Idoppend hart van de stad
Een bloeiende markt in het
Saddam houdt nog zo n 3000 'gasten vast
Schuldbelijdenis
blijft ongewijzigd
REPORTAGE
Jan Kessels gelooft5halverwege de storm9 heilig in V&D nieuwe stijl
v
DEN HAAG - Van de meer dan
twaalfduizend westerlingen en Ja
panners die midden augustus door
de Iraakse president Saddam Hus
sein werden gegijzeld, zijn er nu nog
minder dan drieduizend over. Een
exact aantal is niet vast te stellen,
omdat de Amerikaanse overheid
weigert te zeggen hoeveel van haar
burgers zich precies in Irak en Ku-
wayt bevinden.
Het grootste deel van de wester
lingen in Irak en Kuwayt heeft de
Britse nationaliteit. Volgens een
woordvoerder van de Britse ambas
sade in Den Haag zijn het er nog
1250, van wie er zich vijfhonderd in
Kuwayt ophouden. Een woordvoer
der van de Amerikaanse regering in
Washington verklaart dat er geen
exacte cijfers worden gegeven, om
de Iraakse regering niet in de kaart
te spelen.
Het officiële cijfer dat Washing
ton naar buiten brengt is 'minder
dan duizend', (andere, officieuze
schattingen gaan uit van ongeveer
zevenhonderd Amerikanen). Wel
weet de woordvoerder precies te
vermelden dat er 96 Amerikanen als
menselijk schild worden vastge
houden op strategische lokaties,
zoals raffinaderijen.
Inmiddels zijn alle Fransen, Duit
sers en Belgen naar huis gegaan, op
diegenen na die in Irak wilden ach
terblijven. Zo hebben tussen de vijf
en de tien Duitsers geen gebruik ge
maakt van het aanbod van Saddam
Hussein om te vertrekken, iets dat
ook bnder andere nationaliteiten
wel voorkomt. In veel gevallen gaat
het dan om mannen die zijn gehuwd
met een Iraakse.
Baggeraars
Japan, het enige oosterse land met
gijzelaars in Irak, heeft nog 203 bur
gers vast zitten, de 36 die volgens
een nieuwe toezegging van Hussein
weg mogen niet meegerekend. Van
hen dienen er 114 als menselijk
schild tegen mogelijke luchtaanval
len. Ierland (179) en Italië (180) blij
ken na vier maanden ook nog altijd
goed voor een vrij aanzienlijk aantal
gijzelaars, die door het Iraakse
staatshoofd hardnekkig 'gasten'
worden genoemd.
Niet alleen de weigering van de
Amerikanen om precieze getallen te
verschaffen maakt het lastig achter
het totale aantal gijzelaars te ko
men. Het is ook niet altijd te onder
scheiden wie als gijzelaar moet wor
den aangemerkt. De 104 Nederland
se baggeraars bij voorbeeld zijn
door hun werkgevers, Boskalis en
Volker Stevin, en door de Neder
landse overheid nooit als gijzelaars
beschouwd. De Iraakse overheid
heeft hen ook al weken geleden toe
gezegd dat ze het land zouden kun
nen verlaten als ze hun zaamheden
hadden afgerond.
Nu het werk klaar is, blijkt de
waarde van die toezegging erg be
trekkelijk. De uitreispapieren zijn
nog steeds niet afgegeven, er wordt
gezegd dat het weer te slecht is om
met het baggermateriaal uit te va
ren. Hussein heeft inmiddels per
soonlijk toegezegd dat ze binnen
enkele dagen hun papieren krijgen.
De grootste groep zou dit weekein
de van Irak naar Dubay vertrekken.
Voor een flink deel van de Ieren
in Baghdad geldt een soortgelijke
situatie: 118 van hen werken of
werkten in het Ibn-Al-Bitar zieken
huis. Zij staan onder contract van
de Ierse organisatie Pare, die het be
heer voert over het desbetreffende
hospitaal. Formeel zouden degenen
die hun contract uit hebben ge
diend, naar huis mogen. Maar som
migen hebben weken moeten
wachten op een uitreisvisum, zoals
Siego Wouters, de zoon van de Am
sterdamse dominee Wouters. Ande
ren, eveneens 'end-of-contract',
worden nog steeds vastgehouden in
de Iraakse hoofdstad.
De oud-politici De Jong, Van der
Stoel en Witteveen die staan te trap
pelen om hun humanitaire missie
uit te voeren, zullen zich inspannen
voor 28 landgenoten, van wie er drie
in Kuwayt zitten en de overigen in
Baghdad. Met 28 gijzelaars (plus de
baggeraars die dus nog altijd niet
vrij zijn) is Nederland van de kleine
landen 'ruim bedeeld'. Zweden bij
voorbeeld heeft nog drie gegijzelde
landgenoten in Irak, Zwitserland
zeven, Denemarken achttien.
GEGIJZELD IN IRAK
Nederlanders
28
syrié ^Baghdad p
Britten
1250
Q "ran S
Amerikanen
700-1000
Italianen
180
Japanners
20 3
klwayt^x ^rnnrml<2r»^
leren
1/9
v arab|é
Canadezen
47
E -K
Grieken
3
V
Zweden
3
Australiërs
30
r\f^emen _wmyftm,tn1^
Zwitsers
7
Denen
18
g Aantal gegijzelden
Finnen
3
op 4 december 1990
Noren
3
Bestuur blanke NG Kerk besluit:
JOHANNESBURG (ANP) -
De Nederduitse Gereformeer
de Kerk (NG Kerk) is on
danks druk van behoudende
kerkleden niet van plan terug
te komen van de synode-uit
spraken van Bloemfontein en
haar schuldbelijdenis tijdens
de kerkenconferentie in Rus
tenburg.
Maar het bestuur steunt noch ver
werpt de verklaring van Rusten
burg, waarin politieke maatrege
len worden genoemd om een ein
de aan het apartheidssysteem te
maken.
Dat bleek na een langdurige be
sloten zitting van het bestuur van
de NG Kerk, waarbij 1,5 miljoen
blanken zijn aangesloten. In
Bloemfontein sprak de synode in
oktober uit dat de apartheid zon
de is. Op basis van deze synode
uitspraak beleed prof. Willie Jon
ker enkele weken later in Rusten
burg zijn schuld aan de instand
houding van de apartheid. Deze
verklaring werd door de delegatie
van de NG Kerk overgenomen.
In een verklaring roept het be
stuur van de NG Kerk de kerkle
den op in te stemmen met de be
sluiten van Bloemfontein. Het
herinnert eraan dat het apart
heidssysteem ook positieve kan
ten heeft gehad. Zo kon iedere
culturele groep zich volgens haar
eigen culturele traditie ontwikke
len.
Maar, aldus het bestuur, de
apartheid wordt door de meerder
heid van de Zuidafrikanen als een
systeem van onderdrukking ge
zien. De gedwongen scheiding
van bevolkingsgroepen begun
stigde de ene groep boven de an
dere en bovendien stond ze op ge
spannen voet met de bijbelse
principes van liefde en gerechtig
heid.
Het bestuur van de NG Kerk
had dinsdag een gesprek met de
besturen van de vroegere doch
terkerken voor kleurlingen en
zwarten, de NG Sendingkerk en
de NG Kerk in Afrika. Hoewel de
drie partijen na afloop volstonden
met de mededeling, dat het ge
sprek in maart volgend jaar wordt
voortgezet, zeiden betrouwbare
bronnen dat de kerken veel dich
ter bij elkaar stonden dan vroeger
het geval was. De twee zwarte
kerken zouden de uitleg van de
blanke kerk over de verklaring
dat apartheid zonde is, hebben
aanvaard. Maar volgens dezelfde
bronnen is men het over de een
heid van de drie kerken nog lang
niet eens.
Zaterdag vond er een demon
stratieve bijeenkomst plaats van
conservatieve leden van de NG
Kerk, die het eens zijn met de ver
klaring over apartheid. Overigens
bleek de belangstelling gering.
Dmitrov krijgt
bijbels uit Urk
URK (ANP) De Stichting Oost-
Europa in Urk heeft een Russische
versie van het Nieuwe Testament
beschikbaar gesteld als aanvul
ling voor de kerstpakketten, be
stemd voor de Russische streek
Dmitrov.
Dinsdag had de gemeenteraad
van Urk reeds 14.000 gulden, een
gulden per inwoner, beschikbaar
gesteld. Dit bleek genoeg voor de
samenstelling van 560 kerstpak
ketten. De Stichting heeft bij de
keuze van de bijbel volgens een
woordvoerder niet gekeken naar
het prijskaartje. Juist de Russi
sche versie van het Nieuwe Testa
ment is nergens te vinden in Dmi
trov.
Sovjetunie krijgt
wellicht ook hulp
van Wereldraad
GENEVE (ANP) Een delegatie
van de Wereldraad van Kerken is
gisteren in Moskou aangekomen
om de voedselsituatie en de mo
gelijkheden voor een hulpopera
tie in de Sovjetunie te onderzoe
ken.
Het bezoek heeft plaats op uit
nodiging van de Russisch-Ortho-
doxe Kerk, een van de ruim 300
lidkerken van de Wereldraad. De
missie is voorbereid in samen
werking met de Lutherse Wereld
federatie, de Conferentie van Eu
ropese Kerken en de Wereldbond
van Hervormde en Gereformeer
de Kerken.
De delegatie wil nagaan, welke
mogelijkheden de kerken zien
voor een oplossing van het voed
selprobleem. Verder wil zij de
mogelijkheden onderzoeken voor
verdeling en transport van hulp
goederen.
De nieuwe godsdienstwet in de
Sovjetunie maakt charitatieve ac
tiviteiten van de kerken mogelijk.
Het is de eerste keer dat deze ker
ken met partnerkerken uit het
buitenland overleggen over hulp
verlening.
De Wereldraad wil nog voor
Kerstmis soortgelijke delegaties
sturen naar Roemenië en Bulga
rije.
Katholieken Roemenië. Als de
Roemeense regering blijft weige
ren kerken aan haar terug te ge
ven, schakelt de met Rome ver
bonden Grieks-Katholieke Kerk
in Roemenie het Internationaal
Gerechtshof in Den Haag, de Ver
enigde Naties en het Europees
Parlement in om haar rechten af
te dwingen. Dat zegt de vicaris-
generaal van het bisdom Cluj-
Gherla, Tertullian Langa.
Langa distantieert zich in zijn
verklaring van de ceremonie
waarmee de regering op 1 decem
ber in Alba Julia de vereniging
van Transsylvanië en Roemenië
in 1918 herdacht. Hij herinnert er
aan dat precies dertig jaar later de
Grieks-Katholieke Kerk werd ge
dwongen op te gaan in de Roe
meens-Orthodoxe Kerk. Honder
den priesters, onder wie de huidi
ge metropoliet van de Grieks-Ka
tholieke Kerk, Alexandru Todea,
werden gevangen gezet.
Todea heeft in november van
president Ion Iliescu geëist, dat
zijn kerk vijf kathedralen en 72
kerken die in 1948 aan de ortho
doxen toevielen, voor 1 december
zou terugkrijgen. Anders weiger
de hij naar Alba Julia te komen.
Iliescu wees dit ultimatum van de
hand, waarop de Grieks-Katho
lieke Kerk besloot haar deelne
ming aan de plechtigheden te be
perken tot een kranslegging door
de bisschop van Cluj-Gherla.
Moker. De kerkelijke omroep
Moker besteedt in de uitzending
van vanavond (aanvang zeven
uur) o.a. een cursus theologie en
maatschappij, die in Voorschoten
gehouden is. Ontvangst via FM
105.7 of kabel FM 88.1.
TIRANA Winnares van de
Nobelprijs van de Vrede, moeder
Teresa uit Calcutta, bezocht giste
ren in de stad Tirana in Albanië
een school die naar haar is ge
noemd. (foto AP)
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: benoemd tot bij
stand in het pastoraat te Eist W. Gran-
dia Driebergen; beroepen te Streekge-
meente Fivelland A.K. van Kooij Ro
den; bedankt voor Westerhaar O. J. van
der Ploeg Kralingen.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Oosterend e.o. (herv.-geref.)
drs. H.K. Zijlstra Tijnje en Nij-beets;
beroepbaarstelling drs. W. Dekker,
GEESTELIJK LEVEN
sinds twee jaar voorzitter van de di
rectie van de warenhuizen, verblikt
of verbloost niet. Hij draagt immers
de badge van het V&D-personeel
op de revers en gaat op zoek naar de
verantwoordelijke koffieshop-
manager. "Daar wordt iets aan ge
daan", verzekert hij de mondige be
zoeker "De klant is koning".
Twee jaar
Na een jaar 'radiostilte' in de media
is Kessels bereid wat inzicht te ge
ven in de stand van zaken bij de re
organiserende warenhuisketen dat
dit jaar nog dik in de rode cijfers zit.
Hij zegt het niet met zoveel woor
den, maar hij verwacht dat de wa
renhuizen over twee a drie jaar uit
de verliezen zijn. "We zijn nu onge
veer in het midden van de storm.
Als je dat letterlijk neemt zijn we
daar over twee jaar uit, ja". Kessels
wil geen cijfers noemen, maar
spreekt ook niet tegen dat het wa
renhuis-concern dit jaar een Verlies
lijdt van 80 miljoen gulden.
Kessels over de reorganisatie: "Er
lopen allerlei projekten tegelijk:
vooral automatiseringsprojekten,
voor goederenbesturing en finan
ciële administratie. Veel projekten
lopen in 1991 af en een ander deel
een jaar later. Andere projekten,
zoals een geautomatiseerde perso
neels- en salarisadministratie, zijn
we nog aan het opzetten. Daarnaast
zijn we de logistiek, zeg maar de be
voorrading, het vervoer, aan het au
tomatiseren, door het aanbrengen
van streepjescodes op de artike
len".
De hele oude organisatie van in
koop en verkoop, waarmee de 58
warenhuizen tot nu gerund werden,
staat inmiddels op z'n kop. De orga
nisatie is verdeeld in 23 produkt-
groepen (zoals herenmode, schoe
nen, kantoorartikelen etc.) met een
eigen produktgroep-manager. Deze
is verantwoordelijk voor de resulta
ten van zijn produktgroep in alle
warenhuizen.
Speciaalzaakje
"De volgende stap is dat de waren
huizen zich daaraan moeten aan
passen. Zo moet er iemand op de
winkelvloer zijn die zo'n speciaal
zaakje daadwerkelijk runt. In grote
vestigingen heeft elke produkt
groep een eigen verkoopchef. In
kleine vestigingen is dat natuurlijk
onmogelijk. We willen geen 23 chef-
jes in een kleine winkel, want dan
krijg je de beruchte chefjes-cultuur
waar andere bedrijven op dit mo
ment mee worstelen".
Kessels: "Het kan bij V&D nog
steeds gebeuren dat een man een
zwembroekje past op de afdeling
damesmode.".
(foto GPD)
Nieuw is verder dat de produkt-
groepmanagers zelfs verantwoorde
lijk zijn voor de winst. Maar het is
een gedeelde verantwoordelijk
heid, zegt Kessels. "De produkt-
groepmanager kan die winst niet re
aliseren zonder anderen. Hij staat
niet zelf op de vloer om truien te
verkopen. Daar heb je een winkel
organisatie voor nodig die een eigen
verantwoordelijkheid heeft. Een
warenhuis is meer dan een optel
som van 23 produktgroepen. Het is
juist de grap van het warenhuis dat
het aan de ene kant een verzameling
is van speciaalzaken en dat aan de
andere kant synergie moet vloeien
uit alle produktgroepen samen".
In de nieuwe warenhuizen is dat
concept eenvoudig toegepast: pro-
dukten die gecobineerd kunnen
worden, worden bijelkaar neerge
legd. "Er moet als het ware een ver
band gelegd kunnen worden tussen
de torn pouce en het ondergoed.
Misschien een extreem voorbeeld,
waar het om gaat is dat er een ver
binding wordt gelegd tussen huis
houdelijke artikelen en textiel, tus
sen mode en damestassen, woonde
coratie en feestkleding."
Badpakken
Dit concept is niet nieuw en wordt
bij concurrent De Bijenkorf al jaren
met succes toegepast. Maar De Bij
enkorf doet het veel uitgekiender,
beaamt ook Kessels als oud Bijen
korf-bestuurder. Bij de vernieuwde
V&D in Amstelveen is de beoogde
presentatie nog wat aan de magere
kant. "Vergeet niet dat dit voor V
&D een heel revolutionaire gedach
te is. Maar het is wel de essentie van
elk modern warenhuis in de we
reld".
"Nog maar vijf tot zes jaar gele
den voerde V&D een zo breed mo
gelijk assortiment. Een beetje van
alles voor iedereen. In de zaken la
gen de meest merkwaardige soor
ten produkten bij elkaar. Het con
cept van de speciaalzaken binnen
het warenhuis stond zelfs nog niet
in het Herpositioneringsplan uit
1988". Inmiddels is de top van het
warenhuis-concern wel doordron
gen van de noodzaak van deze ver
andering. Maar bij het winkelperso
neel vindt de nieuwe gedachte veel
langzamer ingang, aldus Kessels.
"Nog steeds zijn niet alle vestigin
gen er van overtuigd dat je badpak
ken bij de dameskleding moet leg
gen en herenzwembroeken bij de
herenmode. Men is gewend alle
badmode bij elkaar te leggen. Zo
kan het gebeuren dat een man in
een pashokje een zwembroekje past
op de afdeling damesmode, met in
het hokje daarnaast een vrouw die
een bikini past. Niet dat mannen in
Nederland daar echt bezwaar tegen
hebben, maar ze voelen zich er ook
niet helemaal gemakkelijk bij".
Populair
Daarnaast blijft het de bedoeling
van V&D een zo breed mogelijk pu
bliek te bedienen, verzekert Kes
sels. "Onze basisfilosofie is nu dat
we alles wat populair is in onze win
kel willen hebben. We willen niet
voorop lopen in de trends, maar din
gen aanbieden als de mensen er aan
toe zijn. We lopen ook niet voorop
omdat we een brede markt willen
blijven bestrijken. Dat is het ver
schil met de Bijenkorf, dat een veel
kleiner en koopkrachtiger publiek
heeft".
Terwijl de reorganisaties binnen
de warenhuizen in volle gang zijn, is
het organisatie-adviesbureau McK-
insey sinds vorige week aan slag om
de activiteiten buiten de winkels
onder de loupe te nemen: de vele
staffunctionarissen, de 'overhead',
op het hoofdkantoor in Amsterdam
en de zes regionale kantoren. "McK-
insey gaat de bestaande reorganisa
tieplannen niet nog eens overdoen,
maar gaat de verschillende plannen
op elkaar afstemmen", verduide
lijkt Kessels.
"Waarom McKinsey er niet in een
eerder stadium bij is betrokken
Omdat ik toen nog niet bij V&D
was. Ook de ondernemingsraad, die
inmiddels ingestemd heeft met de
inschakeling van de McKinsey,
vond dat het bureau eerder had
moeten worden binnengehaald. Je
weet dat je bij zo'n reorganisatie
ook de 'overhead' moet aanpakken.
Ik zeg maar: 'overhead' is er altijd te
veel. Maar als je daar te wild mee
omgaat maak je brokken. Wij wil
den eerst onze commeriële strategie
en onze organisatiestructuur ont
worpen hebben, om op grond daar
van te kunnen zeggen wat er met de
overhead moet gebeuren. In die fa
se zitten we nu. Ik verwacht in fe
bruari de eerste resultaten van het
bureau aan de OR voor te kunnen
leggen".
Twee miljard
Voorlopig kost de reorganisatie
meer dan ze opbrengt. Maar de om
zet van de warenhuizen begint lang
zaam te verbeteren. "We krijgen ge
middeld 2 miljoen bezoekers per
week over de vloer. Dat zijn er zo'n
100 miljoen per jaar. Via onze kas
sa's komt twee miljard gulden bin
nen, maar we zeggen niet dat de om
zet van twee naar drie miljard moet
worden gebracht om weer rendabel
te worden. Nee, in de detailhandel
praat je maar over marges van een
paar procent. Als wij tien procent
meer omzet zouden realiseren zijn
we al een stuk verder. Dat kan door
de arbeidsproduktiveit per vierkan
te meter te vergroten. In het waren
huis in Amstelveen ligt de omzet
sinds de verbouwing negen procent
boven het landelijke V&D-gemid-
delde".
Potjes om de verliezen in één keer
af te kunnen schrijven zoals bij
voorbeeld bij Philips in het boek
jaar 1990 het geval is zijn er niet
bij V&D. De warenhuizen zijn volle
dig afhankelijk van moedermaat
schappij Vendex. "Vendex is onze
bankier en dat is maar goed ook. Ik
heb al werk zat".
Binnen enkele jaren moet er vol
gens Kessels een omslagpunt ko
men in de resultaten van de waren
huizen. "Op het moment dat er rust
komt in de organisatie gebeuren er
twee dingen: De kosten worden
aanzienlijk lager, omdat de reorga
nisatie afloopt. Allerlei mensen die
hier nu nog rondlopen zijn er dan
niet meer. En op de tweede plaats
gaat dan de omzet omhoog, omdat
je je helemaal kunt concentreren op
de commerciële activiteiten. Dan
gaat die schaar plotseling de andere
kant uit. En een heel klein beetje
meer omzet, een paar procent,
maakt onderaan de streep geweldig
veel uit. Dat tikt heel hard aan, om
dat het resultaat zo omzetgevoelig
Markt
Kessels is uitgesproken optimis
tisch dat het hem lukken de waren
huizen binnen afzienbare tijd uit de
rode cijfers te halen. "Ik geloof in
het warenhuis als formule en ook
datje er behoorlijk geld in kunt ver
dienen. Bovendien is V&D een wa
renhuis dat in Nederland een rol
kan spelen. De Bijenkorf haalt na
een aantal moeilijke jaren op dit
moment ook een voortreffelijk re
sultaat. Dat is het beeld bij vrijwel
alle warenhuizen in Europa. Na de
problemen van zo'n tien jaar gele
den zijn de meeste er weer bovenop.
In alle grote steden zie je bloeiende
warenhuizen. Het is het centrum
van de stad, zoals de ouderwetse
markt waar van alles te beleven is.
AMSTELVEEN - "De ope
ratie is heel ingrijpend, ze
ker zo ingrijpend als ik had
verwacht toen ik twee jaar
geleden aan deze klus be
gon. Toen dacht ik dat we
door een paar snelle acties
in de winkels de resultaten
al snel wat zouden kunnen
opkrikken. Maar dat lukte
niet. Er moesten verande
ringen komen die structu-
reler zijn dan een aantal
mensen binnen V&D en het
moederconcern Vendex In
ternational hadden ge
dacht".
De topman van de Vroom
Dreesmann-warenhuizen, Jan Kes
sels, zit na twee jaar reorganiseren
en oplopende verliezen niet bij de
pakken neer. "Ik had gehoopt dat
de omzet meteen zou stijgen door
het afstoten van produktgroepen
die écht verliesgevend zijn en door
het invoeren van produkten die
theoretisch goed zijn voor een snel
le groei van de omzet. Dat lukte niet
in de mate die ik had gewild. Wat
dat betreft was de organisatiestruc
tuur bij V&D natuurlijk nog be
hoorlijk stijf, evenals het hele imago
van het concern".
Met zelfverzekerde tred loopt
Kessels tijdens de winkelavond
voor Sinterklaas door zijn proef
tuin, het warenhuis in Amstelveen.
Voor zo'n 12 miljoen gulden wordt
deze vestiging in een heel nieuw jas
je gestoken. Een jasje dat enige ge
lijkenis vertoont met de me
tamorfose die De Bijenkorf even
eens onder zijn leiding een aantal
jaren geleden onderging.
"Meneer, dat spotje schijnt recht
in m'n gezicht" klaagt een bezoeker
van de koffieshop 'Le Café' in het
Amstelveens warenhuis. Kessels,
"Een warenhuis ts meer dan de optelsom van 23 speciaalzaken". (foto Holvast)
