Kerstmis '90:
romantiek
viert hoogtij
Koffieboon met boodschap is reclameschuw
'Vogels nieuw in Nederland'
plezierig kijk- en leesboek
Serviezen van jonge Amerikaanse ontwerpers
'De natuur terug' niet helemaal geslaagd
Fruit van hout met echte geur
MAANDAG 3 DECEMBER 1990
De kerstnostalgie viert dit jaar hoogtij. Dat blijkt uit
een rondgang langs een aantal tuincentra in Neder
land. Je waant je werkelijk terug in de jaren '20. Maar
natuurlijk worden ook de modetrends gevolgd: felle
kleuren die uitstekend passen in het moderne interi
eur van de jongere generatie. De belangstelling voor
kunstkerstbomen groeit sterk maar de romantisch
aandoende kerststalletjes zijn ook zeer in trek. Be
halve veel 'glimmers' zie je ook heel wat mat getint
versieringsmateriaal'glim' raakt er een beetje uit.
door Frans Wegman
De kerstboomverlichting ont
wikkelt zich elk jaar verder.
We zagen o.a. verlichting met
sterretjes rond de lampjes.
Ook in de vorm van kerstman
netjes, en zogenoemde party-
lights in allerlei kleuren. Voor
de gangbare merken zijn elek
trische reservekaarsjes te
koop, voor het geval dat er
eentje sneuvelt. Vervangen
moet dan wel, want de kerst
boomlichtjes zijn in serie ge
schakeld. Dus als een uitvalt,
doet de rest het ook niet meer.
Let vooral bij aankoop van
buitenverlichting op het Ke-
ma-keur. Wacht er niet te lang
mee, want de dozen vliegen
nu al de deur uitDe kerstin
kopen worden elk jaar vroe
ger gedaan.
Echte kaarsen
Elektrische 'kaarsjes' mogen
dan veiliger zijn dan het 'le-
Hammondorgel
In uw dagblad van maandag
19 november j.l. heeft de heer
Rein de Ruiter over het Ham
mondorgel enige onjuiste za
ken geschreven. Ik merk
daarbij op:
1. Een Hammondorgel
'spuugt' niet.
2. Een Hammondorgel
'scheurt' niet. Het is geen
scheurijzer.
3. Een Hammondorgel is niet
voorzien van roterende spea
kers, doch heeft een stilstaan
de luidspreker met vlak daar
voor een draaiende rotor, wel
ke in twee snelheden kan wor
den bediend.
Yamaha-orgels hebben rote
rende luidsprekers.
4. Dat de heer Wunderlich
'trutterig' zou spelen is niet
juist, hetgeen bewezen is met
niet meer dan vijftig lp's enz.
De Amerikaanse uitvinder
van het Hammondorgel is
Laurens Hammond geboren
in 1895. In januari 1934 werd
het eerste toonstaaf-toonwiel
elektrisch Hammondorgel op
de markt gebracht.
Ik speel al meer dan 25 jaar op
een Hammondorgel, thans
het zevende model Grandee.
De harmonische drawbars
(trekstaafjes) 2x9 stuks zijn
ongeëvenaard. Ik kan naar
persoonlijke smaak de klank
kleur op duizenden verschil
lende manieren samenstellen.
De heer Rein de Ruiter moet
niet negatief zijn en schrijven:
'Muzikanten ontdekten het
Amerikaanse scheurijzer met
toetsen'.
C.B. DE KLERK WOLTERS,
J. URLUSPLANTSOEN 245,
LEIDEN
Gordijnroede
Kleur is een belangrijk ele
ment in het interieur. Ook gor
dijnroeden en alles wat daar
bij hoort zijn er tegenwoordig
in modieuze kleuren zoals
zwart, wit, mint, grijs, roze,
rood grijs-metallic en naturel.
Daarnaast zijn er uitvoerin
gen in koper en chroom.
Aahet zijn geen sets maar alle
maal losse onderdelen zodat
ook veel kleurcombinaties
mogelijk zijn.
Meer informatie Wijnants,
Emmeloord, tel. 05270-15111.
De teddy
beer heeft het
drongen
vende licht' van echte kaarsen
- ze zijn ook wat 'star'. Wie
voor echte kaarsvlammetjes
kiest, heeft keuze uit een
enorm assortiment, voor elke
smaak wat, van piepkleine tot
wel anderhalve meter hoge.
Ook waxinelichtjes zijn in
trek, voor verlichting van stal
letjes, huisjes en kerkjes. Een
heel gekke kaars is 'Knoopy',
die zijn witte lijf in een knoop
gelegd heeft.
Boven het gebruikelijke
beeld van de vele kandelaars
torenen de adventskandelaar
letterlijk uit. De oude ge
woonte om ze al lang vóór
kerstmis in de vensterbank te
zetten is sinds vorig jaar weer
opgeleefd. En dit zal zich dit
jaar voortzetten. Ze zijn ver
krijgbaar in allerlei ontwer
pen. Ook de bekende Cha-
noekakandelaar, voor acht
kaarsen, is aanwezig. Let met
kaarsen voor het raam wel op
de gordijnen.
Rendieren zijn nauwelijks te
vinden in de kerstuitstallin
gen, maar wel veel teddybe
ren. Dit troeteldier is erg ge
liefd bij een nieuwe groep van
verzamelaars. De allernieuw
ste zijn rood met een witte
snuit, grijze met een rood
groen gebandeerde muts, en
crèmekleurige met kersttooi.
Rood en groen blijven ster
ke kerstkleuren, evenals zil
ver en goud. Nieuwe tinten
zijn koperkleur, kers- of ceri-
serood en zalmrose, ofwel
champagne. Uit vorige jaren
zijn blauw, lila, oud rose en
mintgroen blijven voortbe
staan.
Wat de wenskaarten be
treft: we zagen Anton Pieck
weer terug. De gekste kaarten
van reuzeformaat (een halve
meter) zijn leuk, maar je moet
ze wel zelf bezorgen want de
PTT kan daar niet aan begin-
A1 in januari en februari ple
gen de tuincentra hun bestel
lingen te plaatsen voor het
dan nog heel verre kerstsei
zoen. Ze halen de spullen uit
landen als de V.S., Duitsland,
Tsjechoslowakije, Italië en uit
het Verre Oosten. Uit Ameri
ka komen de enorme cadeau
sokken, uit Duitsland de goe
de kerstbomen en uit
Tsjechoslowakije de veelsoor
tige kerstballen, waaronder
met de hand gemaakte. Er is
ook veel spul van glas, al dan
niet getint.
Bomen
Wie een kunstboom koopt
neemt hem in een 'koffertje'
mee, zelf meet hij, thuis 'uitge
vouwen' drie meter. Een stan
daard is erbij. Er is groot ver
schil kwaliteit.. Een boompje
van vier tientjes, uit Bangkok,
kan in aanzien niet wedijeren
met een niet van echt te on
derscheiden Duitse boom van
meer dan 400 gulden. Je krijgt
daar tien jaar garantie op. Ze
zijn gemaakt van brandvertra
gend materiaal. Ze trekken
o.a. de belangstelling van
mensen die het milieu willen
ontzien...of gewoon tegen de
naaldentroep van de natuur
lijke boom opzien.
Wie een levende boom aan
schaft, met kluit om hem na
de feestdagen in de tuin zet
ten, doet er goed aan hem niet
te lang binnen te houden. Al
leen in de kerstweek, en dan
met de plantenspuit vochtig
houden.
Zelf maken
Veel mensen vinden datje pas
een echte kerstsfeer schept
als je zelf allerlei versieringen
maakt: kerststukjes, kransen,
enz. maakt. Er is een over
vloed aan speciale knutselma
teriaal voor dit doel. Ook in dit
opzicht word je in de tuincen
tra, e.d. overladen. Maar na
tuurlijk ook een heleboel
kant-en-klare dingen, kort
weg met de nieuwe kreet 'kek'
aangeduid.
Kerststallen in overvloed,
van heinde en verre, uit Mexi
co, Slovenië, Peru, Sri Lanka,
Polen, enz. Uit Israël komen
de traditionele groepen, de
overige zijn meer exotisch
van sfeer, zoals die van Ivoor
kust, met uit rozehout gesne
den figuren. De prijzen vari
ëren van ongeveer 30 tot meer
dan duizend gulden.
Tussen de talloze speel
doosjes en bewegende kabou
terkerstmannen doet een op
handgeklap bewegend boom
pje wel erg bizar aan. Sonic
Control Christmas Tree is de
naam. Een ander stuk 'kerst-
techniek' is een elektrisch
klokkenspel, met trafo en een
tiental klokjes. Voor 225 gul
den te koop.
Geen zwoel kijkende juffrouw
in minimale kledij die op het
ritme van sambaballen langs
fel gekleurde huisjes schrijdt,
geen knusse Hollandse huis
kamer waar moeder met een
serveerblad vol dampende
koffiekopjes alle aandacht
opeist, en ook geen geïrriteer
de echtgenote die haar man-
met afstandsbediening het
zwijgen oplegt. Geen dure re
clamespotjes en toch een groei
ende afzetmarkt.
Voor het Max Havelaar-keur-
merk komt alleen koffie in
aanmerking die rechtstreeks
van koffieboeren uit Derde-
Wereldlanden wordt betrok
ken en waarvoor een prijs is
betaald die hoger ligt dan de
wereldmarktprijs. De stich
ting Max Havelaar moet niets
hebben van reclame. Reclame
kost handenvol geld, en dat
geld kan beter besteed wor
den aan de producenten van
koffiebonen, is de redenering.
Desondanks kent 75 pro
cent van de Nederlanders
Max Havelaar, wordt de 'eer
lijke' koffie geschonken in
ruim tweehonderd gemeente
huizen en andere openbare in
stellingen en heeft het keur
merk binnen twee jaar, on
danks de relatief hoge prijs
(een gulden duurder dan an
dere koffie), bezit genomen
van ruim twee procent van de
Nederlandse koffiemarkt.
Bij 's lands grootste koffie
producent Douwe Egberts,
die 70 procent van de totale
heersende trend groeit de af
zetmarkt van Max Havelaar,
de stichting weet ook de pu
blieke opinie op geraffineerde
wijze te bewerken. De Twee
de kamer, overheidsinstellin
gen en alle Nederlandse ge
meenten zijn benaderd met
het verzoek zuivere koffie te
schenken. Dijksterhuis: "We
hebben die instanties erop ge
wezen dat ze niet alleen naar
hun portemonnee moeten kij
ken, maar ook naar de politie
ke en sociale aspecten die aan
dat pakje koffie zijn verbon
den. Het gevolg was tweele
dig: de kranten besteedden
aandacht aan de discussies in
de gemeenteraden en duizen
den ambtenaren ontdekten
dat derde-wereldkoffie prima
koffie is. Het vooroordeel dat
de smaak hadden, kon
Als volstrekte, maar dan ook
volstrekte leek op het gebied
van vogelherkenning en -ob
servatie, valt er veel plezier te
beleven aan het boek 'Vogels
nieuw in Nederland'. Dat be
tekent dat dit kijk- en lees
boek voor vogelkenners en de
vele Nederlanders die wel
eens vogeltjes gaan kijken,
een ware 'smulpartij' moet
zijn. Het boek geeft een be
schrijving van de waarne
ming van bijzondere, zeldza
me vogelsoorten, de zogehe
ten dwaalgasten. Het werk is
uitgegeven ter gelegenheid
van het tienjarig bestaan van
de Dutch Birding Associa
tion, een vereniging van echte
'vogelaars'. De leden van deze
club maken verslagen van
hun waarnemingen voor de
uitgave Dutch Birding. Hier
uit zijn veertig artikelen gese
lecteerd en tot boekwerk ge
bundeld.
De echte vogelaar behoeft
geen nadere uitleg, de leek
daarentegen wel. Daarom
gaat aan de beschrijvingen
een hoofdstuk over het waar
nemen van vogels en het ver
schijnsel 'dwaalgast' vooraf.
Dan wordt duidelijk dat een
dwaalgast een vogel is die hier
absoluut niet thuishoort maar
door een genetische afwijking
of bijvoorbeeld door slecht
weer van zijn trekroute is af
geweken. Het inleidende stuk
maakt ook duidelijk dat het
waarnemen en zo mogelijk fo
tograferen van dwaalgasten
geen kwestie van 'stom toe
val' is, doch is gebaseerd op
een ingewikkeld informatie
netwerk tussen de leden van
Dutch Birding onderling.
De beschrijving van de
waarneming -welke vogel
werd waar gezien, wat waren
zijn gedragingen en waar
komt de vogel normaliter
voor-, laten zich lezen als een
spannend boek. Als leek krijg
jq een beetje een gevoel van
'op avontuur gaan'.
Ook voor de kennis van
vreemde vogelsoorten en -na-
men is het boek een goede
leerschool. Ooit gehoord van
de Koningseider, de Woestijn
tapijt, of de Kleine Geelpoot-
ruiter? Om van de Indigogors,
de Orpheusspotvogel en de
Woestijnplevier nog maar niet
te spreken.
De meeste vogels zie je niet
in Zuid-Holland. Gezien de
drukte hier en de mate van
verstedelijking is dat ook niet
verwonderlijk. Af en toe doet
een min of meer bijzondere
dwaalgast deze provincie aan.
In 1980 landde de Bairds
strandloper op de Maasvlakte,
de ringsnavelmeeuw deed zes
jaar later Europoort aan en in
datzelfde jaar bracht een Per
zische roodborst een bezoek
aan Maasland.
Niet in het minst dank zij de
prachtige, vaak vertederende
foto's is het boek echter ook
voor de bewoner van de stad,
met niks meer en niks minder
dan mussen, meeuwen en
kauwen, een waar genoegen.
Vogels nieuw in Nederland.
Waarnemingen van zeldzame
vogels in ons land, geschreven
door Dutch Birding. uitgegeven
door Zomer en Keuning. prijs
34,90 gulden, ISBN 9021000768.
MONICA WESSELING
Met een exclusief servies is
een tafel al gauw mooi gedekt.
Je hoeft dan nauwelijks nog I
kunstgrepen te verzinnen om
het geheel op te smukken. HHj&X
Voor de tweede keer heeft - IjjaelgfaE
Villeroy Boch jonge ont- 'V IjSTil
werpers de gelegenheid gege- 8^gif w§i
ven zich in servies-taal uit te MÊ
leven. i
Na studenten van de Ween-
se Academie voor toegepaste 1
kunsten kregen dit jaar Ame- f
rikaanse studenten in de in-
dustriële vormgeving de
Zij hebben hun visie gege-
ven op de geest van Europa en
zich vol fantasie gestort op
een'tea for two'set met onver- HMHpP*
wachte titels als 'Carnaval in ^RUii"1
Venetië', de 'Franse Revolu- jj
tie', de 'Zwitserse Alpen', de
'Wijnen van Europa' en het
servies 'Changing the Guard',
geïnspireerd op het wisselen ld**1jg WÊtEmmma
van de wacht voor het konink
lijk paleis in Londen. Het servies 'Changing of the Guards'.
koffiemarkt in handen heeft, overboord worden gezet. Om
leidde de opmars van Max Ha
velaar onlangs tot een tegen
offensief. Het bedrijf maakt in
advertenties duidelijk dat het
óók met het leed van de arme
koffieboeren is begaan. In een
speciaal voor dit doel geschre
ven boekje legt Douwe Eg
berts uit dat vier procent van
haar koffie rechtstreeks bij de
boeren wordt ingekocht.
Weliswaar tegen de wereld
marktprijs en dus voor min
der geld dan Max Havelaar be
taalt, maar dat kan volgens de
Friese koffiebrander de goede
bedoelingen niet schaden.
Dat een kleine stichting die
nauwelijks reclame maakt
voor haar produkt een gigant
als Douwe Egberts in het de
fensief weet te drukken, wijdt
Herko Dijksterhuis, pr-man
bij Max Havelaar, voor een be
langrijk deel gewijd aan de
trend die heerst op het gebied
van voedsel- en drankcon
sumptie. "De mensen zijn be
wuster gaan eten en drinken.
Ze hoeven niet het goedkoop
ste produkt te hebben als dat
ten koste gaat van het milieu
en de derde wereld.
Niet alleen dank zij die
dat te ondersteunen hebben
we, in navolging van bekende
commercials, testproeven ge
houden. Geblinddoekte men
sen kregen verschillende kof-
fiesoorten te proeven.
11986 fotografeerde op
Dikke notities, beleidsplan
nen en andere taaie paperas
sen. Dat is over het algemeen
de manier waarop de ambte
narij zich 'schriftelijk presen
teert'. Op deze regel maakt het
ministerie van landbouw, na
tuurbeheer en visserij een uit
zondering door opdracht te
geven tot het schrijven van
het boek 'De natuur terug,
honderd Nederlanders over
het bouwen van onland'.
Doel van het boek is het na
tuurbeleidsplan dat minister
Braks medio dit jaar presen
teerde, dichter bij de burgers
te brengen. Iedereen krijgt de
komende jaren te maken met
maatregelen die voortvloeien
uit dit plan, dus dan kan maar
beter worden uitlegd wat de
overheid doet om de natuur
Dat een van hout gemaakte appel of perzik even lekker
kan ruiken als vers van de boom geplukt fruit, lijkt onge
loofwaardig. Toch bestaan deze 'vruchten'. Ze worden ge
maakt als decoratieve en natuurlijk geurende versierin
gen voor het interieur. In een mandje of 'kratje' op tafel of
op een boekenplank staat zo'n 'Potpourri' heel leuk en sa
men met eveneens geurende gedroogde blaadjes en ande
re toevoegingen brengen zé een bepaalde sfeer,
In Amerika, waar deze produkten vandaan komen, zijn
ze heel populair. Het idee is waarschijnlijk toch ontstaan
uit een al eeuwen oude Europese traditie, om gedroogde
blaadjes in een zakje te doen om daarmee linnengoed fris
te laten ruiken en het tegen motten te beschermen. La
vendel wordt voor dit doel nog steeds gebruikt. Aan be
paalde kruidige blaadjes werden en worden ook wel ge
neeskrachtige eigenschappen toegeschreven, bijvoor
beeld tegen hoofdpijn en slapeloosheid.
De Potpourriprodukten zijn nu ook in Nederland te koop. Voor
meer informatie-. PAS. Galrle. 013 S45W8.
Bekroond
Rösle, een Duitse firma, be
dacht een ver doorgevoerde
lijn van opbergsystemen, die
juist doordat de vormgeving
onderling is afgestemd, in een
rommelige keuken veel meer
rust brengt. De vereniging
Het Kookgilde heeft dit sys
teem uitgeroepen tot Kookge
rei van het Jaar.
De fabrikant bedacht een
roestvrijstalen railsysteem
waaraan tal van hulpstukken
voor het opbergen van kruide
rijen, messen, pannen, zeven
en noem maar op, bevestigd
kunnen worden. Een stukje
rail zonder hulpstuk kost bij
na 40 gulden.
Tas
van
pvc
Dessini is de naam van tassen die door decorontwerper Ton
van Helden worden ontworpen en gefabriceerd. Het materiaal
is matzwart pvc. Een onverslijtbaar en opvallend materiaal. De
tassen zijn zo vormgegeven dat ze door mannen en vrouwen ge
bruikt kunnen worden. Simpel en strak. En makkelijk schoon te
houden: een veeg met glassex en het pvc is als nieuw. toto gpd>
en het landschap voor verdere
teloorgang te behoeden.
De, op zichzelf prima inten
tie het overheidsbeleid wat
toegankelijker te maken,
komt met het boek slechts ten
dele uit de verf. Het wordt de
lezer niet echt duidelijk wat
de belangrijkste problemen
zijn en welke grote lijnen in
het overheidsbeleid zijn aan
te geven.
Het eerste hoofdstuk be
helst een stukje geschiedenis
van de natuurbescherming in
Nederland. Het verhaal is ge
lardeerd met enkele prachtige
foto's en illustraties.
De indeling van de rest van
het boek is gebaseerd op het
natuurbeleidsplan zelf. Voor
de uitvoering van dat plan zijn
tien gebieden in Nederland
aangewezen die tesamen de
ecologische hoofdstructuur
van ons land vormen. In deze
tien gebieden worden natuur
en landschap extra be
schermd.
De auteurs Fred Dijs en
Maurits Groen beschrijven de
tien gebieden, of beter ge
zegd, laten deze beschrijven
door de mensen die er wonen
en werken. Voor deze regio
worden de duinen uit en te na
belicht. 'Bekende' mensen
zoals de Katwijkse boswach
ter, vertegenwoordigers van
het Hoogheemraadschap en
van de waterleidingbedrijven
vertellen hoe het met de na
tuur is gesteld. De problemen
worden beschreven en her en
der wordt een link gelegd met
de maatregelen uit het be
leidsplan.
•Het laatste hoofdstuk 'De
natuur terug' beschrijft be
dreigde dier- en plantesoorten
alsmede landschapstypen die
verleden tijd dreigen te wor
den.
De vormgeving van het
boek is in een woord prachtig.
Er is goed papier gebruikt,
een mooie flexibele kaft en
een enorme hoeveelheid (500!
echt schitterende kleurenfo
to's. De tekst komt helaas wat
fragmentarisch over. Het leest
niet echt makkelijk weg, ter
wijl het voorwoord die belofte
eigenlijk wel inhoudt.
Dat neemt niet weg dat de
bewoners van een van de tien
gebieden direct 'hun eigen
streek' zullen opzoeken in het
boek en met genoegen zullen
constateren dat 'het klopt'. Ze
komen thuis in een boek van
de overheid. Fragmentarisch
of niet, het boek bevat een
schat aan informatie over de
natuur, de plantjes en de die
ren die in de gebieden voorko-
A1 met al is 'De natuur te
rug' een boek dat voor de echt
in natuur en landschap geïn
teresseerden de moeite waard
is. Zij die een lekker leesboek
zoeken, kunnen beter nog
even verder kijken. De 'plaat
jes-kijkers' onder ons komen
wel aan hun trekken. De hon
derden foto's laten de Neder
landse natuur en al haar glorie
Dc natuur terug. Honderd Ne
derlanders over het bouwen van
onland. Uitgeverij Zomer en
Keuning. prijs 29,90
MONICA WESSELING
