Geflopte oom Dagobert
Eens een held,
altijd een held
Amerika laat idolen niet snel zakken
.ECerstbijlage 199(ferfié!l
Donald Trump: van groot geldverdiener tot financiële riseej
ZATERDAG 22 DECEMBER 19)
Er is waarschijnlijk geen land ter wereld dat zijn idolen zo
koestert als Amerika. Niet gehinderd door een verleden dat
is bepaald door stromingen van religieuze, politieke en cul
turele aard, wordt het in het nog relatief jonge land beslist
niet 'als een zonde' ervaren om als individu de kop boven
het maaiveld uit te steken. Integendeel zelfs: wie het in de
VS heeft gemaakt, kan ongeacht de manier waarop dat tot
stand is gekomen, rekenen op algemene bijval en waarde
ring. Dat geldt voor zakenlui (Trump), maar nog meer voor
popmuzikanten (Michael Jackson) en bovenal voor spor
ters.
door Ad van Kaam
Vooral die laatste categorie spreekt aan
de overkant tot de verbeelding als het
- Pete Rose: op het verkeerde paard gewed.
gaat om het creëren van idolen. Veel
meer dan in Europa is sport in Amerika
volledig verweven met de samenleving.
Hetgeen onder meer tot uiting komt in
de dagelijkse spreektaal. Die is door
spekt met termen, ontleend aan de sport.
Vrijwel iedereen doet ook van jongs af
aan aan sport, actief of passief. En dege
ne in wiens vermogen het ligt om de top
te halen, wordt vervolgens prompt be
schouwd als een voorbeeld voor de
jeugd. Of-ie dat nu leuk vindt of niet.
Dat halen van de top. dat uitgroeien tot
een zogenaamde mega-ster heeft natuur
lijk zo zijn vooordelen. Status wordt
daaraan ontleend, al spreken vooral de
big bucks, de miljoenen dollars, het
meest tot de verbeelding in een maat
schappij die, zeker aan de buitenkant,
volledig in het teken staat van het geld.
Maar het kan ook nadelen met zich mee
brengen. Als het voorbeeld uit zijn rol
valt. Als zijn, vaak nog jonge, benen niet
sterk genoeg zijn om de weelde te dra
gen.
Wee het idool dat zoiets overkomt.
Vraag het Pete Rose, de tophonkballer
die bij leven een legende werd door de
recordboeken te herschrijven. Nog voor
zijn vijftigste waande hij zich al in de
Hall of Fame, het museum waaralleen de
allergrootsten uit die tax van sport (ook
dat zegi iets over de waarde die men in de
VS aan sport toedient) worden uit- en af
gebeeld. Dat kan hij dus voorlopig verge
ten. Inplaats daarvan mag hij momenteel
in een penitentiaire inrichting zijn zon
den overdenken.
Wat deed Rose verkeerd? Hij wedde
op nonKoaxwedstrijden. Nu doet ieder
een dat in Amerika, hetgeen daar ook
volstrekt legaal is. Alleen was Rose zo
stom om te wedden op zijn eigen team,
de Cincinnati Reds,<de club waarvan hij
manager was. Dat is, in zijn functie, ver
boden, want dat riekt naar fraude. Dat
wist hij uiteraard. Toen hij werd betrapt,
kende hij de consequenties. Hoewel...
Dagen, weken, ja zelfs maanden, hield
de 'zaak Rose' via de media de gemoede
ren in Amerika bezig. Toen de Golf-crisis
uitbrak, openden de kranten en de jour
naals niet daarmee, maar met Rose die
net zijn straf (negen maanden) over zich
had horen uitspreken. Een hele natie be
moeide zich met de man, zijn vrouw, zijn
kinderen, zijn belastingproblemen, de
hond, de kat, zijn vroegere vriendin en ga
zo maar door. Alles, tot de onderste
steen, moest boven komen. Een idool
want Rose was dé personificatie van de
gewone Amerikaanse jongen die het van
krantejongen tot multi-miljonair had ge
schopt was van zijn voetstuk gevallen.
De rest van zijn leven zal hij dat weten
ook.
Analfabeet
Een ander typerend vqorbeeld is dat van
Shoeless Joe Jackson. Het verhaal van
een analfabeet van de kantoenplantage's
in South Carolina die het rond de eeuw
wisseling schopte tot één van de beste
spelers in het toen net professioneel ge
worden honkbal. De tijden waren an
ders, maar het imago van het het idool,
stond ook toen al vast. Wie destijds (rijk)
kon leven van wat toen nog als een hob
by werd beschouwd, was een bevoor
recht mens. Dat wilde iedere jongen wel,
zeker als hij uit het arme zuiden kwam en
helemaal als hij ook nog eens zwart was
en dus kansarm.
Hoe dan ook, Joe Jackson zou samen
met nog zeven teamgenoten van de Chi
cago White Socks in 1919 de World Series
(de strijd om de professionele wereldtitel
honkbal) hebben verkocht aan de tegen
stander. Opzettelijk verliezen omwille
van geld. 'De domme boerekinkel was be
zweken voor een paar duizend dollar',
schreven de kranten destijds schande
over de bezoedeling van het nationale
tijdverdrijf. Jackson, de vedette, moest
hangen.
De tiiacK öocks, zoals ze vanat aai mo
ment de geschiedenis ingingen, beken
den. Zo ook Joe Jackson. Bij het verlaten
van de rechtszaal schreeuwde een jeug
dige fan zijn idool de legendarische
woorden toe: 'Say it ain't so, Joe', zeg dat
het niet waar is. Ook al weer een uitdruk
king die op straat nog altijd wordt ge
bruikt om uiting te geven aan iemands
ongeloof. Hoe dan ook: van Jackson
werd sindsdien weinig meer vernomen.
Hij trok zich terug in Georgia en stierf
zoals het in deze dramatische toonzet
ting behoort, in eenzaamheid.
Maar zie, bijna 80 jaar later heeft een
Amerikaanse journalist de zaak, waar
over uiteraard nog jaren is gepraat, nog
eens tegen het licht gehouden. Een idool,
maar toch geen happy end, dat kon toch
eigenlijk niet, dat is on-Amerikaans. Na
veel naspeuringen en grondig onderzoek
in wat was overgebleven van de dossiers
kwam hij tot de conclusie dat Jackson in
feite onschuldig was veroordeeld. Hij
zou het slachtoffer zijn geworden van
zijn onwetendheid en eenvoudige af
komst, gemanipuleerd zijn door derden,
misbruikt voor verkeerde doeleinden
etc.
Een mooi verhaal, dat een bijzonder
aardig inzicht geeft in de mythe-vorming
binnen de sport in Amerika. Helemaal
waterdicht is de bewijsvoering niet,
maar dat doet verder niet ter zake. Waar
het om gaat is dit: net als Joe Jackson
toen, kan ook Pete Rose nu rekenen op
enorm veel bijval. Veelal van de gewone
man die doodeenvoudig weigert te gelo
ven dat zijn idool tot iets in staat is dat
niet deugt. Dat was 80 jaar geleden in het
geval van Jackson - wiens handtekening
vorige week op een beurs in New York
het lieve recordsommetje van 46.000 gul
den opbracht - zo, dat is anno 1990 in de
zaak met Pete Rose nog zo. Uiteindelijk
geldt in de VS toch het 'eens een idool, al
tijd een idool'.
Donald Trump, door vijanden The Mouth
genoemd wegens zijn opvallende gebrek
aan bescheidenheid, is in Amerikaanse
ogen het typische voorbeeld van een le
vende mythe. Onder meer in de twee
boeken die Trump dank zij ghostwriters
over zijn nog jonge leven (hij is 43) deed
verschijnen, laat hij zich kennen als ie
mand die krijgt wat hij hebben wil,
houdt wat hij heeft en daarover graag op
schept.
Met zijn ex-vrouw Ivana was Trump
een belangrijk paar in de jet-set van de
VS. Sommige Amerikaanse kindertjes
hadden, naar verluidt, als favoriete spel
letje 'Donald en Ivana Trump spelen'. De
manier waarop Trump zichzelf steeds in
de schijnwerpers wist te zetten dringt
kennelijk tot alle leeftijdsgroepen.
Het is ook zijn handelsmerk: goede pu
bliciteit is beter dan slechte en slechte
beter dan géén publiciteit, zo zegt hij in
zijn tweede boek 'Trump: surviving at
the top'. De vernietigende parodie die re
gisseur Joe Dante in de film Gremlins II
neerzet van mensen als Trump wordt
door zijn soort alleen maar op het publi
citaire nut bekeken en zeker niet verket
terd.
Geen krantenjongen
Trumps levensverhaal is niet het tradi
tionele 'van krantenjongen tot miljonair'.
Zijn vader Fred legde voor de Tweede
Wereldoorlog het fundament voor het
onroerend-goedimperium. Fred Trump
was de zoon van een Zweedse immigrant
die op vroege leeftijd overleed aan de ge
volgen van alcoholisme en Fred moest
op 11-jarige leeftijd gaan werken.
Zijn eerste huis zette hij zelf neer. Via
de bouw en verhuur van huizen en ap
partementen in Brooklyn, Queens en
State Island vergaarde hij een vermogen
van 40 miljoen dollar en uiteindelijk kon
Fred Trump zich eigenaar noemen van
250.000 woningen.
Donald had een jeugd die niet veel af
week van wat als 'normaal' wordt be
schouwd: geen sjieke privéscholen voor
dit overigens bijzonder lastige en brutale
type. Wel moest hij om wat meer discipli
ne op te doen een tijdje naar een militaire
middelbare school. Op één van de beste
business-schools in de VS (Wharton
School) haalde hij zijn bachelor's degree.
Daarna ging Trump in de zaak van zijn
vader werken.
De jonge Trump had toen al door dat
mensen met een vlotte babbel vaak veel
verder komen dan degenen met een hoge
opleiding of een academische graad. Hij
kletste zich binnen bij Le Club, waarvan
het lidmaatschap gewoonlijk is wegge
legd voor de Newyorkse zakenelite.
Daarna was hij in staat om te mikken op
de mensen met veel geld. Zijn werk voor
de gewone man of de gemeenschap be
perkte zich tot zaken die publicitair goed
scoren. Hij legde parkjes aan en zorgde
voor openbare voorzieningen (zoals de
ijsbaan in Central Park) in ruil voor con
cessies van de overheid ten aanzien van
zijn bouwactitiveiten.
Een voorbeeld van gewiekst zaken
doen was het project rond Central Sta
tion in New York. Voor een prikje kocht
Trump er het Commodore Hotel en ver
bouwde het tot het Grand Hyatt Hotel,
met enorme gevels spiegelend glas. De
gemeente New York, wanhopig op zoek
naar een projectontwikkelaar voor dit
verloederde stadsdeel, bood hem belas
tingvrijdom aan voor veertig jaar en
Trump stapte erin. De gemeente New
York heeft nooit gezegd daar spijt van te
hebben.
Marmer en fonteinen
Met Trump Tower vestigde hij zijn repu
tatie als wonder boy definitief. Perzik-
kleurig marmer, klaterende waterpartij
en, geüniformeerde wachten bij de in
gang en uiteraard Trumps eigen
naam in grote goudkleurige (koperen)
letters: het ademt de sfeer van fabelachtij
ge luxe waarvoor grootheden als Johnnj- j
Carson, Stephen Spielberg en Sophia
Loren tot 10 miljoen dollar op tafel leg- J
den. Trump Tower is een eersteklas toe
ristische attractie geworden.
Trump's Castle (met riddervlaggen en
kasteeltjes) en Trump's Taj Mahal zijn
casino's in Atlantic City met een vloerop-
pervlak bijna even groot als het Pen-
tagon. Het laatste project heeft de strop
om Trumps nek gelegd. Dagelijks moet
1,3 miljoen dollar worden omgezet om de
bouwkosten (675 miljoen dollar) van dit'
droompaleis goed te rriaken.
De handige zakenman heeft zijn spo
ren achtergelaten. Figuurlijk, maar ook,
letterlijk op de projecten en casino's die
zijn naam dragen. Hij bezit ook het
Trump Plaza, een legendarisch hotel te
New York, dat voor hij het overnam ge
woon Plaza Hotel heette. En in zijn huis
in Palm Beach (Florida) met 118 kamers
worden zeker nog meer plannen uitge
broed.
Vliegtuigen
Trump is eveneens eigenaar van de lijn
dienst tussen Boston, New York en Was
hington (The Corridor of Power). Na de
aankoop vorig jaar doopte hij 'm Trump
Shuttle. Overigens is dit één van de bezit
tingen die hij waarschijnlijk van de hand
doet als de financiële adem moet worden
verlengd. Bekend is ook Amerika's
grootste wielerspektakel, dat hij spon
sort en uiteraard naar hem is ge
noemd: Trump Tour dus.
Trumps escapades reikten het afgelo
pen jaar tot in Nederland. Er wordt ver
moedelijk niet met veel genoegen aan te
ruggedacht: bij jachtwerf Amels in Mak-
kum bestelde hij een nieuwe Trump
Princess voor 400 miljoen gulden, nadat
hij zijn huidige boot er al voor 17 miljoen
had laten opknappen. Op een gegeven
moment kocht Trump ook de werf, maar
na zijn financiële rampspoed werd die
doorverkocht aan een Amerikaanse bo
tenbouwer. Amels beweert dat er andere
klanten zijn voor het door Trump bestel
de patserige jacht (met bioscoop, theater,
zwembaden, discotheek en 138 meter
lang).
De laatste tijd is het stil geworden rond
Trump, omdat hij de hoge rentes op zijn
enorme schuldenlast niet meer kon be
happen. De tegenslagen hebben tot ge
volg dat Trump momenteel even kalm
aan moet doen. Hij kan een verroest
spoorwegemplacement op Manhattan al
een tijdje niet 'ontwikkelen' wegens ver
zet van de gemeente. Misschien wordt
het weer tijd voor wat donaties in partij
kassen en campagnefondsen. Maar nie
mand gelooft dat Donald Trump City dat
hier moet verrijzen uit zijn hoofd heeft
gezet.
In augustus maakte een rechtbank in
New Jersey de werkelijke financiële toe
stand van Trump bekend, nadat hijzelf er
allerlei verhalen over had opgehangen
en bladen als Fortune en Forbes er meer
of minder accurate gissingen naar had
den gedaan en hem van miljardair tot het
voetvolk der miljonairs hadden gedegra
deerd.
Trumps schulden bedragen momen
teel bijna 4 miljard dollar, waarvan het
grootste deel (3,2 miljard) wordt opgeëist
door banken. Zijn bezittingen zijn 4,62
miljard dollar waard. Een paar van de
grote casino's dienen als onderpand voor
leningen en vermoedelijk hoger gewaar
deerd dan reëel zou zijn.
Trump zelf zegt in 'Surviving at the
top' het niet erg te vinden dat hij is afge-
schminkt. "Mensen houden van een Gol
den Boy, maar velen houden nog meer
van een gevallen held". Voorlopig lijkt
het er meer op dat de grote geldverdiener
van de jaren tachtig eindigt als de finan
ciële risee van de jaren negentig.
Geldverdienend Amerika keek
het afgelopen decennium huizen
hoog naar hem op. Maar dit jaar be
gon het op geleend geld gebouwde
imperium van het zaken-idool Do
nald Trump te wankelen. Net als de
andere financiële tovenaars en junk
bond-koningen Michael Milken en
Robert Campeau viel hij keihard
van zijn voetstuk. De superkapita
list en grootmogol in onroerend-
goed werd teruggebracht tot men
selijke proporties: een handige jon
gen die niet handig genoeg bleek
en nu tot over zijn oren in de schuld
(3,21 miljard dollar) als een gewone
burger te biecht moet bij de banken.
General Motors zal bepaald niet blij
zijn dat de serie verlengde Cadil
lacs de Trump Golden Series zijn
genoemd.
door Raymond Peil
Twee idolen: Donald Trump en Michael Jackson.
