'Schilderen is praten met jezelf
mm 0s
1 J
Beroepskostenvergoeding
omhoog met drie miljoen
PODIUMBUK
'Beeld van binnen uit' toont werk van gedetineerden
Geld voor opknappen Hilversums stadhuis
Liga Nieuw Beelden viert
verjaardag met terugblik
DINSDAG 18 DECEMBER 1990
De Voorziening speelt Frankenstein in een prachtig aangeklede voorstelling. (foto Joost sizoo)
- J.
"W v
Ina van Faasen en Elsje Scherjon zijn de twee oude dametjes op
moordenaarspad in Arsenicum en Oude Kant. (foto Jutka Rona)
Frankenstein
Na 'Robin Hood en de zeven dwer
gen' en 'Roberto en de tovernaald'
komt het Noordelijk Theater De
Voorziening nu met de familie
voorstelling Frankenstein
naar de Leidse Schouwburg.
Donderdag 20 december (vanaf
19.00 uur) worden jong en oud
verwend op een theaterfeest met
schitterende decors, prachtige
kostuums, speciale effecten en mu
ziek.
De voorstelling speelt zich af in
het dorpje Smrntwsk, waar Vic
tor Frankenstein een ouD en ver
vallen kastel heeft geërfd. Samen
met zijn knecht Kneut neemt hij er
zijn intrek, maar geld om het op te
knappen heeft hij niet.
Dan vindt Victor in de studeer
kamer een boek waarin beschre
ven staat hoe uit dode stof een
hardwerkend mens kan worden
gemaakjt. Alleen heb je dan wel
de hersenen van een pas overleden
persoon nodig. Kneut wordt erop
uit gestuurd om de hersenen van
Baboeska Simons, die zo lekker
koken kon, te halen.
Victor maakt vervolgens Mon,
het minster. Mon werkt hard en
geeft het kasteel een grote opknap
beurt. Maar de gebroeders Ka-
ramazov zien een grote klus hun
neus voorbij gaan. Maar is dat de
enige reden voor hun achter
docht? En waarom zijn burge-
meeser Znjerp en commissaris
Tvattisav zo geïnteresseerd in de
gebeurtenissen op het kasteel?
Waar is de oude pianist Janosj en
waarom kan Mon helemaal niet
lekker koken? Hebben ze soms de
verkeerde hersenen gebruikt?
Arsenicum
Een 'klassieke komedie' kan Ar
senicum en oude Kant worden
genoemd, die op 21 en 22 's avonds
in de Leidse Schouwburg ten tone
le wordt gebracht. Wegens enorm
succes in de voorverkoop heeft de
schouwburgdirectie op zondag 23
december een extra middagvoor
stelling ingelast. En omdat dit de
laatste voorstelling van het jaar
is, krijgen de bezoekers vooraf
gaand aan de voorstelling een
gratis kopje koffie.
In deze 'moorddadige komedie',
gespeeld door de Hollandse Come-
die, vertolkt Ina van Faasen (als
gast) de hoofdrol. Aan haar zijde
Elsje Scherjon. Andy Daal regis
seerde.
Cosi Fan Tutte
Studio's Onafhankelijk Toneel uit
Rotterdam geeft een ongewone op
voering van de opera Cosi Fan
Tutte. Geen grootse produktie
met schitter en volgspots, maar
een intieme v'oorstelling met
twaalf jonge Nederlandse zan
gers en een klein orkest onder lei
ding van de Zwitserse dirigent
Christoph Escher.
Het verhaal waarin onervaren
geliefden hartstocht en de pijn
van de liefde leren kennen, heeft
destijds veel beroering gewekt.
Men vond het van laag allooi en er
ontstonden (dan ook) gekuiste
versies. Maar Studio's Onafhan
kelijk Toneel lapt conventies aan
de laars. LAK-theater Leiden, 21,
22 en 23 december.
Srooge
De Leidse Theatergroep Imperi
um speelt Scrooge Marley
naar het bekende verhaal van
Charles Dickens over de oude vrek
Scrooge, die uiteindelijk als een
blad aan een boom verandert.
Ans Alting en Kees Visser bewerk
ten dit tot een toneelstuk dat met
liedjes wordt opgeluisterd. Te
zien in microtheater Imperium.
Leiden op 21, 22. 23 en 24 decem
ber. Op zondag 23 december is er
tevens 's middags om drie uur een
voorstelling.
Stukgedanst
Opus One brengt een nieuwe, ei
gen bewerking van een bestaand
sprookje van Grimm De stukge
danst e schoentjes.
Het jonge jazz- en tapdansge
zelschap Opus One heeft met zijn
drempelverlagende dans in drie
jaar tijd niet alleen de aandacht
van de Nederlandse theaterbezoe
ker op zich gevestigd, maar ook
een geheel eigen plaats in de Ne
derlandse danswereld verwor
ven. Familievoorstelling in
Parktheater, Alphen aid Rijn, za
terdag 22 december 20.30 uur.
Rondom Midwinter
Het muziekgezelschap 'Ghesels-
cap goet endefyn' brengt een spe
ciaal kerstprogramma met oude
Nederlandse en Vlaamse liederen,
muzikale gedichten, dansmuziek
en volksgebruiken. Parktheater,
Alphen, zondag 23 december.
Gesloten
In verband met de feestdagen is
de kassa van cultureel centrum
Muzenhof in Leiderdorp gesloten
van vrijdagmiddag 21 december
tot en met dinsdag 1 januari.
Van onze correspondent
Mariëtte Hitzert
DEN HAAG - "Ik kom uit
een muzikale familie. Ieder
een bespeelt er een instru
ment, alleen ik niet. Vroeger
ging ik er wel eens met een
tekenblokje op uit, maar in
de gevangenis ben ik pas
gaan schilderen". W. Calixto
laat in het hobbylokaal in
het Penitentiair Selectiecen
trum van de Scheveningse
gevangenis zijn schilderijen
zien. De tentoonstelling
daar, 'Beeld van binnen uit',
toont werk van gedetineer
den in de Scheveningse ge
vangenis.
Calixto, de naam waarmee hij zijn
doeken signeert, heeft voor de ex
positie tien van zijn olieverfschilde-
- rijen geselecteerd. Verder komen er
ook schilderijen te hangen van an
dere gevangenen die tijdens de cre-
ativiteitslessen op hun afdeling zijn
gemaakt. Deze therapie-afdeling is
uniek in Nederland. Er verblijven
slechts acht gedetineerden, die er
na een uitvoerige selectieprocedure
geplaatst zijn. Door een zeer inten
sieve begeleiding worden de gevan
genen die in het laatste jaar van hun
detentie zijn, voorbereid op hun te
rugkeer in de maatschappij.
Les in schilderen heeft» Calixto
nooit gehad, maar het is duidelijk te
zien dat hij talent heeft. Sommige
schilderijen heeft hij van een an
sichtkaart of een foto nageschil
derd, andere uit het hoofd. Hij is een
groot bewonderaar van de zeven
tiende eeuwse meesters. Vooral
Rembrandt. "Ik vind het wel eens
jammer dat ik niet in die tijd heb
kunnen leven", verzucht hij. "Ik
had graag een leerling van hem wil
len zijn".
Kliederen
"Ik zat drie jaar geleden, toen ik in
de gevangenis terecht kwam, vrese
lijk in de put. Ik schaamde mé diep
voor wat ik gedaan had, ook tegen
over mijn familie en mijn vrouw en
kinderen. Daar vertelde iemand me
dat ik iets moest gaan doen. Toen
ben ik zomaar begonnen te kliede
ren met plakkaatverf'.
"Ik kon vroeger heel moeilijk
over mijn problemen praten. Ik
vond dat het toch niet hielp. Schil
deren is eigenlijk praten met jezelf.
Als ik de deur dicht doe kan ik on
gestoord werken. Het is leuk om
mijn werk te kunnen tonen. De
schilderijen zelf vind ik belangrij
ker dan de persoon die ze heeft ge
maakt".
Enkele van zijn werken zijn te
koop. "Ik vind het moeilijk om een
I prijs te bepalen. De doeken waar ik
erg aan gehecht ben verkoop ik
I trouwens niet".
Er zijn twee schilderijen waarop
een foetus staat afgebeeld. Het be-
gin van het leven. Er hangt een stil-
leven met een opengeslagen boek,
i een kaars, een leeg glas en een scho-
i teltje met een homp brood. "Dat is
J weer een religieus tafereel. De tekst
i van het einde der tijden staat er met
potlood ingeschreven, die ga ik nog
kalligraferen. Ik denk dat ik in mijn
K schilderijen mijn gevoelens kan uf-
ten".
J Volgend jaar komt hij vrij na een
straf te hebben uitgezeten wegens
1 een overval. "Ik vraag me geregeld
af hoe alles straks loopt. Zo'n ver-
oordeling blijft je achtervolgen.
Maar ik boet er nu toch voor? Als ik
alles geweten had, zat ik hier niet. Ik
wil trouwens absoluut niet goed-
i praten wat ik gedaan heb. Wel vind
j ik het heel erg dat mijn kinderen nu
'CONCERT - De fluitiste Wendela
^van Swol en de pianist Patrick Hop-
*per geven op donderdag 20 decem
ber een lunchconcert in de kapel
zaal van K&O in Leiden. Op het pro
gramma staatn werken van Debus
sy, Franck en Jongen, het concert
begint om 12.45 uur.
op school gepest worden".
Op de therapie-afdeling leren de
gedetineerden praten over dingen
die hun dwars zitten. Calixto: "Om
toegelaten te worden, moet je een
duidelijk schuldbesef hebben en
echt willen veranderen. Ik ben ster
ker geworden en durf voor mijn me
ning uit te komen. Ik had het anders
niet gered in de gevangenis. In het
Huis van Bewaring en in de gevan-
PARIJS (GPD) - Jessye Norman
mag in de Notre Dame van Parijs
niet het 'Minuit Chrétiens' zin
gen. Ook is een onderdeel uit het
Requiem van Faure uit het pro
gramma geschrapt. Dat gebeurde
op hoog bevel van de geestelijken
die de leiding hebben over de
kerstavonddienst waaraan de be
roemde zangeres zal meedoen.
De clerus herinnerde zich dat
het 'Minuit Chrétiens' - ook wel
'Noel d'Adam genoemd - het
geesteskind is van Adolphe
Adam, de componist van onder
meer de balletmuziek voor 'Gisel
le'. Bovendien zijn de woorden
van het hier in de kerstnacht al
lerwegen aangeheven 'Minuit
Chrétiens' afkomstig uit het brein
van een hartstochtelijke vijand
van de Moederkerk.
Het plan voor de kerstavond in
de Notre Dame met de beroemde
Jessye Norman ontstond al vier
jaar geleden in de boezem van het
Parijse gemeentebestuur. Kardi
naal Lustiger gaf als aartsbis
schop van Parijs zijn toestem
ming voor deze opvoering in de
kathedraal en liet de plannen ver-
Prof. Schrijvers
belicht filosofie
en levenskunst bij
Burcht Literair
LEIDEN - Bij Burcht Literair gaat
de Leidse hoogleraar Latijnse taai
en letterkunde P.H. Schrijvers don
derdagavond 20 december na wat
het begrip levenskunst in de ogen
van Romeinse filosofen als Cicero
en Seneca inhoudt. In hoeverre zijn
hun opvattingen in later tijd nage
volgd en wat was volgens hen doel
en uitgangspunt van het leven? Wat
verstonden zij onder 'kunst'?
Prof.dr. P.H. Schrijvers actuali
seerde in verschillende studies de
betekenis van de klassieke cultuur
voor de Nederlandse letterkunde.
Zo belichtte hij uit een nieuwe in
valshoek onder anderen Nijhoff en
Leopold, maar hij wist ook parallel
len te trekken tussen uiteenlopende
figuren als Bilderdijk, Horatius, Et-
ty Hillesum en Seneca.
Burcht Literair begint om 20.15
uur en wordt gehouden in De
Burcht, Burgsteeg 14, Leiden.
'Moderne legendes'
op vertelfestival
AMSTERDAM (ANP) - Een nieuw
onderdeel van het zesde Vertelfesti
val is dit jaar gewijd aan moderne
legendes, zo heeft de Stichting Ver
telfestival bekendgemaakt. Deze
verhalen kennen de vertellers al
leen van horen zeggen: van de nicht
van de buurman van een vriendin
bijvoorbeeld.
Het festival wordt van 27 tot en
met 30 december gehouden in de
Amsterdamse theaters De Balie en
De Meervaart. Een van de mede
werkers aan het onderdeel moderne
legendes is de schrijfster Ethel
Portnoy. Op 16-jarige leeftijd hoor
de zij voor het eerst een dergelijke
legende en besloot een verzameling
aan te leggen. Dat resulteerde in het
begin van de jaren zeventig in
Broodje Aap.
genis moet je een 'macho' zijn. Ze
zien ons daar als een stelletje slap
pelingen".
"Van de kunst kun je niet leven.
Maar ik ga er straks in mijn vrije tijd
zeker mee door. De zeeën van tijd
die ik nu heb, heb ik dan natuurlijk
niet meer. Maar ik kan buiten wel
inspiratie opdoen voor mijn schil
derijen. En ik ga heel veel musea be
zoeken".
Jessye Norman mag
in Notre Dame
geen 'omstreden'
kerstliederen zingen
der aan zijn ondergeschikten
over. Die kwamen er echter al
gauw achter dat zich achter Jes
sye Norman de grammofoonpla-
tenafdeling van het Philipscon-
cern en een televisiestation ver
borgen, die van plan waren de
Notre Dame in een opnamestudio
te herscheppen. Bovendien was
men begonnen plaatsen voor dat
heilige moment aan het publiek
te verkopen voor omgerekend
bijna zeshonderd gulden per
kerkstoel.
Morgenavond om half tien staat
de kerk nu weer open voor ieder
een. Wie zijn zeshonderd gulden
al gestort had, heeft die intussen
weer' terug gekregen. Veertien
honderd mensen kunnen komen
DEN HAAG (ANP) - Minister D'An-
cona (wvc) heeft gisteren gehoor ge
geven aan de wens van een ruime
kamermeerderheid om het budget
voor de beroepskostenvergoeding
voor beeldende kunstenaars struc
tureel te verhogen tot 9 miljoen gul
den. In haar begroting voor volgend
jaar was D'Ancona uitgegaan van
een budget van 6 miljoen gulden.
In samenspraak met de Kamer
viel in 1986 het besluit het budget
voor de beroepskostenvergoeding
geleidelijk terug te brengen van 12
miljoen in 1987 tot 3 miljoen in 1991.
D'Ancona had zelf besloten hier
voor 1991 en volgende jaren 3 mil
joen bij te doen. Maar een kamer
meerderheid vindt die 6 miljoen
De tentoonstelling van schilde
rijen die zijn gemaakt op de The
rapie-Afdeling van het Peniten
tiair Selectiecentrum in Scheve-
ningen is te bezichtigen in de pan
den van de Stichting EXODUS,
Frankenslag 162-164 in Den Haag.
De expositie is geopend van 15 t/m
22 december en van 28 december
t/m 5 januari 1991.
luisteren naar de opnamen met
Jessye Norman en het Opera-or
kest van Lyon die op kerstnacht
over de televisie zullen worden
uitgezonden. Dat wordt een on
christelijk gedrang bij de kerk
deuren. Behalve 'Minuit Chré
tiens' en Faure heeft de kerklei
ding ook nog 'Ah! vous dirais-je
maman' uit de voorstelling ge
bannen.
Jessye Norman blijft er stoi-
cijns onder: 'een bizarre censuur',
zegt ze met een gulle lach, 'waar
van ik geen steek begrijp'. Met
Kerstmis is Jessye al weer thuis
in New York om er haar kerstkal
koen te braden. Daarna neemt ze
een maand vakantie.
Gelovigen vragen zich af of de
kerkleiding van de Notre Dame
nu ook de kam zal halen door haar
eigen liederenboek, waaronder
een aantal gloednieuwe. En waar
mee ze levensgevaarlijk zou nade
ren tot de officieel uitgebannen
gedachtengang van de ultra-con
servatieve Monseigneur Lefev-
bre, wiens naam in de Notre Da
me van Kardinaal Lustiger niet
openlijk uitgesproken wordt.
gulden toch nog te weinig, zo bleek
gisteren tijdens de behandeling van
de cultuurbegroting voor het vol
gend jaar.
De kamer kan zich we^vinden in
de door D'Ancona gekozen beleids
lijn: minder producentensubsidies
(vooral door korting op de beroeps
kostenvergoeding) en meer geld
voor de stimulering van kopen en
lenen tran kunst, waardoor niet al
leen de produktie maar ook de afna
me wordt ook bevorderd. "Een
goed idee", zei het Kamerlid Nuis
(D66) hierover, "maar als het te hard
gaat, maak je meer stuk dan je op
bouwt. Het moet dus kalmer aan".
Op aandrang van de Kamer zal
D'Ancona zich nader beraden op de
DEN HAAG (ANP) - De Tweede Ka
mer wil dat minister D'Ancona van
cultuur terugkomt op haar aanvan
kelijke weigering 2 miljoen gulden
beschikbaar te stellen voor de res
tauratie van het stadhuis in Hilver
sum, een architectonisch monu
ment uit 1932 van de architect
Dudok. Een CDA-motie van die
strekking kreeg gisteen tijdens de
behandeling van de cultuurbegro
ting voor het volgend jaar de steun
van de PvdA, de VVD, D66 en
Groen Links^
positie van het zogenoemde Voor
zieningsfonds, dat voor een aantal
provincies en de gemeenten een re
geling voor de beroepskostenver
goeding uitvoert. Dit fonds wordt
nog voor twee jaar gevoed door het
ministerie van sociale zaken en
werkgelegenheid. De kamer wil ui
terlijk 1 mei van het volgend jaar
van D'Ancona horen wat er verder
staat te gebeuren met dit fonds.
Een kamermeerderheid wil ver
der dat D'Ancona de mogelijkheid
onderzoekt van beroepserkenning
van kunstenaars. Volgens de kamer
schort het nogal aan de behandeling
van sociale diensten en de belastin
gen van kunstenaars omdat ondui
delijkheid bestaat over hun status.
Volgens D'Ancona, die tegen
haar zin gehoor zal geven aan de
wens van de Kamer, is er geen fi
nanciële ruimte beschikbaar voor
de restauratie van het stadhuis,
waarvan de eerste fase met 3,6 mil
joen gulden aan rijkssteun is vol
tooid. Ze wilde wel 2 miljoen be
schikbaar stellen voor de restaura
tie van een ander Hilversums mo
nument, het sanatorium Zonne
straal van de architect Duiker.
Gezien het beperkte rijksbudget
voor de restauratie van dit soort mo
numenten moeten er prioriteiten
worden gesteld, aldus D'Ancona. In
de zogenoemde 'Kanjerpot' zit op
dit moment een bedrag van 5 mil
joen gulden; er is sprake van een 'gi
gantisch' aantal verzoeken uit het
land om steun, aldus de minister.
Volgens D'Ancona heeft Zonne
straal een hogere prioriteit dan het
stadhuis. De creatie van Duiker
staat volgens haar op instorten en
de 2 miljoen is dringend nodig om
dat te voorkomen. De minister gaf
tijdens het debat uiteindelijk toch
toe aan de Kamer. Maar, zei ze na
drukkelijk, "het moet de finale
kwijting zijn, anders tuimelen we
van het ene probleem in het ande
re".
De gemeente Hilversum zelf geeft
prioriteit aan het stadhuis. Hilver
sum, dat dit enkele dagen geleden
de Kamer per brief liet weten, kon
digde aan eventueel naar de Raad
van State te stappen.
Een kamerbrede meerderheid
diende gisteren verder een amende
ment in op de cultuurbegroting
voor het volgend jaar, waardoor het
museum 'Prinsessehof in Leeuwar
den toch kan rekenen op volledige
rijksfinanciering.
j# éÊm i -
AMSTERDAM - Een medewerker van de Beurs van Berlage sjouwt met een aantal -niet zichtbare- collega's de
enorme schilderijen van Karei Appel naar de juiste plek. Vandaag werd de Appel-tentoonstelling 'Ik wou dat ik
een vogel was' in het beursgebouw officieel geopend. (foto ANP)
Expositie "Eerste verjaardagspartijtje", t/m
27 januari 1991. Galerie Liga Nieuw Beel
den, President Steijnstraat 14, Leiden. Ge
opend op vr., za. en zo. van 11.00-18.00
LEIDEN Het landelijk kunst
en documentatiecentrum '45-'70
Liga Nieuw Beelden, zoals deze
Leidse galerie zich met gepaste
trots noemt, bestond vorige
maand een jaar. Dit heuglijke feit
wordt gevierd met een tentoon
stelling van werken uit eigen
stock en uit collecties van kunste
naars die de galerie vertegen
woordigt. Verder biedt dit "Eer
ste verjaardagspartijtje" een
overzicht van de kunstenaars die
het afgelopen jaar de revue pas
seerden.
In korte tijd heeft Liga Nieuw
Beelden een reputatie opge
bouwd als een zeer actieve en
goedlopende galerie. De initia
tiefnemers Maarten Kersten,
zoon van de schilder Wim Ker-
.sten, en Jacques van der Vliet
hebben zich ingezet voor een
minder bekende kant van de
naoorlogse Nederlandse beelden
de kunst, vooral voor die groepen
van kunstenaars die zich in de
schaduw van hun Cobra-collega's
Karei Appel, Constant en Corneil-
le, manifesteerden, maar niette
min een vooruitstrevende rich
ting voorstonden. De tentoonstel
ling 'De doorbraak van de moder
ne kunst' en het gelijknamige
boek onder redactie-specialist bij
uitstek van dr. Willemijn Stokvis,
gaf in 1984 de aanzet tot nadere
bestudering van kunstenaars
groeperingen zoals Vrij Beelden,
Creatie en Liga Nieuw Beelden.
De laatste groep werd in 1955 op
gericht door beeldend kunste
naars en architecten vanuit een
gezamenlijk streven naar de ver
wezenlijking van idealen ten aan
zien van kunst en maatschappij.
In 1968 werd Liga Nieuw Beelden
opgeheven. De gelijknamige ga
lerie heeft inmiddels haar steen
tje bijgedragen om deze interes
sante fase uit de naoorlogse kunst
onder de aandacht van het pu
bliek en verzamelaars te brengen.
Gedreven door enthousiasme en
idealisme hebben de galeriehou
ders zich niet laten meeslepen om
het commerciële gewin te laten
gelden boven de liefde voor de
kunst.
Voor de regelmatige bezoekers
van Liga Nieuw Beelden is het
"Eerste verjaardagspartijtje" een
weerzien met werken van de vele
kunstenaars die hier opnieuw
voor het voetlicht zijn gehaald.
Gestel, Buurman, Boers en Neu
mann herinneren aan de tentoon
stellingen die gewijd waren aan
de Bergense School, de jaren zes
tig en Creatie. Sommige werken
uit de periode van Creatie die op
de voorgaande expositie te zien
waren, maken deel uit van de hui
dige presentatie. In die zin dus
geen verrassingen. Andere stuk
ken, waaronder de tekeningen
van Schlomo Korén en Dolf
Breetvelt bewijzen opnieuw de
kwaliteiten van deze kunste
naars.
Galerie Liga Nieuw Beelden
gaat het tweede jaar in. De reeks
tentoonstellingen tot nog toe
wekt nieuwsgierigheid naar wat
komen gaat, maar geeft tegelijk
vertrouwen dat de galerie het suc
cesvolle beleid zal weten voort te
zetten.
NANCY STOOP
