Zee rond Curasao is groot aquarium SCHOP 4- i ïi m "H 'U 5 'r iM&i £ff v* aB» JM. .SeSWT» *-«. Onze taal Omgaan met kritiek (2) ENKWIJZER ZATERDAG 10 NOVEMBER 1990 PAGINA 31 m Geheim. Een geheime dienst moet altijd blijven wat O hij in de kern is: geheim. Het is daarom absurd van de Binnen- landse Veiligheidsdienst om te koketteren met zoiets als oAm openheid, omdat dat in het tijdsgewricht zou passen. Flauwekul. Weg ermee. Een mol blijft ook onder de grond en gaat niet aan het strand van Acapulco in de zon liggen bakken. Elk land heeft nu eenmaal een club nodig die kijkt wat er onder het vloer kleed van de samenleving te keer gaat en dat lukt niet op basis van de keurige statuten van de Vereniging van Huis- Een paar ministers moeten af en toe maar eens een blik in de keuken slaan, zodat ze daar niet het idee krijgen dat ze zich alles kunnen permitteren, en ver der past slechts grote stilte. Mijn grootste bezwaar is ook dat je meteen een hoop illusies kwijtraakt zo dra die lui zich laten zien en gaan pra ten. Neem nu onze topspion, BVD-di- recteur Docters van Leeuwen. Wat zie je: een buitengewoon ongezond ogen de man met pastoorshanden die pie pend ademhaalt. Niet dat ik direct Ja mes Bond verwacht, maar dit was wel het andere uiterste. En dan krijg je een op dreigende toon uitgesproken ver haal (kennelijk om naderende bezuini gingen te ontlopen) over de Russen die het na de koude oorlog, figuurlijk ge sproken, op ons tafelzilver hebben ge munt. Het klonk tamelijk armoedzaaie- rig. En dan te bedenken dat de BVD- top alvorens voor de KRO te verschij nen een enorme media-training heeft ondergaan. Wat zou minister van binnenlandse zaken, Ien Dales, toch bewogen hebben om haar goedkeuring te hechten aan deze bizarre show? Dat is de meest prikkelende vraag. Moet de BVD niet eens zo'n agent met regenjas en gleuf- hoed haar paden laten nagaan? RUUD PAAUW VARA. Kwaliteit, durf en geen ge schreeuw. De omroep die dat van zich zelf zegt, kan alleen maar de VARA zijn. Dat schreeuwt de arbeidersom- roep tenminste van de daken. Dus moet het waar zijn, want de VARA groeit en dat kan er slechts op wijzen dat pro- dukten van hoog niveau worden gepre senteerd. Anders groei je niet. Kijk maar naar de VPRO en de enige zen dingsgemachtigde, de EO. Omroepen die in het Madurodam-stadium zijn blijven steken. Achteraf blijkt het dus een uitsteken de beslissing te zijn geweest van de VARA om over te schakelen op laag drempelige, bijna platvloerse program ma's. Veronica mag dan naar de men sen zijn toegekomen, de VARA is bij hen op schoot gaan zitten. Onder het motto 'als je naar televisie kijkt, moet het verstand op nul worden gezet' is de bezem gehaald door programma's waarin zonodig verder moest worden gekeken dan het scherm groot is. 'In Haagse Kringen' is zo'n program ma. Je moest er bij nadenken en er moest ook steeds weer informatie in worden verstrekt over het Nederlandse parlement. Kritische vragen in de trant van 'Kijkt u wel eens naar de televisie?' werden nooit gesteld aan ministers, laat staan aan de minister-president. Zo'n confrontatie durfde Sonja Barend zaterdagavond tijdens de jubileum-uit zending wel aan. Acht ministers en Lubbers waren met haar nog lang niet jarig. De VARA dus wèl (65) en dat heb ben de "mensen achter de ministers" geweten. "Wat doet u in uw vrije tijd?" "Hoe laat gaat u naar bed?" Ze durfde net niet te vragen hoe en met wie ze 'het' doen. Jammer. De onvolprezen Peter Jan-Doet-ie- het-of-doet-ie-het-xxiet-Rens zou ver moedelijk dat taboe wel hebben door broken. Zijn manier van mensen bena deren getuigt zo mogelijk van nog gro tere interesse en bewogenheid. "Wilt u met me jodelen?", vroeg hij willekeuri ge passanten op straat. Voorzitter Mar cel van Dam, de Lou Landré van de VARA. kan tevreden zijn met zoveel kwaliteit, durf en geen geschreeuw. Niet voor niets ook zit de VARA vol met keien als Mien Dobbelsteen. Het zou mooi zijn als de VARA vol gend jaar het 70-jarig bestaan viert en weer zo'n weergaloos programma als het afgelopen weekeinde brengt. Geen Mien Dobbelsteen die dat door heeft. JAN PREENEN Kettingbotsing. Aan de oplos sing wordt gewerkt. Veilig gevoel. Dinsdagochtend botsen 70 auto's in dichte mist op elkaar en nog voor de po litie woendagmiddag alle lijken heeft geïdentificeerd vraagt een PvdA'er het kabinet maatregelen te nemen. De CDA-minister tracht daarop haar oude plan erdoor te drukken om een snel heidsbegrenzer voor vrachtauto's ver plicht te stellen. Het KNMI laat zich intussen niet on betuigd en heeft geld aangevraagd bij de EG om snuffelpaaltjes langs de weg te zetten. Ruiken die paaltjes mist, dan begint in De Bilt een belletje te rinke len en telefoneert iemand naar de ver keerspolitie Driebergen. Daar bellen ze Hilversum, waar de informatie wordt bewaard tot het hele of halve uur omdat het zonde is Tosca Hoogduin direct te onderbreken. 'Fout', zegt de Leidse hoogleraar psy chologie Wagenaar in NRC Handels blad. We moeten volgens hem naar het Duitse systeem, waar radio-uitzendin gen of spelende cassettebandjes wor den onderbroken door middel van een electronisch foefje om te waarschuwen voor mist of file. Een systeem dat daar werkt. Te pas en te onpas melden zich omroepers met waarschuwingen. Maar als Wagenaar, pas toch nog in Arnhem, even naar Duitsland was doorgereden, had hij gemerkt dat geen hond zich daarvan iets aantrekt. Inte gendeel, wat botsen betreft doen de Duitsers bepaald niet onder voor Ne derlanders. Toch is de oplossing wel degelijk in Duitsland te vinden. In hoog tempo zijn ze daar bezig de snelwegen van a tot z vol te bouwen met auto's. Nog even en ze kunnen niet meer voor- of achteruit. Dat geeft pas echt een vei lig gevoel. JEROEN DIRKS Vooruitgang De wetenschap gaf ons de auto, maar ook de trein. De atoombom, maar ook de zonnecollec tor. Het gifgas, maar ook het medicijn. Bio-industrie, maar ook afvalzuivering. Martelwerktuigen, maar ook psychia trie. Heroïne, maar ook morfine. Ze is een misbruikte vrouw, bij wie de aan rander kan uithuilen; ze staat aan de bron van veel ellende, en is tegelijk de sleutel tot het oplossen daarvan. De wetenschap is heel slim, maar ook heel dom. Iedereen weet dat twee drup pels water zo op elkaar lijken, dat ze niet uit elkaar te houden zijn. Maar de wetenschap, argwanend en eigenwijs, is er blind voor en beweert: elke drup pel is uniek. Pas na duizenden druppels vergelijken zal mevrouw een beetje in binden en, met veel slagen om de arm, aannemen wat iedereen dus al op z'n klompen aanvoelde: alle waterdrup pels lijken op elkaar. Dat doen mensen ook. Wetenschap pers in Rotterdam hebben vastgesteld dat ze in de wachtkamer van de huis arts een min of meer vast gedragpa troon volgen: grote kans dat drie van de vier hun beurt afwachten en kalmpjes een folder of een tijdschrift lezen. Die vierde is zenuwachtig. Om dat te weten te komen zijn 1276 patiënten in 43 wachtkamers door het hele land geobserveerd en geënquê teerd. Waarom deden die wetenschap pers dat? Waar willen ze naar toe? Uit een persbericht blijkt dat uitgeverij Mediscoop b.v. de opdracht gaf voor het onderzoek, dat ook nog uitwees dat het blad 'Gezondheid' kan rekenen op een gunstig onthaal bij de leesgierige wachtkamerpatiënt. Dat moet wel ad verteerders opleveren. Mij hoor je niet gnuiven. Want ik weet: wetenschap staat voor vooruit gang. Waarheen dan ook. WIM FORTUYN i i is -M >- "MUI li 1 M ~.V. v. Steek er wat van op, lijken de jonge leraren van Nederland te willen zeggen. Met het bekende éénvinger-gebaar zet ten de zogenaamde 'Na-hossers' hun protest kracht bij tijdens een demonstratie op het Binnenhof. De docenten voer den er actie tegen het akkoord over de lerarensalarissen dat staatssecretaris Wallage en de onderwijsbonden op 22 oktober presenteerden. Duraqao staat niet bekend als het •nooiste eiland van de Antillen. Aruba bijvoorbeeld geniet meer naam en faam waar het gaat om natuurschoon. Toch leeft, groeit an bloeit er genoeg op Curagao an in de wateren eromheen. Het landschap oogt ruig en onher bergzaam. De vele dorre en kale plekken geven het eiland een grimmig en tegelijkertijd intrige rend uiterlijk, mede door de afwis seling met de fraaiste planten en bomen. Zoals de 'neerslachtige' dividivi, die gebogen in het land schap staat door de veelvuldig waaiende noordenwind. door Herman Joustra De tuin van het huis aan de Toltekenweg in Willemstad waar wij verblijven is op zich al een natuurreservaatje, met een wildgroei van struiken, bomen en plan ten. Zoals de amandelboom met takken die bijna volkomen horizontaal groeien. Of de sisal, een kleine vetplant met ge tande bladeren. En de trinitaria, een struik van drie meter hoog, met schitte rende rozerode bloemen. Verder nog ba- nanebomen en palmen en een hoeveel heid vegetatie die ook onze gastheer niet kan thuisbrengen. Tussen de bladeren van de bomen wippen schitterende, oranje-zwarte vogeltjes heen en weer: trupiales. En geelbuikjes. Op de veranda hoor je 's avonds maar een paar geluiden: het aanhoudende gestjirp van de krekels, de ruisende wind, jankende of blaffende honden en zo nu en dan het 'rollen' van een 'Ameri kaan' met zes of acht cilinders. Daar komt ook nog het gekraai van hanen bij. Onze gastheer beweert dat die beesten in de war raken door het vele kunstlicht van onder meer straatlantaarns. Het hek om de tuin lijkt er alleen maar te staan om aan te geven dat dit stukje grond bij het huis hoort. De natuur trekt zich niets van grenzen aan. De weg die naar naar Porto Marie voert, één van de vele baaien die het eiland rijk is, is daar van een bewijs. We rijden tussen hagen Waar je ook kijktbijna overal zie je cactussen op Curasao. Zoals de metershoge datu, met een doorsnee van een decimeter. van metershoge cactussen, die elk een doorsnee hebben van een decimeter. Bossen lange stekelige naalden. Je hebt grofweg twee soorten: de datu, zonder vertakkingen, en de kadvshi, met allerlei uitstulpingen. Het landschap is verder bezaaid met palmen, bananebomen en 'onbekende' struiken. En bijna overal grazen geiten. Plotseling zijn er geen cactussen meer, maar strand en zee, in twee tinten blauw. Een hele heldere kleur, een tikkeltje groen ook, en twintig tot dertig meter uit de kust een diepblauwe kleur, bijna zwart. Dat komt omdat Curagao een pad- destoelvorm heeft. Het eiland lijkt uit zee omhoog te schieten. Het eerste stuk van af het strand is vrij ondiep, maar na een tijdje zwemmen is het alsof je in een af grond kijkt, de bodem van de adembene mende onderwaterwereld is nog nauwe lijks zichtbaar. Een serene stilte vult de De meest fraaie vissen zwemmen on der je. Kleine en relatief grote, van een centimeter of veertig. In verschillende kleurencombinaties van blauw, geel, paars en zilver tegen een decor van ko raal. Zoals het roodbruine brandkoraal, dat een grillige zwaardvorm heeft. Of het hersenkoraal dat de naam zegt het al een kopie lijkt van onze grijze massa, in clusief de kleur. Daarop kleven hier en daar kleurige anemonen en kleine ko raaltjes die qua verschijning op kruis bessen lijken: donkerrood met zwarte stekels. Bij de 'afgrond' aangekomen is het al lemaal nog fraaier. Felgekleurde pa- pegaaivissen schieten weg. Een trompet- vis zwemt voorbij. Een geep, een lange slanke roofvis van een halve meter lang, houdt ons even gezelschap om vervol gens pijlsnel te verdwijnen. We kijken bovenop een koffervisje, een wit kogel rond beestje, met bruine vlekken. Het is alsof we in een groot aquarium rond zwemmen. De verpleegstershaai schijnt er ook voor te komen, maar we hoeven ons geen zorgen te maken is ons verteld. Het beest slaapt overdag en wordt pas 's nachts actief. De koralen zijn een eindje uit de kust een stuk groter, met daartussen bergen lavastenen. De uitspraak van de dichter J.C. Kelks (gelezen in het vliegtuig): "De natuur is mooi, je zou er alleen iets te drinken bij moeten hebben", speelt door de gedachten. Niet omdat de natuur zo mooi is, maar omdat het onveranderlijk bloedheet is op het eiland. Overdag is het gemiddeld 28 graden Celsius, het hele jaar door. Slechts af en toe valt er een beetje regen. Het drinken is veelal een sociale ge beurtenis. De eilanders nuttigen hun versnaperingen met name buitenshuis, vooral bij de zogeheten snacks, verkoop punten verspreid over het hele eiland. Ze vallen onmiddellijk op in het stenen landschap van Willemstad. Zo op het eer ste gezicht vertonen de huisjes grote ge lijkenis met de koffietentjes in Neder land. kleine vierkante gebouwtjes met een plat dak. Er is echter een groot ver schil: er zitten dikke tralies voor de ra men. Wellicht ter beveiliging van de uit bater in het blokkendoosje. Het is in elk geval volstrekt onmogelijk voor een klant om de uitgestalde hoeveelheid, frisdrank, chips, boordjes en kartonnen dozen met bier kratten zijn we op Cu rasao niet tegengekomen van dichtbij te inspecteren. De consumenten staan gewoon buiten, de lekkernijen worden van binnenuit aangereikt. Er dient staande geconsu meerd te worden. Krukken of stoeltjes zijn niet voorradig. Wel zorgt de kleine zelfstandige met zijn audio-apparatuur voor een swingende begeleiding van sal sa, merengue, zook en calypso. Rond mid dernacht is het afgelopen en trekken de klanten Willemstad weer in. Huizen van zoutsteen. Wit, okergeel, pastelgroen. Met daken van golfplaat, of er liggen dak pannen, vaak oranje. Ook dat is een land schap op zich. DOOR JOOP VAN DER HORST Apebakkes, apebek, apegapen, apehaar, apehoedje. apekool, apekop. apela- zarusapetiefde, daar hebben we 'm. Wat is apeliefde? De liefde tussen twee el kaar beminnende apen; zie slakkeliefde, paardeliefde. keverliefde en kraaieliefde. Nee. dat staat in geen enkel woordenboek. Er staat iets anders bij apeliefde. Een van de lezers heeft thuis een discussie gehad over apeliefde en verbaast zich wat daar over in haar woordenboek staat en schrijft mij nu een brief wat of ik daarvan vind. Ik schrijf een stukje over uit haar brief. 'Volgens mij is het iets anders, namelijk het uit liefde bijten van je kind, of vaker nog, andersom - het bijten van het kind, bijvoor beeld in de wang van zijn moeder. Dat is mij als moeder meermalen overkomen, ik schrok me altijd wild. Bij ons in de familie heette dat in het Maleis gumus (ik weet niet of ik 't goed schrijf). Maar toen mijn schoon zoon vroeg wat of 't betekende, zei ik 'ape liefde'. Daar had hij ook nog nooit van ge hoord, nota bene hij is bijna afgestudeerd vrouwenarts. Ik heb het woord apeliefde toen in het woordenboek van Van Dale op gezocht en zag tot mijn verbazing dat er iets anders stond dan ik verwachtte'. Inderdaad staat er in Van Dale iets an ders. Namelijk: 'onverstandige, dwaze lief de van ouders voor hun kinderen'. Van Da- Ie baseert zich blijkbaar op het grote Woor denboek der Nederlandsche Taal. dat ape liefde als volgt verklaart: 'Onverstandige, dwaze liefde, die het geliefde voorwerp meer kwaad dan goed doet. vooral gezegd van de blinde liefde van ouders voor hunne kinderen; bij vergelijking met de apen. die soms met liefderijke omhelzingen hunne jongen dooddrukken'. De apeliefde begint me te interesseren. Vooral omdat ik zelf het woord in een nog weer andere nuance ken. Het was typisch een woord van mijn moeder; ik geloof niet dat ik het mijn vader ooit heb horen gebrui ken. Moest ik omschrijven wat het bij ons betekende, dan zou ik zeggen: 'onechte, gespeelde of geveinsde liefde'. Het woord apeliefde werd door mijn moeder wel eens spottend gebruikt voor uitbundige betuigin gen als zoenen of omhelzen, waar haars in ziens praktischer uitingen meer op hun plaats geweest zouden zijn. Zoals de aard appels voor haar schillen, boodschappen doen of minstens je eigen kamer opruimen. Als je eens in een dolle bui. als je zakgeld van 75 cent verhoogd werd tot een gulden, haar omhelsde, kon ze niet onvriendelijk knorren dat dat maar apeliefde was en dat ze er meer aan had als je de aardappels ging schillen. Toch liggen de drie versies van apeliefde niet zo ver uiteen In alle drie gaat het om liefdesbetuigingen waar iets mis mee is. Apen hebben de naam hunne jongen soms letterlijk dood te knuffelen. Ouders die hun kinderen op onverstandige wijze liefheb ben, baby's die hun moeder soms bijten, wat misschien goed bedoeld is maar toch pijn doet, en wij die omhelsden terwijl de aardappels ongeschild lagen te wachten... het is allemaal apeliefde. Wel ben ik het met de gebeten lezeres eens, dat de woorden boeken er goed aan zouden doen hun for mulering wat ruimer te maken. Want er is niet alleen apeliefde van ouders voor hunne kinderen maar ook van kinderen voor hun ne ouders. Over het algemeen zijn samenstellingen met ape- niet vleiend. Het is duidelijk dat apen ons interesseren omdat ze wel wat op mensen lijken, maar dan als in een lach spiegel. Apen zijn komisch, omdat ze aller lei menselijke tekortkomingen in zo veel sterkere mate vertonen. Bijvoorbeeld in apepak. apesprong, apegezicht, apetaaltje, apekool. Tot troost van de schoonzoon en alle op leidingen tot vrouwenarts kan ik nog mee delen dat de eerste drie personen die ik vroeg naar apeliefde, dat woord ook nog nooit gehoord hadden. "Nou, hou nou 'ns keer op, verdorie, jij al tijd met je commentaar. Ik kan ook wer kelijk niks doen of je hebt er wel wat op aan te merken". "Nou zeg, wat heb jij nou opeens. Ik heb helemaal niet altijd commentaar. Over drijven is ook een vak!" "O ja, nou ik overdrijf geen spat. Moet ik 'ns overdag een keer mijn moeder bel len of een vriendin, dan is het meteen van 'had je dat niet 's avonds kunnen doen', en dat vanwege die paar stomme rotdub- beitjes die dat scheelt. En als ik 's avonds bel dan is het ook weer niet goed, want dan bel ik weer te lang of-dan ouwehoer ik zogenaamd te lang aan de telefoon. Of wat doet meneer als ik 'ns iets voor mezelf gekocht heb? Dan is het niet van 'oh wat leuk' of gewoon iets vriendelijks zeggen, maar altijd als eerste "en wat kost dat?". En wat voor prijs ik ook noem, altijd het zelfde gezeur van "zoooooh, da's ook niet niks". Het is bij jou altijd te duur, het duurt altijd te lang, het is nooit goed. Kotsmisselijk word ik ervan". "Oké, oké, dan hou ik voortaan mijn mond wel. Mij zul je niet meer horen, dat kan ik je wel vertellen". En met het gezicht van de beledigde on schuld staat meneer op en loopt de kamer uit. Als hij een tijdje later naar zijn we kelijkse sportclub moét, verlaat hij zon der iets te zeggen het pand. Een schoolvoorbeeld van een van de meest gepraktiseerde ontsnappingstrucs bij kritiek (truc nr. 3): overdreven emo tioneel reageren. Dat kan verschillende vormen aannemen zoals: een onbeheerste woede-uitbarstinghartve rscheurend huilen of terugtrekken in een zwijgerspa troon, zoals in het gegeven voorbeeld. Zulke reacties zijn vrijwel altijd ver 'beyond the point' en bevestigen alleen maar de indruk bij anderen dat we corri gerende informatie niet verdragen. Soms zijn dit soort reacties te wijten aan het feit dat ons ego te fragiel, te breekbaar is om persoonlijke kritiek te kunnen opvan gen. Maar vaker zijn het gewoon mani pulatietrucs om ons onder de kritiek uit Klassiek is het geval van de jongere die het allemaal zo hoog zit, dat hij op een dag de stoute schoenen aantrekt en zijn ouders een brief schrijft (in wezen een goed middel om iets uit te leggen dat in een gesprek vaak niet lukt) waarin hij al zijn grieven uit de doeken doet. Maar dan komt het uur van de waarheid, het moment waarop hij voor het eerst na de brief zijn ouders weer onder ogen komt. Als het een beetje tegenzit, verloopt die ontmoeting zo dat een van de ouders on der tranen verzucht dat "we toch altijd zo goed voor je geweest zijn" en de andere ouder boos en bars uitroept dat "het wel verdomd ondankbaar is om na al die ja- i zoiets van je eigen kind te En "besef je eigenlijk wel wat je je moe der (vader) daarmee aandoet?". Met zoveel tegenwind bezwijkt de aan stichter al spoedig onder zijn schuldge voel, maar kan achteraf natuurlijk niet anders dan de zure conclusie trekken dat het allemaal niks heeft uitgehaald. Als ie dereen vervolgens zijn wonden heeft ge likt, wordt weer tot de orde van de dag overgegaan alsof er nooit een brief ge schreven is. Gelukkig verloopt het niet altijd zo, maar wel vaak en dat is jammer want er werd natuurlijk een kans gemist. Een kans namelijk op het verbeteren van de kwaliteit van de relatie met iemand die daaraan belang hechtte. Voor alle goede, belangrijke relaties tussen ons en andere mensen partners, ouders en kinderen, collega's geldt dat door René Diekstra hoogleraar psychologie te Leiden we regelmatig iets aan onszelf moeten veranderen om alles hetzelfde te houden. Een harmonische relatie is het produkt van genegenheid en strijd en natuurlijk doet het uitvechten van dingen soms pijn. Een alternatief voor overemotioneel re ageren is dat we bewust het besluit ne men om kritiek zo kalm mogelijk (dat wil niet zeggen vrolijk) aan te horen en om concrete voorbeelden te vragen zonder die meteen te gaan bestrijden. Zelfs als u eerst alleen op uzelf moet oefenen om kalm te kunnen blijven, doe dat dan. Maak er een belangrijk punt van om te le ren niet overemotioneel te reageren als u negatieve opmerkingen te horen krijgt. Wat niet wil zeggen dat u niet mag laten merken het geen groot genoegen te vin den. Een andere ontsnappingstruc (nr. 4) bij kritiek is: proberen steun voor onze zienswijze te krijgen door andere mensen tegen onze criticus op te zetten. Een van de meest onvolwassen maar helaas wijd verbreide reacties op kritiek is naar fa milieleden, vrienden of kennissen toe te stappen, onze versie van het verhaal te vertellen en dan te vragen: "ben je voor of tegen mij in deze kwestie"? Natuurlijk doen we dat wat subtieler door vragen als: "nou wat denk jij daar nou van, dat is toch echt te dol, niet?", wat zoveel bete kent als: "Heb niet het \ef om er anders ho over te denken anders zijn we geen vrien den meer'. Of, een ander voorbeeld, we zeggen: "Snap je dat nou van die vent", wat zoveel betekent als: "Haal het niet in je hoofd om het wel te snappen anders krijg je met mij aan de stok". Vooral in kwesties als bijvoorbeeld relatieproble men of een dreigende scheiding, waarin een van de partners de andere fel bekriti seert, gebeurt het nogal eens dat de ander op deze manier de boer opgaat. Maar zo'n strategie is volslagen unfair ten opzichte van de anderen die we erin betrekken, omdat ze meestal niet beide kanten van de zaak kennen. We dwingen ze om onze partij te kiezen op straffe van het feit dat we anders de relatie met hen in de vrieskast zetten of zelfs opzeggen. Dit soort van 'gedwongen keuze -aanpak is de meest effectieve manier om op kan toor of in de familie het volk in kampen van voorstanders en tegenstanders op te splitsen en voor kortere of langere tijd. de sfeer goed te verzieken. In plaats daarvan is het eerlijker om een of twee vrienden of kennissen die niks met de zaak te maken hebben om hun me ning te vragen. Maar zonder onszelf daarbij uitsluitend als slachtoffer pre senteren, want in menselijke relaties is het zelden zo dat de een alleen maar da der en de ander alleen maar slachtoffer is. Waar het in wezen om draait is het zoe ken naar het eerlijke oordeel van ande ren over het probleem waar het omgaat, zelfs als het niet helemaal is wat we graag zouden willen horen. Weer een andere ontsnappingsstrate gie (nr.6) is die waarbij we automatisch het motief van een ander om kritiek op ons te leveren in een kwaad daglicht stel len. Een van de gemakkelijkste manieren om ons van kritiek te ontdoen is er ge woon vanuit te gaan dat het motief ach ter die kritiek niet kosher is: "Hij heeft het de laatste tijd zelf gewoon moeilijk"; "ach ze is gewoon jaloers"; "hij zit thuis zelf onder de plak"; "ze is nou eenmaal een mannenhaatster". Dit zijn in feite al lemaal trucs om te kunnen volhouden dat de kritiek die we gekregen hebben niet zo zeer te maken heeft met ons eigen gedrag of persoonlijkheid, maar eerder met frus traties of dubieuze motieven bij de ander. Wat is het redelijke alternatief voor deze truc? Op de eerste plaats, onszelf voorhouden dat, hoe weinig waardering of genegenheid we misschien ook voor on ze criticus koesteren, we door 'op de per soon te spelen' in feite een bewijs van emotionele onvolwassenheid over onszelf overleggen. We laten daarmee namelijk zien dat we niet mans/vrouws genoeg zijn om met kritiek om te gaan en daar om excuses zoeken om ons onder onze eventuele verantwoordelijkheid voor een bepaald probleem of een bepaalde situa tie uit te wringen. Bovendien, zelfs als de motieven van de ander dubieus zijn, be tekent dat nog helemaal niet dat wat hij erf zij zegt daarom onterecht is. Soms zijn we zelfs zo bevooroordeeld je gens de persoon die kritiek levert dat we onbewust reageren op een manier die het gelijk van de ander bevestigd. Zoals in het geval van de jonge vrouw die schoon genoeg had van het feit dat haar man zich meer gelegen liet liggen aan zijn moeder dan aan haar en tot scheiding be sloot. Ze legde haar schoonmoeder uit dat ze van alles had geprobeerd en zelfs naar een psychiater was geweest maar dat het niks had uitgehaald. "Wat vond die psychiater dan van jul lie?", wilde de schoonmoeder weten. "Die zei dat Freddie een Oedipuscomplex heeft", antwoordde de schoondochter. "Een Oedipuscomplex?" herhaalde de schoonmoeder alsof ze iets wies proefde. "Een Oedipuscoinplex?" Mijn Freddie is een prachtjOTigen; die psychiater moest eens weten hoeveel hij van zijn moeder houdt".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 31