'Even Noordwijkbellen'
'Ze bellen zó een
ander uitzendbureau'
'Morgen zijn
we groter,
en groter'
VHIJDAG lé NOVEMBER 1Ó90
Terwijl de industrie afstierf en
grote fabrieken verdwenen
met hun in blauwe overall
geklede arbeiders, kwamen de
kantoren tot grote bloei. In
Leiden en omgeving was de
opkomst van de 'witte boorden'
des te sterker, doordat de
universiteit en het academisch
ziekenhuis hooggeschoolden
voortbrachten en aantrokken.
Deze ontwikkeling is af te
lezen aan de spectaculaire
groei van een aantal
ondernemingen in de regio, die
zich toeleggen op bijvoorbeeld
automatisering, onderzoek en
zakelijke dienstverlening. De
portretten van het
uitzendbureau Luba, de
verzekeraar Zilveren Kruis en
het computerbedrijf Infotheek
vormen een willekeurige
selectie van bedrijven die
uitsluitend hun razendsnelle
opkomst gemeen hebben.
NOORDWIJK Het bedrijf
bepaalt sinds vijfjaar zeer
nadrukkelijk de entree tot de
bloemenbadplaats. Het half
afgemaakte, blauwkleurige kruis
ontgaat geen bezoeker van
Noordwijk. En toch is er niemand
in Nederland die bij een variatie
op een populaire reclamezin 'En nu
even Noordwijk bellen' denkt aan
's lands grootste particuliere
ziektekostenverzekeraar.
Zilveren Kruis. De benadering is
kennelijk wat minder
schreeuwerig, maar getuige de
onstuimige groei van de afgelopen
jaren niet minder effectief.
- Zilveren Kruis wil zich graag als Noordwijks bedrijf profileren. Het
door Hans Jacobs
Zilveren Kruis wil zich graag als Noord
wijks bedrijf profileren. "We hebben een
sterke band met Noordwijk opgebouwd,
maar we moeten in de komende driejaar
bekijken of we hier in de toekomst kun
nen blijven. Het bedrijf groeit nog steeds
en iedereen moet een plek hebben om te
werken", legt pr-hoofd Klaas Bruintjes
uit. Vorige maand nog opende hoofddi
recteur P. Overmars aan de Losplaats-
weg een dependance van het hoofdge
bouw.
De spreiding over verschillende ge
bouwen is geen goede zaak, vindt Bruin
tjes "De oplossing is nieuwbouw. Door
het gebouw aan de Losplaatsweg hebben
we weer even speelruimte, maar het is na
tuurlijk efficiënter om zo veel mogelijk
onder één dak onder te brengen. We gaan
er in principe vanuit dat die nieuwbouw
in Noordwijk komt, maar we zitten er
niet aan vast. Er moet wel ruimte zijn",
zegt de voorlichter.
Het 'hart' van het bedrijf staat overi
gens ook apart van de rest. In het miljoe
nen kostende computercentrum aan de
'overkant' van de Van de Mortelstraat
wordt dag en nacht in ploegendienst
doorgewerkt. Noodaggregaten moeten er
voor zorgen dat het werk ook bij het uit
vallen van stroom door kan gaan. Op de
computers zijn in het hele land meer dan
700 terminals aangesloten. Sinds twee
weken geleden zijn dat er tijdelijk wat
minder, omdat inbrekers bij Eurocross
voor 50.000 gulden aan personal compu
ters hebben weggehaald. Voor het com
putercentrum gelden strenge veilig
heidsregels. "De gegevens moeten na
tuurlijk goed worden beschermd", aldus
Bruintjes.
Luba heeft heel wat overleefd
LEIDEN "We hebben v
regio als marktleider kunnen handha
ven. Maar het wordt moeilijker. Lei
den heeft verschrikkelijk veel uit
zendbureaus en er komen er nog steeds
bij. Je raakt een stukje markt kwijt op
het moment dat die markt juist aan
trekt. Dan is groeien moeilijk". Voor
Rob Mantel, directeur van de 'Leidse'
uitzendgroep Luba Uitzend Buro, is
het vanzelfsprekend dat Luba zich de
afgelopen 22 jaar een vaste plaats op
de markt heeft veroverd. "We hebben
heel wat uitzendondernemingen over
leefd", weet hij.
i deze hechte banden een 'voorsprong' heeft op
Luba werkt met de 'groten' in de regio:
zendkrachten. De uitzendbranche heeft
daar zijn grote groei aan te danken en te
gelijkertijd werden de uitzendbureaus
ook maatschappelijk geaccepteerd.
Voor uitzendkrachten is er een cao, die
na een bepaalde tijd werken een 'garan
tiesalaris' biedt. "De uitzendkracht is
ook lang niet zo 'vogelvrij' als wel wordt
gedacht. Door langere tijd te werken
worden net zo goed rechten opgebouwd.
Uitwassen worden op die manier uitge
bannen. De uitzendbranche werkt regu
lerend", aldus Mantel, die ook vice-voor-
zitter is van de Algemene Bond van Uit
zendondernemingen.
Luba is contractspartner met het ge
westelijk arbeidsbureau om langdurig
door Hans Jacobs
Groei
Luba zelf heeft de economische terug
slag in de jaren zeventig met een flinke
afslankactie doorstaan. Dit jaar zijn de De komende jaren zal het niet makke
vleugels weer nadrukkelijk verder uitge
slagen met het in gebruik nemen van vijl
nieuwe panden. Met achttien vestigin
gen in zestien plaatsen hoort Luba bij de
grootste onder de 'regionale' uitzendbe-
drijven. "Landelijk zitten we bij de eer
ste vijftien, maar dan wel als veertiende
of vijftiende", zegt Mantel eerlijk.
Luba heeft haar wortels in Leiden en
profileert zich ook nu nog graag als Leid
se onderneming. De band met de Sleu
telstad moet blijken uit steun voor de
Leidse basketballers en voor de Jazz-
week. "Leiden hoort bij Luba. Het past
niet bij ons om in een kantoorgebouw in
Leiderdorp te gaan zitten. We hebben
een grote affiniteit met Leiden en met de
typisch Leidse mensen. We willen in
deze stad ons gezicht laten zien", betoogt
Mantel. Bij de opening van het nieuwe
pand aan het Kort Rapenburg merkte lo
co-burgemeester Joop Walenkamp op
dat Leiden 'zuinig' moest zijn op dit
soort ondernemingen. "Soms kijken we
wel eens te veel naar bedrijven van bui
ten", aldus Walenkamp.
Luba is desondanks niet in Leiden
blijven zitten. De uitbreiding is steeds
gezocht aan de rand van het werkgebied.
Vanuit Leiden naar Alphen, en zo ver
der. naar onder meer Lisse. Rijnsburg.
Katwijk, Hoofddorp en Leiderdorp. Het
net werd dit jaar verder verfijnd met ves
tigingen in Noordwijk en Voorschoten.
"Misschien dat we in de toekomst ook
naar Sassenheim en Hillegom gaan. Een
dicht net in ons eigen gebied zorgt
een beter wervingsapparaat",
Mantel. Hij denkt dat Luba met nami
Leiden door $e vroege start (1978)
Heineken, Shell, DHL, Blokker, Ouwe- werklozen aan de slag te helpen. Daar-
hand in Katwijk, alle ziekenhuizen, de naast gebruiken bedrijven uitzendbu-
Flora, VBA, Endegeest. Wekelijks zijn er reaus ook steeds vaker voor de werving
bij zo'n 500 bedrijven in het gebied, dat van personeel. Voor een veiling of een
zich uitstrekt van Spijkenisse en Capelle bedrijf in de havens met seizoenspieken
aan den IJssel tot Schiphol en Aalsmeer, worden arbeidskrachten gezocht en ge-
door tussenkomst van Luba mensen als selecteerd, vervoerd, gekleed en zelfs op-
uitzendkracht aan het werk. Aan het ein- geleid. De groep heeft een coördinator
de van de zomer zijn daar ook grote groe- bij zich, zodat ook op de werkvloer af-
pen studenten bij. Luba regelt voor stu- spraken kunnen worden gemaakt,
dentenverenigingen in het hele land de x^npiniinf
zogenaamde werkweken. Daar verdie- J^neipuill.
nen de aspirant-leden van de clubs geld Essentieel is dat uitzendbureaus kunnen
voor hun vereniging. inspelen op de vele wijzigingen in de so
ciale wetten. Bedrijven laten de uitzend
bureaus de salarisadministratie voor de
tijdelijke werknemers voeren en lopen
lijk worden om verder te groeien. Uit- niet het risico fouten te maken. Dat risi-
zendbureaus zijn 'in', maar de markt co blijft voor rekening van het uitzend-
krimpt. Er is wel voldoende aanbod aan bureau, dat voor iedere uitzendkracht
werk, maar er zijn niet genoeg geschikte aan het bedrijf een opslag berekent,
arbeidskrachten om voor te bemiddelen. Daar ligt voor de toekomst een knel-
Bedrijven nemen meer mensen in vaste punt. Voor bedrijven worden de marges
dienst. "Dat is goed voor de uitzend- kleiner. Overal zijn de kosten opgelopen,
krachten en onze opdrachtgevers, maar terwijl de winsten teruglopen. De eerste
dat maakt het voor ons moeilijk", stelt reactie is dan om de kosten te beperken
Mantel vast. en uitzendkrachten niet langer in te zet-
De tijd dat uitzendbureaus zich aan de ten dan nodig. Voor een uitzendbureau
rand van de arbeidsmarkt bevonden is wordt het echter pas interessant als een
duidelijk voorbij. Dagelijks verdienen uitzendkracht langer dan een paar we-
125.000 mensen door bemiddeling van ken bij hetzelfde bedrijf werkt. De kos-
een uitzendbureau hun boterham. Een ten worden dan pas terugverdiend. "We
derde deel houdt op den duur aan dat moeten sneller en efficiënter gaan wer-
werk een vaste baan over, anderen doen ken. Het rendement moet omhoog. Op-
ër ervaring mee op die in een later stadi- drachtgever en uitzendkracht wachten
um tot vast werk leidt. Voor weer ande- niet
ren is uitzendwerk een welkome onder- op",
breking van andere bezigheden. "Tien
procent van de Nederlandse bevolking
Die bellen een ander bureau
Zilveren Kruis behoort tot de grootste
werkgevers van de kustplaats. De ge
meente gaf onlangs bij de algemene be
schouwingen een interessant overzicht
van het aantal werknemers in de verschil
lende bedrijfstakken. De momentopna
me dateert van mei 1988, maar geeft een
aantal opmerkelijke cijfers te zien. Van
de 8400 in Noordwijk werkzame perso
nen hebben er bijna 4000 een baan bij ge
meente, onderwijs en andere 'dienstver
leners'.
Handel en horeca komen met ruim
1900 werknemers op de tweede plaats,
gevolgd door 'bank en verzekeringswe
zen' met 916 employees. Het hoofdkan
toor van Zilveren Kruis neemt daarvan
met 510 werknemers het leeuwedeel voor
zijn rekening. Op de 26 regio-kantoren
van het verzekeringsbedrijf werken nog
eens 350 mensen.
Noordwijk mag dus wel zuinig zijn op
Zilveren Kruis, dat in 1972 in een nu nog
tot het complex behorende villa met
twaalf man aan de slag ging. Het huidige,
beeld bepalende hoofdgebouw dateert
uit 1985. Dat jaar ook werd Zilveren
Kruis door een fusie met VGCN uit
Utrecht de grootste ziektekostenverzeke
raar van Nederland. Het aantal verzeker
den bedroeg vorig jaar 635.000. Het is
zelfs meer geweest. Toen de vrijwillig
verzekerden enkele jaren terug het zie
kenfonds moesten verlaten, gingen
700.000 mensen gedwongen op zoek naar
verzekeraar. Zilveren Kruis
wist er daarvan niet minder dan 200.000
binnen te halen. De laatste twee jaar zijn
er zo'n 62.000 weer 'vertrokken'.
"Dat cijfer baart ons geen zorgen", zegt
Bruintjes. Hij verklaart de daling uit na
tuurlijk verloop ("Er gaan natuurlijk ook
mensen dood") en vertrek naar de con
currentie. De groei zit in het aantal collec
tieve contracten van bedrijven. "De koek
is zo'n beetje verdeeld. Mensen verande
ren niet zo snel van verzekering. Ook de
verhouding tussen ziekenfonds en parti
culiere verzekering is stabiel. Wat dat be
treft voorzie ik niet zoveel groei".
Dure groep
Wat wel groeit zijn de activiteiten van de
'Zilveren Kruis Groep'. Bij het concern
behoren acht werkmaatschappijen. Het
ziektekostenverzekeringsbedrijf is het
oudste (sinds 1949) en het grootste onder
deel. De Groep als geheel boekte vorig
jaar bij een omzet van bijna 1,1 miljard
gulden een positief resultaat van 43,5 mil
joen gulden, waarvan 41 miljoen op het
conto kwam van 'Zilveren Kruis Ziekte
kosten'. Een jaar eerder was dat nog 4,2
miljoen.
Het grote verschil zit in een betere be
heersing van de kosten en maatregelen
van de minister. De tekorten op de zoge
naamde StandaardPakketPolis sterk
lijkend op het ziekenfondspakket voor
particulier verzekerden van 65 jaar en ou
der worden sinds vorig jaar omgeslagen
over alle particulier verzekerden in Ne
derland. De ouderen vormen voor iedere
verzekeraar een 'dure groep'. De lande
lijk vastgestelde maandpremie is niet
kostendekkend. 'Poolen' van de tekorten
betekent dat de verzekeraars beter uit de
kosten komen. Vandaar het gunstige re
sultaat.
Alarmcentrale
Zilveren Kruis is overigens een instelling
zonder winstoogmerk. Als er geld over
blijft dat is voor een gezonde bedrijfs
voering uiteraard noodzakelijk wor
den de premies aangepast, de reserves
aangevuld of worden nieuwe investerin
gen gedaan. Zoals bijvoorbeeld bij
Alarmcentrale EuroCross. Volgens het
bedrijf de grootste medische alarmcen
trale van Nederland en België.
Deze zomer kwam er een een nieuwe
centrale in Meise, onder de rook van
Brussel. En hoewel de NMB Postbank als
klant is afgevallen (die roept nu de hulp
in van ANWB en Unigarant) werd vorig
jaar toch 13.579 keer een beroep gedaan
op de centrale, die inmiddels meer dan 16
miljoen aangesloten leden telt. Zes mil
joen daarvan zijn te vinden in België. Het
is de bedoeling dat er een heel netwerk
van filiaal-alarmcentrales komt, zodat
aan vakantiegangers in nood nog sneller
hulp kan worden geboden.
De komende jaren wil Zilveren Kruis
gaan samenwerken met een buitenland
se ziektekosten verzekeraar. Een besluit
hierover wordt dit of volgend jaar geno
men. De activiteiten van de afdelingen
Schade- en Levensverzekeringen wor
den uitgebouwd. De nieuwbouw aan de
Losplaatsweg zal snel te klein zijn.
LEIDEN Het hoofdkantoor
van Infotheek wil
nadrukkelijk een modern
gebouw zijn, met de
blauwspiegelende gevel en
de glazen hal zonder een
plafond. Het gebouw van het
Leidse computerbedrijf
toont vooral hoe gauw een
kantoor te klein kan zijn, nu
eerder dan verwacht op het
dak twee verdiepingen
worden gestapeld. De
onbegaanbare
trappenhuizen, de niet
uitgerolde tapijten, het
geraamte van het plafond, de
kabelhaspels en de
uitgestrekte betonnen vloer
die nog met wandjes moet
worden verknipt tot
werkkamers, vertellen één
verhaal: groter, groteren
groter.
door Karei Berkhout
In de negen jaren dat het au
tomatiseringsbedrijf bestaat is
de naam Infotheek vrijwel sy
noniem geworden met het be
grip 'groei'. Niet alleen veran
derde in korte tijd Kleinduim
pje (eenmansbedrijf) in een
reus met een voor 1990
treft de groei de verwachting.
In 1985 ging Infotheek uit van
een groei met 30 procent en
dacht voorlopig toe te kunnen
met de kantoorruimte. Nu is
Infotheek echter al ruim 50
procent groter en moet het
kantoor worden uitgebreid. In
1986 zei directeur Van Leenen
nog tegen het Leidsch Dag
blad: "Als ik de moed, het geld
en de tijd had, dan zou ik met
dit bedrijf een omzet van één
miljard kunnen realiseren".
Maar dat deed hij niet, zei hij.
Nu zegt Van Leenen, die nog zich in de advertenties voor
wat onwennig loopt door de met: "Mijn naam is Van
nieuwe kantoorruimte, "op Leenen. Ik ben directeur van
den duur toe te willen" naar Infotheek". Er stond bijna:
een omzet van 1 tot 2 miljard "Infotheek, dat ben ik",
gulden per jaar in Europa. Van Van Leenen zegt nu over die pak lijkt inderdaad ten grond-
Leenen: "Laat ik een eenvou- persoonsgerichte reclame- slag te liggen aan het succes,
dig rekensommetje maken. In boodschappen: "We wilden De grote fabriekshal (nu al
de grote landen Engeland, geen advertenties, waarbij de bouwd op
Frankrijk en Duitsland
ten we een paar honderd mil- baar zou zijn. Het reclamebu-
joen omzetten: dat is al een reau heeft het zich gemakke-
campagne stelde Van Leenen schien alleen minder fouten
dan anderen".
Het vermijden van fouten,
de aandacht voor het detail en
miljard. Dan heb je nog
paar kleine landen met zeg mijn eigen bedrijf te laten pre-
maar 100 mihoen gulden en senteren. Anderzijds zijn suc-
dan ben je er al bijna". cesvolle bedrijven ook werke-
i verdere groei)
het bedrijf inwissel- doet uiterst professioneel aan
in de computerbranche, die
door de snel groei vaak nog het
lijk gemaakt door toen mij amateuristische karakter heeft
een informatiseringsdes-
kundige die van zijn hobby
zijn werk heeft gemaakt ii
veranderd in de lijk ondenkbaar zonder een lei- kantoortje. Bij Infotheek
korte tijd dat Infotheek be- der, die
staat? Van Leenen: "Om te kan geven",
groeien heb je geld nodig en Van Leenen wil
goed management. Geld heb- hand af
organisatie élan ken vooral commercieel inge
stelde mensen en geen afge-
langzamer- studeerden in de informatica
heeft wel eens via een uitzendbureau ge
werkt", geeft Mantel aan.
Flexibel
Uitzendarbeid is in veel beroepssectoren
gemeengoed geworden. Artsen, postbo
des, slagers, fysiotherapeuten en journa
listen worden op tijdelijke basis 'uitge
leend' of 'ingehuurd'. Bedrijven hebben
geleerd van de recessiejaren, toen er veel
personeel op straat werd gezet en onder
nemingen met een minimale bezetting
verder gingen. Dat leidde tot een andere
benadering van het werven van perso
neel. De arbeidsinzet werd flexibeler ge-
meent maakt en afgestemd op pieken in de pro-
duktie door het gebruik van bijvoor
beeld parttimers, oproepkrachten en uit-
wachte omzet van 450 miljoen ben we nu, sinds we aan de Van Leenen/Infotheek. "Nu
gulden (en ongeveer 500 werk- beurs zijn genoteerd. En in- zouden we ons niet
nemers), ook leek Infotheek middels heb ik het zelfvertrou-
zich meer dan menig ander be- wen gekregen dat ik een zo
drijf te vereenzelvigen met de grote onderneming kan lei-
'groei op zich'. Bij persconfe- den". Hét antwoord ligt dus in
de twee-eenheid ("Die kunnen te veel
renties toont de directie
eindeloze reeks dia's met sta
tistieken van de omzet va
verschillende afdelingen,
de omzet per werknemer,
de marktgroei, meestal
presenteren. Ik blijf zelf finan
cieel woordvoerder, maar het
woordvoerderschap voor de
verkoop en voor de techniek
wordt nu gedaan door de twee
Van Leenen zelf.
dê Leider
an Het is opmerkelijk hoe Van
'an Leenen het beeld van Info- ragen
er- theek in de buitenwereld over- "Toen ik beg
lucht met lichtblauwe staaf- heerst, alsof het succes van In- stond er nog nergens een com-
diagrammen en rode parabo- fotheek uitsluitend is te dan- puter. Nu zijn heel veel bedrij-
len. In het jaarverslag zit stee- ken aan het 'Fingerspitzenge- ven geautomatiseerd, terwijl
vast een pak papieren met ta- fühl' van de oprichter/direc- ook veel bedrijven nog aan het
bellen in zwart-wit, vol voor- teur. In de financiële pers figu- automatiseren zijn of al weer
spellingen over verwachte reert Van Leenen veelvuldig bezig zijn met het vervangen
groei uitgesplitst naar afdelin- en behoort hij tot de onderne- van oude comp
gen: morgen zijn we weer gro- mers van het type Van den nieuwe. De markt
ter. Nieuwenhuyzen, dé befaamde groeid en wij zijn meege-
En morgen is de Infotheek opkoper van metaalbedrijven, groeid. De Infotheek is niet zc
weer groter, en heel vaak over- In een twee jaar oude reclame- heel uniek.
s"). En het logo met de in el
kaar gedraaide pijltjes ("Uit
wisseling van informatie") is
bijvoorbeeld ook goed door
dacht.
Van Leenen heeft de ambitie
toonaangevend en gezag-
mede-directéuren". zegt Van hebbend te zijn in de compu-
Leenen. terbranche. ("Dat mensen die
iets van de bedrijfstak willen
weten, vooral ook naar ons toe
jaren begon, komen met vragen"). Dat lijkt
nu al aardig te zijn gelukt.
Toen'Van Leenen de naam In
fotheek verzon, dacht hij aan
een "bibliotheek voor informa
tie over automatisering". In
middels denken veel mensen
oude computers door bij het horen van de naam Info
theek aan een zelfstandig
naamwoord en inderdaad een
soort bibliotheek, maar dan
maken mis- anders.
