Raadhuis blijft een blikvanger
De zwakke schakels van het kettingbriefspel Top 12
'Nog geen afstand'
Qudejaarsbijlage .osbE
Ex-wethouder
Marselis:
'Veel werken
houdt
me vitaal'
PAGINA 22
ZATERDAG 29 DECEMBER 1990
"Wat lekker dat u niets meer te
doen heeft", zeggen Voorschotena
ren wanneer ze oud-wethouder L.
Marselis tegenkomen. De 69-jarige
knikt dan minzaam, maar weet wel
beter. Sinds hij dit voorjaar een
punt achter een vijftienjarige carri
ère als welzijnswethouder zette, is
zijn werkdag niet korter geworden.
door Paul van der Kooij
Voor zijn vrouw blijft een belangrijke
rol weggelegd. Zij vertelt mensen waar
en wanneer Marselis te bereiken is en
spoedeisende gevallen geeft ze tussen
de middag door, als manlief zich even
telefonisch meldt. Een autotelefoon
blijft hij verafschuwen: "Dat zijn ge
vaarlijke ondingen en dan word je hele
maal zo'n slaaf van alles".
De Voorschotenaar beseft dat veel
mensen van zijn leeftijd hun leven an
ders zijn gaan indelen: "Ze overwinte
ren in Spanje, gaan studeren of slijten
hun dagen in de huiselijke sfeer. Ik
werk en of dat verstandig is zal aan het
eind van de rit wel blijken. Nu zeg ik
dat het me vitaal houdt, betrokken en
geïnteresseerd. Zo is nu eenmaal de
aard van het beestje".
In 1981 besteedde weekblad Vrij Ne
derland een bijlage aan de vele banen
van Marselis en stelden Tweede Ka
merleden vragen over diens vermeen
de hoge inkomen als algemeen secreta
ris van de Ziekenfondsraad. Nu laat hij
in het midden welke functies hij pre
cies bekleedt en houdt hij het er op dat
hij zich nog steeds met gezondheids
zorg en onderwijs bezighoudt.
Méér hoeft niemand te weten, zoals
ook zijn 'lichte hartaanval' in april nie
mand wat aanging: "Er is een hinderlij
ke belangstelling voor mijn ziekte ge
weest en nog steeds vragen mensen of
het écht wel goed met me gaat. Goed
bedoeld soms, maar het tast wel je pri
vacy aan".
Eigenlijk heeft Marselis er een 'ver
rekte hekel' aan om over zichzelf te pra
ten: "In de relatie met mensen houd ik
altijd een troef in handen. Een zekere
reserve, ook in mijn handelen". Toch
weten burgers in nood hem nog steeds
te vinden, net als toen hij nog een zater
dagse spreekuur hield in het gemeente
huis en de ene accommodatie na de an
dere opende. Marselis luistert minzaam
en beperkt zich tot doorverwijzen. Di
recte invloed heeft hij niet meer en con
tacten met politieke partijen zijn weg
geëbd.
Kinnesinne
Zelfs het eigen CDA vraagt de man die
jarenlang de dienst uitmaakte in de par
tij nooit meer eens om goede raad. "Als
je bedenkt wat ér in mij is geïnvesteerd
is het niet zo handig om geen beroep te
doen op mijn ervaring", zegt hij. "Maar
de politiek is nu eenmaal niet ratio
neel". Hij zag dat aan de val van de
Leidse wethouder Van der Molen, maar
ondervond het ook zelf aan den lijve:
"Het gaat er niet alleen om of je een
goed bestuurder bent, maar heeft ook
veel te maken met kinnesinne en poli
tieke tegenstanders".
Zo werd in zijn laatste collegeperiode
steeds meer geklaagd over het feit dat
hij zijn gelijk probeerde te krijgen door
belangrijke voorstellen door de raad te
jagen en politici voor voldongen feiten
te plaatsen. "Alleen als Marselis er baat
bij heeft gebeurt hier iets", zei de toen
malige PvdAyPPR-fractieleider me
vrouw M. Breunesse. De man in kwes
tie vindt dat dergelijke klachten meer
"Als je bedenkt wat er in mij is ge
ïnvesteerd is het niet zo handig om
geen beroep te doen op mijn erva
ring".
over de omgeving zeggen dan over
hemzelf: "Ik was er om dingen voor el
kaar te krijgen. Daarvoor was ik inge
huurd".
Bij de verkiezingen in 1986 riep zijn
partij nog luidkeels dat Marselis dè
wethouderskandidaat was, bij de
laatste verkiezingen diende de 30-jarige
F. ten Have zich aan. Marselis kreeg te
horen dat hij al erg lang zat, wat ouder
wordt en dat de leden vertrouwen in
fractieleider Ten Have hebben. Okto
ber 1989 schreef de oudgediende dat hij
zich terugtrok na gesprekken met een
speciale adviescommissie, een be-
stuursdelegatie, de voorzitter en enige
CDA-leden.
Uit de moeizaam geformuleerde af
scheidsbrief en de vele gesprekken
leidde de buitenwereld af dat de wet
houder graag wilde blijven, maar weg
moést. Marselis zelf houdt staande dat
hij nooit de beslissing heeft genomen
terug te willen keren. Dat hij de kwestie
destijds open hield zou een tactische
achtergrond hebben gehad. "Als je de
pers te snel vertelt watje wilt, is je lot al
beslist", legt hij uit. "Ik wilde mijn be
slissing van een groot aantal factoren
laten afhangen. Je bent niet alleen af
hankelijk van fractie en raad, maar ook
van de kiezersgunst. Is het publiek niet
op je uitgekeken, sluipt er geen routine
matigheid in je werk zonder dat je dat
merkt? Als je wat ouder wordt moet je
bovendien oppassen niet voor de oude
zak versleten te worden die zo nodig
moet".
Gat
Nu hij geen wethouder meer is, is de
Voorschotenaar in een gat gevallen:
"Mijn vrouw vraagt me wel eens hoe
bepaalde dingen in de gemeente zitten,
maar dat weet ik dan niet. Ik ben net zo
verrast als zij wanneer opeens een fiets
pad geasfalteerd is". Hij zit er niet mee
en het politieke bedrijf mist hij geen
moment: "Ik heb er altijd een beetje
ambivalent tegenover gestaan. Ik heb
mijn werk altijd uit plichtsbesef gaan,
uit het idee dat partij en gemeenschap
daar voordeel van hadden".
Het resultaat stond voorop en wan
neer de wethouder ergens zijn zinnen
op had gezet, werd een politiek debat
hem meer dan eens te veel. "Marselis is
een macher, een vechter en een ietwat
heetgebakerd mens", meldde burge
meester P. Cannegieter bij Marselis' af
scheid van de raad. "Als u niet door de
deur kon, ging u door het raam".
Beeldvorming, noemt de oud-wet
houder dat. Dezelfde kwalificatie heeft
hij voor de bekende anekdote over een
fietsende Marselis, gevolgd door
dienstauto met chauffeur. "Ik denk dat
de chauffeur een keer de tas heeft nage
bracht. Ach, ik zit er niet mee. Waar ik
me echt druk om maak zijn fouten die
ik gemaakt heb. Mensen die ik ge
kwetst heb. Voor de rest zet ik ergens
een streep onder en dan is het ook echt
voorbij".
Affaire rond nieuwbouw leidt wellicht tot oprichting nieuwe partij in Zoeterwoude
De samenwerking is prima, de bouw
loopt perfect en het wordt een
prachtige accommodatie waarin het
voor ambtenaren en publiek goed
toeven is. Over de nieuwbouw van
het raadhuis in Zoeterwoude lijkt in
het groene Zuidhollandse dorp tus
sen de plaatselijke politici een ver
rassende eensgezindheid te bestaan.
Nog geen jaar geleden maakte men
elkaar in de oude raadzaal uit voor
'onbetrouwbaar' en vielen termen
als 'achterkamertjespolitiek'.
Veel Zoeterwoudenaren echter
het oude, karakteristieke pand en zien
het nieuwe raadhuis nog steeds niet zit
ten. "Als je over het Molenpad fietst zie je
dat lelijke ding al overal bovenuit ste
ken". De wonden zouden bij velen zo
diep zitten dat bij de volgende gemeente
raadsverkiezingen een nieuwe politieke
partij gaat meedoen, 'om de stem van de
échte Zoeterwoudenaar te laten horen'.
door Eric Jan Weterings
Het nieuwe raadhuis verrijst aan de
Noordbuurtseweg en kost drie miljoen
gulden. De nieuwe voorgevel komt twee
meter dichter bij de weg dan die van het
afgebroken pand. Met een breedte van
ruim 25 meter en een hoogte van, inclu
sief het pannendak, twaalf meter is het
gebouw nu al een blikvanger. Positief of
negatief, daar verschillen de meningen
dus nog steeds over.
Een handtekeningenactie waarmee
een Zoeterwoudse op het laatste mo
ment probeerde het oude raadhuis te be
houden mocht niet meer baten. In juni
van dit jaar ging het oude, uit 1870 date
rende gedeelte van het gemeentehuis te
gen de vlakte en korte tijd later werd de
eerste steen gelegd voor de nieuwbouw.
Vorige maand werd het hoogste punt be
reikt. Als alle plannen verder naar wens
verlopen levert de aannemer het nieuwe
gebouw in mei op. De gemeentelijke ad
ministratie kan dan in de zomervakantie
verhuizen.
Cruciaal in het raadhuisdebat was de
opstelling van de politieke partij Pro
gressief Zoeterwoude (PZ). Tot de raads
verkiezingen van dit voorjaar vertoefde
de partij in de oppositie en fulmineerde
regelmatig tegen de nieuwbouwplannen
van de toenmalige collegepartijen CDA
en WD. Nog voor de verkiezingen nam
het CDA-WD college het besluit tot
nieuwbouw.
Het gemor in het dorp tegen de afbraak
van het oude raadhuis werd bij de raads
verkiezingen vertaald in een zetel winst
voor PZ (van vier naar vij-f), ten koste van
de WD (van drie naar twee). Het CDA
bleef steken op zes zetels, waarmee de
gewenste absolute meerderheid in de
raad aan de neus van de christen-demo
craten voorbij ging.
Stuurgroep
Het nieuwe raadhuis: hoe dan ook een blikvanger.
Na weken onderhandelen trad een colle
ge aan van CDA en PZ. In ruil voor een
wethouderszetel slikten de progressie
ven de raadhuisbouw toch maar. Wel
werd afgesproken de nieuwe voorgevel
enigzins aan te passen. 'Kiezersbedrog'
t Het oude raadhuis: beeldbepalend.
werd in het dorp gefluisterd en PZ zag
zich genoodzaakt in een huis-aan-huis
verspreide brief de keuze uit te leggen.
Sinds enige maanden draait PZ mee in
de 'stuurgroep' die de stadhuisbouw 'be
geleidt'. Deze club bestaat uit de fractie
voorzitters van de plaatselijke politieke
partijen, de architect, de gemeentesecre
taris, een vertegenwoordiger van een ad
viesbureau en een ambtelijk secretaris.
Aanvankelijk boycotte PZ de vergade
ringen van deze groep, maar tegenwoor
dig draait zij 'tot volle tevredenheid' van
de overige partners mee.
PZ-wethouder van openbare werken
A.B. Ringersma geeft toe dat het 'niet
makkelijk' was om na jaren strijden te
gen de bouw nu 'constructief mee te den
ken' in de stuurgroep. "Bij de college-on
derhandelingen hielden CDA en WD
onwrikbaar vast aan het raadhuis, dat
zou er sowieso komen. Als wij niet had
den toegeven, dan hadden we nu weer
een CDA-WD college gehad en wij wil
den ook graag onze andere programma
punten realiseren".
"We hebben nog wat kunnen doen aan
de voorgevel, zodat die er nu wat minder
massaal uitziet, maar dat was het maxi
maal haalbare", aldus de wethouder.
"We hebben het resultaat van de onder
handelingen aan onze leden voorgelegd
en die gingen er mee akkoord. Daarna
hebben we nog die huis-aan-huis brief
verspreid en de reacties daarop waren
over het algemeen vol begrip".
Handtekeningen
Gerrie van der Voet, de Zoeterwoudse
die in april een handtekeningenactie be
gon tegen nieuwbouw van het raadhuis,
denkt daar heel anders over. Ondanks
het feit dat zij in korte tijd met enkele
medestanders 1250 handtekeningen op
het dorp wist op te halen bleef 'de poli
tiek' doof voor haar verlangen het oude
raadhuis te sparen.
"Uiteindelijk heeft die actie weinig ge
holpen", blikt zij terug, "maar het ver
dwijnen van een beeldbepalend pand als
het oude raadhuis zit veel Zoeterwoude
naren nog steeds niet lekker. Dat heb ik
gemerkt toen ik een paar maanden gele
den een ingezonden brief stuurde naar
de krant, waarin ik nog een keer op de
zaak terug kwam. Ik kreeg een heleboel
reacties, dus het leeft nog heel sterk op
het dorp".
Van der Voet verwacht dat 'de raad
huisaffaire' over vier jaar nog zal door
klinken in de raadsverkiezingen. Ze wil
niet PZ exclusief 'de schuld in de schoe
nen schuiven', "omdat alle partijen veel
te laks met de wensen van de echte Zoe
terwoudenaren zijn omgesprongen".
Wel verwijt ze PZ overstag te zijn gegaan
om de wethouderspost veilig te stellen.
"En zo denken er velen over op het
dorp".
"Over vier jaar zal PZ het wel merken
bij de raadsverkiezingen, en PZ niet al
leen trouwens. Er lopen teveel mensen
op het dorp rond die zich door de huidige
politici in de steek gelaten voelen. Er zijn
nu al mensen bezig om een nieuwe poli
tieke partij op te richten onder de naam
'Zoeterwouds belang'. En ik hoop dat die
er komt want dat is jammer genoeg no
dig".
Naam: J. den Boeft.
Leeftijd: 55.
Moest 5 februari 1990 opstappen
als CDA-wethouder ruimtelijke or
dening, verkeer en milieu van Lei
derdorp. Volgens een motie van
wantrouwen van WD, PvdA, D66
en PPR/PSP had hij verzuimd alle
informatie over de voorgenomen
verbreding van de A4 in Leider
dorp door te spelen aan de gemeen
teraad.
Den Boeft blijft ervan overtuigd dat hij
niet om politieke, maar om 'persoonlij
ke' redenen moest vertrekken. "Ik
moest vooral weg omdat mensen met
hun eigen ideeën niet uit de voeten
konden, door mij overvleugeld werden
en in discussies het onderspit dolven",
zegt hij. "Juist omdat het zo persoonlijk
was, heb ik nu, tien maanden later nog
steeds geen afstand van de zaak geno
men. Ik heb ook nooit de gelegenheid
gekregen er eens over te praten met de
mensen die me weg wilden hebben".
Voordeel vindt Den Boeft dat hij nu
meer tijd kan besteden aan zijn deel
tijd-baan als hoofddocent klassieke ta
len aan de universiteit van Utrecht. Hij
heeft het laatste half jaar 'aardig was
achterstanden weggewerkt' en is wat
dieper in de geschiedenis van de oud
christelijke wereld gedoken.
In de plaatselijke politiek doet hij
niets meer, sinds het CDA hem onder
druk van andere partijen liet vallen als
wethouderskandidaat. Wel werd hij
voorgedragen voor de Provinciale Sta
ten, maar uiteindelijk bleek voor hem
geen verkiesbare plaats weggelegd.
"Zo gemakkelijk mogelijk geld verdie
nen", dat is het motto van het kansspel
Top 12. In januari 1989 maakte Neder
land voor het eerst kennis met dit uit
Duitsland afkomstige kettingbrief-spel
waarmee veel geld gewonnen zou kun
nen worden. In een bovenzaaltje van het
Wassenaarse motel Bijhorst.
door Jeanine Hoogendoorn
Sindsdien was en bleef de vraag of het
spel legaal of illegaal is. Volgens de één is
het een kansspel en volgens de ander een
winstsysteem. Top 12 bestaat nog steeds,
al kun je het sinds enkele weken niet
meer spelen in het Wassenaarse motel
Bijhorst. Een terugblik.
Bij het spel betaalt iedere nieuwe, uitge
nodigde deelnemer 300 gulden inleg-
geld. Hiervan gaat 120 gulden naar de
deelnemer die hem heeft uitgenodigd en
hem een lijst bezorgd en 180 gulden naar
de organisatie in Duitsland, de Top 12
Centrale. Van deze 180 gulden gaat 120
gulden naar de nummer 1 op de lijst van
de nieuwe deelnemer er blijft zo'n 60
gulden hangen bij de organiserende
stichting.
De organisatie verstuurt twee lijsten,
die de nieuwe deelnemer op de volgende
bijeenkomst aan twee introducés mag
doorverkopen voor 120 gulden per stuk.
Van de 300 gulden inleggeld heeft de
nieuweling dan al 240 gulden terugver
diend. Volgens de organisatie blijft het
daar niet bij.
De twee personen aan wie de lijsten
zijn verkocht, kunnen op hun beurt ook
weer twee mensen introduceren enzo
voorts, enzovoorts. Er ontstaat een soort
piramide en de personen die twaalf lagen
lager zitten betalen, via de Duitse organi
satie, 100 Duitse marken aan hun num
mer één. In totaal gaat het om 4096 men
sen die ieder 100 mark afstaan.
Volgens de organisatoren krijgen de
snelsten na een week de eerste cheque al
op de deurmat; deelnemers hebben het
over een wachttijd van een paar maan
den. Na enkele jaren hopen ze de 4096ste
cheque te innen. Doodbloeden wordt te
gengegaan door de regel dat de persoon
die twee lijsten krijgt toegestuurd, die
lijsten binnen zeven weken moet door
verkopen. Wanneer dat niet lukt, grijpt
de organisatie in en offreert ze de lijsten,
aan mensen die al eerder toehapten. Hoe
veel de mensen aan het spel verdienen
mag organisator Kerver niet zeggen:
"Niemand weet het, zelfs de organisatie
in Duitsland niet".
Luchtje
Toen Top 12 in het Wassenaarse motel
Bijhorst begon, vond de plaatselijke po
litie dat er een luchtje aan zat. Ze meldde
de ontwikkelingen aan de Haagse offi
cier van justitie H.M. Vos en hield het
motel een tijdje in de gaten. Al snel bleek
dat de inwoners van Wassenaar niet veel
belangstelling hadden voor het geldspel.
Organisator Kerver: "Ik denk dat we het langer uithouden dan justitie ver
moedt". (archieffoto Henk Bouwman)
De officier van justitie vond dat er geen Een collega in Roermond dacht daar
sprake was van ordeverstoring, betrok- anders over. Agenten hadden hem ver
kenheid van minderjarigen of andere cri- teld dat het spel zeer veel (Duitse) be-
minele daden. En greep niet in. langstellenden in zijn gemeente trok en
hij oordeelde dat Top 12 een kansspel is.
Het moest daarom verboden worden, zo
meldde de officier in het Vara-program-
ma Kassa. In hetzelfde tv-programma
was een wetenschapper zo vriéndelijk
om voor het publiek een rekensommetje
te maken. Hij berekende dat als alle deel
nemers winst willen maken er 650 mil
joen mensen aan het spel mee moeten
doen.
"Dat programma was voor ons fataal",
aldus de organisator van de Wassenaarse
avonden, I. Kerver. "Die berekening
klopte natuurlijk van geen kant. Daar
naast spelen wij geen illegaal kansspel,
maar een legaal winstsysteem. De deel
nemers moeten zelf iets doen om tot
winst te komen".
Volgens Kerver heeft de politie van
Roermond een gemeen spelletje met zijn
organisatie gespeeld. "Zij heeft de hore-
ca-ondernemers gedreigd hun vergun
ning af te nemen", zegt hij verontwaar
digd. "Gedreigd?, welnee", reageert een
ambtenaar van de Roermondse politie,
"wij hebben de ondernemers alleen ver
teld dat, wanneer zij hun zaal aan Top 12
verhuurden, zij medeplichtig waren aan
een kansspel. En dat is verboden".
Kerver liet het er niet bij zitten. Hij
probeerde de officier van justitie uit te
lokken tot een proces-verbaal. Als dat
zou lukken moest er een rechtzaak ko
men. Maar de officier werkte niet mee en
ging niet in op het verzoek van advocaat
mr. Moszkowicz sr. om een proefproces.
Volgëns de ambtenaar uit Roermond
heeft Kerver het niet slim aangepakt:
"De officier van justitie heeft toen een
voorlopige maatregel ingesteld. Die
hield in dat Top 12 in niet meer in Roer
mond mocht worden gèspeeld. Daarte
gen had hij in beroep kunnen gaan".
Verenigde Staten
Na de tegenslag in Limburg verloor het
spel, dat op hoogtijdagen op zestien
plaatsen in Nederland gespeeld kon wor
den, snel aan populariteit. In Limburg en
Brabant kan Top 12 niet meer worden ge
speeld en de paar deelnemers uit de
Leidse regio moeten zich behelpen in
een huiskamer. Mensen die een zaaltje
willen, kunnen alleen nog terecht in ste
den als Hengelo, Assen, Amsterdam en
Utrecht. Eind vorig jaar telde de groep in
Nederland 1700 deelnemers. Hoeveel dat
er nü zijn weet Kerver niet, maar in geen
geval meer dan tweeduizend.
Internationaal gezien zijn er 500.000 in
schrijvers, dank zij Duitsland, Oosten
rijk, België, Spanje, Italië en Joegosla
vië. Het betekent niet dat er ook zoveel
mensen meedoen, want één deelnemer
staat gemiddeld driemaal ingeschreven.
Kerver is ervan overtuigd dat het spel
legaal moet worden, omdat de andere
landen er ook niet moeilijk over doen.
"Hoe moet dat anders in 1992, als Europa
één wordt?" Hij is dan ook niet bang
voor de toekomst. "Wij zijn een krachtige
organisatie. Ik denk dat we het langer
uithouden dan justitie vermoedt". Maar
wat gebeurt er als het spel via een recht
zaak verboden wordt? "Dan zullen we
wel moeten stoppen", bekent Kerver be
teuterd.
