De trek naar liet oosten
Van Gend en Loos: na de spits
Verstopping en omwegen snijden af van de 'motor'
Glazen kantoorstad?
Niet bij Hillegom
LEIDEN De Rijnstreek en de
Bollenstreek kunnen hun kaarten
het beste zetten op de weidse
economische perspectieven van
Amsterdam en de
Haarlemmermeer, vinden
deskundigen. Alleen hoe komt een
werknemer uit Alphen aan de Rijn
op Schiphol? Hoeveel omwegen
moeten worden gegaan voor de
Hillegommer in Amstelveen zit?
Het antwoord ligt in de aanleg van
meer wegen, vindt de Kamer van
Koophandel, en desnoods wordt de
Heilige Koe van het Groene Hart
daarvoor geslacht. Het antwoord
ligt in de aanleg van spoorbanen,
vinden de Nederlandse
Spoorwegen. Een overzicht van de
verkeersknelpunten in de Leidse
regio en mogelijke oplossingen:
als alle wegen maar leiden naar
Schiphol.
In Frankrijk kapen Grenoble en Lyon de
grote vissen weg voor Parijs. In Duits
land neemt 'booming' Beieren de plaats
in van het Roergebied. Een hoge snel
heidstrein voor goederen tussen het
noorden en zuiden van Duitsland legt de
havenstad Hamburg 'in feite in Beieren'.
Dat is de Trek naar het Zuiden, die vol
gens enkele deskundigen zichtbaar
wordt in Europa.
door Jeroen Dirks
De omstreden theorie van de 'Sehn-
bucht nach dem Süden' spreekt aan bij de
Kamer van Koophandel en fabrieken
voor Rijnland in Leiden. Ze verwachten
daar dat Rotterdam z'n positie als groot
ste havenstad van de wereld kwijtraakt
wanneer het Roergebied ten dele wegvalt
'als afnemer. De hogesnelheidstrein voor
goederen tussen Hamburg en Stuttgart,
waaraan nu hard wordt gewerkt, doet de
rest. "Rotterdam is z'n achterland dan in
ieder geval ten dele kwijt", stelt A. Berk
hout, voorzitter van de Kamer.
De al dan niet denkbeeldige lezing van
de 'trek naar het zuiden' leidt vrijwel au
tomatisch tot de conclusie dat de regio
Leiden zich op de noordvleugel moet
richten en dan vooral op Schiphol en
Amsterdam. En wie de huidige stand van
zaken bekijkt, kan niet anders dan con
stateren dat die ontwikkeling al gaande
is. Bewust of niet, steeds meer onderne
mers zien de regio Leiden als meest 'zui
delijke ring van Schiphol'.
Motorfunctie
Als het aan de Kamer van Koophandel
ligt, wordt de 'motorfunctie' die Schiphol
kennelijk nu al heeft voor de regio, ver
der ontwikkeld en uitgebuit. Ruimte ge
noeg, zowel in Alphen aan den Rijn als in
Leiden. Bij de Kamer is al eerder de pro
vocerend bedoelde stelling ter tafel ge
bracht dat het Groene Hart van de Rand
stad daarbij vooral niet 'heilig' moet zijn.
Het Groene Hart is immers helemaal niet
groen maar een gebied dat wordt door
sneden door wegen en voor een groot ge
deelte in gebruik is als akker of weide.
Wie in plaats daarvan een paar gebie
den echt groen maakt, bijvoorbeeld door
hier en daar bossen aan te planten of de
Nieuwkoopse Plassen tot beschermd ge
bied aan te wijzen, doet echt wat voor de
natuur, zo redeneert de Kamer. Een paar
efficiënt aangelegde wegen zouden dat
nieuwe Groene Hart ontlasten en tegelijk
rechtstreeks kunnen leiden naar een
reeks nieuwe bedrijventerreinen. Het
spreekt voor zich dat die wegen allemaal
naar Schiphol moeten leiden.
Wat dat betreft gaat de meeste aan
dacht uit naar de provinciale weg S7. Die
tweebaansweg tussen Alphen en de A4
(richting Schiphol en Amsterdam) loopt
nu ter hoogte van Leimuiden volkomen
vast. Vrachtauto's, bussen, woon-werk-
verkeer raken daar elke ochtend en elke
middag verzeild in een Gordiaanse
knoop. Wie kan, zoekt sluipwegen. Door
het 'Groene Hart', zo laten voorstanders
van een snelle verbreding van de S7 we
ten.
Ze pleiten dan ook voor een verdubbe
ling van de S7, efficiënter kan het niet en
de aantasting van het gebied om de weg
heen hoeft niet groot te zijn. Om de weg te
ontlasten van woon-werkverkeer dat er
Wegnummer
Aansluiting S2/S7 op rijkswegen
Verbinding
Bollenstreek-A4; Alphense regio-A4
Knelpunt
Ontbreken aansluiting in zuidelijke
richting
Stadium uitvoering
Wegnummer
S7 Leimuiderbrug
Verbinding
Alphen-Schiphol
Knelpunt
Te geringe capaciteit en brug frequent
open
Stadium uitvoering
1988 verbreding en verbetering kruispunt
achter brug (geen verbreding S7 zelf)
Wegnummer
A11 Oost
Verbinding
A12 - Leiden
Knelpunt
Gebrekkige oost-west ontsluiting Leiden-
Alphen
Stadium uitvoering
Leiden-Alphen, 1994 gereed; Alphen-
Bodegraven na 1994
Wegnummer
A11 West
Verbinding
A4-A44
Knelpunt
Gebrekkige oost-west ontsluiting binnen
Leidse regio
Stadium uitvoering
Opgenomen in tweede fase
Structuurschema Verkeer en Vervoer
(uitvoering na 2000)
Wegnummer
Wegen van lagere orde
•Verbinding
Diverse
Knelpunt
Sluiproute-verkeer o.a. door kernen
Stadium uitvoering
eigenlijk niet hoort te zijn wordt op dit
moment door een aantal instanties de
mogelijkheid onderzocht van een railver
binding tussen Schiphol en Alphen.
Rare situatie
Nummer twee op het lijstje is de snelweg
A4 tussen Den Haag en knooppunt Bur
gerveen (waar de A4 en de A44 bij elkaar
komen). Problemen zijn er vooral ter
hoogte van Zoeterwoude en Leiderdorp,
waar de A4 op dit moment verre van effi
ciënt functioneert. De verklaring is sim
pel. Verkeer uit Leiden op weg naar Al
phen, dus west-oost-verkeer, mengt zich
daar een paar kilometer lang met het
noord-zuidverkeer. Verstoppingen zijn
het gevolg. Zolang de nieuwe snelweg
All tussen Leiden en Alphen niet klaar
is, zal die rare situatie blijven bestaan.
Met de All is ook meteen het derde
knelpunt genoemd. Of beter: het gebrek
aan All. Nu wringt zich alle verkeer tus
sen Leiden en Alphen over de Nil, de
Rijndijk die dwars door de bebouwde
kom van Hazerswoude-Rijndijk gaat. In
de vakantieperiode gaat het net, de rest
van het jaar helemaal niet. Het komt gere
geld voor dat er op de Nil een file staat
van veertien kilometer. Toch wordt er ge
werkt aan het alternatief, de snelweg Al 1.
Het zan'dlichaam is klaar. Wegarbeiders
zijn druk aan het werk.
Het wil echter maar niet lukken met
die All. Directeur De Vos van Esveha
Rijam in Alphen herinnert zich nog dat
LEIDEN De afdeling
economische zaken van de
gemeente Leiden stuurde te elfder
ure nog een uitnodiging voor een
gesprek: of Van Gend en Loos toch
geen kans zag in Leiden te blijven.
Niet dat er nog veel mogelijk was.
Regiomanager H.B. Donkers: "We
hebben zelfs nog voorgesteld op
het terrein van de vuilverbranding
te gaan zitten. Maar ook dat was
niet mogelijk". Dus verhuist de
regiovestiging van Van Gend en
Loos (95 werknemers) dit
weekeinde naar Alphen aan den
Rijn. De onzekerheid rond de
aanleg van een snelweg tussen
Leiden en Alphen wordt op de
koop toegenomen.
door Jeroen Dirks
Donkers benadrukt dat Van Gend en
Loos liever in Leiden was gebleven. Het
beleid van de Nedlloyd-dochter is erop
gericht met de 22 regio-vestigingen in het
belangrijkste bestelgebied te zitten. In de
regio Leiden, ruwweg begrensd door
Hoofddorp in het noorden en Bodegra
ven in het zuiden, is dat Leiden zelf. De
huidige vestiging aan de Haagweg is ech
ter veel te klein en uitbreiding is onmoge
lijk. Bovendien zorgt het laden en lossen,
dat voornamelijk 's nachts gebeurt, voor
te veel overlast. Donkers: "We werken
met heftrucks en zo. Het maakt allemaal
te veel kabaal".
Vandaar dat we zijn uitgeweken naar
ons tweede bestelgebied in Alphen aan
den Rijn", aldus Donkers. Gekozen werd
voor de Antoni van Leeuwenhoek weg in
Alphen. En dat levert veel ruimte op. In
plaats van de huidige 7000 vierkante me
ter aan de Haagweg is vanaf komende
week een stuk grond van 24.000 vierkante
meter beschikbaar. De manoeuvreer
ruimte voor de grote wagens is daarmee
flink uitgebreid. In principe moet het
hem tien jaar geleden werd verteld dat de
snelweg 'binnen afzienbare tijd' zou wor
den geopend. Bedrijven die zich nu in Al
phen vestigen, krijgen te horen dat de
All "waarschijnlijk voor het jaar 2000
klaar is". Wanneer de rest van de snel
weg, de Al l-oost tussen Alphen en Bode
graven (waar de weg aansluit op de A12
tussen Den Haag en Utrecht) klaar is,
durft bijna niemand meer te zeggen.
Zoals het er nu uitziet is de aangekondig
de verdubbeling van de spoorlijn tussen
Leiden en Alphen eerder klaar. En het
nieuwe station Hazerswoude is dan al
lang open.
Bollenstreek
Over een lijstje met problemen gespro
ken. de Duin- en Bollenstreek is opmer
kelijk inefficiënt met Schiphol verbon-1
den. In Hillegom kunnen ze de luchtha
ven met al z'n bedrijvigheid bijna zien,
maar de verbinding laat over alle smalle
polderwegen te wensen over. Niet voor
niets wordt dus al jaren gesproken over
de S2 en de S20, de tweebaansweg die
vanaf de al bestaande autoweg SI (tussen
Katwijk en De Zilk) naar de A4 moet lei
den en zo in een keer de Duin- en Bollen
streek een goede verbinding met Schip
hol geeft. Het geld voor de S2/S20 is be
schikbaar, maar de provincie Noord-Hol
land en de gemeente Hillegom hebben
hun bestemmingsplannen nog niet klaar.
Het begin van de werkzaamheden voor
de weg wordt in het jaar 1994 verwacht.
lukken om daar de 334 ton goederen die
Van Gend en Loos nu per dag verwerkt,
te doen groeien. In Leiden kunnen alleen
nog expresszendingen bij Eltax worden
opgehaald.
Voor de klanten van Van Gend en Loos
in Alphen is verhuizing goed nieuws. De
zeven a acht wagens die dagelijks in het
dorp bestellen zullen veel sneller kunnen
werken. Maar tegelijkertijd heeft het
transportbedrijf er een probleem bij, zo
lang de aanleg van de snelweg All en
dus een snelle verbinding met Leiden
onzeker is. Het zou kunnen betekenen
dat de tien wagens die dagelijks in Lei
den bestellen achteraan moeten sluiten
in de file op de Rijndijk.
Donkers hoopt dat probleem te voor
komen door de wagens met bestemming
Leiden pas na de spits, tussen 9.00 en 9.30
uur 's morgens, op weg te sturen. Maar hij
geeft toe dat een verlies van arbeidsuren
vrijwel onvermijdelijk is. "Over die All
zou je in tien minuten naar Leiden kun
nen. Dat lukt over de huidige weg tussen
Alphen en Leiden natuurlijk nooit. En als
de auto's een half uur stilstaan, iets dat nu
gemakkelijk kan gebeuren, dan is dat
kostbare tijd. Ik denk dat de Al 1 ons zo'n
10 tot 15 werkuren per dag scheelt", stelt
Donkers.
Of een distributiecentrum, zoals minis
ter Maij-Weggen (verkeer en waterstaat)
zich dat voorstelt aan de rand van Leiden,
veel oplost, betwijfelt Donkers. Bij zo'n
distributiecentrum zouden de spullen in
het groot moeten worden aangevoerd.
Daarna kunnen ze dan in kleine auto's
door de binnenstad worden gedistri-
NATIONALE J
STRIPPEN jf
KAART ff
Wel begonnen is de aanleg van de S4,
die vanaf Leiden via Valkenburg naar de
al bestaande SI bij Katwijk komt te lo
pen. Een kwestie van voorrang geven,
want hoe efficiënt de verbinding tussen
de Duin- en Bollenstreek en Leiden bin
nenkort ook is, de problemen aan de
noordkant lijken sterker. Wie alle priori
teit legt bij efficiënte verbindingen tus
sen de regio Leiden en Schiphol zou de
S2/S20 eigenlijk veel sneller ter hand
moeten nemen. Zeker voor wie de nood
kent van Akzo en C A. Welke druk
weeg zwaarder, die van Alphen aan den
Rijn of die van plaatsen als Lisse, Hille
gom en Sassenheim?
Probleem
Daarmee is dan ook het probleem weer
gegeven van het trekken van grote lijnen.
Op de kaart alle wegen zo efficiënt moge
lijk naair Schiphol laten lopen; is iets an
ders dan die wegen daadwerkelijk aan
leggen. En dat is weer wat anders dan het
aantrekken van bedrijven. Wie makkelijk
lijnen trekt ten behoeve van meer bedrij
vigheid houdt bijvoorbeeld minder reke
ning met woningbouw. Maar een plaats
als Lisse is de laatste jaren zo volge
bouwd met woningen dat eigenlijk wei
nig ruimte overblijft voor meer industrie.
Aan de andere kant trekt een plaats als
Alphen veel bedrijvigheid van buiten aan
om de sterk groeiende bevolking zo dicht
mogelijk bij huis te laten werken. Stel dat
het laatstgenoemde beleid lukt, dan is de
verdubbeling van de S7 straks helemaal
niet nodig omdat het woon-werkverkeer
afneemt. Vrachtauto's alleen hebben
geen snelweg nodig om op Schiphol te
komen. De grote lijnen zijn snel getrok
ken en dus zullen er wel steeds meer effi
ciënte wegen naar de 'motor' Schiphol
worden aangelegd. Maar het hoeft niet te
verbazen als de theorie straks toch niet
klopt. Al was het alleen maar omdat in de
regio Leiden een 'trek naar het oosten'
plaatsheeft.
bueerd. Voordeel van zo'n centrum is dat
tijdwinst wordt geboekt en dat het
vrachtverkeer uit de toch al verstopte
binnenstad verdwijnt.
"Maar in feite doen we zoiets al", stelt
Donkers. Hij wijst er op dat de aanvoer
van bulkgoederen naar het regiovesti
ging van Van Gend en Loos voornamelijk
's nachts plaatsheeft. Het laden gebeurt
tijdens de ochtendspits. Eén bestelauto
werkt vervolgens 's morgens tussen 9.15
en 11.00 uur (het moment dat het inrijver
bod ingaat) 70 tot 100 zendingen af aan de
winkelstraat Haarlemmerstraat. "Ik
denk dat we al optimaal bezig zijn" stelt
Donkers.
Voor de zekerheid overweegt hij wel de
komende tijd twee bestelauto's in te zet
ten op de Haarlemmerstraat om eventu
eel tijdverlies dat ontstaat door vertrek
uit Alphen in plaats van uit Leiden te
compenseren. Maar problemen verwacht
hij niet, ook al omdat de auto's na de be
stellingen over het algemeen rond vier
uur, dus voor de avondspits, weer bij de
regiovestiging zijn.
Tegelijkertijd stelt Donkers dat de dis
tributie nog verder verbeterd kan wor
den wanneer het bestellen op "de rustige
uren" kan plaatshebben. In de praktijk
betekent dat dan vooral 's nachts. "Je zou
kunnen werken met sleuteladressen,
waar je de bestelling aflevert. Of afspra
ken maken op tijd, zodat iemand dan de
spullen in ontvangst kan nemen", aldus
de regiomanager. "Maar voor ons is het
geen probleem. Wij werken al 24 uur. We
zijn gewoon open, zou je kunnen zeg
gen".
Wegnummer
S1
Verbinding
Katwijk-Noordwijkerhout
Knelpunt
Loopt dood bij provinciegrens
Stadium uitvoering
Wegnummer
S2/S20
Verbinding
Noordwijkerhout-Lisse-A4
Knelpunt
Gebrekkige oost-west ontsluiting
Bollenstreek
Stadium uitvoering
1989/1990 doortrekking S20 van Nieuw-
Vennep naar Lisse
HILLEGOM Als alles goed gaat her
openen Nederlandse Spoorwegen in na
jaar 1994 of voorjaar 1995 een station in
de bollengemeente Hillegom. Tussen
het station en de rest van Hillegom ligt
de bebouwde Wilhelminalaan, maar ach
ter die huizen en bij het station is ruimte
genoeg. Een glazen kantoorstad a la
Hoofddorp lijkt mogelijk. "Voorlopig
met", stelt wethouder Van Brummelen.
Niet ver van de plek waar vroeger een
station lag openen NS waarschijnlijk in
1994 een nieuw station in Hillegom.
Maar ondernemers die zich warmlopen
om hun hoofdkantoor in de buurt te ves
tigen, krijgen (nog) geen kans. Van
Brummelen: "In de buurt van het station
kan parkeerruimte komen en worden
voorzieningen aangelegd voor de bus.
Maar voor de rest wordt de huidige agra
rische bestemming gehandhaafd".
Bollengrond dus. Maar kijkt Van
Brummelen dan niet jaloers naar de ont
wikkelingen in het nabijgelegen Hoofd
dorp waar het ene na andere glazen kan
toorgebouw uit de grond wordt ge
stampt? "Het lonkt wel. Soms lijkt het
ook wel aantrekkelijk. Maar we willen
ook nog een aardig dorp blijven", stelt de
wethouder. Hij wijst erop dat Hillegom
zich vooral richt op bedrijven die nu al in
de gemeente zijn gevestigd en niet direct
behoefte heeft aan nieuwe ondernemin
gen. Van Brummelen: "Aan de andere
kant moeten we de werkduur van een
bestemmingsplan ook niet overschat
ten. Vroeger maakten we dat voor 25, 30
jaar, tegenwoordig is tien jaar lang". Wat
dat betreft is dus voorlopig sprake van
een 'agrarische bestemming'.
Zeker is al wel dat op station Hillegom
straks alleen passagierstreinen stoppen.
Nederlandse Spoorwegen zijn niet van
plan ook goederenvervoer vanaf Hille
gom te verzorgen. Uit het onlangs gepre
senteerde businessplan bleek dat NS het
aantal los- en laadpunten wil terugbren
gen van 77 naar 24 tot hooguit 30. De
kans dat Hillegom of een andere plaats
in de Bollenstreek daarbij zit, wordt
door de NS-woordvoerder klein geacht.
Gok in de bollentijd heeft het volgens
hem geen zin om daar tijdelijk een goe
derentrein te laten stoppen. "Het beleid
is erop gericht dat de goederen naar een
overslagstation worden gebracht", stelt
hij. Waar die stations komen, kan hij nog
niet zeggen.
De Bollenstreek blijft dus aangewezen
op vervoer over de weg. Hetzelfde geldt
eigenlijk voor Leiden, waar een trans
portbedrijf als Van Gend en Loos zelfs
zegt geen belang meer te hechten aan
railvervoer. "Daar zijn we helemaal van
af', zegt regiomanager Donkers in Lei
den. Hij wijst erop dat wegvervoer flexi
beler en sneller is en daardoor economi
scher. Vervoer per trein is pas interes
sant als een hele wagon volzit en als die
trein een beetje in de buurt stopt. Voor
vervoer per schip geldt hetzelfde in de
overtreffende trap.
