DEKEN
Beatrix na ontvoering snikkend in een kelder
Naaktloperij op een voormalig slagveld
Zwijsen-reeks voor de jeugd: detective, griezelen, ballet en dieren
'Nederland moet af van
het zieligheidscomplex'
Jerofejev's 'Schoonheid uit Moskou' Russische 'Ik, Jan Cremer'
Maagdelijke flaptuiterij en magnetisch juweel van W.F. Hermans
VRJJDAG 28 DECEMBER 1990.
SAMENSTELLING CEES VAN HOORE
De onlangs overleden Roald Dahl
ens dat een goed boek de lezer
de strot grijpt en niet meer los
laat.
Dat is zo. Als door welke oorzaak
dan ook een boekje niet boeit, is het
geen goed boek. Althans voor de le
zer die dat zo ervaart. Voor elke an
dere lezer, of die nu jong of oud is,
kan hetzelfde boek van begin tot
eind hoogst aantrekkelijk zijn. Ge
lukkig maar, anders zagen alle boe
ken er eender uit. Een recept voor
goed boek is dus niet te geven.
Even gelukkig trouwens, anders
was het goede boek al lang geschre
ven en was elk boek daarna overbo
dig.
Voor Tomas Ross is elk goed
boek een spannend boek. Dat is niet
zo verwonderlijk, als je weet dat
Ross een Nederlandse schrijver van
thrillers is. En een topauteur in dit
genre.
Het was dan ook een aangename
errassing in de Wachtwoord-serie
an uitgeverij Zwijsen tussen be
kende en minder bekende kinder
boekenauteurs zijn naam aan te
treffen.
De boeken in de serie, die volgens
de informatie bedoeld zijn voor 9+,
/oorzien van een symbool, zo
dat kinderen snel hun keuze kun-
maken uit detective, griezelen,
ballet en dieren. Met name de derde
ogelijkheid vind ik een ontdek
king. Blijkbaar zijn er zoveel kinde-
•erzot op ballet, dat er zelfs een
w genre in kinderboeken voor
ontworpen wordt. Hoe zit dat dan
met voetbal, paarden en televisie,
raag ik me af.
Majesteitsschennis
Tomas Ross zit niet bij ballet, maar
bij detective. Vanwege zijn faam en
de intrigerende titel begon ik met
'Help, ze ontvoeren de koningin!'.
Daar was ik nieuwsgierig naar: onze
eigen Beatrix in handen van onver
laten die haar in een afgelegen gara
gebox opsluiten om haar pas weer
tegen groot geld los te laten. Of zo
iets. De koningin als hoofdpersoon
n kinderboek. Dat zou hetzelf
de effect kunnen opleveren als het
optreden van Margaret Thatcher in
het prentenboek 'De Verschrikelij-
ke Blikjes-Generaal en de Oude
IJzeren Dame' van Briggs. Volgens
het nawoord 'Waarom ik dit boek
schreef, dat in elk boek van de serie
te vinden is, waren zoveel volwasse-
bang voor iets dergelijks, dat
televisieserie van Ross over dat
onderwerp niet doorging. Ross zegt
2r: "In de tijd dat ik aan dit
boek zou beginnen, had ik een tele-
serie geschreven waarin de ko
ningin werd ontvoerd. 'Nou, nou!'
zeiden de mensen van de omroep
(ik zeg niet welke, raad maar), 'dat
gaat toch wel wat te ver!'"
ng hadden die mensen niet
hoeven zijn, want Ross gaat hele
maal niet te ver. Natuurlijk vindt er
iets van ontmythologisering plaats,
als hoofdpersonen Daniël en Daaf
Illustratie uit 'Help, ze ontvoeren de koningin' van Tomas Ross
in een afgesloten kelder een snik
kende vrouw aantreffen die van ko
ninklijke bloede blijkt. Ze zag er
wat stoffig uit met spinrag in haar
haar, maar ze had vriendelijke ogen
en de duidelijkste glimlach van het
hele land. 'Goedemorgen!' zei Da
niël ademloos. 'Het is ...U!' 'En wie
zijn jullie?',vroeg Hare Majesteit de
Koningin. En ze straalde iets uit wat
je, tja, watje koninklijk zou kunnen
Te ver gaat Ross wellicht als hij
enkele bladzijden verder de konin
gin een gebrekkige taalkennis toe
dicht. Ze blijkt daar niet eens te we
ten wat in de maling nemen bete
kent. Toch nog majesteitsschennis.
Ross zou Ross niet zijn, als hij er
niet een flitsende thriller voor kin
deren van had gemaakt. In drieën
twintig korte hoofdstukken bele
ven Daniël, Daaf, Jona en Jelle niet
bepaald bloedstollende, maar in ie
der geval zeer leesbare avonturen.
De intrige doet denken aan de ge
heimzinnige verwikkelingen rond
de bende van Nijvel in België.
Bloedige overvallen doen bij Ross
een namaakkoningin de Midden
partij verzoeken het land van de on
dergang te redden. Het hoeft geen
betoog dat de Middenpartij zeer
goed vergelijkbaar is met Janmaat
achtige groeperingen. Bij Tomas
Ross zijn die gelukkig nog zó stun
telig dat vier kinderen hun snode
plannen kunnen verijdelen. Het
eind van het verhaal verraadt de
eenvoud en hartelijkheid van onze
Beatrix: als zij de vier helden vanuit
de Gouden Koets ziet staan, mogen
die onmiddellijk instappen. 'We
hebben ruimte genoeg,' zei de ko
ningin zachtjes tegen Daniël die
achter haar liep. 'Stap maar in!'
Balletboek
Spanning en humor, een heerlijke
combinatie voor kinderen.
Met de hele reeks lijkt Zwijsen
een goede greep gedaan te hebben,
want ook een voor mij nog onbe
kende Liesbeth Klop schrijft met
'Spitzen in het ziekenhuis' een aar
dig verhaal in het balletgenre.
Weliswaar heeft de elfjarige Asja
een beetje te veel last van volwassen
complexen en zorgen, maar veel
kinderen - vooral meisjes - zullen
ongetwijfeld goed mee kunnen le-
ven met de problemen van het meis
je dat zo graag dansen wil. Moeder
is. ooit als balletdanseres hard geval
len en heeft daar een zware rug
kwetsuur van over gehouden. Daar
om houdt ze dochterlief ver van de
balletwereld. Dat ze dat met
enigszins smerige grotemensen-
trucs doet, is er de oorzaak van dat
Asja belast wordt met te grote psy
chische druk en instort. Dankzij an
dere, verstandiger, volwassenen
krabbelt ze overeind.
Liesbeth Klop had misschien be
ter niet in haar kleine curriculum vi-
tae kunnen vermelden dat haar fa
voriete kinderboek (nu) 'Krassen in
het tafelblad' van Kuijer is. Juist als
je dat weet, zie je te grote overeen
komsten tussen Madelief, haar
moeder en oma van Kuijer en Asja,
haar moeder en oma van Klop. De
alleenstaande, wat grillige moeder,
de lijn tussen de drie vrouwelijke
personen, de oma die zoveel meer in
haar leven had gewild: de invloed is
wel erg duidelijk. Gezien de rest van
het verhaal kan Liesbeth Klop het
best alleen af.
Naast 'Spitzen in het ziekenhuis'
steekt het andere balletboek in de
serie mager af. 'Mijn tweede solo'
van Els Beerten is veel houteriger
van taal en oneigenlijker van opzet.
Al aan het slot van hoofdstuk twee
slaat de verveling onverbiddelijk
toe. Zeurderige dialogen die een
kwasi-realiteit oproepen.
Dierengenre
In het dierengenre van hetzelfde la
ken een pak bij Stasia Cramer met
'Strijd om een pony'. Bladzijden
lang emmeren over een verbale ru
zie tussen Marieke en Suzanne, om
dat de eerste het lila shirt van de
tweede aanheeft, mag dan mis
schien op AVI 8 niveau geschreven
zijn, aantrekkelijk om te lezen is het
niet. Misschien dat de echte paar
denliefhebbers er doorheen kijken.
Tais Teng met 'Licht op de heu
vel' (detective) en Frank Herzen
met 'Ratten met een nummer' (die
ren) trekken de boel weer in even
wicht. Teng doet dat met een soepel
avonturenverhaal over een tech
nisch geavanceerde manier om dia
manten te maken en Frank Herzen
zet de trend van het rattenverhaal
voort. Leestechnisch hetzelfde ni
veau als bijvoorbeeld dat van Cra
mer en Beerten: ook AVI 8. Dat in
houdelijk niveau iets anders is. be
wijzen Herzen en deze serie ondub
belzinnig.
CASPER MARKESTEYN
Wachtwoord-serie uitgeverij Zwijsen:
Tomas Ross, Help, de ontvoeren de
koningin
Liesbeth Klop, Spitzen in het zie
kenhuis
Els Beerten, Mijn tweede solo
Stasia Cramer, Strijd om een pony
Tasi Teng, Licht op de heuvel
Frank Herzen, Ratten met een num-
Frits Bolkestein: een kleine linkse minderheid ruïneerde tijdens de swin
ging sixties het onderwijs. (foto GPD)
Politieke opstellen van Frits Bolkestein
Ja, het staat er echt: 'stelling van
Frits'. En het lijkt erop dat het WD-
Kamerlid Frits Bolkestein het nog
zonder enige vorm van zelfspot
heeft opgeschreven ook, want hij
gaat er daarna heel serieus op in.
Bolkestein opponeert in zijn bundel
'De Engel en. het Beest' tegen de
'linkse intellectuelen' en wil zijn
rechtse gelijk halen.
Ook met zijn 'stelling van Frits'
wil hij aantonen hoe het Nederland
se volk eigenlijk altijd een beetje be
dot is door toonaangevende politici
zoals Den Uyl. In buitengewoon in
gewikkelde formuleringen stelt hij
dat het bieden van zekerheid aan
zwakkeren léidt tot economische
zwakte en chaos. De Nederlandse
verzorgingsstaat moet eigenlijk op
de helling, "we moeten af van ons
zieligheidscomplex en onze thera
peutische benadering", schrijft Bol
kestein.
Het grappige is dat hij tot de 'stel
ling van Frits' komt naar aanleiding
van een toneelstuk van de Franse fi
losoof en 'linkse intelectueel' bij uit
stek, Jean-Paul Sartre. In dat stuk
probeert de hoofdfiguur goed te
doen en veroorzaakt daarmee de
grootste rampen.
En zo is het nu ook met onze ver
zorgingsstaat: in hun goedheid wil
den linkse partijen een sociaal
vangnet, maar vergaten dat 'te veel
bescherming verzwakt'. "Wie een
bloeiende en stabiele samenleving
in stand wil houden, zal een bepaal
de mate van onaangenaamheid op
het persoonlijk vlak op de koop toe
nemen. Wie de prikkels vermindert,
tast de welvaart op langere termijn
Een oud verhaal eigenlijk, maar
door Bolkestein met verve afge
stoft. Gelukkig erkent hij zelf dat
zijn verhaal niet altijd opgaat. Japan
heeft, zoals Frits dat noemt, stabili
teit op microniveau, maar tevens
een buitengewoon hoog wel
vaartspeil. Omgekeerd had hij ech
ter ook Engeland kunnen noemen
waar mensen soms kreperen, ter
wijl 's lands economie in Europa be
slist tot de zwakkere gerekend
wordt.
De wind in de rug heeft liberaal
Bolkestein met het ineenstorten
van het communistische blok. Maar
het is opvallend hoe ingetogen hij
zich in de verschillende artikelen
daarover uitlaat. Natuurlijk, het
verwondert hem niet dat het com-
munsime nu is ontmaskerd. Wel
had ook hij niet gedacht dat het li
beralisme zo snel als ideologie zou
Maar hoe nu verder? zo vraagt hij
zich in af in een essay over de toe
komst van Europa. Volgens mij
denkt hij daarover nog steeds na,
want wat moetje met conclusies als
"gaat de Sovjet Unie een uiterst on
zekere toekomst tegemoet" en "hoe
het de landen in Oost-Europa zal
vergaan - de DDR daargelaten - is
ook onzeker".
Taboe
Wie Bolkestein er ongenadig van
langs geeft zijn de nieuw linksers,
de oproerkraaiers van 1968. In geu
ren en kleuren beschrijft hij hoezeer
de samenleving wel niet onder de
waandenkbeelden van die linkse in-
telectuelen geleden heeft. Een klei
ne minderheid ruïneerde tijdens de
'swinging sixties' het onderwijs,
naar zijn mening. Discipline werd
een taboe en daarmee verdween
ook de betekenis van 'zelfdiscipli-
Bolkenstein draaft lekker door
wanneer hij de link legt naar het
Heizeldrama, waarbij Liverpool-
aanhangers de dood van 39 Italiaan
se supporters veroorzaakten. De
jonge Brit staat nu bekend om zijn
'dronkenschap, gewelddadigheid
en algemene hufterigheid' en dat is
eigenlijk een beetje de schuld van
de 'beweging van '68' laat Bolkes
tein doorschemeren. In het stukje
over voetbalvandalisme echter
geen letter over mevrouw Thatcher.
Het is een zeldzaamheid dat een
politiek leider eens op deze manier
zijn gedachten aan het papier durft
toe te vertrouwen. Hoewel je het
niet altijd met hem eens hoeft te
zijn, doet Bolkestein dat op een
prikkelende r
MEINDERT VAN DER KAAIJ
De Engel en het Beest, Opstellen over
politiek, Frits Bolkestein. Uitgeverij
Prometheus.
Twaalf uur, mensen.
We omhelzen elkaar.
Zijn onze lippen zoet of
"t de poedersuiker maar?
Wat dondert het, nu
de keukenmeid gilt in extase
n er een zachte motregen opstijgt
de champagneglazen
C.J. VAN HOORE
Bestaat er een perestrojka-litera
tuur? De Nederlandse uitgever van
Viktor Jerofejevs 'Een schoonheid
uit Moskou' vindt van wel, gezien
een wervende opmerking op de
achterflap. Het afgelopen decenni
um heeft zich binnen de sovjet
maatschappij een groot aantal ver
anderingen voltrokken. Verande
ringen die hun invloed hebben ge
had op het literaire klimaat, al was
het alleen maar vanwege de afschaf
fing van de censuur. Met veel goede
wil zou je de literatuur die - al dan
niet direct - iets van die veranderin
gen uitstraalt, perestrojka-litera
tuur kunnen noemen. Maar dan niet
opgevat als een nieuwe fase, maar
als 'overgangsliteratuur'. In de we
tenschap dat er over enige tijd, wan
neer allerlei ontwikkelingen in Rus
land zijn uitgekristalliseerd, weer
een andere literatuur zal bestaan. Of
misschien helemaal geen.
'Een schoonheid uit Moskou' is
een duidelijk voorbeeld van zulke
overgangsliteratuur. De verteller
van de roman is Irina - Ira voor
vrienden - Tarakanova, een met
schoonheid en sex-appeal begiftigd
warhoofd dat diverse tegenstellin
gen binnen het Rusland van de ja
ren tachtig in zich verenigt. Zij is
een 23-jarig meisje uit de provincie,
maar ze beweegt zich in de Moskou-
se jet-set. In een gemengd gezel
schap van intellectuelen, bonzen,
kunstenaars, diplomaten en zwarte
handel-miljonairs. Met andere
woorden, de groep mensen die wat
minder conformistisch leeft dan de
gemiddelde sovjet-burger en voor
al: die zich westerse consumptie
goederen en buitenlandse reizen
kunnen veroorloven.
Ira vertelt haar levensgeschiede
nis met horten en stoten, niet orde
lijk van begin tot eind. Het is een
merkwaardig verhaal, dat soms de
vorm aanneemt van een brief aan
haar beste vriendin. Zo wil Ira de
Russische Jeanne d'Arc worden.
Op een of andere manier houdt dit
in dat ze naakt over een voormalig
slagveld moet lopen om de natuur
uit te dagen. Ze krijgt daarbij het ge
voel alsof ze door een boze gigant
wordt genomen, maar haar twee
metgezellen merken niets bijzon
ders. In de vorm van een toneelstuk
droomt ze vervolgens een vergade
ring die tot het verlies van haar baan
leidt (wat deed ze dan voor werk?,
vraag je je af). Ze heeft een affaire
met een beroemde oudere staats-
schrijver en deze sterft in haar ar
men tijdens de copulatie. Later zal
zijn geest haar dan weer bezoeken
en presteert hij een stuk beter in
bed dan tijdens zijn leven, vertelt ze
verlekkerd. In ieder geval is Ira
zwanger, maar of het kind van de
schijver is, komen we niet te weten.
Viktor Jerofejev, niet
Deze verteller is nu eenmaal niet ven en toneelstukjes maakt de ver-
100% te vertrouwen. teller misschien onbetrouwbaar,
Het vermengen van roddels, dro- Jerofejevs boek wordt er wel een
men, hallucinaties, anekdotes, brie- stuk boeiender door.Een Russische
roman waarin de moderne litera
tuur van de negentiende en de twin
tigste eeuw doorklinkt, dat zie je
nog niet vaak.
Antisemitisme
Een van de gevolgen van zo'n over
gangsroman is wel dat het onduide
lijk blijft wat de schrijver er precies
mee bedoelt. Is Ira's schaamteloze
promiscuïteit een voorbode van een
minder Victoriaanse sovjet-samen
leving of juist een teken van deca
dentie, net als haar forse drank
zucht? En hoe dienen wij het op te
vatten dat zij ook seksueel een ster
ke band heeft met haar beste vrien
din? Verder vraag ik me af of Ira's
flirt met de Russisch-Orthodoxe
kerk voor Jerofejev een vorm van
kritiek op de nieuwe modetrends in
zijn land inhoudt. En wat te denken
van de scheuten antisemitisme die
de verteller van 'Een schoonheid uit
Moskou' met kwistige hand door
haar relaas pleegt te gieten?
Kortom, is deze roman een som
bere profetie over de toekomst van
de Sovjet-unie waar voortaan op
geld beluste antisemieten de dienst
zullen uitmaken? Dan wel iets heel
anders: een schelms pleidooi voor
de eenvoudige volksziel?
Ik vrees het laatste. Jerofejev
voorziet zijn heldin Ira van een
soort boerenslimheid (die men
evengoed boerendomheid zou kun
nen noemen), waarmee hij de lezer
probeert te ontroeren. De bóeren-
slimheid van het meisje uit de pro
vincie dat alleen haar lijf als wapen
heeft in de strijd om het bestaan in
de grote stad. 'Een schoonheid uit
Moskou' heeft een beetje wat 'Ik,
Jan Cremer' ook had: een intrige
rende kennismaking met een ge
heel andere cultuur via een andere
taal dan je gewend bent. Maar
vanuit een andere plek op de we
reldkaart bekeken, heeft zo'n Rus
sisch boek nu al een gedateerde
werking: een schrijver wil provoce
ren met iets dat ons niet meer pro
voceert. Voor de Westerse lezer is
een lesbische verhouding niet pro
vocerend en die promiscuïteit zien
wij tegenwoordig hoogstens als een
wat riskante, maar niet als een zon
dige levenswijze.
Binnen het kader van de kennis
making metzo'n andere cultuur
heeft 'Een schoonheid uit Moskou'
wél iets verfrissends. Wie is geïnte
resseerd in een individuele reactie
op de veranderingen in de Russi
sche cultuur, zal dan ook heel wat
plezier beleven aan Jerofejevs ro-
man AUGUST HANS DEN BOEF
Victor Jerofejev, 'Een schoonheid uit
Moskou'. Vertaling Arie van der Ent,
Uitg. Arena, 49.50.
Tegen'het eind van het jaar, rond de
feestdagen, zie je ze het meest. In
achteloze stapels liggen de Kleine
Boekjes rond de kassa der boekwin
kels geschaard, als gratis, voor het
meenemen. Er staan prenten in of
cartoons of gedichtjes of vlugger
tjes van bekende schrijvers of lite
raire curiosa. Cadeauboekjes. Leuk
en toch niet duur. Maar zijn ze het
eigenlijk wel waard, dat tientje? Re
den genoeg om eens twee van die
knuffeldrukjes onder het vergroot
glas te houden. Het boekje 'Virgi
nia' van de onbekende Vlaamse
schrijver Victor Varangot telt 47
bladzijden, titelblad en colofon
meegerekend. De pretentieuze flap
tekst maakt de literatuurminnaar
onverbiddelijk nieuwsgierig. "Zel
den zal er over een novelle van niet
al te grote omvang zoveel commotie
zijn ontstaan als in de jaren dertig
over 'Virginia' van de toen zeer jon
ge schrijver Victor Varangot," ver
zekert hier de uitgever. Het werkje
heeft de maagdelijkheid als onder
werp en werd door Jan Greshoff
aan de redactie van Forum gezon
den. Het duo Ter Braak/Du Perron
was voor plaatsing, de Vlaamse re
dactie en met name Marnix Gij sen
was tegen. Ruzie. Tenslotte werd
het verhaal toch geplaatst in het no-
vember-nummer van Forum, wat
zou hebben geleid tot de definitieve
opheffing van dit literaire tijd
schrift.
Dat maakt benieuwd. Vooral als
de flapgeleerde plechtig besluit:
"De boeiende novelle, speels ge
schreven in een zakelijke directe
stijl die aan Elsschot doet denken,
verschijnt thans voor het eerst na
meer dan een halve eeuw, in een af
zonderlijke editie". Waarpm was
Gijsen destijds zo tegen het omstre
den verhaal? De auteur is zo vrien
delijk dit in een pinnig nawoord
(blz. 49 tot en met 44) te onthullen.
"De 'heibel' begon met een brief
van Marnix Gijsen aan zijn Vlaamse
mederedacteuren waaruit ik het
volgende citeer: 'Ik kan, al maak ik
de maten nog zo breed, van uit ka
tholiek standpunt het verspreiden
van dergelijke lectuur niet verant
woorden en ook afgezien van alle
katholicisme heb ik het land aan
een snobsenliteratuur die als enig
motief het beïroniseren van de
maagdelijkheid heeft".
Religieuze weerzin dus - toen een
belanrijk argument om een verhaal
tóch te publiceren. Maar Gijsen
vond 'Virginia' ook "snobsenlitera
tuur", een modieus niemendalletje,
vermoed ik.
En daarmee slaat Gijsen de spij
ker op de kop. De novelle, wat pla
gerig van toon, maar allerminst ver
gelijkbaar met het werk van Els-
schot, behandelt de unieke maagde
lijkheid van Virginia, het nichtje
van de burgemeester. Dit ongeloof
lijke feit komt de barbier ter ore en
via hem een stoet van belangstellen
den: Don Juan, de gentleman, de
pastoor, de Handelaar In Blanke
Slavinnen, de dichter, de dokter, de
filosoof, de fielt, de journalist en de
verzekeringsagent. Complotten
worden beraamd om Virginia van
haar maagdelijkheid af te helpen.
Dat lukt, maar met een happy endje.
Het is me een raadsel waarom de
Nederlandse Forum-redactie deze
literaire flauwiteit heeft willen pu
bliceren, laat staan het tijdschrift
zelf ervoor op het spel zetten. De he
dendaagse modebewuste lezer zij in
elk geval gewaarschuwd: meer dan
een literair historisch curiosum is
'Virginia' niet, de flaptuiterij ten
spijt.
Voor minder dan die prijs kunt u
zich trouwens een veel aardiger
Klein Boekje aanschaffen. Van Wil
lem Frederik Hermans is er name
lijk het verhaal 'Naar Magni
togorsk', in 32 bladzijden. Hierin
verhaalt de schrijver de gevolgen
van het "gruwelijkste plaatje dat ik
in mijn jeugd onder ogen gekregen
heb", te weten de krachtlijnen van
een magneet, zichtbaar gemaakt
met ijzervijzel. De jonge ik-figuur
wordt zowel aangetrokken als afge
stoten door het magnetisch ver
schijnsel. Zijn angst en fascinatie
worden extra gestimuleerd door
zijn akelige oudere broer, en met
een verwijzing naar het zomer-
nieuwtje van de platgeslagen krin
gen koren in Engeland stelt de ver
teller zich de vraag: "Zou een mag
neet die groot en sterk genoeg was,
niet alles naar zich toe sleuren:
hout, planten, vlees, vlinders, vo
gels, dieren, mensen? Vooral die
kringen van neergeslagen korenhal
men soms in akkers waargenomen
die ik al noemde, leken mij een aan
wijzing in deze richting te zijn".
Vervolgens haalt Hermans met
smaak uit naar het communisme,
dat door zijn ouders werd beleden,
en vertelt hoe, om deze leer in de
wereld te bevorderen, de kolossale
industriestad Magnitogorsk in de
Sovjet-Unie wordt gesticht. Via een
sneer naar het verachtelijke ver
schijnsel van het toerisme, bor
duurt de verteller voort op zijn fan
tasieën over deze geheimzinnige
stad. "Was het de naam waarin het
woord magneet verwerkt zat, die
mij aantrok? Maar ik was toch geen
klein kind meer en niet meer bang
voor magneten?" Hij besluit tot een
bezoek, en zijn gruwelfantasieën
krijgen een groteske realiteit.
'Naar Magnitogorsk' is een uitne
mend vertelde novelle, fraai opge
bouwd uit allerhande nevenmotie
ven en voorzien van een krachtige,
levendig vertelde pointe. Een ju
weeltje van een boekje.
ROB VOOREN
'Virginia', Victor Varangot. Uitg. Tho
mas Rap, Amsterdam 1990,/. 14,50.
Naar Magnitogorsk', Willem Frede
rik Hermans. Uitg. De Harmonie. Am
sterdam 1990,/. 12,90.
