Expositie eert Fien de la Mar Wallis de Vries: 'man met visie','kanjer' en 'goudeerlijk' Sumbo N.V.: gedurfde produktie vol humor naar F. Bordewijk Journalist mr. K.L. Poll overleden Monte ten onder aan beloftes DONDERDAG 15 NOVEMBER 1990 KUNST PAGINA 21 Nieuwe directeur Leidse Schouwburg wekt vertrouwen redacteur Cees van Hoore LEIDEN - Wie is Pim Wallis de Vries, de nieuwe directeur van de Leidse Schouwburg? De directie kunst en cultuur van de gemeente Leiden zwijgt in alle talen. Een duik het archief leert ons dat Wallis de Vries" 1984 in de schouwburg- de Leidse Schouw burg heeft gezeten, in de tijd dat di recteur Hans van Dam daar hevig op zijn beleid werd aangevallen. Daarnaast zien wij dat hij in Leiden rechten heeft gestudeerd, dat hij er studententoneel heeft geregisseerd en daarna al snel in de theaterbran che terechtkwam. Bij Stalles, het theaterbureau waar hij nu nog di recteur is, zijn tal van grote projec ten mede door hem gerealiseerd. Stalles brengt nu onder meer 'Het koekoeksnest', een toneelstuk naar de roman van Ken Kesey, met in de hoofdrollen Petra Laseur en Peter Faber. Goed. Aardig om te weten. Maar hoe ziet hij er uit, wat vinden en vonden de mensen met wie hij heeft samengewerkt van hem? Een foto vindt Wallis te Vries nog wat te lijk gewicht van de programmering "voorbarig". Dan maar eens gebeld in de schouwburg zal toenemen", met mensen die hem kennen. Mis- TT schien dat het profiel dan wat scher- V GTtrOUWen pere trekken zal aannemen. Zangeres Mathilde Santing, die be- Journalist Ton van Brussel, die zig is met de voorbereiding vooreen tijd lang met Pim Wallis de tournee met haar programma 'Car- s in de schouwburgcommissie ried Away' (première Leidse heeft gezeten en nu plaatsvervan- Schouwburg), toont zich zeer ver gend eindredacteur is bij het pro- rast over de benoeming van Wallis gramma NOS-Laat: "Een aanwinst de Vries: "Echt waar, ach nee. Tja, voor Leiden, een hele goeie jongen, wat voor soort man hij is? Ik acht Toen ik bij het Binnenhof ging wer- hem zeer hoog, onze samenwerking ken leerde ik hem kennen. Hij is een zeer gelukkige. Hij is integer, werkte daar als werkstudent op de zowel zakelijk als artistiek. Hij kunstredaktie. In Leiden is hij heel streeft consequent naar kwaliteit, actief geweest in het LAK-theater. Dus het is niet zo dat die kwaliteit Na zijn studie heeft hij gewerkt bij bij hem toevallig uit de lucht komt Big Boy, die maatschappij van vallen, nee, hij wil niets anders. Bo- Freek de Jonge die toen failliet is vendien is het een geestig iemand, gegaan. Later is hij met Stalles be- een gezelschapsmens ook", gonnen". Roland Helmer, coördinator van "Hij is aardig in de omgang, heeft het Leidse LAK-theater: "Een voor enorm veel relaties in de theaterwe- treffelijke keus, Pim Wallis de reld. Als ik een verschil zou moeten Vries. Weet enorm veel van het aan- noemen tussen hem en Frans Boe- bod. Voor de rest kan ik niet veel len, zou ik zeggen dat hij wat min- over hem zeggen. Hij heeft destijds der populistisch is. Pim is toch de Blauwe Zaal in Utrecht gepro- meer een kunstman. Ik denk dat grammeerd en dat heeft hij goed ge- met hem aan het hoofd het soorte- daan. Ik ken hem eigenlijk alleen mijn contacten met Stalles". Jan Hoekema, Leids raadslid van D'66 heeft samen met Wallis de Vries in 1984 in de schouwburg fractie staat vol vertrouwen achter rigs deze keuze". Kippevel zijn stem op het "Ik kan alleen r zeggen dat het een goeie pro- lijn aan te ducent is en dat hij destijds de pro- de programmering. Dus grammering voor De Blauwe Zaal nadenken weer. "Een aardige niet dominerend, maar wel iemand Vries zijdelings, met visie. Hij was er destijds voor stander brengen niet alleen maar Pools pantomime, maar ook de grote gesubsidieerde gezelschappen. Ik wil niets kwaads Het lijkt me een prima keuze zeggen over de mensen die de gemeente Leiden", schouwburg na die affaire hebben gerund, maar je ziet nu toch wel weer erg veel cabaret en zo. Er moet de Vries mijns inziens een programmering zegt komen die weer recht doet aan de naar kwaliteit zoals die in de schouw- gen te komen. Het is niet iemand "Ach gut, die Pim. Hij is een hele tijd uit mijn gezichtsveld geweest. Wat ik van de keuze vind? Tsja, ik heb hem niet gemaakt. Ik vind hem wel aardig, Pim, maar veel creativi- cert Directeuren, kent Wallis de teit heeft hij in die schouwburg- commissie nooit tentoongespreid. Ik herinner me hem als een beetje kleurloze figuur. Dat sprankelende, wat een schouwburgdirecteur no- Utrecht prima heeft gedaan. Hij dig heeft, dat had-ie niet. Het i buitengewoon aardige Petra Laseur, momenteel spelend 'Het koekoeksnest' noemt Wallis r integer man. "Ja", :e, "en dat is nu juist zo aange- i, prettig c gement-achtige functie en daar- eerlijk. Maar daarnaast bezit hij trouwens toch een blok aan je been, de die hele schouwburgcommissie, men vond er een formele bekrachti ging in om eindeloos te vergaderen. Ach gut, die Pim". Impresario, organisator en produ cent Jacques Senf reageert vanuit iemand eens te- zijn auto dolenthousiast: "Gewel- dig, gefeliciteerd met Pim! Dat is een kanjer, een kwaliteitsman. Ik ken hem goed. God, hier krijg ik kippevel van. Pim is een theater man in hart en nieren. Ik hoop dat jullie hem lang zullen houden". Freek de Jonge laat bij monde van zijn vrouw weten dat hij geen enke le reactie wil geven op de komst van Pim Wallis de Vries. AMSTERDAM (GPD/ANP) „Om alles", dat waren de laatste woorden van actrice, cabaretière, operettediva, filmster en zangeres Fien de la Mar. Zij maakte vijfen twintig jaar geleden, na een bewogen bestaan, een einde aan haar leven door uit het raam te springen van haar etage aan de Amsterdamse Beethovenstraat. De veelzijdige en legendarische Fien de la Mar speelt vanaf morgen de hoofdrol in de tentoonstelling 'Ik wil gelukkig zijn' die tot en met 10 februari 1991 in het Theatermuse um te Amsterdam is te zien. De ten toonstelling schetst in chronologi sche volgorde haar leven en werk aan de hand van foto's, program ma's en affiches. Verder zijn veel van haar liedjes te beluisteren: de nog bekende nummers, maar ook de monoloog 'Circus-vrouwen', die Hella Haasse voor haar schreef, en een unieke opname van Brechts en Weills 'Seerauber Jenny'. En na tuurlijk haar lijflied 'Ik wil gelukkig zijn'. 'De Spooktrein' en andere speel films worden tijdens de expositie op video vertoond. Op zondagen draait de televisiebewerking van de musical 'Fien' met in de hoofdrol Jasperina de Jong, die de tentoon stelling zal openen. Verder is er .een muziekcassette uitgebracht waarop volgens de initiatiefnemer van de tentoonstelling, G. Joosten, uniek materiaal staat. „Absoluut een col- lectersitem", meent hij. De cassette is voor f 12,50 te koop. De tentoonstelling 'Ik wil geluk kig zijn' is een eerbetoon aan een grote vakvrouw, die door het pu bliek nog steeds niet is vergeten, zegt Joosten. „Het tragische is ech ter dat de mensen zich vooral de Fien de la Mar herinneren die wel een slokje lustte en niet vies was van een avontuurtje. De uitzonder lijk getalenteerde vakvrouw De la Mar is op de achtergrond geraakt. Ik hoop dat de expositie dit scheve beeld enigszins bijschaaft". De informatieve teksten onder de foto's en affiches geven een uitste kend beeld van de levensloop van De la Mar. Het blijft echter moeilijk om in een tentoonstelling, hoe uit gebreid ook, een totaalbeeld te ge ven van de veelzijdige en complexe artieste. Mischien dat Simon Car- miggelt de kern raakt met de tekst: „En dat 't met haar gelopen is zoals het gelopen is, dat kwam omdat ze was zoals ze was". De samenstellers hebben het niet met opzet bij programma's, affiches en de foto's en films gelaten. Er was gewoon niets meer te vinden. Zelfs geen jurken, waarvan ze er zoveel moet hebben gehad. Ook geen brie ven die ze geschreven heeft. Toen ze stierf waren er geen nabestaanden en werd haar bezit door de gemeen te opgeruimd. Eén van de weinige dingen die er nog zijn is de ring die ze droeg toen ze sprong. Het klein ood is zelfs verbogen door de val. „Te pathetisch om tentoon te stel len", aldus een woordvoerster van het theaterinstituut. Volgens Wim lbo, die Fien de la Mar goed kende en haar ondanks haar moeilijke karakter tot het laatste toe trouw bleef, zou de ve dette de tentoonstelling aan de ene kant „overdreven eerbetoon" vin den, maar aan de andere kant ook dankbaar zijn voor de aandacht. „Want aandacht had ze zeer nodig". Fien de la Mar i DEN HAAG (GPD/ANP) - De jour nalist, schrijver en dichter mr. K.L. Poll is gisteren op 63-jarige leeftijd in zijn woonplaats Den Haag overle den. Poll, oprichter en (enig) redac teur van Hollands Weekblad, later Hollands Maandblad, heeft zich al tijd met hart en ziel ingezet voor zijn geliefde literatuur. Dat deed hij vooral in zijn functie van chef van de kunstredactie van NRC-Han- delsblad, waarvan hij vorig jaar af scheid nam. Hij was ook de oprich ter van het Cultureel Supplement, dat in 1970 voor het eerst verscheen. Hij trad vervroegd uit, maar bleef wel voor de NRC schrijven. "Die ha bitus van de grijsaard past mij niet. Ik mis het talent om mij te gedragen als een oude man". Voor veel auteurs was Poll voor werp van spot wegens zijn als schoolmeesterachtig omschreven optreden. K. L. Schippers dichtte een keer: 'Het leven is geen lolletje voor meester K. L. Polletje'. Toch had hij een soort fijnzinnige, venij nige humor in zijn schrijven, humor voor de fijnproever. Een aantal ja ren geleden pleitte hij voor een af schaffing van de ironie. Er werd te veel ironisch geschreven, nu was ^ïet eens tijd voor ernst. Jarenlang heeft het Hollands Maandblad, waarin mensen als Ka- rel van het Reve en Charlotte Mutsaers een podium vonden, ge draaid op de kracht van Poll. Hij voerde het redactiebeleid in zijn eentje voor dit tijdschrift. Poll schreef zg. moralistische poëzie in o.a. Rakelings, In huis. Bij drage tot troost en luxe. De logica van november (verzamelbundel) en kritieken en essays in o.a. Zonder mirakels, De eigen vorm, De be klemde elite, Een dienstreis voor burgers en Wennen aan vrede. For mules voor een moraal uit 1981 be vat een aantal van zijn essays, ge dichten en zijn in 1978 verschenen roman Emma Kwartier. Zijn laatste bundel gedichten heet De wil van de natuur. Dit werk is ingedeeld in de vier seizoenen en opvallend is dat een ik-figuur aan het woord is die strijd voert tegen ziekte en verval. Het is een papieren doodsstrijd die Poll hier heeft ge voerd. Zeven jaar geleden richtte K. L. Poll, die rechten studeerde in Lei den, zijn journalistieke loopbaan begon bij het Haagse dagblad Het Vaderland, de Vereniging voor On derwijs, Kunst en Wetenschappen (OKW) op. Doel van deze vereniging was de invloed van de overheid op het functioneren van kunst en cul tuur in de samenleving te verklei- Dans niet mooi en niet spannend Choreografie: Elisa Monte. Noordhollands Philharmonisch orkest o:l.v. Glen Cortese. Gezien op 14 november in het Muziekthea ter in Amsterdam, alwaar nog 16 en 17 no vember. AMSTERDAM "Dansers, even de aandacht erbij. We gaan een nieuwe choreografie maken voor het Muziektheater in Amsterdam. Precies, we waren al eens in Ne derland in 1985 en 1986. Het wordt mijn eerste monsterpro- duktie en daarom heb ik twee ar chitecten ingeschakeld voor het decor en Glenn Branca compo neert een symfonisch minimal stuk. Het Noordhollands Filomo- nisch zal live spelen. We breiden de Elisa Monte Dance Co. met een aantal Nederlandse dansers uit tot 14 en het gaat 48 minuten du ren. De invloeden van mijn dansmeesters Martha Graham en Lar Lubovitch zullen er als van ouds in terug te vinden zijn. Kortom, al die samenwerkende kunstenaars, het wordt overwel digend". Was dat maar waar. De wereld première van 'The world upside down' gaat ten onder aan de be loftes in het programmaboekje. Van al Elisa Montes hoog van de toren geblazen artistieke visies blijft in het echt niets overeind. In 'The world upside down' krioelen en maaien de dansers over het to neel in Monte's typische jazzi- dioom dat nog het meeste weg heeft van de cursus bewegingsex pressie vrije stijl. Terwijl een ver rijdbaar schot van kaasdoek de ruimte cliché-matig verdeelt, ge ven voor op het toneel twee duo's een staaltje onuitvoerbare bed- standjes weer. Zoals ook daarach ter twee trio's hun best doen el kaar op alle mogelijke manieren als klimrek te gebruiken. Met lief de of erotiek heeft het weinig uit te staan; gekunsteldheid is troef. De dansers hebben dan ook zicht baar moeite met de acrobatische toeren. Het architectonisch bouwwerk wordt verreden en het ensemble hoekt zich wild door de ruimte. Geen Aziatisch geïnspireerde kronkel: alles gaat gelijk. Er is geen lijn in te bespeuren. Ook geen dramatische lijn want Mon tes innerlijke wereld blijft ge staag in eenzelfde tempo voort jakkeren. Dat zal ongetwijfeld ook te maken hebben met de mu ziek van Glenn Branca waar maar geen breekpunten en/of swing in te krijgen is. Het duurt en dat is al les. Dan hebben we nog het licht, dat duidelijk een imitatie is van het geniale werk van William For syth, maar slechts als een over weldigend slap aftreksel kan doorgaan. 'The world upside down' van deze Amerikaanse is het dus niet helemaal. Des te verbazingwek kender dat het Muziektheater haar uitnodigde. De twee ou- wetjes op het programma, 'Turt les eat bones' en 'Trading', kon den het publiek blijkbaar ook niet roeren. Het eerste had iets weg van esoterisch geneuzel in de oost (krekeltjes, zeebriesje, onder gaand zonnetje), in 'Trading' vlij en twee dansers zich ongestoord door het ritme van Steve Reich, in elkaar. Montes dansstijl bedient zich merkwaardigerwijs van vrije en gekunstelde bewegingen. Mooi wordt het nergens, spannend al helemaal niet. Zouden ze in Ame rika dan eindelijk eens achterlo pen? INGRID VAN FRANKEN- HUYZEN Voorstelling: 'Sumbo N.V.' van F. Bordewijk door Toneelgroep Amsterdam i.s.m. Carrou sel. Regie: Lidwien Roothaan. Decor: Niek Kortekaas. Spel: Rik van Uffelen, Celia Nufaar, Maarten Wansink e.a. Gezien LAK-theater 14 november. Nog te zien Haarlem (Toneel schuur): 22 t/m 24 november. AMSTERDAM Het zal mede aan de verschijning van zijn Verzameld Werk te danken zijn, dat het toneel van F. Bordewijk wat meer in de be langstelling is komen staan. Zijn 'Drie Tooneelstukken' uit 1940 en 'Halte Noordstad' uit 1956 waren tot voor kort nog niet door een beroeps gezelschap gespeeld. Maar in 1986 bracht het Nederlands Repertoire Gezelschap 'Halte Noordstad' uit. Eindelijk eerherstel voor de schrijver, die vooral door de leesti- rannie op middelbare scholen wat al te veel vereenzelvigd werd met het strenge-lerarenboekje 'Bint' en met de carrièreroman 'Karakter'. De toneelstukken en de gedichten in deel X van het Verzameld Werk laten veel meer de humoristische en speelse trekken van Bordewijk uit komen. Ook in 'Sumbo N.V.' heeft de Haagse auteur een lichte toets aan geslagen. Het verhaal -opgebouwd rondom familievetes, erfeniskwes ties en malversaties met een Ge heimzinnig Aandeel- heeft iets van een komedie, maar draagt ook de sporen van horror en zelfs surrealis me in zich. Het is in het Neder landstalige toneel een merkwaardi ge combinatie van ingrediënten en alleen al om die reden is het goed dat Carrousel en Toneelgroep Am sterdam de produktie hebben aan gedurfd. Daarvoor was wel heel wat ge- gum nodig. Het laatste bedrijf, waarin Bordewijk ook naar mijn smaak het spoor een beetje bijster raakt, is tot op het minimum terug gebracht en wekt nu de indruk van een haastklus. Typische Bordewijk- figuren als de dominee en de notaris zijn geschrapt en in de teksten van andere personages is nogal wat weggelaten. Sommige van die in grepen zijn te betreuren. De gezel schapsdame Tante Oma, een zwart gallige griezel die zichzelf en ande ren bedenkelijk vaak het memento mori voorhoudt, komt er bijvoor beeld nogal bekaaid af. Gelukkig worden deze bezwaren door de voorstelling voor een groot deel weggespeeld. Met veel gevoel voor humor laten de acteurs zien hoe absurd de onmin tussen de ver schillende familieleden eigenlijk is. Maarten Wansink heeft een prachti ge variant gevonden op de leraar die maar weinig geld heeft en doet alsof dat een deugd is, zo'n type als Med- wedjenko uit 'De Meeuw' van Tsjechov. Rik van Uffelen, voor de gelegenheid belast met een zeer om vangrijke buik, is bijna clownesk in zijn typering van de effectenmake laar voor wie zaken altijd op de eer ste plaats komen. Van Uffelen laat het publiek meer dan eens bulderen van het lachen, vooral als hij die ar me Celia Nufaar (die zijn vrouw speelt) weer eens affronteert. Leed vermaak was sowieso de belang rijkste lachbron en sommige grap pen staken, misschien onbedoeld, een waarschuwende vinger naar het al te meegaande publiek. Bijna onmerkbaar legt de voor stelling de zinloze machtsstrijd bloot waar het Bordewijk om te doen was. Iedereen wil de baas zijn: in het huwelijk, in de familie, in het zakendoen. Licht, maar onmisken baar wordt gesuggereerd dat het al lemaal een plaatsvervangend ge vecht is tegen de dood. Het abstrac- W addenschilder eist gelijke behandeling als garnalenvissers DEN HAAG (ANP) - De kunst schilder Geurt Busser uit Warf- fum eist van het ministerie van landbouw, natuurbeheer en vis serij dezelfde behandeling als garnalenvissers op het wad krij gen. Hij heeft beroep aangete kend bij de Raad van State te gen de weigering van het minis terie hem ontheffing te verlenen van het verbod om op bepaalde tijden bepaalde delen van de Waddenzee te bevaren. Tegelijkertijd vraagt hij een spoedvoorziening. Komende woensdag wordt de zaak bij de Raad van State behandeld. Van 15 mei tot 1 september is meer dan de helft van het ooste lijk wad verboden voor kokkel vissers en recreanten. Tot voor kort respecteerde Geurt Bussel dat verbod. Hij trok met sloep en schildergerei de gebieden in waar dat was toegestaan. Omdat de betonning in die gebieden echter niet verlicht is en het er nog wel eens wil spoken, hield de vuurtorenwachter van Schiermonnikoog via zijn radar een oogje op de schilder. Vanaf 1 mei dit jaar wordt de vuurtoren van Schiermonnik oog echter niet meer bemand. Busser heeft om die reden het ministerie gevraagd de verbo den gebieden onder Rottumer- oog, Rottumerplaat en Schier monnikoog te mogen betreden om aquarellen te kunnen ma ken. Dat zijn volgens hem de enige veilige gebieden met het vrije uitzicht, dat hij als schilder nodig heeft. De consulent voor natuur-, milieu- en faunabeheer van het ministerie heeft hem de ontheffing echter geweigerd, omdat dat precedenten zou scheppen. Voor Busser een onbegrijpe lijke beslissing. „Mijn beroeps uitoefening brengt immers geen enkele schade toe aan de natuur. Je zou zelfs kunnen zeggen dat ik een pleitbezorger van de schoonheid van de Waddenzee ben", stelt de schilder. Scène uit Sumbo N.V. van F. Bordewijk. v.l.n.r. Ria Eimers, Beppie Melissen, Leny Breederveld, Marjon Brandsma, Celia Nufaar. «oto te decor van glazen schuifwanden aan. Uiteindelijk wordt elk gevecht ding te rijden. Tante Oma weet het ling zien, is hoe zij uitnodigend de biedt aan het begin uitzicht op een door de dood gewonnen. Eens komt wel. Zij laat voelen hoe koud haar doodskist openhoudt. Is dat geen doodkist. Op het eind wordt de de vuilnisman, zoals Tante Oma het handen zijn. Zo koud, wil zij zeggen, zinvol beeld om mee naar huis te ne- doodkist opnieuw het podium op- uitdrukt, om de afval van onze zie- zijn jullie straks ook. Het laatste wat men? geschoven. Er is geen ontsnappen len naar de Eeuwige Vuilverbran- de toeschouwers van de voorstel- HANS STUPERS Recordprijs voor tekening Vincent van Gogh NEW YORK (AP) - Een tekening van Vincent van Gogh heeft op een veiling bij Christie's in New York een recordprijs van 8,36 miljoen dollar (een kleine 14 miljoen gul den) opgebracht. Het veilinghuis had verwacht dat de tekening tus sen de vijf en de zeven miljoen dol lar zou opbrengen. Het bedrag dat een anonieme Amerikaanse koper neertelde voor de tekening de „Bloementuin", overstijgt de 4,7 miljoen dollar (7,8 miljoen gulden) die in 1984 bij Christie's in Londen voor een teke ning van Rafael werd betaald. Constable brengt ruim 35 miljoen op LONDEN (Rtr/AFP) - Een werk van de 19e eeuwse Britse schilder John Constable heeft gisteren op een vei ling in Londen ruim 35 miljoen gul den opgebracht. Het doek „The Lock" werd door de Britse land schapsschilder rond 1820 vervaar digd. Niet eerder werd voor een Brits schilderij zoveel geboden. Het doek werd gekocht door ba ron Thyssen, die telefonisch mee dong. Hij bood namens de Thyssen- Bornemisza-Stichting in het Zwit serse Lugano. Aan het schilderij, dat is verkocht in zijn originele omlijsting, heeft Constable een jaar gewerkt. De schilder heeft zich over „The Lock" meermalen lyrisch uitgela ten. „Het licht kan niet worden uit gedraaid, want het is een natuurlijk licht. Zij is de moeder van al het waardevolle in poëzie, schilder kunst en al het andere", zei Consta ble naar aanleiding van „The Lock". Eeuwenoude gouden sieraden gestolen uit Tropenmuseum AMSTERDAM (ANP) - In het Tro penmuseum in Amsterdam heeft een nog onbekende man gisteren een vitrine met eeuwenoude gou den sieraden uit Java leeggehaald. Het gaat om sieraden uit de periode van de twaalfde tot de veertiende eeuw. De sieraden hebben een on schatbare culturele en historische waarde, maar volgens een woord voerder geen enkele geldwaarde. De roof werd gistermiddag om streeks vier uur gepleegd. Op dat tijdstip brak de dader de vitrine open, waarna het alarm afging. De man wist echter te ontkomen door de onmiddellijk op het alarm reage rende suppoosten te bedreigen met een mes. De politie stelt een uitge breid onderzoek in. Computerkunstfestival GRONINGEN (ANP) - In de Ooster poort in Groningen is gisteren een groot wereldwijd computerkunst festival van start gegaan. Honder den kunstenaars uit diverse landen confereren met elkaar op dit Se cond International Symposium on Electronic Art (SISEA) over de nieuwste snufjes op het gebied van elektronische en multimediale voorstellingen. Ook het publiek kan kennismaken met de mogelijkhe den op dit terrein.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 21