'Luxe gevangene van Europa'
'Een monsterverbond
tussen vuur en storm'
Tijd is nog nooit
zo slecht geweest'
nssE
Katwijkse asielzoeker krijgt
na tweeëneenhalf
jaar status van vluchteling
Geen rancune
Noordwijkse kweker Warmendam
UDEJAARSBIJLAGE
ZATERDAG 29 DECEMBER 199]
Nederland is voor hem het land van de tegenstellingen. Alle mensen die hij
ontmoet zijn aardig en begripvol. Van discriminatie merkt hij nooit iets.
Daarentegen is 'justitie' een bolwerk waar hij de afgelopen tweeëneenhalf
jaar fanatiek tegen heeft gevochten. De beweegredenen die de juridische
macht hanteert zijn voor hem ondoorgrondelijk gebleven. Als Kurd had hij
in The Patriot Union of Kurdistan al jaren een ongelijke strijd gevoerd. Hij
had gehoopt in Nederland een gastvrij onderdak te vinden: hij belandde in
een juridisch steekspel. Hij omschrij ft de aanvraag om de status van vluchte
ling te krijgen daarom als een 'spelletje'. Jammer dat hij de spelregels niet
kende.
door Irene Nieuwenhuijse
Want hoe te verklaren dat onderaan de eerste afwijzingsbrief van het ministerie van
justitie keurig netjes vermeld stond, dat hij in beroep kon gaan. De waarheid was toch
reeds verteld? Wat moest hij daar in hemelsnaam in een nieuw verzoek aan toevoe
gen? Zijn advocaat legde hem uit dat in Nederland juridische gevechten en getouw
trek er bij vluchtelingaanvragen gewoon bij horen. Een 'normaal' onderdeel van de
procedure zijn.
Zjn eigen naam kan hij niet noemen. Als fake-naam geeft hij Gabat, hetgeen bij zijn
volk revolutie betekent. Hij is één ,van de ruim negentig asielzoekers die in Katwijk
verblijven. In de hotels Lindehof en Riche zijn zo'n 70 mensen ondergebracht.
Gabat woont samen met twee andere vluchtelingen in een huis. Er zijn acht van deze
woningen in de badplaats. De Stichting Vluchtelingenwerk Katwijk probeert deze
mensen zo goed mogelijk op te vangen. Het afgelopen jaar hebben in Nederland onge
veer 20.000 mensen een asielverzoek ingediend. Dat is ten opzichte van het voorgaan
de jaar een stijging van vijftig procent. De gemiddelde procedure duurt twee jaar.
Asielzoekers in hotel Lindehof in Katwijk. Deze mannen, vrouwen en kinderen wachten op hun status van i
ling. Gabat, de man van dit verhaal, heeft reeds die status, maar wil om begrijpelijke reden niet op de foto.
Naam: Alois Eberharter
leeftijd: 47 jaar
Alois Eberharter begon zijn car
rière in Noordwijk als receptie-me
dewerker bij Huis ter Duin. Reisde
voor een tijdje terug naar zijn ge
boortegrond in het Westduitse
Garmisch Partenkirchen. Werd
door de toenmalige directeur van
Huis ter Duin teruggeroepen om
directie-assistent en vervolgens di.
recteur van het roemruchte hotel
te worden. Maar Eberharter wilde
meer. In 1989 ontvouwde hij zijn
plannen om zelfstandig onderne
mer te worden. Hij vertrok bij Huis
ter Duin en probeerde het verwaar
loosde hotel Zinger om te bouwen
tot een viersterrenhotel. Dit ambi
tieuze plan mislukte grandioos.
Eén en ander bleek het afgelopen
jaar financieel niet haalbaar.
Terugkijkend zegt Eberharter:
"Ik ben niet rancuneus. Natuurlijk
ben ik vreselijk teleurgesteld dat
de plannen met hotel Zinger niet
zijn doorgegaan. Voor mij was dat
een vreselijk moeilijke periode.
Maar op een gegeven moment
moetje alle zaken kunnen relative
ren. Het is dan echt over en uil
De 47-jarige horecaman denkt
dat er in de toekomst meer dan vol
doende mogelijkheden zijn om op
nieuw een nieuwe hotelaccommo-
Gabat kan niet zeggen waar hij heeft ge
vochten, niet noemen hoeveel broers en
zusters hij heeft, niet vertellen waar zijn
ouders wonen. Hij wil alleen kwijt dat hij
wel móest vluchten toen Irakese troepen
tot tweemaal toe zijn ouderlijk huis had
den onderzocht. Zijn verleden draagt hij
als een geheime molensteen mee en hij
weet dat hij er in het openbaar nooit vrij
uit over kan praten. Als Kurd is hij im
mers een aartsvijand van Sadam
Husayn. Alleen als deze tiran het veld
ruimt en er een democratisch bewind
komt, kan hij spreken en terugkeren
naar zijn land.
Bij zijn tweede verzoek om de status
van vluchteling te verkrijgen, heeft hij
geprobeerd nieuwe gegevens te verga
ren. Vooral over de periode van '86 tot '88
toen hij daadwerkelijk lid is geweest van
de bevrijdingsbeweging. Maar waar haal
je de bewijzen vandaan als je min of meer
berooid en met een vals paspoortje land
overhaast moest verlaten? Via de organi
satie van gevluchte Kurden in Europa
kwam hij in contact met een landgenoot,
die in Zweden verblijft en een schriftelij
ke verklaring heeft afgelegd dat hij Ga
bat vanuit Kurdistan kende.
Desalniettemin werd zijn verzoek
weer afgewezen. Gabat werd 'gek' van
"Een jaar om gauw te vergeten". Zo ty
peert P. Warmerdam, de 45-jarige vaste
planten- en bloembollenkweker uit het
Noordwijkse Langeveld het afgelopen
jaar. De prijzen voor de bloembollen wa
ren niet bepaald best en de vaste planten
hadden veel te lijden van de zomerwarm
te. Bovendien was het een onzekere tijd
doordat het bloembollenbemiddelings
bureau ABM in financiële moeilijkheden
raakte, waren er problemen met het vin
den van voldoende arbeidskrachten en
werden de milieumaatregelen van de
rijksoverheid steeds dreigender.
Kortom, 1990 laat geen prettige herinne
ring achter bij de Noordwijkse kweker.
door Roza van der Veer
"Het is nog nooit zo'n donkere tijd ge
weest. De prijzen van hyacinthen zijn de
afgelopen twintig jaar niet zo slecht ge
weest en voor tulpen en narcissen wordt
ook weinig gevangen. Veel kwekers heb
ben de goedkope bollen maar in de kas
gezet voor de broei of ze houden ze zo
lang mogelijk vast. Als ze dan toch moe
ten hangen, dan liever aan de laatste
galg. Het tij moet snel keren want anders
voorzie ik dat veel bedrijven moeite heb
ben om uit de put te komen".
Warmerdam praat in zijn kantoor, in
gericht in een voormalige koelcel, de
plaats waar hij zijn meeste uren door
brengt. Zijn bedrijf is zo groot dat hij nog
slechts zelden op het land werkt. Over de
toekomst van zijn eigen bedrijf is de
Noordwijker minder somber. Zijn kwe
kerij bestaat immers uit twee takken:
vaste planten en bloembollen. De op
brengst van de vaste planten verzacht de
tegenvaller in de bollenbranche, die ove
rigens nog maar 40 procent van zijn be
drijf uitmaakt sinds hij vorig jaar is ge
stopt met de tulpenteelt. Aanleiding
daarvoor vormde de geringe opbrengst
van de tulpen maar ook de grote proble
men om in de zomermaanden voldoende
bollenpellers te krijgen. De piek in de
werkzaamheden in het bedrijf ligt nu
niet meer in de zomer maar in het najaar.
Op dit moment heeft Warmerdam der
tig mensen aan het werk. Tien van hen
komen van het zogenaamde Amsterdam
se project, een initiatief van het arbeids
bureau Amsterdam om werklozen aan
een tijdelijke baan te helpen. Warmer
dam is er positief over. "Het begon alleen
bijzonder zwak. Drie dagen voordat de
mensen zouden komen, bleek er nog nie
mand te zijn. Dat is uiteindelijk toch nog
goed gekomen".
Vervelend vindt Warmerdam het dat
maar een enkele werknemer Nederlands
praat. Door de taalbarrière verloopt de
onzekerheid en kreeg hoge bloeddruk
van angst. Een uitwijzing zou voor hem
en zijn in Irak verblijvende familie fataal
zijn. "Je bent een luxe gevangene van
Europa". En toen ineens, precies twee
jaar en vier maanden nadat hij zijn eerste
schreden op Nederlandse bodem had ge
zet, kwam de uitslag. Van asielzoeker
was hij vluchteling geworden. Gabat
mag in ons land blijven.
Hij was niet eens echt blij: hij was
murw. In de tussentijd had hij gepro
beerd zijn tijd zinvol te vullen. "Niet al
leen slapen, eten, wachten, slapen". De
Nederlandse taal had hij inmiddels ge
leerd en hij had allerlei contacten gelegd
met mede asielzoekers in Katwijk.
Voorts had hij onderzocht wat de moge
lijkheden waren om zijn technische stu
die af te maken. En af en toe had hij eens
een kijkje genomen in Amsterdam. "Ik
was dolblij als ik terug was in Katwijk.
Amsterdam is zo vol en vies, in allerlei
betekenissen. Hier is iedereen aardig,
Het afgelopen jaar nam voor Warmer
dam en de andere kwekers in het Lange
veld een verrassende wending door een
uitspraak van de Raad van State. Na ja
ren geprobeerd te hebben een ontheffing
te krijgen voor het gebruik van grond-
ontsmettingsmiddelen, heeft de staats
raad beslist dat het gebruik daarvan wel
is toegestaan in grondwaterbescher
mingsgebied. De middelen mogen niet
gebruikt worden in waterwingebied,
maar dat is het land van de kwekers in
het Langeveld niet. Warmerdam noemt
de uitspraak een vormfout die gunstig is
uitgepakt voor de kwekers.
"Het verbod op het gebruik van ont
smettingsmiddelen begon problema
tisch te worden. We moesten overal in de
regio grond huren om toch bollen te kun
nen blijven telen. Als de grond eenmaal
besmet is met pythium, een schimmel in
hyacinthen, betekent dit datje minstens
drie, vier jaar niet meer op je grond te
recht kan. We moesten ons eigen land
verhuren aan kwekers van andere ge
wassen en zelf elders, soms kilometers
ver weg, telen".
De middelen zijn nu dan wel vrijgege
ven maar de Noordwijkse kweker is niet
van plan zijn héle terrein weer schimmel-
vrij te maken. "We willen een proef ne
men door een deel van de grond waar
drie jaar geen bollen op hebben gestaan,
niet te ontsmetten. Als het niet nodig is,
is dat plezierig. Bovendien scheelt het
veel geld".
Warmerdam probeert trouwens ook op
andere manieren aan het milieu te den
ken. "We hebben een schoffelmachine
aangeschaft voor de paden. Een dompel
bad voor hyacinthen wordt het hele sei
zoen gebruikt in plaats van eenmalig.
Het spuiten proberen we te beperken".
Helemaal zonder bestrijdingsmiddelen
werken is echter onmogelijk, meent de
Noordwijkse kweker. "Dan is de handel
weg".
De beschuldiging dat kwekers de
laatste jaren onverantwoord gebruik
hebben gemaakt van bestrijdingsmidde
len wijst de Noordwijker pertinent af.
"Kwekers gebruiken de door de over
heid erkende middelen. Je bent een
slechte ondernemer als je dergelijke
middelen niet gebruikt. Want waarom
zou je je huis wel verzekeren tegen storm
en brand maar niet je bedrijf tegen een
misoogst? Verwijten in de richting van
de kwekers zijn dan ook onterecht",
communicatie niet soepel en is de kwe
ker genoodzaakt de mensen zoveel mo
gelijk hetzelfde werk te laten doen. "We
hebben nu onder andere een Chileen,
een Turk, een Marokkaan, een Surina
mer en een Ghanees aan het werk. Als je
dan geconfronteerd wordt met werkne
mers van ver buiten Europa is het wel
heel sneu datje de Polen, die nog steeds
heel erg aardig". Een wrang lachje: "Ik
voel mij hier thuis".
Opgedeeld
De geschiedenis van de Kurden wordt
vrijwel geheel gekenmerkt door een on
afgebroken strijd met de omringende
landen. Ze zijn de grootste etnische
groep in de wereld die geen eigen onaf
hankelijke staat heeft. Na het Arabisch-
Israëlische conflict is de Kurden-kwestie
daarom het omvangrijkste etnische pro
bleem in het middenoosten. Na de eerste
wereldooorlog is er even een onafhanke
lijk Kurdistaanse republiek, onder be
scherming van de Sovjet Unie, geweest.
Maar nadat de Iraanse republiek het hele
grondgebied had heroverd, is het gebied
opgedeeld over de vijf omringende lan
den: Turkije, Iran, Syrië, Irak en Rus
land. Dat is ook de reden waarom de
Kurdische vrijheidsstrijd in deze vijf lan
den wordt gevoerd. Volgens Gabat zijn
er meerdere bevrijdingsbewegingen die
elkaar in het verleden ook onderling be-
Kweker Warmendam: "Het tij
moet snel keren". (foto wim Dijkman)
langskomen voor werk, de deur moet
wijzen. Dat steekt, vooral als er nog veel
werk ligt".
Het probleem van het Amsterdamse
project vindt Warmerdam dat er nog
steeds geen Nederlanders warm te krij
gen zijn voor werk in de agrarische sec
tor. Voor Warmerdam die tot ver buiten
de Bollenstreek adverteert om persone-
eel te vinden, mogen Nederlandse werk
lozen best wat meer gestimuleerd wor
den om werk in de agrarische sector aan
te nemen. "Het is toch onbegrijpelijk.
Noordwijk heeft ruim 400 werklozen en
wij kunnen geen mensen krijgen. De de
finitie van passende arbeid mag best wat
gewijzigd worden en er mogen ook wel
wat meer sancties komen".
Op 25 januari werd het serviceged
een geweldige storm.
streden. "Dom van onze leiders. De men
sen wilden niet met elkaar vechten, maar
werden daartoe gedwongen". De laatste
tijd is Irak de grote vijand.
Tijdens de oorlog tussen Iran en Irak
dreigden de Kurden in de vuurlinies vrij
wel geheel ten onder te gaan. Het Iraakse
leger heeft op grote schaal mosterd- en
zenuwgas ingezet tegen de 'eigen' Kurdi
sche bevolking. Zij werd blijkbaar niet
gehinderd door de conventie van Genè-
ve uit 1925, waarin alle volkeren beloofd
hadden dit wapen nooit en te nimmer toe
te passen. Vooral de massaslachting in
de stad Halabja in 1988, waarbij 5000
Kurden middels chemische oorlogsvoe
ring de dood vonden, schokte de wereld.
"Maar daarvoor werd het ook al overal
gebruikt. In 1974 heb ik al de gevolgen
van fosforaanvallen gezien. Mannen die
helemaal gloeiden van de 'lichtjes'. Van-
afmijn achtste jaar ben ik met mijn fami
lie op de vlucht. Mijn vader was ook vrij
heidsstrijder. Hij is gewond geraakt. Als
Het weerbericht voor 25 januari voor
spelt weinig goeds. Zuidwestelijke wind,
toenemend tot krachtig en aan de kust
tot hard of stormachtig, in de avond
draaiend naar west, met aan de kust mo
gelijk enige tijd storm. Voor burgemees
ter Jan Hoffmann van Noordwijk is dat
reden om zijn kamer in het gemeente
huis wat eerder te verlaten. "Het hoort
bij mijn taak om te kijken of alles veilig
is. Ik ben naar de zee gaan kijken. Als je
de watersnoodramp van dichtbij hebt
meegemaakt, ben je bij zo'n storm extra
alert", kijkt hij terug.
door Hans Jacobs
Hij constateert dat om drie uur de zee
al vrijwel tot aan de duinvoet reikt. Daar
om gaat hij om half zes nog eens kijken.
Bij zijn rondje langs de duinen merkt
Hoffmann dat er dunne zwarte rook
komt uit het zalencomplex van Huis ter
Duin. Hij parkeert zijn auto en loopt het
terrein op. Directeur A. Kaufmann ver
telt dat hij net brandalarm heeft gegeven.
De sirene van de brandweer is reeds
hoorbaar.
Van de gebeurtenissen van die dag
'van de storm' heeft Hoffmann een ver
slag bijgehouden. Van minuut tot mi
nuut verhaalt het in heldere en zakelijke
taal wat hij bij de brand van Huis ter
zoon kon ik niet anders dan me aanmel
den om mijn volk te bevrijden".
De huidige wereldpolitiek en vooral de
Golfcrisis volgt hij uiteraard nauwgezet.
"Amerika is een bal. Rolt van de ene naar
de andere kant. Draait rond waar ze geld
kunnen halen. Toen de Kurden tegen
Irak vochten, bevoorraadde Amerika
Irak met wapens. Volgens het officiële
Pentagon-rapport van '88 zou Irak geen
chemische wapens gebruiken. Een grote
leugen. Amerika en Rusland hebben
Irak sterk gemaakt. Het ging er immers
om Iran op de kniën te krijgen* Duitsland
en Nederland stuurden ook chemische
wapens naar Irak. Die zijn op ons volk
uitgeprobeerd".
"Saddam Husayn heeft in het kwade
zijn gelijke niet. Hij is erger dan Hitier,
hij brengt zelfs zijn eigen familie om. Ik
wil niet onmenselijk zijn, maar Amerika
moet nu snel aanvallen. Ik besef dat mijn
eigen familie dan om kan komen. Ik heb
daar constant nachtmerries over, maar er
is geen andere keus".
Duin heeft ervaren. "Het lopen wordt
vrijwel onmogelijk door de orkaan. Je
raakt verblind door zout, regen en zand",
noteert hij bij zes uur. De notities deelt
hij nu voor het eerst met derden. Hoff
mann herstelt van een ziekte die hem in
april velde; het burgemeesterschap
wordt sinds september waargenomen
door J. van der Sluijs.
Bijna tegelijk met Hoffmann arriveert
de eerste wagen van de brandweer, die
op het Palaceplein bericht krijgt van een
automatische brandmelding bij Huis ter
Duin. "Vermoedelijk stormschade",
luidt de eerste conclusie. Op de Grent
aangekomen zien de brandweermannen
dat het om een uitslaande brand gaat.
Vanaf het parkeerterrein naast het zalen
complex wordt met de autospuit de eer
ste aanval ingezet, schrijft Hoffmann.
Hoffmann ziet dat de ladderwagen
laag en overdwars wordt gedraaid om
dichterbij te komen. "Ook de straal vanaf
de ladder haalt het gebouw niet, maar
wordt binnen enkele meters van de
straalpijp door de orkaan verneveld. In
middels is een tweede aanvalsploeg naar
binnen om van daaruit de brand te bena
deren". Hij vervolgt: "Om kwart voor zes
slaat het eerste vuur uit bij het boeiboord
en de bovenzijde van de ramen. Vonken
slaan over, vrijwel parallel aan Duinroos
en verdere flats, soms met een vlaag over
te beginnen. Ik ben nog0
niet op Noordwijk uitgekeken. Ik
geloof nog steeds heilig dat het mo
gelijk is om hier iets moois te be
ginnen. Alle betrokkenen moeten
langzamerhand maar eens ophou
den met ruziën. Er is nu ook een
nieuw college, dus ik denk dat ik
met mijn nieuwe plannen gehoor
zal vinden".
het parkeerterrein. Het vuur breidt zich
zichtbaar uit. Ik zet mijn auto weg op de
Koningin Astridboulevard".
De politie, die eveneens met man en
macht in de weer is, controleert of er
geen mensen meer zijn in de aangrenzen
de appartementen. Binnen Huis ter Duin
verslechtert de situatie. De manschap
pen worden uit het gebouw teruggeroe
pen. Niet iedereen wordt bereikt. Er
volgt een flash-over (soort steekvlam) in
het verlaagde plafond. Een reddings
ploeg die probeert de ingesloten man
schappen terug te halen, wordt door een
tweede flash-over gepaard gaande met
een flinke drukgolf en een vlamfront
brandend de trap afgeblazen. Het pand
moet worden verlaten. Het is vijf voor
Hoffmann loopt op en neer over het
terrein, kijkt aan land- en zeezijde van
het hotelcomplex naar de ontwikkeling
van de brand. Lopen gaat overigens al
leen met steun aan vaste punten. "Om
half zeven uit waarnemend commandant
J. Peschier zijn ongerustheid over de
twee, misschien drie man van de eerste
aanvalsploeg die naar binnen zijn ge
gaan. Ik realiseer me dat op dat ogenblik
aan die onzekerheid niets is te doen", no
teert Hoffmann later.
De korpsen van Katwijk, Noordwij-
kerhout, Leiden en later ook Voorhout,
Rijnsburg, Lisse en Sassenheim verle
nen assistentie. In de Abraham van
Royenstraat gaat rond half acht fotozaak
Kruyt in vlammen op. Hoffmann no
teert: "De vonkenregen is beangstigend.
In het duin tussen parkeerterrein en
Grent gloeit overal vuur".
Negen uur. Overleg in de verbindings-
commandowagen met onder meer regio
commandant Mark resulteert in het in
stellen van onderzoek in het uitgebrande
zalencomplex. De slachtoffers worden
even later gevonden. Het aangeslagen
Noordwijkse korps rukt in. Hoffmann:
"Peschier houdt appèl, waarbij de onze
kerheid omtrent de drie zekerheid
wordt".
Hoffmann bezoekt vervolgens even na
tienen met onder anderen Peschier de fa
milie van de omgekomen brandweer
mannen Gerrit Heeringa, Jan de Ridder
en Nico Steenvoorden. Na een perscon
ferentie gaat hij rond elf uur naar huis.
Pas de volgende ochtend is de brand he
lemaal geblust.
Tijdens de rouwdienst spreekt Pe
schier voor de hele Noordwijkse ge
meenschap. "Wij hebbel verloren, we
zijn verslagen. Deze strijd was geen eer
lijk gevecht. Wij zijn letterlijk en figuur
lijk in de rug aangevallen door een mon
sterverbond van vuur en storm".
