Troosteloos als een kerkhof
Psychisch patiënt geen zombie meer na operatie
REPORTAGE i
POSTZEGELS
In Roemenië en Timisoara is vrijwel niets veranderd
ST ANDPLAATS
Het Komitet Gosoedarstvennoj
Bezopasnosti is uw beste vriend. De
KGB dus. de meest gevreesde en
beruchte geheime dienst ter wereld.
Een van de drie pilaren van het
marxistisch-leninistisch bestel:
partijleger, KGB.
De KGB werpt zich thans, naast de
jacht op degenen die het
vaderlandse systeem van buitenaf
of van binnenuit stiekem en/of met
bruut geweld omver willen werpen,
op de misdaadbestrijding. En
terwille van de informatie naar de
bevolking is er een directoraat
voorlichting opgericht.
Begin september vroeg ik, zoals te
doen gebruikelijk hier, schriftelijk
een interview aan met de grote baas
van de KGB, Vladimir Kroetsjkov.
De chauffeur bezorgde de brief -
want bij de KGB werkt alles, maar
bij de PTT weinig- aan de
Koeznetski Most, waar het
publieksgerichtekantoor van
ontvangst' van de geheime is
gevestigd.
Om even de sfeer te schetsen: deze
'brievenbus' van de KGB is 24 uur
per dag open. Een buitengewone
service, die garandeert dat Sovjet
burgers hun voor de KGB bestemde
informatie op elk gewenst moment
kwijt kunnen.
ZATERDAG 22 DECEMBER 1
schieten zijn ogen op vraagteker
kan me vergissen, maar je ziet hi
bijna denken, waar ligt dat lanc
godsnaam. "Ik denk het welja",
zegt hij tenslotte.
Gorlenko vertelt dat generaal
Karbainov "helaas op het laatst
moment is verhinderd wegens
spoedeisende bezigheden". Of zij
rechterhand, burger Vladimir
Maslennikov, ook goed is. De
nieuwsgierigheid wint het vand
ergernis: welja.
Maslennikov praat vervolgens
bijna aan een stuk. Over de 'nieti
KGB. Het verleden blijft zoveel
mogelijk rusten, de terreurcellen
van weleer zijn reeds lang
omgebouwd tot personeelskanth
Aan het eind van het gesprek kai\
m'n nieuwsgierigheid niet meer
bedwingen. Wat was nu die
verrassing, flap ik eruit.
Maslennikov pakt een enveloppe,
krijg vier gloedn ieuwe postzegel
gesierd met de facies van
meesterspionnen van de KGB.
Onder hen de Brit Kim Philby, in
1988 inde Sovjet-Unie overleden,
bent een van de eersten die ze
krijgt", zegt Maslennikov.
Ik krijg de raad ze goed te bewart
Verzamelaars zijn er gek op. Mao
de KGB denkt tegenwoordig aan
alles. "Op de zwarte markt kun je
voorgoed geld verkopen", lacht h
ten afscheid.
TIMISOARA De grauw
heid van Roemenië krijgt je
in zijn klauwen zodra je de
Hongaarse grenspost voor
bij bent. Modder. Een kaal,
afgebladderd douanekan
toor. Snauwende ambtena
ren. Stokoude, stinkende,
walmende Dacia's. Een wa
terplas van dertig centime
ter diep over de hele weg.
Vermoeide, strakke gezich
ten. Armoede. "Net een
zwartwit-foto? Was dat maar
zo, zwart en wit zijn tenmin
ste nog kleuren. Maar hier is
alles, alles grauw", reageert
een Roemeense fotograaf
bitter.
De kleuren van de huizen, ooit vro
lijke pasteltinten, zijn verbleekt tot
een vies roze, een vaag groen, een
vuil geel. De kleren van de mensen
zijn oud, versleten, de hakken van
de schoenen scheef, de broeken ra
felen aan de onderkant, de truien
zijn zelfgebreid van kunstgaren,
omdat echte wol niet te krijgen is.
In de kuilen en gaten in de straten
staan vele centimeters zwart water,
voor zover er bestrating is. In de
dorpen, maar ook in de achteraf-
buurten in de steden zijn de wegen
onverhard en moeten mensen zich
een weg banen door vele centime
ters modder.
Zo was Roemenië een jaar gele
den en zo is het nog steeds. In Ti»
misoara is niets, maar dan ook niets
veranderd. De kogelgaten -van de
gevechten vorig jaar december zijn
grotendeels weggewerkt, maar de
MacDonald's waar iedereen in de
zomer nog de mond van vol had, is
niet gekomen. Het elegante maar
verwaarloosde Operaplein in het
hart van de stad biedt de demon
stranten een plek, maar verder valt
er niets te beleven. Het restaurant
op de hoek, waar in de zomer nog
een terras was, heeft zijn deuren ge
sloten. De taartjes- en koffiezaak
Violetta verschuilt zich achter grij
ze gordijnen. Alleen een ingewijde
weet dat daar koffie te krijgen is,
niet eens zulke slechte trouwens.
Onverwarmd
In restaurants kun je tegenwoordig
tot half tien terecht, een vooruit
gang van een half uur. Maar het
voedsel is nog even slecht als altijd:
taaie koude patatten, doperwtjes re
gelrecht uit het blik onverwarmd op
het bord gekieperd, te zwaar gepe
kelde augurken en vlees met dikke
randen vet of botsplinters erin. In
een land dat aan de rand van de hon
ger staat, plegen de koks het eten zo
te verprutsen dat ook Roemenen
hun bord maar half leeg eten. Maar
de klandizie komt toch wel. Restau
rants zijn de enige uitgaansgelegen
heid in Timisoara.
Zelfs de zwarthandelaren van de
stad krijgen niets beters te eten. In
het Continentalhotel, waar de plaat
selijke maffia in een eigen eetzaaltje
naast het restaurant bijeenkomt,
wordt hetzelfde oneetbare voer
naar binnengedragen als overal el
ders.
Meer nog dan de prijsverhogin
gen is dit wat veel Roemenen dwars
zit: dat het leven nog steeds even
grauw is, de rijen nog even lang, de
winkels nog even slecht gevuld, de
bediening nog steeds even misera
bel. "Ik ben best bereid hogere prij
zen te betalen", zegt een demon
strant op het Operaplein, "Maar dan
verwacht ik wel dat de winkels vol
zijn en ik de spullen die ik wil ko
pen, ook kan kopen".
Boos
"Vroeger was Timisoara een kerk
hof en nu is het nog steeds een kerk
hof', zegt ingenieur Voina Mirca,
vakbondsman bij de I.A.E.N., een
grote fabriek voor elektrisch meet-
gereedschap in de stad, "Toen vorig
jaar de revolutie plaatsvond, ver
heugde ik mij erop dat dat anders
zou worden. Maar er is niets veran
derd en dat begrijp ik niet. Het kost
geen geld om restaurants toestem
ming te geven langer open te zijn,
om te stimuleren dat er café's ko
men, om te zorgen dat in de bio
scoop niet alleen maar films van
meer dan dertig jaar oud worden
vertoond".
"Dat de economische veranderin
gen langzaam gaan, dat begrijp ik,
dat kost tijd en we zitten irï een hele
moeilijke situatie. Maar dat dat
soort dingen in het dagelijks leven
niet veranderen, dat maakt me heel
boos. Ik was laatst in Bekescsaba
(een provinciaal stadje in Honga
De Roemeense revolutie tegen dictator Ceaucescu begon vorig jaar in de stad Timisoara, waar
dat deze week werd herdacht met rouwoptochten en protestdemonstraties. Want veel
veranderd is er niet en de Roemenen morren. Onze correspondent in Budapest nam een kijkje
over de grens en keerde terug met een koffer vol troosteloosheid. Een tweede revolutie in
Timisoara komt er niet, ook al hebben ze het vertrouwen in de regering-Iliescu verloren. Bij de
arbeiders, maar ook bij de studenten lijkt de fut er uit. Wie er de opleiding voor heeft, zoekt
liever zijn heil elders. Zelfs Afrika heeft sommigen meer te bieden.
De grauwheid van Roemenië in beeld.
Rouwdemonstraties op het Operaplein in Timisoara, een jaar na de
bloedige revolutie tegen Ceaucescu. <f0to gpd>
rije, RH), en voor mij was dat net Pa
rijs. Datje 's avond nog een ijsje kon
kopen, dat je om twaalf uur 's
nachts nog een pizza kon krijgen,
ongelofelijk".
"De televisie, heb je de televisie
gezien?" vraagt de Roemeense foto
graaf, "Ik kan zonder het geluid aan
te zetten zien of het Roemeense of
het Joegoslavische net op staat. De
Roemeense tv is nog net even saai,
slecht en eenzijdig als vroeger".
Persvrijheid
Natuurlijk is er wel iets veranderd.
Er zijn veel, misschien wel teveel
kranten. In Timisoara alleen al ver
schijnen 42 dag- en weekbladen, in
het hele land meer dan duizend. Ze
hebben de vrijheid te schrijven wat
ze willen, zelfs te veel vrijheid. In
het kader van de persvrijheid staat
op het drukken van leugens, laster
en racistische taal tot nu toe geen
straf en sommige kranten maken
daar volop gebruik van.
De belangstelling voor drukwerk
is gigantisch. Mensen staan in de rij
om bladen te kopen en lezen alles,
zoals een studente constateert:
"Mijn ouders komen iedere avond
met een stapel kranten thuis en le
zen die van het begin tot het einde.
Ze maken geen enkel onderscheid
in kwaliteit, in goede of slechte bla
den".
Ook in het onderwijs is er het no
dige veranderd. Een aantal oude
professoren is verdwenen, ontsla
gen of vervroegd gepensioneerd.
De verplichte verering van 'Hem en
Haar' zoals Roemenen nog steeds
zeggen, is uit het programma ge
schrapt. Er zijn nieuwe vakken ge
ïntroduceerd. Voor het eerst sinds
zeven jaar kunnen doktoren zich
weer specialiseren in een tak van de
medische wetenschap.
Medische specialisten waren
door het dictatoriale echtpaar per
decreet verboden. "Zeven jaargan
gen afgestudeerden staan nu te
dringen om een opleidingsplaats",
zegt een arts die tot voor kort werk
te als huisarts in een dorp in de
buurt en twee weken geleden toege
laten werd tot de orthopedische op
leiding in Arad.
Maar van kranten en onderwijs
kunnen mensen niet leven. De on
vrede over het dagelijks bestaan is
een jaar na de revolutie nog groter
dan daarvoor. Niet omdat de situa
tie erger is dan toen, wel omdat de
verwachtingen hoog gespannen wa
ren. Te hoog, geven sommigen met
schroom toe.
De onvrede uit zich, al maanden,
in stakingen en demonstraties. In
deze herdenkingsweek, een jaar na
de dood van Ceausescu, moeten de
acties hun hoogtpunt krijgen. In Ti
misoara en in Bukarest wordt actie
gevoerd. Een tweede revolutie, heb
ben sommigen vooraf voorspeld.
Het mocht niet zo zijn.
Zeker, buitenlandse persbureaus
maken melding van massale stakin
gen in de stad, maar ondertussen
gaat het werk in de meeste fabrie
ken gewoon door. Alleen op zon
dag, het officiële begin van de op
stand en op maandag, de dag van
rouw, komen duizenden mensen op
de been. De studenten zijn de grote
afwezigen. Velen hebben de univer
sitaire staking aangegrepen voor
een verlengde kerstvakantie. De
universiteit is dan ook uitgestorven.
Bij de plaatselijke machinefa
briek en in het eerder genoemde on
derneming I.A.E.N, bedrijven met
enkele duizenden werknemers,
hangen niet eens spandoeken aan
de gevel om te protesteren tegen de
regering. "Een algemene staking?",
zegt de portier van de machinefa
briek. "Weet u dat de arbeiders hier
gisteren met elkaar op de vuist zijn
gegaan toen een deel van de mensen
wilde staken?"
Vakbonden
Bij de I.A.E.N is het er niet van ge
komen. De vakbondsman van het
bedrijf vond een staking niet ver
standig, nadat uit een enquete was
gebleken dat net iets meer dan de
helft van de arbeiders eraan mee
wilde doen. Wie wilde ging op eigen
kosten demonstreren in de stad.
Uiteindelijk gingen maar een paar
honderd mensen van de 4500 werk
nemers echt de straat.
En dat terwijl de buitenparlemen
taire oppositie, die zich vorige week
verenigde in de Burgeralliantie, al
haar verwachtingen op de arbeiders
in de bedrijven heeft gezet "De vak
bonden zijn op dit moment in Roe
menië de belangrijkste kracht",
zegt Gheorghe Serban, lid van het
bestuur van de Alliantie.
"De politieke partijen zijn te zwak
om iets tegen de regering en tegen
president Iliescu te kunnen doen.
De bonden kunnen dat. Maar sinds
de eerste november, toen een groot
aantal prijsverhogingen is inge
voerd. is er een tegenstelling ont
staan tussen de leiding van de bon
den en de massa. De arbeiders wil
len wel staken tegen de politiek van
het Front voor Nationale Redding
zijn, maar de leiding is tegen. Ze
wijst daarbij naar West-Europa,
waar de vakbonden ook geen poli
tieke functie hebben. Maar ze heb
ben de positie van de bonden hier
nog niet begrepen".
Vakbondsman Voina Mirca van
de I.A.E.N. is lid van de Nationale
Liberale Partij, een parlementaire
oppositiepartij. Geen aanhanger
van de regering-Iliescu dus. Maar
hij denkt dat Serban de situatie te
optimistisch ziet. Hij verwijt de bui
tenparlementaire oppositie dat ze
teveel in een keer wil: "Ze eisen het
aftreden van de regering, de presi
dent en het parlement, allemaal in
eens. Mensen hier op het bedrijf
zeggen: en wat dan? Het was ver
standiger en realistischer geweest
om de eisen stapje voor stapje te
stellen".
Niet ver van de fabriek voor elektri
sche meetapparatuur staat Deter-
gentia, de enige wasmiddelenfa-
briek van Roemenië. Het bedrijf is
niet eens zo oud, maar de dik met
vuil aangekoekte chemische instal
latie oogt vooroorlogs.
LENT Het is zeker niet de be
doeling dat alle patiënten met
psychische problemen door mid
del van een hersenoperatie van
hun kwaal worden verlost. "Het
zal slechts zelden voorkomen dat
iemand daarvoor in aanmerking
komt", meent dr. W. F. Haaijman,
directeur van de kliniek voor psy
chotherapie Overwaal in Lent bij
Nijmegen.
Haaijman is als adviseur ver
bonden aan de commissie psy-
chochirurgie van de Gezond
heidsraad, die na langdurige stu
die tot de slotsom is gekomen dat
'in zeldzame gevallen eh alleen als
alle andere therapieën hebben ge
faald' een hersenoperatie bij pa
tiënten met zeer ernstige psychi
sche aandoeningen medisch ge
rechtvaardigd is.
Het besluit of iemand met psy
chische problemen mag worden
geopereerd, wordt genomen door
de landelijke Werkgroep Neuro-
fysiochirurgie, waarvan
Haaijman eveneens lid is. "In de
periode 1985-1990 is zes keer ons
oordeel gevraagd. Slechts één pa
tiënt is geopereerd".
Hoewel dergelijke operaties
dus zelden voorkomen, is
Haaijman blij met het advies van
de Gezondheidsraad. "We wer
ken al sinds 1971 op deze manier,
maar er was geen formele rege
ling. Het was dus niet uitgesloten
dat deze vorm van behandelen
verboden zou worden. Dat risico
is nu door de uitspraak van de
raad weggenomen".
De voorzichtigheid waarmee
het standpunt van de raad is ge
formuleerd, heeft alles te maken
met de manier waarop psychochi-
rurgische behandelingen in de
beginjaren werden uitgevoerd.
"De psychochirurgie heeft in de
jaren 1935-1950 een negatief
imago opgebouwd. Daar hebben
we nog steeds last van. In die be
gintijd zijn grove ingrepen ge
daan, is onnodig veel hersenletsel
veroorzaakt en traden bij patiën
ten persoonlijkheidsveranderin
gen op. Het werden vaak zombie
achtige mensen. Maar we zijn
door schade en schande wijs ge
worden. We hebben geleerd waar
we precies moeten opereren. Er
wordt nu zo min mogelijk hersen
weefsel kapot gemaakt".
Bij een neurochirurgische in
greep wordt een onderbreking in
het lymbische systeem van de
hersenen gemaakt, waardoor
mensen minder ontvankelijk zijn
voor angsten, depressies en
dwangverschijnselen. "Uit erva
ring blijkt dat bij vijftig procent
van de patiënten de klachten in
het eerste jaar na de operatie ge
heel of voor een aanzienlijk deel
verdwijnen. Er is dan mee te le
ven, wat daarvoor niet mogelijk
was. Na de operatie is trouwens
nog intensieve psychotherapeuti
sche behandeling nodig".
Patiënten die lijden aan schi
zofrenie. verslaving, vetzucht.
anorexia nervosa, agressie, een
afwijkend seksueel gedrag verto
nen of psychopatisch zijn, hoeven
niet op een chirurgische ingreep
te rekenen omdat de behandeling
daarbij niet werkt. Alleen mensen
die angststoornissen hebben
(zoals zeer ernstige fobieën, chro
nische angst- en dwangneurose,
ernstige paniek, chronische de
pressies) en bij wie alle andere be
handelingen hebben gefaald,
kunnen eventueel een operatie
ondergaan.
De patiënt die voor een hersen
operatie in aanmerking komt,
moet zelf schriftelijk instemmen
met de behandeling. Als de pa
tiënt zelf zijn wil niet kan bepalen
en uiten, kan de toestemming al
leen worden gegeven door zijn
wettelijke vertegenwoordiger.
"Maar met de meeste patiënten
kun je op redelijk niveau overleg
gen. Ze lijden aan angsten of
dwangneurosen. Maar ze zijn niet
verward,
In de jaren zeventig is er een
enorme vooruitgang geboekt in
de behandeling van patiënten
met psychische problemen, mede
waardoor slechts weinig mensen
voor een hersenoperatie in aan
merking komen. Haaijman:
"Vroeger werd vooral gebruik ge
maakt van kalmeringsmiddelen
als valium en librium. Dat werkt
verslavend en tast bovendien het
beleven van de patiënt aan. Na
verloop van tijd helpen dat soort
middelen niet meer. Nu worden
vooral anti-depressiva gebruikt.
Daarmee kun je angsten aftop
pen. Bovendien zijn anti-depres-
siva niet verslavend en lopen de
mensen er niet als een zombie
bij".
Toch is niet iedereen gebaat bij
gedragstherapie en medicijnen.
"Bij sommigen lukt het niet, om
dat de angsten torenhoog zijn.
Het kan soms jaren duren voordat
mensen naar een arts gaan. En
hoe langer het ziektebeeld be
staat, hoe moeilijker een adequa
te behandeling is".
Detergentia was, zoals alle bed
ven in Roemenië, honderd proc<
van de staat. Maar kort is dertig p
cent van de aandelen in handen v
aandeelhouders.
Het is een eerste stap op weg n;
privatisering, maar aan de situa
voor het bedrijf heeft dat nog n
veel veranderd, vertelt direct*
Gheorghe Crisian: "De staat 1<
ons nog steeds een plan op, en
zal waarschijnlijk wel zo blijven
het laatste aandeel in privebezit i
De directeur loopt zij aan zij n
zijn arbeiders in de rouwstoet wa
mee Timisoara zijn doden van vol
jaar december herdenkt. De fabri
deze dag ligt gedeeltelijk stil, vert
hij. Maar toch is zeventig proce
van de mensen gewoon aan 1
werk en na de demonstratie vi
trekt iedereen weer naar het bedr:
Of het de eerste staking in zijn 1
drijf is dit jaar? Een arbeider gri
nikt: "De eerste staking? We stak
al het hele jaar". Dat kan best, wa
stakingen zijn, samen met ongeoi
loofde maar zelden bestrafte afv
zigheid, de belangrijkste red
waarom de produktie in Roemer
afgelopen jaar met tientallen pi
centen is gedaald. Directeur Crisi
haast zich de opmerking van zi
personeelslid te bestrijden. Volge
hem heeft de zeepfabriek maar ti>
procent minder geproduceerd d;
in 1989 en dat kwam vooral doord
de zesdaagse werkweek is af|
schaft.
De problemen om zijrt bedr
draaiende te houden zijn talrij
schetst Crisian: er is geen geld vo
investeringen, er is een tekort ai
grondstoffen waardoor de produ
tie regelmatig stilvalt en er is
beidsonrust. In tweede instanl
geeft hij toch toe dat er heel wat d
gen door acties verloren zijn g
gaan. "De mensen staken omdat
vinden dat ze te weinig betaald kr
gen. Maar in het westen is het toe
ook zo dat je niet betaald wordt a
je niet werkt?"
Kapot
Inmiddels is Crisian een aantal k
ren in zeepfabrieken in het wests
geweest en hij realiseert zich h(
hopeloos de Roemeense industr,
achterloopt. Het land schreeuwt oi
investeringen, maar heeft geit
schieters bitter weinig te biede:
Het telefoonsysteem werkt niet e
wachttijden van twee, drie uur vo(
een internationaal gesprek zijn no
maal. Relaties zijn onontbeerlijl
zelfs om aan simpele dingen ai
goed vlees, behoorlijke schoenen
slagroom te komen.
De zwarte markt en de bijbehi
rende maffia is de enige econom
sche sector die floreert. De infri
structuur is totaal kapot. Een van d
weinige positieve punten is de lag
internationale schuldenlast. Maa
met het huidige tempo van geld lf
.nen zal zelfs dat niet meer lang zi
blijven.
Roemenië mag in Europa ligger
het is in werkelijkheid een Derde
Wereldland. De dorpen rond Ti
misoara gelden als goed ontwik
keld. Ze zijn met de auto makkei ijl
te bereiken en een deel van de hui
zen heeft zelfs elektriciteit. Maar di
dorpswegen zijn onverhard, dl
dorpskliniekjes moeten het doei
zonder medicijnen of medische in
strumenten, het land wordt eer
groot deel met de hand bewerkt ei
in de lage huizen delen grote gezin
nen van ouders, kinderen en groot
ouders twee of drie kamers.
Nog veel harder is het leven in dl
bergen, waar de doorgaande wegeij
in de winter onbegaanbaar zijn
Grote delen van het land zijn in dat
jaargetijde alleen per helicopter be
reikbaar. In de Karpaten en anderii
bergachtige regio's zijn dorper
waar je het hele jaar door alleen tc
voet over smalle bergpaden kunl
komen geen uitzondering.
Vertrokken
"Steeds meer mensen trekken
weg", zegt de studente. In haai]
vriendenkring zijn veel mensen
naar Duitsland en Canada vertrok,
ken. Ze wil hun voorbeeld nog nie
volgen, ze heeft te veel verhalen ge
hoord van mensen die in het buiten
land ook niet gelukkig zijn. Maar
het westen trekt, vooral voor de to
taal ongeschoolden en voor de,
goed-opgeleiden. Roemenië heeft te
kampen met een beangstigend ver
lies van hoogopgeleiden.
"Een collega van mij verdient nu
•in Afrika 3000 dollar per maand",
zegt de arts, "Terwijl ik hier 3500 lei
(23 dollar op de zwarte markt) krijg.
Ik wil niet weg, nog niet, maar als de
situatie hier niet snel verbetert, dan
weet ik niet of ik niet van gedachten
verander". Maar hij zou dat van
zichzelf niet goed vinden: "Mensen
met een opleiding zijn zo ontzettend
nodig om het land op te bouwen".
Bij deze beloof ik u voor de naaste
toekomst een uitvoerig verhaal over
de 'nieuwe' KGB. Het is echter
uiterst onwaarschijnlijk dat
meneer Kroetsjkov daar persoonlijk
aan zal meewerken.
Tweeëneenhalve maand na mijn
verzoek kwam de eerste reactie uit
het KGB-hoofdkwartier. de
Loebjanka, het bastion van treurnis
en menselijk leed uit het Stalin-
tijdperk.
U begrijpt dat kameraad
Kroetsjkov het zeer druk heeft. Ik
had niet anders verwacht. Ook
realiseerde ik me dat Nederland
maar een klein landje is en deze
krant niet de New York Times. Maar
gelukkig is vice-voorzitter
Alexander Karbainov, directeur
van het nieuwe directoraat
voorlichting beschikbaar. En,
meneer Géleijnse, we hebben ook een
verrassing voor u.
Ik blij, want Karbainov ziet
Kroetsjkov waarschijnlijk iedere
dag. Bijna'straight from the horses
mouth' informatie dus. nooit weg.
Maar vooral nieuwsgierig, een
KGB-verrassing krijg je niet iedere
dag. Op naar de Loebjanka.
Gadegeslagen door een tv-camera
en door twee militairen wacht ik in
de marmeren vestibule op hetgeen
komen gaat.
Dat is Sergej Gorlenko. Hij blijkt
'Koerator' voor West-Europa. Als ik
hem vraag of Nederland ook onder
zijn verantwoordelijkheid valt.
Moskou
Hans Geleijnse
