd een beetje zijn
zin. Is het niet met een aanslag, dan
is het altijd nog met het ontregelen
van een deel van het normale leven.
Het schijnt alle andere passagiers
niet te deren. Ervaren El Al-passa-
giers? Zij praten ogenschijnlijk ont
spannen over Scuds, over het ex
plosief 'Semtex' dat werd gebruikt
om een vliegtuig boven het Schotse
Lockerbie op te blazen, of over het
gasmasker dat ze straks in Israël
krijgen uitgereikt.
Verhoor
Een vliegtuig van El Al kom je niet
zomaar binnen. Daar moet je wel
iets voor doen. We krijgen eerst een
uitgebreid kruisverhoor aan een ta
feltje. Twee Israëlische dames vra
gen me waarom ik juist nu naar Is
raël wil, waarbij ze me aankijken
alsof ze elk gegeven antwoord in
twijfel trekken. Daar kan ik niet
goed tegen en ik krijg een rood
hoofd.
Vervolgens vuren ze in rap tempo
allerlei vragen op me af: "Waar hebt
u uw tas gepakt"? Thuis dus. "Waar
stond die taé vannacht"? In de
slaapkamer. „Is er nog iemand bij u
thuis geweest die iets in uw tas kan
hebben gestopt"? Nee. "Moet u iets
meenemen namens iemand an
ders"? Ja, een brief.
Maar ik word dringend verzocht
de brief niet uit de tas te halen. Over
de werking van de meegebrachte
computer willen ze alles weten,
maar ik mag niet aan de knopjes ko
men om het ding te demonstreren.
i Tel Aviv zoekt zijn spullen nadat een Scud-raket zijn huis heeft verwoest.
"Kent u mensen in Israël en mogen
we de telefoonnummers?", vragen
ze. En of ik begrijp waarom ik zo
word ondervraagd. Uiteraard. "We
zijn namelijk altijd bang voor een
bom, weet u". Dat weet ik, hoewel
El Al al ruim twintig jaar geen aan
slag op een vliegtuig te verduren
heeft gehad.
"Bent u bang om naar Israël te
gaan", vraagt een tweede dame
nogal nors. "Een beetje", antwoord
ik. "Waarom?", vraagt zij. "Ik lees
kranten", zeg ik en kennelijk is dat
een geslaagd antwoord. Zij gaan
overleggen. Er komt nog een twee
de ronde, met bijna dezelfde vragen
door een andere dame en dan ben ik
geslaagd voor het examen 'Passa
gier El Al'. Mijn gevoel daarover is
nogal dubbel. De bagage wordt niet
onderzocht, tenminste niet waar ik
bijsta. Na het inchecken vraagt de
douanebeambte of ik vrijwillig naar
Israël ga en hij schudt niet begrij
pend zijn hoofd na het bevestigende
antwoord.
Er volgt nog een uitgebreide
fouillering en als dank voor alle me
dewerking krijgen we vlak voor het
instappen allemaal een envelop met
een brief van El Al, waarin de maat
schappij verklaart trots te zijn ons te
kunnen vervoeren in de huidige
omstandigheden.
Afgesneden
Vanaf het uitbreken van de Golfoor
log vliegt geen maatschappij meer
op Israël. Maar El Al gaat, net als in
al die andere oorlogen in het Mid
den-Oosten, gewoon door. Het
móét, want als El Al stopt, komt er
een deuk in het zelfvertrouwen van
de bevolking en is Israël afgesne
den van de wereld. De maatschap
pij is een deel van de identiteit van
de joodse staat.
Ergens tussen deze
boord van vlucht LY 338 zitten vei
ligheidsagenten met in de handba
gage een Uzi-pistoolmitrailleur. De
piloten schijnen de instructie te
hebben onder geen enkele voor
waarde de deur van de cockpit te
openen, wat er ook in de passagiers
ruimte gebeurt.
De meeste passagiers in dit toe
stel zijn Israëliërs. Of mensen die
met Israëliërs zijn getrouwd en te
rug gaan naar huis. Zoals Monique
Buchbut-Van Baardewijk uit Rot
terdam, die na enkele Scud-aanval-
len Haifa ontvluchtte met haar vijf
maanden oude baby Lisa. "Ik moest
even tot rust komen, maar ga nu
weer terug. Met angst, dat wel, maar
ik woon daar nu eenmaal". Maar er
zijn ook Hollanders aan boord die
om andere reden in Israël willen
zijn.
Ook al is er een dag voor vertrek
opnieuw een aanval met een Scud-
raket op Israël gedaan, J.P. Gum-
bert uit Leiden is er niet van onder
de indruk. Hij is paleograaf en gaat
naar Jeruzalem om met een groep
internationale paleografen He
breeuwse middeleeuwse hand
schriften te bestuderen. "Ik ben uit
genodigd en dit is een uitgelezen
kans voor me om met vakgenoten te
kunnen werken, dus ik ga".
Maar waarom juist in deze tijd? Er
zijn toch wel vrolijker momenten te
bedenken om in Israël middeleeuw
se handschriften te bestuderen?
Gumbert: "Ik was er al vanaf begin
januari en ben op de veertiende
voor de zekerheid teruggegaan naar
Nederland. Ook al omdat de KLM
alle vluchten schrapte en dat maak
te me onzeker. Ik kreeg nu bericht
uit Jeruzalem dat het daar rustiger
was dan in Parijs. Ik verheug me erg
op dit werk. Heerlijk rustig werk
met een groep collega's die ik hoog
acht. Het moet toch wel erg toeval
lig zijn als juist ik een Scud op mijn
hoofd krijg".
Intussen wordt er in het vliegtuig
hevig geschoten op de videofilm.
Het gevecht is te horen via de tien
tallen koptelefoontjes om ons heen.
Gewend
Mik en Shira gaan rtaar Israël om er
zich voorgoed te vestigen. Zij is Is
raëlische, hoogzwanger, en ze wil
haar kind in haar land, bij haar fami
lie krijgen. Mik is Nederlander.
Angst voor wat er kan komen, heb
ben ze wel, maar de gevoelens ver
schillen sterk. Shira is een beetje ge
wend aan oorlogsdreiging. "Maar ik
weet niet hoe ik me zal houden on
der deze omstandigheden", zegt
Mik. "Misschien zal ik eerder ge
neigd zijn weer te vertrekken, maar
zonder haar en het kind zal ook ik
niet weggaan".
Dat ligt voor Hennie Martens uit
Groningen niet zo vast. Ze heeft een
Israëlische vriend, woont al ruim
driejaar bij hem in Netanya aan de
kust en keert na een korte adem
pauze in Nederland terug naar Is
raël. "Ik leef er nu eenmaal. Mijn
vriend komt zijn bed niet eens meer
voor uit voor het luchtalarm. Ja ik
ga terug en ik ben best bang. Maar
waar voor mij de limiet ligt, is me
onduidelijk. In principe kan ik zo
weer naar Holland als Saddam Hus
sein ook andere plaatsen begint te
beschieten. Maar dan laat ik mijn
vriend achter. Voor hem is er geen
keuze".
Jan van Soest uit Breda maakt
zich totaal geen zorgen. Hij gaat bij
na wekelijks op en neer voor zaken.
Meestal met de KLM, maar nu, door
de omstandigheden, met El Al.
"Wat voor mij bijna geen verschil
maakt, behalve dat noodzakelijke
gedoe vooraf. Ik maak me niet druk
over al die terroristische dreigin
gen. En zeker niet over Husseins
Scud-raketten. Ik blijf gewoon naar
Israël komen. Ik zal eerder een auto
ongeluk krijgen op weg van Tel
Aviv naar Jeruzalem, dan een raket
op mijn dak".
Van Soest legt de
'Scud-happer' even klinisch de pro
cedure uit: "Je hoort die sirene en
twee minuten later de Patriots die
de Scuds moeten onderscheppen.
Lukt dat, dan hoor je explosies in de
lucht. Lukt het niet, dan is er een
doffe dreun. En als het dan niet bij
jou is gebeurd, slaak je een klein
zuchtje van verlichting".
Op het vliegveld Ben Gurion bij
Tel Aviv wijst hij me de weg naar de
gasmaskers.
'Beloofde land'
In de hoek van de aankomsthal
staat een groep Russische joden
met het gasmasker op. Hij wijst er
naar en grinnikt: "Welkom in het
Beloofde land".
Nauwelijks een uur later zit ik in
een hotel in Tel Aviv de alarmin
structies te lezen. Het alarm wordt
ook via de telefoon gegeven. Als die
even later begint te toeteren op een
manier die ik niet thuis kan bren
gen, spring ik van mijn stoel, grijp
het doosje met het masker en ver
laat de kamer. Op de gang loopt ie
dereen gezellig pratend op en neer.
Ik realiseer me dan dat nergens een
sirene is te horen. Heb ik toch niet
goed geluisterd naar Jan van Soest.
Even later gaat de telefoon op
nieuw. Het is het thuisfront met de
vraag of ik veilig ben aangekomen.
BELGRADO - Voor het hotel
staat een jongeman met een reken
machine in zijn hand. Hij schiet de
buitenlanders enthousiast aan:
"Spreekt u Engels? Wilt u wisselen,
ik bied u 15 procent meer dan de
bank". Een zwarte-valutahande-
laar. Een jaar lang was zijn beroep
in Joegoslavië uitgestorven. Dat hij
er weer is. is een teken aan de wand.
Het vrij wisselen van de dinar was
een jaar geleden het paradepaard
van de Joegoslavische economi
sche hervormingen. Joegoslaven
werden de eerste burgers van een
socialistisch land die tegen dinars
onbeperkt westers geld konden ko
pen. Tot dan toe moesten ze, net als
andere Oosteuropeanen, hun toe
vlucht tot de zwarte markt nemen
als ze grotere hoeveelheden marken
of dollars wilden hebben.
Een vrije geldmarkt was een ge
durfd staaltje van de Joegoslavi
sche regering. Dat Oosteuropese
munten niet convertibel, vrij inwis
selbaar, zijn, is een van de struikel
blokken van de economische her
vormingen in heel Oost-Europa. Zo
lang een munt niet gewisseld kan
worden, is dat een rem voor buiten
landse investeerders, die meestal
weinig aan winsten in Hongaarse
forinten, Roemeense leis of Tsjechi
sche kronen hebben. Maar converti
biliteit betekent wel een forse aan
slag op de krappe reserves aan
'hard' Westers geld van de Oost
europese landen.
Toch waagde Joegoslavië de stap,
daarbij geruggesteund door een re
delijke reserve aan Westerse valuta.
En een aantal maanden leek deze
buitengewone operatie succesvol te
verlopen. Zelfs de buitenlandse
banken toonden vertrouwen in de
dinar. "Toen ik in augustus in Am
sterdam èn Londen was, kon ik op
de vliegvelden probleefnloos wisse
len", herinnert Andrija Jovicic, di
recteur van het Federale Secretari
aat voor Ontwikkeling van de Joe
goslavische regering zich.
Hij zegt het met weemoed. Een
paar maanden geleden schrapten
Oostenrijkse banken de dinar van
hun noteringslijstje. Sinds een
maand is het in Joegoslavië zelf vrij
wel onmogelijk om dinars te wisse
len. Officieel kan het nog steeds,
maar in de praktijk is de vrije han
del in de dinar opgeschort.
Weliswaar mogen de banken nog
steeds westers geld verkopen, maar
ze kunnen geen harde valuta meer
opnemen bij de federale bank. Hun
schaarse voorraden dollars en mar
ken houden ze vast voor goede klan
ten, zodat de meeste Joegoslaven
als vanouds een beroep op de zwar
te markt moeten doen.
Dat het buitenland de dinar niet
meer wil, is voor een groot deel aan
de politieke problemen in Joegosla
vië te wijten. Het land staat aan de
rand van een burgeroorlog vanwege
het onafhankelijkheidsstreven van
Slovenie en Kroatië.
Maar de mislukking van de con
vertibiliteit is vooral tekenend voor
het stroeve verloop van de economi
sche hervormingen, "De convertibi
liteit van een munt is een uiting van
de prestaties en de sterkte van een
economie", zegt Jovicic.
Op papier heeft de federale rege
ring een sterk hervormingspro
gramma opgezet. De nadruk ligt,
behalve op de convertibiliteit, op
een strakke anti-inflatiepolitiek en
omvorming van de vastgelopen in
dustrie. Maar een jaar na de invoe
ring is duidelijk dat de tegenstand
van de republieken tegen het pro
gramma heel groot is. En omdat die
in verregaande mate hun eigen eco
nomische politiek bepalen, is er van
de goede voornemens te weinig te
recht gekomen.
In de eerste maanden leek het al
lemaal voorspoedig te verlopen.
Het buitenland had vertrouwen in
de ontwikkelingen, zoals bleek uit
de grote stijging van het aantal
joint-ventures tussen Joegoslavi
sche en buitenlandse bedrijven: 580
in 1989, 2.000 in 1990. De valuta-
voorraad groeide van 7 naar 10,1
miljard dollar, omdat veel Joegosla
ven hun tot dan toe in een oude
kous gespaarde westers geld naar
de bank brachten. De inflatie, in
1989 zo'n 68 procent per maand, was
in juni negatief. Voor het eerst in ja
ren daalden de prijzen. En lang
zaam kwam ook de omvorming van
de Joegoslavische industrie op
gang.
"We hadden goede hoop dat de di
nar op korte termijn als munt inter
nationaal erkend zou worden", zegt
Jovicic. Maar vanaf augustus werd
duidelijk dat die verwachting te op
timistisch was. De Golfcrisis kwam
en die kostte Joegoslavië, dat inten
sieve handelscontacten met Irak
had, zo'n 1.36 miljard dollar. Verder
was de afgelopen zomer in de Bal
kan extreem droog, waardoor de
Joegoslavische landbouw een scha
de van 1,7 miljard dollar leed.
Maar de belangrijkste oorzaken van
de mislukte convertibiliteit liggen
toch in de politieke en economische
ontwikkelingen en de eigenzinnig
heid van de republieken die federa
le richtlijnen terzijde schoven als
hen dat uitkwam. Loonsverhogin
gen waren bijvoorbeeld verboden.
Desondanks zei de Kroatische com
munistische partij de kiezers vlak
voor de verkiezingen twintig extra
procent salaris toe. Tevergeefs ove
rigens, de partij verloor de verkie
zingen op een onthutsende
De grootste klappen van de her
vormingspolitiek zijn in de indus
trie gevallen. De monetaire politiek
heeft van Joegoslavië een heel duur
export-land gemaakt en het toch al
noodlijdende bedrijfsleven is daar
door nog verder in de problemen
gekomen.
Veel bedrijven balanceren op de
rand van een faillissement. Maar ze
worden door de republieken, be
ducht voor massawerkloosheid,
met overheidssteun overeind ge
houden. De kosten daarvan zijn gi
gantisch: alleen al in Servië hebben
de afgelopen vier maanden 122.000
mensen geen salaris gekregen, om
dat de republiek geen geld heeft om
hen op zijn minst een
komen te garanderen.
De steun betekent
belasting voor de kwakkelende eco
nomie. "Joegoslavië leeft boven
zijn stand", aldus Jovicic, "Dat
soort steun, maar ook het gratis on
derwijs, de gezondheidszorg en so
ciale zekerheid moeten allemaal uit
de belastingen worden gefinan
cierd. En al is het peil van die voor
zieningen misschien niet zo heel
hoog, het is te hoog voor ons".
Eigenlijk hebben de republieken
geen geld in kas om op grote schaal
bedrijfsteun te verlenen of lonen te
verhogen. De federale regering
werd enkele weken geleden dan
ook onaangenaam verrast toen
bleek dat de Servische regering
zonder toestemming van de federa
le bank een krediet van 1,4 miljard
dollar had opgenomen om de lege
schatkist van de republiek aan te
vullen. De schok werd nog onaan
genamer toen duidelijk werd dat
behalve Macedonië alle republie
ken zich op kleinere of grotere
schaal aan soortgelijke praktijken
hadden schuldig gemaakt. Dat was
voor de federale bank de directe
aanleiding om de valutarekeningen
van de Joegoslavische banken te
blokkeren.
Het schandaal heeft duidelijk ge
maakt dat de Joegoslavische rege
ring ondanks alle goede voorne
mens nauwelijks in staat is echt wat
te veranderen in het land.
Cohen Stuart op ontmoetingsdag:
ALPHEN AAN DEN RIJN -
De Amsterdamse rabbijn L.
van de Kamp denkt bij het le
zen van de profetieën nooit
met de blik naar Israël: dat is
wat er nu gebeurt. "Wel ho
pen we heel binnenkort te
constateren: dit is wat er ge
beurd is", aldus de rabbijn.
De rabbijn antwoordde dit giste
ren op een vraag tijdens een ont
moetingsdag voor 'joodse en niet-
joodse gelovigen' in Alphen aan
den Rijn. Vorig jaar werd, op ini
tiatief van de bekende messias-
belijdende jodin Rebbeca de
Graaf-van Gelder uit Alphen een
eerste ontmoetingsdag georgani
seerd.
Van de Kamp, die de laatste we
ken regelmatig van zich liet horen
met betrekking tot de Golfoorlog,
constateerde dat het joodse volk
in deze onzekere tijd toch een
paar zekerheden heeft: Israël
hoeft de oorlog niet te voeren en
de band met het Westen blijkt
nog steeds sterk. Maar de grootste
zekerheid was volgens de rabbijn
de aanwezigheid van de Schep
per, de enige God.
Op de ontmoetingsdag stond
de betekenis van de Thora (de
Wet van Mozes) voor jood en met-
jood centraal. Dr. G. H. Cohen
Stuart, theologisch adviseur van
de Hervormde Kerk met als
standplaats Jeruzalem, noemde
de Thora voor christenen een "le
vensnoodzaak" en een "levens
weg".
Volgens hem hebben zowel Je
zus als de apostel Paulus de Tho
ra nooit aan de kant geschoven.
Toch is gelovigen die een grote in
teresse voor de joodse levenswij
ze aan de dag leggen, vaak judaïs
me verweten. "Ik kan mij niet aan
de indruk onttrekken dat dat nog
erger is dan het overtreden van
één van de tien geboden".
Cohen Stuart vertelde de anec
dote van een jood die tegen een
christen klaagt; 'Jullie hebben de
Thora van ons gestolen'. De ge
ruststellende reactie van de chris
ten was: 'Wees maar niet bezorgd,
wij zullen de wet niet houden'.
Daarmee is volgens de predikant
het probleem tussen joden en
christenen getypeerd.
Volgens de joodse traditie die
nen joden zich aan maar liefst 613
geboden te houden, terwijl de
niet-joden slechts gebonden zou
den zijn aan de zeven zogenoem
de Noachitische geboden: verbod
op godslastering, moord, incest,
afgoderij, diefstal en dierenmis
handeling en het gebod om een
orgaan in te stellen dat op nale
ving van de andere zes toeziet.
Naar de "diepste overtuiging"
van Cohen Stuart zouden rabbij
nen beslist bereid zijn om samen
met christenen de overeenkom
sten tussen die zeven geboden
van Noach en de regels in de
Nieuwtestamentische brieven te
vergelijken. "Het is pijnlijk en
lichtelijk beschamend dat we
daar na 1900 jaar christendom
kennelijk nog aan moeten begin-
Over de ogenschijnlijk scheve
verhouding tussen 613 en zeven
geboden, grapte Van de Kamp:
"Misschien kunnen jullie er een
paar overnemen". Christenen
moeten zich volgens hem niet
blind staren op die getallen. Het
gezamenlijk einddoel is "dichter
bij de Schepper te komen", waar
bij hij benadrukte dat er voor
jood en niet-jood verschillende
wegen naar dat doel leiden.
Rabbijn Lopez Cardoso, docent
joodse filosofie in Jeruzalem, leg
de uit dat de verhouding minder
uit het lood is dan het lijkt. Veel
van de 613 regels kunnen worden
teruggebracht op de zeven die
ook voor de niet-joden gelden. In
feite, zo betoogde de rabbijn, is
het een verhouding van zeven tot
tien.
Cardoso, die daags ervoor uit
Israël was gearriveerd, zette uit
voerig uiteen dat de Thora een
voor de mensen bevattelijke ver
taling is, en daarom een zeer be
perkte afgeleide is van Gods ge
dachten. In de joodse traditie
worden die voorgesteld door een
verblind wit vuur. Mozes, die de
Thora opschreef, had als het ware
een zonnebril nodig ('het zwarte
vuur)').
CANBERRA (GPD) - Het conci
liair proces voor gerechtigheid,
vrede en heelheid van de schep
ping van de Wereldraad van Ker
ken dreigt vast te lopen. Tot onge
noegen van de lidkerken in Euro
pa, die de afgelopen jaren veel
energie hebben gestoken in het
programma, wil de Wereldraad
het bureau dat zich met het conci
liair proces bezighoudt na de As
semblee in Canberra sluiten.
Het programma wordt toever
trouwd aan een nog op te richten
werkgroep van de bestaande af
delingen. De Westduitse afge
vaardigde dr. Konrad Raiser
sprak gisteren zijn verontrusting
uit over de geruisloze wijze waar
op het conciliair proces in Genève
uit het zicht verdwijnt. "Het ver
dwijnen van het bureau is ge
beurd zonder een uitspraak van
het Centrale Comité of de Assem
blee".
"Als we het programma serieus
nemen, moet er een organisatori
sche structuur ter beschikking
staan", zei Raiser, die het concili-
Raad van State:
Vraag kerken om
zendtijd terecht
DEN HAAG (ANP) - Het Com
missariaat voor de Media moet
zijn uitspraak dat de kerken geen
recht hebben op meer zendtijd,
herzien. De Raad van State heeft
de uitspraak vernietigd van het
Commissariaat, dat vond dat de
IKON, de ZVK (waarin onder an
dere de Baptistenunie en de
Christelijke Gereformeerde Ker
ken samenwerken) en het
Rooms-Katholieke Kerkgenoot
schap (RKK) geen zendtijd erbij
krijgen.
De kerken hadden het Com
missariaat gevraagd om 33 pro
cent meer zendtijd. De totale
zendtijd op radio en televisie is
toegenomen, terwijl het aantal
zenduren dat aan de IKON, ZVK
en RKK is toegewezen, gelijk ge
bleven is. Daardoor zou de positie
van kerkelijke zendgemachtig
den "gemarginaliseerd" zijn.
Het Commissariaat had het ver
zoek afgewezen, omdat de "her
kenbaarheid" van de program
ma's van de kerken zijns inziens
niet is afgenomen. De Raad van
State heeft moeite met het woord
"herkenbaarheid", omdat het
Commissariaat daar geen nadere
omschrijving van heeft gegeven.
Verder verwacht de Raad dat het
Commissariaat dergelijke beslui
ten neemt aan de hand van vast
staande criteria. Zulke criteria
hanteerde het Commissariaat
niet.
air proces een leerschool noemde
om de kloof te overbruggen tus
sen de traditionele en de bevrij
dingstheologie.
In Seoul vond een jaar geleden
een grote wereldconferentie over
het conciliair proces plaats, die
maar ten dele slaagde. De resulta
ten daarvan staan op de agenda
van de Assemblee. De voorzitter
van de Wereldraad, dr. Heinz
Joachim Held, heeft de kerken
opgeroepen de documenten van
Seoul te bestuderen en als richt
lijnen te aanvaarden.
De stoelendans voor het Cen
traal Comité (bestuur) van de We
reldraad is in alle hevigheid losge
barsten. Op de voorlopige lijst,
opgesteld tijdens de assemblee in
Canberra, prijkt namens de Gere
formeerde Kerken de naam van
de Friese theologe drs. Aukje
Westra, oecumenisch consulente
in de drie noordelijke provincies.
Dr. K. Blei blijft de hervormde
man. Volgende week wordt de de
finitieve lijst vastgesteld.
In de Hervormde Kerk is het
sinds jaar en dag gebruikelijk dat
de secretaris-generaal wordt afge
vaardigd naar de Wereldraad. De
gereformeerde oecumene-des-
kundigen hadden per brief aan
het hervormd synodebestuur ge
vraagd om een gesprek over de af
vaardiging. Wanneer namelijk de
hervormden niet dr. K. Blei, maar
een vrouw zouden afvaardigen,
kwam voor de gereformeerden de
weg vrij om oud-senator dr. B. de
Gaay Fortman te kandideren.
Twee mannen namens Neder
land vond de Nederlandse dele
gatie niet stroken met het streven
naar een balans tussen mannen
en vrouwen in kerkelijke be
stuursorganen. Voor de gerefor
meerden zat de afgelopen veer
tienjaar een vrouw, ds. M. van der
Veen-Schenkeveld, in het Cen
traal Comité.
De hervormden wilden even
wel niets weten van discussie
over de kandidatuur van dr. Blei.
Volgens de woordvoerder van de
GKN reageerden ze 'geïrriteerd'.
De gereformeerde deputaten be
sloten toen toch weer een vrouw
kandidaat te stellen.
Beroepingswerk
rijk aan Zee; bedankt voor Wagenin-
gen drs. J. A. de Koeijzer Wilnis.
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Hoek Midwolda.
Gcrcf. Kerken vrijgemaakt: aange
nomen naar Vlissingen H. Mostert
Spakenburg-N
Christelijke Gercf. Kerken: tweetal
te Kerkwerve H. Korving Veenendaal
en A. K. Wallet Sliedrecht.
n liepen anderhalf jaar geleden te hoop tegen de prijs
de centrale regering. Inmiddels heeft de overheidssteun
ves opgesoupeerd en dreigt de Joegoslavische economie in
Servische boet
maatregelen va:
de schatkist-rese
te storten.
