Ruziënde SPD weer terug bij af
Kmdermaffia terroriseert spookstad op Sicilië
I REPORTAGE i
Duitse sociaal-democraten weifelen over koers na verkiezingsdebacle
Kerk zegt nee tegen
vrijblijvendheid in
relatie ongehuwden
'Solidariteit staat er bij
humanisten slecht voor'
WOENSDAG 12 DECEMBER 1990
Jongerenbende deist niet terug vor bloedige executies
ROME - Wat gebeurt er in een door
God en iedereen verlaten
Siciliaanse stad als meer dan
eenderde van de bevolking jonger is
dan 18 jaar? De 'kleintjes', 30.000 in
getal, volgen het voorbeeld van hun
ouders en organiseren hun eigen
maffia-oorlog. Dat gebeurt in Gela,
een kuststad van 85.000 inwoners in
het zuiden van Siciliè. Meer dan 100
moorden in driejaar tijd en eind
vorige maand bij een 'vereffening
van een rekening' 8 doden en 7
gewonden. De daders: 4 jongens
tussen de 18 en 20 jaar.
Iedereen weet onderhand dat de
doelloos op het dorpsplein
rondhangende pubers een ideale
recruteringsbron vormen voor de
maffia. De 'killers' van morgen zijn
de kinderen die het woord school
nauwelijks kennen en weten dat zij
straks alleen maar het al immense
werklozenleger zullen versterken.
De verleiding om voor 50 of 100
gulden karweitjes op te knappen
voor de mafiosi is groot. Maar wat er
in Gela gaande is, schokt zelfs het
Italiaanse publiek. Jongeren
organiseren hier hun eigen bendes
en leven van kleine criminaliteit,
drugshandel en afpersing, alles
volgens de beste tradities van de
maffia. Met die 'echte' maffia
bestaat overigens vaak een
intensieve samenwerking. De
zware delicten worden door 'Cosa
Nostra' maar al te graag uitbesteed
aan minderjarigen omdat ze
moeilijk zijn te vervolgen.
Meisje
Op 27 november jongstleden, om
zeven uur 's avonds, bleek waartoe
de jeugd van Gela in staat is. Op vier
verschillende plaatsen in de stad
werden 8 'rekeningen vereffend'.
De meest lugubere executie vond
plaats in de flipperhal in de
hoofdstraat van Gela: drie doden en
6 zwaar gewonden. Onder de
dodelijke slachtoffers een jongen
van 17 en een van 19 jaar oud.
Beiden behoorden ze tot de
jeugdbende van 'Via Abela', die
onder leiding staat van een 16-jarig
meisje, de 'verschrikkelijke
Emanuela'. Alle slachtoffers waren
verbonden met de maffia-familie
Madonia, die samen met de familie
Iocolano strijdt om de heerschappij
van de stad.
Sinds de avond van het bloedbad
zijn 15 jongeren spoorloos
verdwenen. De meesten maken
deel uit van de bende van 'Via
Abela'. Ook de 'verschrikkelijke
Emanuela' is onvindbaar. Niemand
weet of ze zijn gevlucht uit angst
voor meer represailles of het
slachtoffer zijn van de zogenaamde
Lupara bianca (ontvoering zonder
terugkeer).
Maar een jongetje van 15 jaar heeft
inmiddels, na een lang verhoor, de
'omerta' (zwijgplicht), verbroken.
Hij weet wie de moordenaars zijn en
heeft vier namen genoemd van
jongens die nauw samenwerken
met de familie Iocolano. Ook zij zijn
na de aanslagen de stad uitgevlucht.
Een van hen is inmiddels
gearresteerd.
Volgens een politiecommissaris is
het vrijwel zeker dat dat de executie
buiten medeweten van de maffia-
boss is uitgevoerd. Hij vreest dat dit
een nieuwe en een nog
gevaarlijkere dimensie geeft aan de
maffia-oorlog die Gela al jaren in
zijn greep houdt.
Goudmijn
De geschiedenis van Gela is triest
en typerend voor het 'vergeten'
Zuid-Italië. Voor de komst, 30 jaar
geleden, van de petrochemische
fabriek van het staatsconcern ENI,
bestond de bevolking uit 35.000
zielen, die zich vooral met
landbouw en een beetje visvangst
bezighielden.
De investeringen van de ENI leken
een belangrijke impuls te geven aan
de ontwikkeling van de stad.
Opeens waren er 20.000
arbeidsplaatsen en moesten er snel
woningen, wegen en talloze
voorzieningen worden gerealiseerd.
Het regende geld op het arme Gela
en de maffia begreep als geen ander
dat hier sprake was van een
goudmijn.
De openbare aanbestedingen en
vooral de onderaanbestedingen,
werden in de loop der jaren volledig
beheerst door de twee maffia
families. De stad is op
buitenproportionele wijze
gegroeid. Zestig procent van de
huidige bevolking woont in illegaal
gebouwde huizen.
Straatverlichting en geasfalteerde
wegen zijn in de meeste delen van
de stad taboe. Aan een
drieëneenhalve kilometer lang
rioleringsnet wordt vanaf 1987
gewerkt.
De aannemer, de zwager van een ex-
burgemeester, heeft al 26 miljard
lire (40 miljoen gulden)
geïncasseerd, terwijl de
beginraming 18 miljard (27 miljoen
gulden) bedroeg. Wanneer het werk
klaar is, weet niemand.
Hetzelfde geld voor de aanleg van
een dijk (kosten: 230 miljard lire,
350 miljoen gulden) een mega
project dat sinds 1980 de inzet
vormt van de bloedige strijd tussen
de maffia-clans. Voor sanering van
de stadswijken is 800 miljard lire
(1,2 miljard gulden) beschikbaar.
Maar er gebeurt helemaal niets. De
maffia-families slorpen alle
overheidsgelden op en investeren
in drugs, wapens en andere
aantrekkelijke waar.
Economische crises hebben de
situatie in Gela nog rampzaliger
gemaakt. De voornaamste
werkgever, de ENI-fabriek,
belandde in het einde van de jaren
'70 in een crisis en biedt nu nog
slechts werk aan 3.500 mensen. Het
aantal werklozen is inmiddels
gegroeid tot 12.000, van wie 8.400
jonger zijn dan 29 jaar. De jeugd van
Gela ziet geen andere mogelijkheid
dan zich te organiseren in bendes.
Ze volgen het voorbeeld op van de
ouderen, van wie een aantal
door de misdaad schatrijk i£
geworden.
BERLIJN - Het syndroom
van de Westeuropese socia
listische partijen over het
doel waarnaar zij streven,
om een oud socialistisch lied
te gebruiken, teistert nu ook
de Duitse SPD. Voor wie
moet de rode vuist worden
gebald? Voor de yuppie die
liever gaat duiken op de An
tillen dan partijwerk doen in
Leipzig? Voor de jonge
Oostduitser die de milieuei-
sen met een korreltje zout
wil nemen als hij zijn baan
maar houdt? Voor de milieu
activist die de wereld wil
redden en daarom zowel te
gen de kerncentrales als te
gen de auto-industrie de
monstreert? Of voor de ar
beider die dankzij de vele
overuren een jaar eerder zijn
Golf-met-katalysator kan
kopen?
Kortom: moet de SPD een iedereen
aansprekende volkspartij blijven,
zoals partijveteranen Willy Brandt,
Helmut Schmidt en Hans-Jochen
Vogel willen? Of dient de radicale
weg van Lafontaine naar de nieuwe,
ecologisch en sociaal verantwoorde
maatschappij te worden ingesla
gen? Na Lafontaines afgang circu
leerde van zijn leus 'De nieuwe
weg', de variant 'De nieuwe? Die is
weg'. Oskar Lafontaine likt zijn
wonden in het zonnige zuiden en
zijn partij staat voor de vraag 'wat
De crisis over de koers vrat al tij
den als een geniepige veenbrand
door de partij, maar werd pas een
laaiend vuur na de onverwacht snel
le Duitse eenwording. Sindsdien is
het ruzie. Aan de ene kant de behou
dende vleugel: 'Wat levert het ons
op, als we overal erkenning vinden
voor onze anti-nationale koers, ter
wijl in het verenigde vaderland de
kiezers weglopen'. Aan de andere
kant de radicale vernieuwers, die in
Lafontaine de man zien die, vrij
naar het motto 'An das deutsche
Wesen soli die Welt genesen', idea
listische concepten ontwikkelt. La
fontaine is de geestelijke vader van
het nieuwe SPD-programma, dat de
behoudende vleugel met veel 'ja,
maars...' slikte. En hij wil een dyna
misch grensoverschrijdend, maat
schappelijk hevormingsproces in
plaats van 'Deutschtümelei'.
Voorlopig hebben de behoudende
sociaal-democraten gewonnen. Tot
groot verdriet ook van de Groenen,
die een bijna masochistische haat
liefderelatie met Lafontaine hebben
opgebouwd. De Groene ideologe
Antje Vollmer: "De SPD is met Os
kar Lafontaine omgegaan alsof ze
een tweede exemplaar op zak heb
ben". De alternatieve 'realo' Josch-
ka Fischer constateerde dat "hoe
wel Oskar ook onder onze aanhang
stroopte, hij de enig reële hoop voor
een rood-groene toekomstvisie
vormde".
Oskar Lafontaine (I), met Berlijns
moet ruimen in de Duitse hoofdstad,
zuur gemaakt".
Maar links van het midden is nu
eenmaal geen meerderheid te vin
den. Ook niet voor een radicale, po
pulistische, voor de jongeren attrac
tieve denker als Lafontaine. De 76-
jarige sociaaldemocratische oud
kanselier Willy Brandt stelde daar
om met veel gevoel voor understa
tement: "Ook ouderen hebben
stemrecht" en "Ik laat mij de vreug
de over de eenwording niet ontne-
Voor Willy Brandt is de eenheid
een historische kroon-op zijn poli
tieke werk. Lafontaine had alleen
maar de naoorlogse geschiedenis
van de partij hoeven te lezen om
deze les te leren, was het verpakte
verwijt van Brandt. Toen de archi
tect van de 'Ostpolitik' verklaarde
dat het weinig had gescheeld of hij
had zijn ere-voorzitterschap opge
geven, duidde dit niet alleen op die
pe teleurstelling over zijn politieke
'kleinzoon', die het nationale vraag
stuk afstootte als een getransplan
teerd orgaan. Brandt bedoelde
meer: zijn partij (lees Lafontaine)
had haar 127 jaar oude traditie als
voorvechter van vrijheid en het
recht op zelfbeschikking verloo
chend.
Volkspartij
Hoewel het vandaag de dag nauwe
lijks nog yoorstelbaar is, waren het
de sociaal-democraten die na de
oorlog de Duitse deling te vuur en te
zwaard bestreden. De christen-de
mocraat Adenauer, die de westerse
integratie van de drie Westduitse
sectoren nastreefde, verketterden
ze als 'kanselier van de geallieer
den'.
Pas na de bouw van de Muur in
1961 nam de SPD afstand van de
toen tot een illusie geworden snelle
eenwording. De partij kwam uit het
zelf gekozen isolement. Willy
Brandt vond de formule uit van het
i de verkiezingsnederlaag het veld
nze eigen rijen, heeft mij het leven
(foto EPA)
vreedzaam naast elkaar leven in
goede nabuurschap, en dat leverde
hem de Nobelprijs voor de Vrede en
zijn SPD in 1972 haar grootste ver
kiezingsoverwinning op. De partij
leek zich te ontwikkelen tot een bre
de volkspartij. Dat duurde slechts
acht jaar. Confrontaties tussen de
radicalen en de behoudende vleu
gel rond Brandts opvolger als kan
selier, Helmut Schmidt, vervreemd
den steeds meer traditionele kiezers
van de SPD en zorgden voor de
machtsovername door Helmut Ko
hl.
Revanche
Sinds 1980 heeft de SPD vier lijst
trekkers versleten en is van bijna 46
procent van de stemmen met
Brandt in 1972 teruggezakt tot 33
procent onder Lafontaine. "Te wei
nig is te weinig en dat mag gezegd
worden", constateerde Willy
Brandt de dag na Oskars nederlaag.
Lafontaine hield en houdt echter
vast aan zijn toekomstideeën, maar
weigerde het partijvoorzitterschap,
"omdat tegen Brandt de partij niet
te leiden is". De aangeslagen ex-
kandidaat verder: "Een senioren
initiatief voor Kohl, uit onze eigen
rijen, heeft mij het leven zuur ge
maakt".
Gekrenkt is hij ook over het on
recht dat partijvoorzitter Hans-Jo-
chen Vogel hem zou hebben aange
daan. Vogel bood Lafontaine in het
openbaar het partij- en fractielei
derschap aan, terwijl de Saarlander
had gezegd alleen als kanselier naar
Bonn te zullen komen. De gevallen
ster zit nu met zijn vriendin in het
zonnige zuiden, broedt nieuwe
plannen uit en zint op revanche.
Deze personele perikelen zijn
echter slechts de uiterlijke sympto
men van de diepe crisi§ over de te
volgen koers. Sinds het debacle van
de Groenen en de klap voor de SPD
is het hele oppositieplaatje in Bonn
veranderd. Nadat de Groenen tien
jaar geleden hun entree in de
Bondsdag maakten en met hun fris
se milieu-vriendelijke ideeën veel
stof deden opwaaien, groeide bij ve
len - ook in de SPD - het visioen van
een rood-alternatieve regering. De
Groenen maakten de sociaal-demo
craten ervan bewust dat hun groei
en vooruitgangsprincipe niet eeu
wig zou kunnen duren zonder de
ondergang van de wereld als prijs.
Heroriënteren
Daardoor stond ineens een van de
principes van de SPD ter discussie.
Terwijl de liberalen en conservatie
ven de Groene boodschap prak
tisch en dus aanvaardbaar voor
de kiezers vertaalden in katalysa
toren, zuiveringsinstallaties en
strengere normen voor de industrie,
dacht de SPD aan een hele andere
maatschappij. Worstelend met de
belangen van het hele breedgescha-
keerde kiezerspotentieel, creëerde
de SPD het programma 'Vooruit
gang 90; ecologisch en sociaal'.
In al hun ijver vergaten de soci
aal-democraten in te spelen op de
ontspannings- en emancipatiebe
wegingen in Oost-en Centraal Euro
pa. En toen hun programma einde
lijk klaar was, viel de Muur. En dat
hoofdstuk stond natuurlijk net niet
in het nieuwe programma.
Nu moet de SPD zich heroriënte
ren op de klassieke thema's. In het
Oosten van Duitsland is de werk
loosheid er een van. Alleen door
groei kan dat vraagstuk worden op
gelost, maar hoe zit het bijvoor
beeld met de milieu-aspecten? Alle
vernieuwende krachten in de SPD
zullen zich op de concrete uitdagin
gen van de toekomst moeten stor
ten. Al was het alleen maar omdat,
naar hun mening, Kohl niet verder
komt dan gemeenplaatsen als 'Ver
der zo'.
Opdracht
De partij moet weer élan krijgen en
aan de slag gaan. Dat is de voor
naamste opdracht voor de nieuwe
voorzitter Björn Engholm. Tenmin
ste, als de SPD een brede volkspar
tij wil blijven en niet een radicale,
originele, maar daardoor ver van de
macht verwijderde elitaire groepe
ring.
GEESTELIJK LEVEN
Richtlijnen gereformeerd Rijnsburg
RIJNSBURG - De overkoe
pelende kerkeraad van de
grote Gereformeerde Kerk in
Rijnsburg houdt vast aan het
standpunt dat een huwelijk
publiek gesloten moet wor
den. Vrijblijvendheid in een
relatie van ongehuwd samen
wonen wordt "duidelijk" af
gewezen.
"Het huwelijk is een instelling
van God", zo heeft de Kerkeraad
Algemene Zaken (KAZ) uitge
sproken "na uitgebreide discus
sie", zowel binnen de vijf wijkker-
keraden, als de KAZ zelf.
Tegelijkertijd is de KAZ ook
van mening, dat ongehuwd sa
menwonen op zich nog geen re
den is om een latere kerkelijke
huwelijksbevestiging te weige
ren. Ditzelfde geldt volgens de
KAZ ook ten aanzien van het af
leggen van openbare geloofsbelij
denis. In beide gevallen wordt,
zoals altijd, in een pastoraal ge
sprek gevraagd naar de motieven
van de betrokkenen.
Met deze richtlijnen wil de
KAZ duidelijkheid scheppen
over de in kerkelijke kring hekele
kwestie van het ongehuwd sa
menwonen. Volgens voorzitter
ds. D. N. Verschoor zijn er ook in
de grote kerk in Rijnsburg (ruim
vijfduizend zielen) heel wat jon
geren die zonder boterbriefje ta
fel en bed delen. Anderen hebben
daar moeite mee, waarbij een be
roep wordt gedaan op "Schrift en
belijdenis".
De bijbel is echter op dit punt
niet echt helder, voert Verschoor
aan. Wel duidelijk is dat er geen
sprake mag zijn van vrijblijvend
heid. "Samenwonen en samen
wonen is twee", aldus de predi
kant. Hij kan zich verschillende
gevallen indenken waarbij seri
euze stellen om praktische rede
nen besluiten de publieke huwe
lijksbevestiging iets uit te stellen.
Duidelijk anders ligt het vol
gens Verschoor voor de kerke
raad, wanneer iemand voortdu
rend wisselt van partner. Dan is
er dus wel sprake van al te grote
vrijblijvendheid. De richtlijnen
die de KAZ heeft opgesteld, zo
benadrukt hij, willen aangeven
dat de kerk "niemand wil laten
vallen".
Toen de landelijke gerefor
meerde synode twee jaar geleden
met deze kwestie werd gecon
fronteerd, wilde zij gezien "de on
gelijke ontwikkelingen" in de
kerken geen algemene uitspraak
doen. Het is aan de plaatselijke
kerken hoe zij omgaan met vra
gen over huwelijk, seksualiteit en
liefde, zo besloot de synode.
Tot dat moment werd in de dis
cussie over deze zaak vaak terug
gevallen op de uitspraak van de
synode uit 1963, die befaamd
werd als het 'pilbesluit'. "Elke ge
slachtsgemeenschap die aan het
huwelijk voorafgaat, moet als
strijdig met Gods Woord worden
veroordeeld", zo luidde de crucia
le passage, die niets aan duidelijk
heid te wensen overliet.
Intussen was in opdracht van
de Gereformeerde Kerken ook
reeds het stuk 'In liefde trouw
zijn' geschreven, dat beduidend
meer ruimte gaf aan alternatieve
relaties. De synodeleden konden
het in 1988, achter gesloten deu
ren, onderling niet eens worden
over deze kwestie. Uitgesproken
werd dat het ethisch beraad een
opgave is voor de gemeente.
In kerkgenootschappen ter
rechter zijde van de Gereformeer
de Kerken, zoals de Gereformeer
de Kerken (vrijgemaakt), de
Christelijke Gereformeerde Ker
ken en de diverse Gereformeerde
Gemeenten, wordt het ongehuwd
samenwonen onder alle omstan
digheden afgewezen.
Prof. Tielman tijdens Socrates-lezing:
UTRECHT (ANP) - Humanisten
moeten zich de kritiek van over
matig individualisme en gebrek
aan solidariteit aantrekken. Sa
men met buitenlandse geestver
wanten moeten zij werken aan de
opbouw van praktisch humanis
me, zei prof. dr. R.A.P. Tielman,
oud-voorzitter van het Humanis
tisch Verbond, gisteravond tij
dens de jaarlijkse Socrates-lezing
in Utrecht.
Met solidariteit is het in hu
manistische kring slecht gesteld,
aldus Tielman. Hij had daar ook
wel een verklaring voor: vanaf het
ontstaan van organisaties als de
Verenigde Naties en UNESCO
hebben humanisten een belang
rijke rol gespeeld bij de verster
king van internationale solidari
teit, gebaseerd op mensenrech
ten. "Daardoor is de humanisti
sche invloed er vooral één van bo
venaf geweest en niet van onder
op".
Solidariteit mag echter niet be
perkt blijven tot de 'humanisti
sche intermediaire structuren',
betoogde Tielman. Ook via on
derwijs, hulpverlening en de me
dia moeten mensen kunnen te
rugvallen op het humanisme. "En
dat aanbod van praktisch hu-
Tielman ging ook in op kritiek
van godsdienstige zijde. Volgens
'fundamentalistische gods-
dienstigen' is het 'goddeloze hu
manisme' verantwoordelijk voor
alle normloosheid. Hij gaf toe dat
sommige humanisten wel aanlei
ding hebben gegeven tot deze kri
tiek. Er waren en zijn humanisten
die vinden dat de mens van natu
re goed zou zyn.
Maar niet voor niks zijn juist
humanistische bewegingen die
deze vooronderstellingen hebben
verlaten, het meest succesvol ge
weest. Tielman doelde hier op hu
manisten die geen neutrale, maar
een pluriforme staat willen en
niet uit zijn op het afbreken van
de godsdienst. "Het hedendaagse
humanisme is geen anti-gods
dienstig neutralisme, maar een le
vensovertuiging die wezenlijk
bijdraagt aan een pluriforme de
mocratie".
SAN PEDRO SULA - De Zuid-
afrikaanse Anglicaanse bisschop
Desmond Tutu is gisteren in San
Pedro Sula in Honduras aange
komen. De winnaar van de Nobel
prijs voor de vrede is in het land
om te pleiten voor meer respect
voor de mensenrechten, terwijl hij
ook een lans zal breken voor de
vrijlating van politieke gevange-
(foto EPA)
Stedenband. Nederlandse ge
meenten die een 'stedenband'
met gemeenten in Oost-Europa
hebben, laten te gemakkelijk de
grote politieke vraagstukken
links liggen. Vaak beperken uit
wisselingen zich tot contacten
tussen bestuurders, sportvereni
gingen en de culturele sector. Dit
schrijft beleidsmedewerker D.
van den Berg in de brochure
'Oost-weststedenbanden' van het
Interkerkelijk Vredesberaad
(IKV). Ruim 50 Nederlandse ste
den hebben een band met een ge
meente in Centraal- of Oost-Euro
pa. Ongeveer 200 gemeenten ori
ënteren zich op een dergelijk con
tact.
