Israël vraagt VS
13 miljard hulp
Gevolgen oliebranden voor milieu vallen mee
Oorlogspropaganda
een geducht wapen
'Geen verband met afzien van tegenaanval'
'UL
Irak eist voor Palestijnen
toepassing oorlogsrecht
w
EG veroordeelt behandeling loijgsgevangenen Irak
Israël even Bayriif
JERUZALEM (Rtr) Israël zal voor de komende vijfjaar de Verenigde Staten 13 miljard
dollar (ongeveer 20 miljard gulden) extra hulp zal vragen. Dit heeft de Israëlische minister
van financiën Yitzhak Modai gisteren meegedeeld. Hij ontkende dat het verzoek verband
houdt met Israëls terughoudende optreden in de Golfoorlog.
Modai zei dat hij geen specifiek ver- spelen of om berustend af te gaan sloten. Voor de 1,7 miljoen Palestij.
Van onze correspondent
Herman Damveld
LEEUWARDEN - De bombar
dementen op de kerninstallaties
van Irak hebben zeer waarschijn
lijk een kleine kernramp veroor
zaakt. Volgens woordvoerder
Schwarzkopf van het Amerikaan
se leger zijn vier kerninstallaties
uitgeschakeld. Bij de uitschake
ling van de kerncentrales door de
bombardementen zou de koeling
van de brandstofelementen zijn
uitgevallen, met als gevolg een
kernsmelting.
Ook is het aannemelijk dat er
brandstofelementen door de
bombardementen uit elkaar zijn
gespat. Daarbij komt een meng
sel van verschillende radio-actie
ve stoffen als jodium, cesium en
Kernreactoren
b ak zijn klein
Tsjemobyl
plutonium vrij. Omdat het gaat
om een kerninhoud van slechts
enkele kilo's, blijven de gevolgen
beperkt tot een gebied van zo'n
twee kilometer om de kerninstal
laties: een klein Tsjernobyl.
De kerncentrales zelf worden
wanneer ze in bedrijf zijn radio
actief. Dat heeft tot gevolg dat
mensen, die de opruimwerk-
zaamheden verrichten, een ern
stige radio-actieve besmetting op
zullen lopen wanneer ze geen uit
gebreide beschermende maatre
gelen nemen.
Uit gegevens van het het Inter
nationale Atoomenergie Agent
schap te Wenen blijkt dat twee
van de vier reactoren kleine kern
centrales van Russische makelij
zijn. Ze worden gebruikt voor on
derzoeksdoeleinden.
Daarnaast heeft Irak een door
Italië geleverde fabriek voor het
maken van brandstofelementen
voor de kerncentrales. Tenslotte
is er een opslagplaats met 250 ton
natuurlijk en 23 kilo hoog verrijkt
uranium dat geleverd is door
Frankrijk. Deze vier installaties -
nu kapot geschoten - staan naast
elkaar bij de plaats Tuwaitha.
Zelfmoordacties voor geschonden heiligdommen
zoek om hulp heeft gedaan tijdens zitten wachten tot we met gas wor
den bestookt", zei Levy.
nen in de bezette gebieden gold
voor de zesde achtereenvolgende
Premier Yitzhak Shamir heeft dag een uitgaansverbod. In het Ara
maar wel optimistisch was over het naar verluidt de Amerikanen be- bische deel van Jeruzalem echter
antwoord van Washington. Israël loofd op dit moment geen vergel- werd het uitgaansverbod opgehe-
ontvangt per jaar 3 miljard dollar dinsaanval tegen Irak te zullen on- ven.
aan Amerikaanse economische en dernemen, om te voorkomen dat de
militaire hulp. Arabische landen zich terugtrekken
Volgens Modai zou Israël om ten- ujt de multinationale troepenmacht
ministe 3 miljard dollar (ongeveer 5 tegen Irak. In ruil daarvoor hebben
miljard gulden) vragen om tege- de VS anti-raketsystemen in Israel
moet te komen in de extra militaire gestationeerd,
kosten door de Golfoorlog, de scha
de door Iraakse raketaanvallen en
economische verliezen,
Modai.
NICOSIA (AP) Irak heeft de geallieerde strijdmacht
in de Golf gisteren beschuldigd van het schenden van
islamitische en christelijke heiligdommen in het land
en gedreigd met zelfmoordacties als vergelding. Dui
zenden Iraakse vluchtelingen zouden zich rond de hei
ligdommen hebben samengetrokken in de veronder
stelling dat die plaatsen veilig zijn.
Radio Baghdad zei in een commentaar dat de gealli
eerden de heiligdommen in Ngjaf en Karbala, alsmede
de oude Sint-Thomaslcèrk in Nineveh, doelbewust
hebben getroffen. Najaf herbergt het graf van Ali, de
schoonzoon van de profeet Mohammed. Door shi'iti-
sche moslims, die 55 procent van de bevolking van
Irak uitmaken, wordt Ali gezien als de opvolger van de
profeet. In Karbala staat de graftombe van Moham-
meds kleinzoon Hussein.
'Kuwaytse garde
opende aanval op
paleis van emir"
ROTTERDAM/HILVERSUM
Leden van de Kuwaytse nationale
garde hebben net voor de inval van
Saddam Hussein het paleis van de
emir aangevallen. Nadat zij enkele
uren hadden stand gehouden, kre
gen zij hulp van de troepen van de
Iraakse leider. Die bewering wordt
vanavond in het NOS-programma
'Lopend Vuur' gestaafd met film
beelden van de oud-VN-soldaat
Kent Jarlehag. Hij filmde de dag
van de aanval van Irak op Kuwayt
hoe de nationale garde enkele uren
voor de 'officiële inval' al een begin
had gemaakt met de oorlog.
Saddam Hussein heeft eerder be
weerd dat hij Kuwaytse troepen
hielp. Dat zou zijn gebeurd op ver
zoek van de Kuwaytse oppositie die
de emir van z'n troon wilde stoten.
Jarlehag schoot de beelden in de
vroege morgen van 2 augustus, om
zes uur. Daaruit blijkt duidelijk dat
de Kuwaytse troepen pas tegen elf
uur steun kregen van Iraakse tanks.
Modai en Eagleburger ontkenden
aldus echter na afloop van hun ontmoe
ting bezig te zijn geweest een over-
De joodse staat zou de Verenigde eenkomst op te stellen, waarin Is-
Staten ook vragen om een hulppak- raël in ruil voor terughoudendheid
ket van 10 miljard dollar in de vorm hulp tegemoet kan zien. "We heb
ben geen enkele overeenkomst ge
sloten. We hebben overlegd", aldus
ten voor de "instroom van joodse Eagleburger.
Sovjet-immigranten.
Minister van buitenlandse zaken
David Levy heeft er ondertussen op
gezinspeeld dat bij een derde Iraak
se aanval Israël zich niet langer af
in heel Israël, ook in Tel Aviv,
gingen de mensen gisteren voor het
eerst na de Iraakse raketaanvallen
weer aan het werk. Ze werden wel
gevraagd hun gasmaskers bij zich te
zijdig zal houden. "Niemand in Is- houden. De scholen waren voor de
raël heeft zin om voor offerlam te zevende achtereenvolgende dag ge-
NICOSIA (AP) Irak overweegt
zich aan de internationale regels
voor de behandeling van krijgsge
vangenen te houden, als Israël de
zelfde principes toepast op de Pale
stijnen in de bezette gebieden. Deze
koppeling van de Golfcrisis aan de
kwestie van de bezetting door Is
raël, is gemeld door Radio Bag
hdad.
Het Iraakse persbureau INA ci
teerde een Iraakse presidentiële
woordvoerder die verklaarde dat hij
verbaasd was over de storm van ver
ontwaardiging die uitbrak toen
Baghdad maandag aankondigde
dat het meer dan 20 geallieerde
krijgsgevangenen als menselijke
schilden naar strategische plaatsen
over zou brengen.
De woordvoerder bekritiseerde
de opstelling van de westerse politi
ci "die zich beroepen op de Conven
tie van Genève terwijl zij die sinds
1948 begraven en genegeerd heb
ben voor alle Arabische krijgsge
vangenen". Hij deelde mee dat Irak
de Conventie zou toepassen mits
deze ook geldt voor de Palestijnen
op de bezette gebieden en gevan
gengenomen Iraakse militairen.
Ten minste zeven piloten van de
multinationale troepenmacht heb
ben op de Iraakse televisie ver
klaard dat zij als menselijke schil
den naar strategische plaatsen zul
len worden overgebracht. De Ver
enigde Staten en hun bondgenoten
hebben in furieuze reacties laten
weten dat dit strijdig is met de Con
ventie van Genève inzake de behan
deling van krijgsgevangenen. Irak
heeft steeds geprobeerd de
>-
DEN HAAG (ANP) De EG-landen houden de Iraakse lei
ders persoonlijk verantwoordelijk voor de behandeling van
krijgsgevangenen. Zij beschouwen elk optreden tegen lijf of
leven van krijgsgevangenen als een oorlogsmisdaad. Dit blijkt
uit een verklaring die Twaalf gisteren hebben afgelegd. Het
Iraakse optreden wordt zonder meer veroordeeld.
De twaalf landen van de Europese Gemeenschap zeggen
zich grote zorgen te maken over het gebruik van krijgsgevan
genen voor propaganda-doeleinden, zoals het tonen aan het
sing van de Golfcrisis te koppelen publiek in Baghdad, en het plan van de Iraakse autoriteiten
hen samen te brengen bij militaire bases en doelen.
aan de Palestijnse kwestie.
De EG-landen doen een krachtig beroep op de Iraakse auto
riteiten om de Geneefse Conventies over oorlogvoering, in het
bijzonder die van 12 augustus 1949 over de behandeling van
krijgsgevangenen, te eerbiedigen. Artikel 13 van deze Conven
tie zegt dat krijgsgevangenen te allen tijde moeten worden be
schermd, in het bijzonder tegen geweld en intimidatie, beledi
ging en publieke nieuwsgierigheid.
De Verenigde Staten en Groot-Brittanniè hebben gisteren
bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een klachtin-
gediend over het misbruik en de mishandeling van de krijgs
gevangenen.
TEL AVIV (GPD) Even na half acht Nederlandse
tijd klonk in Israel het luchtalarm. Een radiojournalist
die op dat moment thuis was, vertelde dat hij de raket
had zien aankomen, een fractie van een seconde voor
deze een flatgebouw van twee verdiepingen raakte.
"Er was een daverende explosie, gevolgd door enkele
seconden van diepe stilte. Toen begon het geschreeuw
en gegil van de slachtoffers".
Het direct getroffen gebouw verdween voor het
grootste deel in de grond en het duurde vier uur tot de
laatste bewoners uit het puin konden worden bevrijd.
Van de omliggende flatgebouwen werden de muren
ingedrukt en verder van de plaats van de inslag gingen
alle ramen uit de sponningen. De straten waren be
zaaid met glas. Via radio en televisie werden de inwo
ners van Tel Aviv gemaand binnen te blijven om de
reddingsacties niet te hinderen.
Toch kwamen honderden nieuwgierigen naar bui
ten. Het duurde een uur voor de volle omvang van de
schade en het grote aantal slachtoffers doordrong tot
het Israëlische publiek. Toen begon de televisie beel
den te vertonen van straten vol ambulances. Red
dingsploegen met bulldozers en hijskranen doorzoch
ten het puin. Ooggetuigen spraken van een 'Bayrut'.
Een vrouw met een kind op haar arm, die zelf licht
gewond raakte, vertelde dat ze na het alarm met haar
man en een baby naar de tegen gifgas afgesloten ka
mer van hun flat was gegaan. "Een paar minuten later
was er een enorme dreun en meteen vielen alle muren
de kamer binnen. De baby lag in zijn zuurstoftent en
een van de muren was bovenop hem gevallen. Ik wist
zeker dat-ie dood was, maar gelukkig viel het mee. Ik
vond mijn man en we gingen naar de trap. Daar bleek
dat er van ons flatgebouw bijna niets meer stond".
Een 14-jarige jongen die lichtigewond raakte, vertel
de dat zijn beide ouders in het ziekenhuis zijn opgeno
men. De familie van tien personen was juist naar Tel
Aviv teruggekeerd van een verblijf in de zuidelijke
stad Be'ersheba. Ze waren daar heen gegaan omdat ze
het in Tel Aviv te gevaarlijk vonden, maar sinds giste
ren worden alle Israeli's weer geacht te werken.
De Bescherming Bevolking blijft het publiek ook na
gisteravond aanraden bij een aanval niet naar de
schuilkelders te gaan. Israël houdt nog altijd ernstig
rekening met een raketaanval met chemische wapens
en bovendien is er na het alarm meestal te weinig tijd
beschikbaar om de kelder te bereiken. Alle Israeli's
moeten voortdurend hun gasmasker bij zich dragen.
De scholen blijven voorlopig gesloten.
Waarom de Patriot-batterijen machteloos bleken,
terwijl er in Saudi-Arabie de afgelopen dagen goede
resultaten zijn geboekt, is niet duidelijk.
Van onze correspondenten
Marcel Gelauff
en Theo Haerkens
APELDOORN Het milieu zal op
wereldschaal niet verder achteruit
gaan als gevolg van het in brand ra
ken van olievelden in het Midden-
Oosten. Plaatselijk zal de tempera
tuur iets dalen en de kans op regen
toenemen, maar op wereldschaal
zullen de milieugevolgen niet meet
baar of merkbaar zijn. Dat zegt prof.
dr. ir. P. Builtjes naar aanleiding
van de brand in de olievelden in Ku
wayt. Builtjes is werkzaam bij TNO
in Apeldoorn en hoogleraar in de
chemie van de atmosfeer aan de
Utrechtse universiteit.
Volgens Amerikaanse militairen
in Saudi-Arabië blijkt uit verken
ningsfoto's van de luchtmacht, dat
Irak is begonnen met de vernieti
ging van Kuwaytse olievelden. Een
Amerikaanse woordvoerder heeft
laten weten dat er harde bewijzen
zijn van de Iraakse actie. Luchtfo
to's laten zien dat de Irakezen olie
bronnen en opslagtanks hebben op
geblazen bij Al-Wafra, dat in het zui
den van Kuwayt ligt. Ook opslag
tanks en olievelden in de gebieden
Shuaiba en Mina Abdullah zouden
vernietigd zijn.
Irak heeft voor het uitbreken van
de Golfoorlog een aantal keren ge
dreigd alle olievelden in Kuwayt te
vernietigen, maar of daar nu daad
werkelijk een begin mee is ge
maakt, is niet duidelijk. De Irak
ezen willen met het vernietigen van
oliebronnen een grondoffensief
door de geallieerden bemoeilijken.
Het Amerikaanse bericht heeft ove
rigens ook bevreemding, gewekt,
omdat Irak als gevolg van de sanc
ties een gebrek zou hebben aan ben
zine en andere olieprodukten.
Indianen
Builtjes benadrukt dat de gevolgen
van de oorlog voor de bevolking en
de infrastructuur van Kuwayt veel
ernstiger zijn dan voor het milieu.
"De milieugevolgen vallen daarbij
in het niet". Hij zegt de effecten van
de branden niet precies te kunnen
beoordelen, omdat niet duidelijk is
hoe groot de branden zijn.
"Als de oliebronnen maanden of
jaren in brand staan, zijn er natuur
lijk veel meer effecten dan als het
maar een paar dagen of weken
duurt. Er bestaat geen ervaring met
dit soort branden, dus als weten
schapper kan ik er alleen in algeme
ne termen over spreken. De hoe
veelheid roet in de atmosfeer zal
toenemen en dat leidt plaatselijk tot
een lichte daling van de tempera
tuur, maar dat is zeer marginaal.
Daarnaast zorgt roetVorming voor
De olie-installatie in Umm al-Aish, zo'n vijftig kilometer van Kuwayt-
stad, stond ook in oktober 1981 in brand, zoals is te zien op deze foto. Vol
gens deskundigen vallen de gevolgen voor het milieu van de nieuwe bran
den mee. Maar blussen is moeilijk. (archieffoto epa>
bewolking, maar regen lijkt me in
een woestijngebied geen probleem.
De Indianen kenden dat verschijn
sel overigens al. Die stookten vuur
tjes om regen op te wekken".
Volgens Builtjes is de hoeveel
heid vervuilende stoffen die elke
dag in de hele wereld vrijkomt als
gevolg van energieopwekking en
gebruik van verbrandingsmotoren,
vele malen groter dan die van bran
den van olievelden. "Dat stelt echt
niks voor en daarom zal er op mon
diaal niveau ook geen effect merk
baar zijn. Ik denk dat een grote vul
kaanuitbarsting veel meer invloed
op het weer en het klimaat heeft,
omdat de roetdeeltjes dan hoog in
de atmosfeer komen en zich- over
een groter gebied verspreiden".
Builtjes verwacht dat het water
van de Golf het meest zal lijden van
het in brand raken van oliebronnen.
"Er zal ongetwijfeld olie in het wa
ter lopen, maar de effecten daarvan
zijn alleen aan te geven als je weet
om hoeveel olie het gaat".
Broeikaseffect
Ook beleidsmedewerkster M.
Bootsma van de Stichting Natuur
en Milieu in Utrecht zegt dat nu niet
te is beoordelen in welke mate het
milieu in de Golf en in de omgeving
van de Golf door de oliebranden
wordt vervuild. "Dat hangt sterk af
van het aantal olievelden dat is ver
nietigd. Bovendien speelt het ant
woord op de vraag of de branden
lang woeden een belangrijke rol.
Als de bronnen weken of maanden
blijven branden omdat de olietoe
voer niet wordt gestopt, zal de ver
vuiling ernstiger zijn dan wanneer
de olietoevoer snel ophoudt".
Brandende oliebronnen versprei
den vooral zwaveldioxyde en stik-
stofoxyde, aldus Bootsma. "Zwa
veldioxyde kan kankerverwekkend
zijn. Er komer^ bij branden verzu
rende stoffen vrij en het broeikasef-
fecht zal verder toenemen". Als de
olievelden in Kuwayt op grote
schaal in brand raken, zal de hoe
veelheid vervuilende stoffen in de
lucht met ongeveer tien procent
toenemen, schat zij. "Meer roetdeel
tjes in de lucht leidt plaatselijk tot
regen. De gevolgen zullen afhanke
lijk van de windrichting merkbaar
zijn in het Midden-Oosten, Zuid-
Europa en Afrika".
Op lange termijn zullen langduri
ge branden in het Midden-Oosten
voor de hele wereld enige gevolgen
hebben, aldus Natuur en Milieu.
"Tien procent meer vervuilende
stoffen leidt tot een toename van
het broeikaseffect. Structureel is
daar alleen wat aan te doen door
minder olie te gebruiken".
Blussen
Feit is dat het weken, maanden of
zelfs jaren kan duren voor de olie
bronnen in Kuwayt zijn geblust.
Dat zei de Amerikaanse deskundige
op dit gebied bij uitstek, Red Adai-
re, vannacht voor CNN-tv. Hij ver
klaarde dat er onder normale om
standigheden al twee of drie weken
nodig zijn om het benodigde mate
rieel, zoals bulldozers, ter plaatse te
krijgen en een tweede bron te boren
om de druk op de brandende bron
te verminderen. Als dat niet ge
beurt, zijn alle pogingen om de
branden te bestrijden, gedoemd te
mislukken. Adaire gaat overigens
zelf niet naar Kuwayt. Hij vindt dat
veel te riskant. Pas als de oorlog
voorbij is, is hij bereid te bekijken
wat hij kan doen.
Andere deskundigen zijn iets op
timistischer dan Adaire. Zij gaan er
van uit dat branden die nu woeden
binnen enkele weken of maanden
spontaan doven omdat het zou gaan
om wat oudere oliebronnen, waar
op niet meer zoveel druk staat.
De oude Chinezen wisten het al.
Ver voor Christus hadden zij een
spreekwoord: "Wat je met woor
den kunt doen, moet je niet doen
met wapens". Het is de kern van
de oorlogspropaganda, zoals die
ook nu weer op ons afkomt vanuit
het Golfgebied.
Propaganda komt van het
woord Propagare, dat letterlijk
voortplanting betekent. Binnen
de rooms-katholieke kerk ken
nen we een congregatie die zich
Propagare Fidei noemt, het ver
breiden van het geloof. In de he
dendaagse betekenis is propa
ganda het weloverwogen beïn
vloeden van meningen van ande
ren. Een doelbewuste manipula
tie en een factor waarmee in een
oorlog rekening moet worden ge
houden. Het is een hulpmiddel,
een wapen.
De bedoeling van oorlogspro
paganda is het breken van de
geestkracht van de tegenstander
of juist het opkrikken van het mo
reel van de eigen partij. Goebbels
was er in de Tweede Wereldoor
log een ware meester in. Hij wist
de massa's als geen ander te be
stoken met propaganda-praatjes.
De voortdurende herhaling van
de kréet 'Wir wollen siegen' miste
haar uitwerking niet. Maar vlak
ook de geallieerden niet uit. De
BBC besloot de Duitstalige uit
zendingen gedurende de gehele
oorlog consequent met de mede
deling 'dit is de zoveelste dag dat
Hitier ongelijk had'.
Al vóór Goebbels wist Lenin
dat propaganda belangrijk was
voor de zaak waarvoor hu streed.
Lenin maakte daarbij onder
scheid in agitatie en propaganda.
Was agitatie vooral gericht op het
sentiment, de propaganda was
gericht op het intellect.
In de na-oorlogse jaren hebben
psychologie en sociologie zich ge
weldig ontwikkeld. Evenals de
massa-communicatiemedia, met
de televisie voorop. In de Golfoor
log wordt dat heel duidelijk. Bei
de partijen gebruiken de moge
lijkheden van de tv optimaal.
Saddam Hussein probeert het
moreel van de tegenstander te be
ïnvloeden met zijn steeds weer
herhaalde bewering dat 'dit nog
maar het begin is', zijn dreiging
met chemische wapens en zijn
slotwoord dat Bush de Satan is en
dat Allah strijdt aan de zijde van
Huyser
Irak. Het vertonen van de walge
lijke beelden van de gevangen ge
nomen vliegers hoort daar ook
bij.
Saddam Hussein zal ongetwij
feld worden omringd door een
staf van specialisten op dit ge
bied.
Maar ook de Amerikanen kun
nen er wat van. Zij hebben de fi
guur van Saddam Husyan ook
heel duidelijk negatief geportret
teerd. De presentatie van de hi-
techbeelden waarmee duidelijk
wordt dat met een chirurgische
nauwkeurigheid vijandige doelen
kunnen worden uitgeschakeld,
valt ook onder de propaganda.
Enerzijds wil men het eigen volk
tonen dat burgerdoelen worden
gespaard, waardoor een oorlog
acceptabel blijft. Anderzijds
moet het de Irakezen duidelijk
maken dat de Amerikanen tech
nologisch superieur zijn.
Ook het achterhouden van in
formatie valt soms onder propa
ganda. Meestal, maar lang niet al
tijd, heeft het achterhouden van
informatie een militaire achter
grondBeïnvloeding van de eigen
bevolking speelt eveneens een
rol. Wat dat betreft, telt voor bei
de partijen dat propaganda een
onderdeel van de oorlogsvoering
is. Voor beide geldt ook een waar
heid uit de reclamo-wtrald op
een gegeven moment treedt een
verzadigingspunt op.
J.C.L. HUYSER
Vlcrztcrr-cngcneraal bd J.C.L.
Huyscr geeft exclusief voor het
Lcidsch/Alphcns Dagblad rn voor
andere bladen die zijn aangesloten
bij de Gemeenschappelijke Pers
dienst dagelijks commentaar bij de
militaire ontwikkelingen In dc Golf.
