Afrekenen met ambtenarij
Steeds meer illegalen op Antillen en Aruba
'Dominee krijgt
meer zekerheid'
I REPORTAGE i
DINSDAG 18 DECEMBER igJ
Eilanden behoren tot rijkere delen Caraibisch gebied
WILLEMSTAD - De Nederlandse
Antillen en Aruba zijn steeds meer
in trek bij bewoners van een aantal
straatarme landen in het Caraibisch
gebied. Volgens schattingen
verblijven er momenteel zo'n 30.000
illegalen op de Antillen en Aruba,
ruim tien procent van de totale
bevolking. Vooral op Curasao,
Aruba en Sint-Maarten veroorzaakt
het toenemende aantal illegalen
grote problemen.
Op Curasao zijn volgens een
voorzichtige schatting van Maurits
Cijntje, de chef van de
vreemdelingendienst van de
Curagaose politie, momenteel zo'n
3000 tot 4000 vreemdelingen zonder
verblijfsvergunning. Het gaat om
mensen uit landen als Haïti,
Colombia en Jamaica, maar vooral
om vrouwen uit de Dominicaanse
Republiek. De laatsten werken
veelal in de prostitutie. Volgens
Cijntje heeft de prostitutie, die
vroeger geconcentreerd was in
enkele wijken rond het centrum
van Willemstad, zich de laatste tijd
over het hele eiland verspreid.
De illegalen komen Curagao in de
regel binnen als toerist en blijven
vervolgens hangen. Volgens Cijntje
worden met name de Dominicaanse
vrouwen vaak geronseld door
criminele organisaties. Die zorgen
ervoor dat de vrouwen bij aankomst
op Curagao het vereiste
minimumbedrag van 1200 dollar
aan contanten bij zich hebben. Zijn
ze eenmaal door de douane, dan
moeten ze zich ergens melden waar
het geld hun weer wordt
afgenomen. Vaak moeten ze zelfs
nog honderden dollars bijbetalen.
Het is gewoon een soort
mensenhandel, aldus Maurits
Cijntje.
Aan het systematisch opsporen van
illegalen komt de Curagaose
vreemdelingendienst niet toe door
gebrek aan mankracht. De
buitendienst moet het doen met vijf
mensen. "Als ik tien man tot mijn
beschikking had, zouden de meeste
illegalen binnen drie maanden weg
zijn. Maar we knokken al heel lang
voor uitbreiding. Tot nu toe
vergeefs", verzucht Cijntje. Hij
hoopt dat de visumplicht voor
Dominicanen, die per 1 december
van kracht wordt, tot een afname
van het aantal illegalen uit de
Dominicaanse Republiek zal
leiden.
Ook op Aruba verblijven enkele
duizenden illegalen, zo schat een
woordvoerder van de Arubaanse
vreemdelingendienst. Maar op
Aruba gaat het vooral om mannen
die illegaal werken in en rond de
vele hotels in aanbouw.
Bij gerichte acties houdt de politie
soms tientallen vreemdelingen
zonder werk of verblijfsvergunning
tegelijk aan. Ze worden in
afwachting van hun uitzetting
ingesloten. Het gaat om zulke grote
aantallen dat de Arubaanse
autoriteiten vorige maand een
leegstaande gevangenis weer in
gebruik hebben moeten nemen.
Uit de hand gelopen
Op het Bovenwindse eiland Sint
Maarten is het illegale probleem al
volledig uit de hand gelopen. Het
eiland dat een ongekende
economische groei doormaakt,
zuigt vooral Haïtianen, Jamaicanen
en Dominicanen aan. Volgens een
recente peiling van de
nutsbedrijven moeten er alleen op
het Nederlandse deel van het eiland
ruim 60.000 mensen wonen. Dat zou
betekenen dat bijna de helft van de
bevolking uit illegalen bestaat.
Ook cijfers van het plaatselijke
ziekenhuis wijzen die richting uit.
Van elke tien baby's die er in het
hospitaal worden geboren, zijn er
negen van buitenlandse vrouwen.
Zes van hen zijn illegaal op Sint
Maarten. "Het hele eiland drijft op
illegalen", constateert mr. Hans
Wesselink, de Nederlandse officier
van justitie op het eiland.
Van het gerichte opsporen en
aanhouden van illegalen is op Sint
Maarten geen sprake. Hooguit van
toevalstreffers, zoals Wessellink het
noemt. Illegalen die met justitie in
aanraking komen, worden
overgedragen aan de
vreemdelingendienst en vervolgens
uitgezet. Razzia-achtige acties zijn
op Sint Maarten ondenkbaar,
meent Wesselink.
Goedkope arbeid
"Heel wat van die mensen wonen en
werken hier al jaren en hebben flink
bijgedragen aan de economische
bloei hier. Als ze die mensen nu
ineens op gaan pakken, zou dat niet
goed vallen onder de bevolking",
aldus Wesselink. De meeste Sint-
Maartenaren vinden het allemaal
wel best zo.
Heel wat oorspronkelijke bewoners
verdienen goed aan de
vreemdelingen zonder papieren. Ze
leveren immers goedkope arbeid en
betalen in de regel veel geld voor
schamele huisvesting. De
woningnood op Sint Maarten is zo
groot dat zelfs een gammele schuur
al gauw een paar honderd dollar
huur per maand opbrengt.
Aan de vrijwel ongecontroleerde
groei op Sint Maarten hangt wel een
flink prijskaartje. Nog afgezien van
het feit dat het eiland een paradijs
voor allerlei criminele activiteiten
geworden is, raakt de samenleving
steeds verder ontwricht. De
voorzieningen op het eiland zijn
berekend op 20.000 tot 30.000
mensen en niet op het dubbele
aantal.
De politie is onderbezet, de wegen
kunnen het verkeer al lang niet
meer aan. Een kant-en-klare
oplossing heeft mr. Wesselink ook
niet bij de hand. Het massaal
uitzetten van illegalen is
maatschappelijk gezien
onmogelijk, maar ook aan het
legaliseren van grote aantallen
illegalen kleven veel bezwaren.
Zuigkracht
Of het illegalenprobleem op de
Antillen en Aruba van tijdelijke
aard is, valt te betwijfelen. Volgens
de Nederlandse socioloog prof.
Harry Hoetink nemen de
verschillen tussen rijke en arme
landen in het Caraïbische gebied de
komende jaren eerder toe dan af.
Het hele gebied verpaupert steeds
verder, met uitzondering van de
voormalige Nederlandse en de
voormalige Franse koloniën. Die
hebben nog steeds een
economische reddingslijn met de
moederlanden en ze varen daar wel
bij. Volgens Hoetink zal de
zuigkracht van de Antillen en
Aruba de komende jaren daarom
alleen maar toenemen.
Te popelen staan ze. Het liefst
zouden Nederlandse
Spoorwegen vandaag nog de
eerste spade in de grond steken
voor uitvoering van het
ambitieuze plan Rail 21
Spoorverbredingen, snelle
treinen en nieuwe stations; op
papier staat de trein van de
toekomst klaar. Zelfs het geld is
geen probleem. Het enige dat
Nederland nu nog scheidt van
een dynamisch en modern
spoornet, zijn procedures die
volgens de wet moeten worden
uitgevoerd. En daar zou 'm wel
eens de kneep kunnen zitten,
vrezen NS. Vandaar
Voortvarend en Zorgvuldig,
een plan voor een snelle,
nauwkeurige afweging van de
voors èn tegens van een
spooruitbreiding. Binnen en
buiten het bedrijf.
Van onze redacteur
Jeroen Dirks
UTRECHT/LEIDEN - Nederland
se Spoorwegen staan aan de voor
avond van de meest ingrijpende
operatie, die ooit bij het spoor werd
uitgevoerd. Voor het jaar 2005 moet
het haast antieke spoorwegnet van
nu zijn omgebouwd tot een dyna
misch net waarover treinen in aller
lei snelheden voortschieten. De hui
dige stoptreinen blijven bestaan en
stoppen zelfs vaker, zoals in Hazers-
woude en Leiden-Noord. De huidi
ge sneltreinen rijden ook in 2005,
maar gaan tussen de stations in
plaats van 140 kilometer 160 kilo
meter per uur rijden. En dan zijn er
nog intercity's nieuwe stijl, die al
leen in de 20 grootste steden zullen
stoppen en daartussen 200 kilome
ter per uur rijden.
NS op station
Lelystad. Van
een logge bu
reaucratie wor
den de spoorwe
gen omgevormd
tot een organi
satie die bereid
is voortvarend
en zorgvuldig te
onderhandelen.
Binnen de tech
nische voor
waarden, uiter
aard.
(foto pr)
Op z'n kant
Ambitieuzer kan het niet. Voor Rail
21 zal een flink deel van het net
moeten worden uitgebreid. Waar
twee sporen liggen, moeten er vier
komen; waar één spoor ligt, in elk
geval twee. Scherpe bochten zoals
bij Harderwijk (waar de trein nu zo
wat op z'n kant doorheen rijdt),
moeten worden rechtgetrokken.
Veel wissels moeten worden ver
vangen door ongelijkvloerse krui
singen zodat de intercity de snel
trein èn de sneltrein de stoptrein
zonder "conflicten" kan passeren.
Spoorwegovergangen moeten zo
veel mogelijk worden weggewerkt,
zeker wanneer er vier sporen naast
elkaar komen. Het net wordt im
mers zo druk dat het straks weinig
zin meer heeft om de spoorbomen
nog af en toe te openen.
Technisch is het allemaal geen
probleem. Bij NS werken van ouds
her genoeg ingenieurs, electriciëns
en andere technici die precies kun
nen uitrekenen hoe veel druk de bo
dem kan hebben, waar de giganti
sche betonnen voeten van de porta
len voor de bovenleiding kunnen
worden neergezet en hoeveel ampè
res er door die bovenleiding moe
ten. Ook het geld is geen probleem.
De Tweede Kamer heeft geen moei
te met de 20 miljard gulden die mi
nister Maij-Weggen (verkeer) in ver
betering van het openbaar vervoer
wil steken. Onduidelijk is nog wel
waar ze dat geld precies vandaan
wil halen, maar daar zitten NS niet
mee.
Procedures zijn echter een heel
ander verhaal. Het armetierig optre
den van de diverse chefs, onders
chefs en directeuren bij de zware
storm van 25 januari was geen uit
zondering. de ene hand weet bij NS
maar zelden wat de andere hand
doet. Nederlandse Spoorwegen zijn
er de afgelopen 151 jaar in geslaagd
een bureaucratie met haast Kaf
kaiaanse trekjes op te zetten. Uit
breiding van het spoor? De regiona
le chefs en de chefs op het hoofd
kantoor in Utrecht zijn net zo veel
tijd kwijt met beoordelen, kritise
ren en onderuit halen van eikaars
plannetjes als met het overleg met
betrokkenen zoals actiegroepen, ge
meenten en provincies.
Bedrijfs-video
"We hebben een probleem. Rail 21
is zo ingrijpend; dat kan alleen goed
als je met die omgeving kunt com
municeren. En daarvoor moet de in
terne communicatie goed zijn", zegt
Frits Lintmeijer. Een half jaar gele
den -kreeg hij bij NS de vrije hand
om de vastgeroeste bedrijfscultuur
NS willen plan spooruitbreiding snel uitvoeren
aan te pakken. Lintmeijer koos voor
de bedrijfs-video. In de commercië
le sector mag dat inmiddels een be
proefd middel zijn, bij een haast
ambtelijke organisatie als NS is zo'n
video geheel nieuw.
Voor de opname van video Voort
varend en zorgvuldig huurde Lint
meijer het team in van het tv-pro-
gramma Ook dat nog. En net als el
ke zondag bij de KRO, gaan Aad
van den Heuvel en zijn 'panel' er
ook op de bedrijfs-video zonder eni
ge nuance tegenaan. Het grote ver
schil is dat het onder regie van Lint
meijer niet de PTT of een klunzige
boekhouder is, die het moet ontgel
den, maar Nederlandse Spoorwe
gen zelf. Vakkundig wordt de vin
ger op de zere wonde gelegd. Ze ko
men allemaal ter sprake: de goed
willende NS-er die 'even' met een
bewoonster gaat praten over de
sloop van haar huis naast het spoor,
terwijl 'Utrecht' heel andere plan
nen heeft. De exploitant van de NS-
fietsenstalling die te elfder ure het
plan doorkruist dat juist zo zorgvul
dig tot stand was gekomen in over
leg tussen de rayonchef, de betrok
ken gemeente en het hoofdkan
toor....
De video werd inmiddels vertoond
aan een aantal regio-chefs van NS
en sloeg in als een bom. Bleke ge
zichten, een hoop gemompel. "Onze
boodschap is luid en duidelijk over
gekomen", stelt Lintmeijer nuchter
vast. Nu is het afwachten of de vi
deo ook werkt. Feit is dat in ieder
geval iets wordt ondernomen om de
bureaucratie te doorbreken. Dat is
belangrijk, want de huidige NS-cul-
tuur biedt maar één zekerheid: dat
het streefjaar 2005 voor Rail 21 niet
wordt gehaald. Een normale spoor
uitbreiding duurt al snel zo'n 6 tot
10 jaar. Maar nu moeten In de Rand
stad alleen al zo'n dertig van dat
soort projecten worden aangepakt.
Vrijwel tegelijkertijd. Dat lukt al
leen als de zaakjes binnen NS ui
terst gecoördineerd worden aange
pakt.
En dan is er nog de buitenwereld.
Bijna alle plannen in het kader van
Rail 21 worden uitgevoerd door het
huidige spoornet aan te pakken. In
veel gevallen betekent dat verdub
beling van het aantal rails. Wie nu
langs een spoorlijn in de Randstad
woont, kan er dus op wachten dat
de trein straks niet alleen sneller,
maar ook een stuk dichterbij voor
bij dendert. "Iedereen is voor een
grotere rol van het openbaar ver-
voèr. Iedereen omarmt Rail 21.
Maar niemand wil die trein door z'n
achtertuin", stelt NS-voorlichter
Wim Binnendijk.
Procedures
Er zal dus gepraat moeten worden.
En er zullen procedures worden ge
voerd. Veel procedures, tussen om
wonenden en gemeenten, tussen
gemeenten en provincies en tussen
provincies en omwonenden. Som
mige omwonenden zullen niet aar
zelen naar de Raad van State te
stappen. Een voorbeeld: een be
stemmingsplan, waar tegen geen
bezwaren zijn ingediend, kan na 11
maanden van kracht worden. Zijn
er wel bezwaren ingediend, dan
duurt het meteen drie keer zo lang,
ook al worden alle bezwaren direct
door alle instanties afgewezen. NS
willen graag voorkomen dat er dub
bele procedures moeten worden ge
voerd. Voortaan worden dus in een
keer alle betrokkenen ingelicht. En
als ze bezwaren hebben, dan wor
den ze wat NS betreffen, gebundeld
behandeld.
"In technische zaken valt weinig
tijd te winnen. Maar wel in een
Aan de vooravond van de giganti
sche uitbreiding van het spoornet
onder de noemer Rail 21 dreigt
het treinverkeer in Nederland
volledig vast te lopen door de
groei van het aantal reizigers. De
invoering van de ov-kaart voor
studenten per 1 januari 1991 is de
druppel die de emmer doet over
lopen. Langdurige vertragingen
in de treinenloop zijn, zeker in de
Randstad, niet meer te voorko
men. Een zitplaats wordt luxe.
"Je kunt zelfs niet uitsluiten dat
de trein het station voorbij gaat
rijden, omdat hij veel te vol zit",
zucht een voorlichter. "We zijn
een slachtoffer van ons eigen suc
ces". Het personeel klaagt inmid
dels ook steen en been over de
toegenomen werkdruk.
Pas najaar 1991 krijgen Neder
landse Spoorwegen weer .wat
lucht. Vanaf dan arriveren nieu
we dubbeldekkers die vooral als
stoptrein zullen worden ingezet.
Voorlopig rijdt het nieuwe mate
rieel over 'oude' sporen. Het om
bouwen van twee tot vier sporen
Zitplaats trein
wordt volgend
jaar een luxe
tussen de stations Leiden en Den
Haag-Mariahoeve, waaraan al wel
wordt gewerkt, is pas in 1995
klaar. Aan het tweesporig maken
van de lijn Leiden-Woerden (nu
voor het grootste deel enkelspo-
rig) is nog niet begonnen. De ver
wachting is dat in de loop van
1993 de eerste spade voor een ex
tra spoor de grond in kan. Vijfjaar
later zal het dubbele spoor in de
dienstregeling worden opgeno
men. In het jaar 2005 zullen er dan
sneltreinen kunnen rijden tussen
Leiden en Utrecht.
Eerder al zal, zo hopen NS, het
nieuwe station Leiden gereed
zijn. Een modern station met een
traverse en tunnel. NS verwach
ten het station in 1995 te kunnen
openen. Een jaar later is de ring-
lijn bij Amsterdam klaar, die een
rechtstreekse verbinding moge
lijk maakt tussen Lelystad, via
Schiphol en Leiden naar Den
Haag. De stoptreinen op dat tra
ject doen ook het nieuwe station
Leiden Noord (in de Merenwijk)
aan. Ook midden jaren negentig
zullen de stations Voorhout en
Hillegom (langs de Haarlem-lijn)
en Hazerswoude (langs de lijn
Leiden-Utrecht) klaar zijn.
De verwachting is dat in 1996
tussen Haarlem en Leiden 18.000
mensen de trein zullen pakken
(nu 11.000) en tussen Leiden en
Den Haag 70.000 (nu 44.000). In
2005 is het aantal reizigers nog
eens flink gestegen. Tussen Haar
lem en Leiden reizen dan 22.000
mensen heen en weer en tussen
Leiden en Den Haag 87.000. In
vijftien jaar verwachten NS dus
een verdubbeling van het aantal
passagiers. De supersnelle TGV,
die in volle vaart door de regio zal
denderen, is in die berekeningen
nog niet meegenomen.
vroegtijdige verstrekken van infor
matie, zorgen dat iedereen zo snel
mogelijk op de hoogte raakt en
meteen mee kan praten", zegt NS-
planoloog Herman van Tongeren.
Hij wil vooral provincie-besturen
sneller bij de plannen betrekken,
"omdat die over de gemeentegren
zen heen kunnen kijken". Maar ook
gemeenten en (via de gemeenten)
omwonenden krijgen eerder infor
matie. Van Tongeren: "Het nadeel
is natuurlijk dat je de tegenstand
ook mobiliseert, maar die kun je
dan wel meteen incalculeren".
NS hebben nog niet veel ervaring
opgedaan met het sneller naar bui
ten brengen van plannen. De vuur
proef heeft begin 1991 plaats, als de
verdubbeling van de spoorlijn tus
sen Leiden en Woerden ter sprake
komt. Twee provincies, een reeks
gemeenten en veel omwonenden
zullen vroegtijdig worden ingelicht
door de NS nieuwe stijl. Het wordt
even wennen, zo verwacht Van Ton
geren. Voor NS, maar ook voor de
belanghebbenden die tot nu toe te
maken hadden met een uitermate
log bedrijf. "Voortaan komen we
met globale gegevens naar buiten.
Er kan dus nog van alles gebeuren;
van alles worden aangepast. Wat dat
betreft: ik ken mensen die niet eens
geloven dat er in het hoofdkantoor
in Utrecht niet al een hele stapel uit
gewerkte tekeningen ligt", aldus
Van Tongeren.
Boerenkool
Feit is natuurlijk dat de technische
voorwaarden wel degelijk vastlig
gen. Daar komen ook NS niet on
deruit. Wat bijvoorbeeld de omwo
nenden van de Singelgracht in Am
sterdam ook beweren, vier sporen is
niet voldoende voor het drukke
treinverkeer aan de westkant van
het Centraal Station. Er moeten dus
twee sporen bij. NS zijn nog steeds
bereid om voortvarend en zorgvul
dig te praten over de exacte plek
waar die sporen moeten komen, wat
voor soort materiaal wordt gekozen
en wie wat gaat betalen. Maar wat er
ook gebeurt: die sporen komen er
en ze moeten een bepaalde breedte
hebben. En bij gebrek aan ruimte
tussen de woningen aan weerskan
ten van de rails betekent dat niets
anders dan dat, zoals NS-voorlich
ter Binnendijk het uitdrukt, "we
straks zowat de boerenkool bij die
mensen van het bord zullen rijden".
tr\hthcr\
v 2.00* S
Een voor zich sprekende illustratie uit 'Return'.
Computerblad voor kerkewerkers
Van onze redacteur Wim Schrijver
GORINCHEM "Het geeft je, zeker als je net als predikant be
gint, zekerheid, je bént minder kwetsbaar, je bent niet voor een
gat gevangen, je hebt iets om op terug te vallen". Nee, het gaat
hier niet om geloofsvertrouwen of morele ondersteuning van
een oudere collega, maar om een computer. De uitspraak staat
in het nulnummer van het blad 'Return', een 'interconfessio
neel vakblad voor computergebruik in kerkewerk en gods
dienstonderwijs'.
Een dergelijk gebruikersblad
vormt een gat in de markt, menen
de initiatiefnemers Merweboek
(Sliedrecht) en de jonge theologi
sche uitgeverij Narratio (Gorin-
chem).
Kerkewerkers en godsdienst
docenten vormen een speciale
groep, zo betogen zij voorin 'Re
turn'. Velen van hen ontbreekt de
tijd en het geld om dure opleidin
gen en seminars te volgen, terwijl
zij in de meeste gevallen de com
puter slechts als hulpmiddel aan
schaffen en daarom niet snel op
zoek gaan naar 'machine-geno
ten'. Bovendien zijn hun wensen
te specifiek, voor de algemene bla
den.
Hoewel de computer al in veel
pastorieën en kerkelijke admini
straties dienst doet, is het appa
raat nog lang niet bij alle kerke
werkers te vinden, zo realiseren
de makers van 'Return' zich. "Een
duwtje in de rug van de weife
laars en de apparaat-allergen" is
niet overbodig. Vandaar dat het
nulnummer dezer dagen wordt
verspreid over zo'n vijfduizend
protestantse en rooras-katholieke
adressen.
In het blad wordt vooral bena
drukt dat het wiel niet voortdu
rend opnieuw hoeft te worden
uitgevonden, iets wat in de prak
tijk met name in de pastorie blijk
baar veel gebeurt. En: "Vaak lukt
dat niet zo snel en daarom gooien
veel predikanten in een vroeg sta
dium het bijltje er bij neer". 'Re
turn' zet uiteen dat pastores te
genwoordig niet meer door scha
de en schande wijs hoeven te wor
den. Het is slechts een kwestie
van investeren en geduld oefe
nen. Maar ook: "Het werken met
een pc is een oefening in gehoor
zaamheid".
Reformatica
Je krijgt er echter veel voor terug,
vertelt de hervormde 'computer
dominee' J. J. Roodsant (Fijn
aart). Van hem is ook het citaat
waarmee dit verhaal begon. Voor
al bij het maken van een preek
heeft Roodsant plezier van zijn
computer. "Via mijn preeksys-
teem bepaal ik mijn preekkeuze.
Dan zoek ik op of ik hierover eer
der heb gepreekt. Vervolgens
kijk ik in mijn bibliotheeksys
teem na welke boeken ik over dat
onderwerp bezit".
Roodsant geeft toe dat het "niet
allemaal hosanna" is in het com
putergebruik in de pastorie. Een
gevaar is volgens hem dat je te
volledig wilt zijn, omdat je nu
eenmaal via het scherm te weten
komt hoeveel boeken je over het
bewuste onderwerp in huis hebt.
En ook bij het huisbezoek kan de
computer stress opleveren. "Je
ziet dan elke keer als je in dat be
stand kijkt bij hoeveel mensen je
eigenlijk nog langs moet".
Diverse bedrijven nemen de
kans waar zich in 'Return' voor te
stellen, variërend van een softwa-
re-leverancier, tot het Nederlands
Bijbelgenootschap, dat de bijbel
op diskette in huis heeft. En er
zijn natuurlijk instellingen als de
stichting Reformatica, die als
doelstelling heeft het stimuleren
van het pc-gebruik ten dienste
van pastorie, gemeente, kerk en
studie.
In het godsdienstonderwijs is
de computer nog nauwelijks op
gerukt, zo blijkt uit een bijdrage
van A. Stoffer. Natuurlijk, de le
raar kan de tekstverwerker ge
bruiken "om nu eens met wat
fraaier gestileerde stencils de klas
binnen te gaan", maar als medi
um voor herhalingsstof komt de
computer nog niet veel verder
dan meerkeuzevragen in de trant
van 'Wie is de vrouw van
Simson?', waarbij het apparaat
ook nog het antwoord schuldig
blijft.
Spelletjes lijken Stoffer heel
goed te maken voor de computer,
bijvoorbeeld het volgen van
Paulus tijdens zijn zendingsrei
zen. Een verbreding van de moge
lijkheden voor docenten is vol
gens Stoffer dus mogelijk op de
computer, maar een verdieping
van het godsdienstonderwijs zit
er niet in.
Voor het nodige evenwicht
zorgt ds. Alfred C. Bronswijk
(Bloemendaal) in zijn column
'Holysoft', waarin hij grimmig de
heiligverklaring van de computer
signaleert. "Wie in een gezelschap
hardop durft te zeggen, dat hij
geen woord kent van de ROM- of
RAM-belijdenis raakt op slag al
z'n vrienden kwijt". De pastores
bieden geen tegenwicht tegen
deze nieuwe religie en hebben
zelf vaak ook al "zo'n groot-ogige
Baal naast de bijbel en concor
dantie".
'Preachquick'
Bronswijk voorziet een veredelde
versie van het programma van
Roodsant, dat hij al vast 'Pre
achquick' doopt: "Een tekstver
werkingsprogramma, met alle
bijbelteksten intern, inclusief een
bibiliotheek met anecdotes, stof-
uit-het-leven-gegrepen, een be
hoorlijk hoopje narratieve (verha
lende, red.) theologie". Er zit ove
rigens wel een positief neven
effect aan het feit dat in twee mi
nuten een complete preek op
maat wordt gesneden: "Er kan
navenant lager worden gesalari
eerd".
De tijdsdruk van predikanten,
waarop Jimme Keizer twee jaar
geleden promoveerde, kan nog
verder worden teruggebracht
met het "subtiele programma
'wat-voel-ik-toch-met-u-mee'
denkt Bronswijk vooruit. "Aan
de ene kant worden levenszorgen
ingetoetst. Van de andere kant
komen automatisch invoelende
woorden of adviezen met de op
ties 'rekkelijken' of 'precies'.
Eventueel met stemgenerator!"
Een ongedachte positieve bij
komstigheid van het computer
gebruik in de kerk, blijkt uit de
namen die hebben meegewerkt
aan 'Return': in dit geval zijn
kerkmuren of verschillende rich
tingen niet scheidend.
'Return' is opgezet als kwar
taalblad en te bestellen via post
bus 1006, 4200 CA Gorinchem.
