'Grenzen van goddeloze regimes gelden niet
Dat zal wel zo'n herriegroep zijn
HBHÜ
Organisatie van 'Gods smokkelaar' Anne van der Bijl heet voortaan Open Doors
Petra Gospelkoor uit Leiden viert twintigjarig bestaan
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1990
PAGINA 17
Van onze redacteur Wim Schrijver
Talloze illegale bijbeltransporten naar het Oostblok door
vrijwilligers in speciaal omgebouwde wagens. Of de
spectaculaire landing van een schip op een Chinees strand,
waardoor in een keer een miljoen bijbels konden worden
afgeleverd. Het werk van de stichting Kruistochten spreekt tot
de verbeelding. Drijvende kracht achter de bijbelorganisatie is
de als 'Brother Andrew' (zijn schuilnaam) wereldberoemd
geworden Anne van der Bijl. Vandaag maakt hij op een
ontmoetingsdag in Ermelo de nieuwe naam van de jubilerende
organisatie bekend: 'Open Doors' (open deuren). Een nadere
kennismaking.
HARDERWIJK - Hoe vaak
hij inmiddels een grens is ge
passeerd kan Anne van der
Bijl zelfs niet meer bij bena
dering vaststellen. Sinds hij
in 1955 met een koffer vol
traktaatjes ("ik had nauwe
lijks nog ruimte voor een
tandenborstel") Polen be
zocht, was 'Gods smokke
laar' voortdurend in die lan
den waar de christenen on
der druk staan. Voor Van der
Bijl gaan al 35 jaar deuren
open die voor anderen geslo
ten blijven.
Een klein autootje achter een slag
boom die bezig is zich te openen.
Dat is het sprekende symbool van
de organisatie, die jarenlang in alle
stilte vanuit Ermelo zorgde voor bij
belsmokkel naar 'voor het evange
lie gesloten landen'.
Het wagentje blijkt bij nadere be
schouwing een kever, de eerste auto
waarmee Van der Bijl allerlei uit
hoeken van Oost-Europa opzocht.
Als het gaat om contacten met ver
volgde christenen in de communis
tische landen, dan geldt Van der
Bijl als dé pionier. Zijn belevenis
sen laten zich vertellen als een span
nend jongensboek, zijn beschreven
levensverhaal (God's Smuggler) is
dan ook een internationale bestsel
ler.
Heel kort: Anne kwam als jong
soldaat tot geloof, terwijl hij ge-
wondt in een ziekenhuis in Neder-
lands-Indië lag. Terug in Nederland
verkondigde hij al snel de Blijde
Boodschap in het hartje van Am
sterdam. Verder werkte hij geruime
tijd in Ringers chocoladefabriek in
Leiden, om zo te kunnen evangeli
seren onder de 'fabrieksjeugd' die,
zo had een dominee hem gezegd,
nooit in de kerk zou komen.
"Als iemand zegt dat iets niet kan,
dan spring ik er meteen bovenop",
geeft Van der Bijl een kenmerkende
karaktertrek toe. Dat verklaart ook
waarom hij als net afgestudeerd stu
dentje van een bijbelschool een
communistische jeugdconferentie
in Polen bezocht. Ook zocht hij de
christenen op, en kwam door die
ontmoetingen diep onder de indruk
van hun lot. Sindsdien heeft hij zich
voor zijn verdrukte broeders inge
spannen.
Van der Bijl vertelt met smaak
dat zijn tweede reis in 1955 werd be
taald door 'De Waarheid'. Een dele
gatie van het communistische blad
had een lezing van hem bijgewoond
en vond dat hij zich beter op de
hoogte moest stellen. "Op die reis
heb ik toch wat afgepreekt... Ik ben
prompt op de zwarte lijst gekomen,
omdat ik op een zondag aan de
grobp was ontsnapt en toen in vijf
kerken had gepreekt".
Immoreel
Met de bijbelsmokkel, die uit zijn
contacten voortkwam, heeft hij zelf
nooit enige moeite gehad. "Het is
een verzetsdaad, een bewust niet
accepteren van door mensen ge
trokken lijnen waardoor een deel
van de gemeente van Christus werd
afgesloten van een ander deel. Daj*
waarschijnlijk uit lafheid, want het
is lekker om hier te blijven zitten".
Van de christenen wordt in de bij
bel gezegd dat zij één lichaam vor
men in Jezus. "Als wij dan een grote
groep christenen laten vervolgen en
wij doen daar niks aan, dan heeft
'dat consequenties voor ons zelf. Wij
krijgen geen opwekking in het Wes
ten als wij niet zorgen voor de ande
re helft. God gaat niet een monster
creëren door de ene helft heel groot
te laten worden en de andere helft te
laten verschrompelen".
Van der Bijl: "De opwekkingen
daar vonden onder andere plaats
omdat wij er naartoe zijn gegaan.
Want iemand die zo'n beetje de
laatste der Mohicanen is, die geïso
leerd is en van zijn regering steeds
de leugen te horen krijgt dat het met
het christendom is gedaan die
zou de moed opgegeven. En als je
dan bij zo'n ontmoedigde christen
komt is dat voor zo iemand een hele
ervaring".
"Ik was soms in kerken waar nie
mand een bijbel had, soms zelfs ook
de predikant niet. Toen ze mijn bij
beltje zagen, werd er gevraagd: kan
ik ook zo'n bijbel krijgen? En dan
zeg ik: ik heb het recht niet om dan
twee bijbels te hebben. Dat is im
moreel. En zo begon het. En ja, als je
één bijbel brengt in zo'n land, dan
staan ze in de rij. Er is zo'n honger
naar bijbels. Ga dan eens nee zeg
gen?"
Roemenië
De positie van de kerken
Open Doors de
jaar m het land zelf nog e
bidden voor de Sovjetunie' af "Ab- bijbels te laten drukken, na "die
soluut", zegt Van der Bijl op de moordpartij op het plein" is de si-
vraag of hij de glasnost als gobeds- tuatie zeer verslechterd. Deson-
chnstenen daar zijn er in veel geval
len veel slechter aan toe, dan de
christenen onder het
Oostblok is inmiddels danig veran
derd. Over de precieze plek van het
Kruistochten-kantoor, waar onder
Van der Bijl was overigens de eer
ste die de nieuwe situatie uitbuitte.
Tijdens een internationale mensen
rechtenconferentie in Zeeland in
1988, georganiseerd door de beken
de zakenman Van Eeghen, bood hij
de daar aanwezige adviseur van
Gorbatsjov, Boerlatsky, aan een
miljoen nieuwe testamenten te le
veren als cadeau voor de Russisch-
Orthodoxe Kerk, die duizend jaar
bestond. Het aanbod werd aangeno-
De rol van Open Doors in Oost-
Europa nog niet uitgespeeld. Zo be
ijvert men zich voor de komst van
een bijbelgenootschap in de Sov
jetunie en organiseert men trai
ningsprogramma's, omdat in veel
kerken kader ontbreekt. "Die pro
gramma's hebben we al jaren. Eén
van de redenen dat de omwenteling
in Roemenië zo snel ging, is dat wij
alleen al daar 1700 mensen hadden
getraind. Al die grote namen daar,
die kennen we allemaal".
En natuurlijk houden we onze
contacten warm, zegt Van der Bijl,
die niet echt gerust is op de toe
komst van perestrojka. Hoe hoog
zijn relaties zitten, mag wel blijken
uit het feit dat hij het eerste concept
kreeg van de nieuwe godsdienst
wet, met de vraag of juristen er hun
oog over wilden laten gaan. "Een
belangrijke suggestie heeft men
niet opgenomen: godsdienstles op
de scholen. De strijd om de jeugd
gaat door".
Islam
In de komende jaren wordt China
het prioriteitsland. "De kerken daar
staan onder grote druk". Had de
dropping van een miljoen bijbels
door Open Doors in 1981 het effect
dat de regering uit
geheimzinnig. Vandaag sluit zichtsverlies toestemming gaf
Open Doors gaat de schijnwerper
ook meer richten op de positie van
de christenen in de moslimlanden.
De naamsverandering in Open
Doors (overigens al jaren de naam
voor de internationale organisatie
van Van der Bijl) hangt daarmee sa
men. Het begrip Kruistochten ligt
zowel voor moslims als joden wat al
te gevoelig, realiseert men zich.
"Het is geen koerswijziging, maar
een verschil in accent", benadrukt
Van der Bijl.
Men heeft volgens hem niet inge
zien dat er in de moslimlanden
sinds de komst van het Opec-kartel
in 1973, een beweging is ontstaan
die er op uit is de wereld te verove
ren. Na vele jaren van kolonialisme
vindt een emancipatie plaats met de
koran in de hand, waarin is voor
zegd dat de islam de wereld zal be
heersen. "Er wordt gezegd: Allah
heeft ons het geld via de olie gege
ven en nu is het onze kans".
"Er is zo een golf van vervolgin
gen van de kerk ontstaan. En dan
kom ik weer in actie, want met poli
tiek heb ik niks te maken. De bijbel
genootschappen gaan dicht, in heel
Irak is niet één predikant, in landen
als Syrië en Irak zijn de christenen
van dertig tot veertig procent, te
ruggebracht tot niet meer dan drie
procent van de bevolking. Ik zie de
kerk in de tang zitten en dan moet ik
daar naar toe".
Vrienden
Open Doors wil de ogen openen
voor de geestelijke strijd die daar
aan de gang is en opent nu een 'ge
bedsfront' voor de kerk in de mos
limlanden. In dit geval worden er
geen zeven, maar tien jaar voor uit
getrokken. "Het is geestelijk een
moeilijker gebied dan het commu
nisme, dat een holle religie was. De
islam is geladen met Godsbesef. De
Van der Bijl wil per se niet de
westerse christenen een vijands
beeld aanpraten. Zelf heeft hij tij
dens zijn recente reizen in het Mid
den-Oosten ook daar op hoog ni
veau contacten aangeknoopt. Ter il
lustratie laat hij een paar foto's zien
van een trip door Libanon: "Kijk,
dit is Jumbatt (Druzenleider, red.),
een goeie vriend van me. En hier,
Aoun (christelijke generaal, red.),
ook één van m'n vriendjes".
Vrijblijvende gesprekjes voert hij
met dergelijke heren niet. Eerst
overhandigt hij een bijbel en de
Arabische versie van God's Smug
gler. "En dan kun je praten, waarbij
ik van mijn hart geen moordkuil
maak". "Ik ga ook naar mensen toe
waarvan je de naam niet kunt af
drukken, want sommige mensen
zullen niet begrijpen dat iemand
daar ook naar toe moet om te zeg
gen: ik wil je vriend zijn, ik wil voor
je bidden".
Over zijn befaamde contacten
zegt Van der Bijl simpel: "Ik ga er
gewoon naar toe". Zijn ervaring is
dat een goede verhouding met een
sleutelfiguur van meer waarde is
dan een groot apparaat. Tijdens een
reis door Latijns-Amerika hoorde
hij dat in Nicaragua in het kader van
een alfabetiseringscampagne de
kerken monddood zouden worden
gemaakt. Een middagje praten le
verde op dat de kerken juist de kans
kregen om de nieuwe lezers een
pakketje stichtelijke lektuur te
overhandigen.
"Het ging nooit gepland. De ene
stap leidde tot de andere en ik greep
gewoon mijn kansen". Hoewel hij
toegeeft dat de eerste jaren vooral
gestempeld werden door eenzaam
heid en armoede, beëindigt hij het
gesprek jongensachtig enthousiast:
"Het christendom is opwindend,
aantrekkelijk, met veel afwisseling.
Het is mooi om de Here God te die
nen. Het is leuk man!"
LEIDEN Niks ten nadele ge
zegd van andere koren, maar
het Petra Gospelkoor moet er
niet aan denken een optreden
lang in het gelid te staan met de
tekst voor de borst. Het Leidse
koor heeft gekozen voor 'mu-
ziek-theater', compleet met een
grote lichtinstallatie. "Ons doel
is niet een show neer te zetten,
maar om een extra dimensie
aan de boodschap te geven",
vertelt Rob Gijbels.
Het bekende gospelkoor viert van
daag zijn twintigjarig bestaan en
wel met een feestelijk optreden in
de Stadsgehoorzaal. Het zal een he
le happening worden, want bestaat
de groep normaal gesproken uit on
geveer dertig personen (koor, band
en technici), dit keer doen in totaal
zo'n 150 mensen mee. Naast dan
sers, een mime-speler, de band No
Fake en enkele solisten, is er ook
een grote groep oud-leden.
Het is dat het om praktische rede
nen (kinderen bijvoorbeeld) soms
niet anders kan, maar "de mensen
vinden het heel moeilijk om van het
koor af te gaan", weet Alet Venema.
De vele optredens en de wekelijkse
repetities op de vrijdagavonden
scheppen een nauwe band. Toetse
nist Marko van der Beek: "Het is
niet alleen de vrijdag, ook op andere
avonden zoeken de mensen elkaar
op".
De wortels van het koor liggen in
de tijd dat in ons land schoorvoe
tend het pad van de gospelmuziek
werd betreden. Het Petra Gospel
koor, genoemd naar de gerefor-
mingsvolle stukken en daarbij kun
je met licht heel mooie dingen
doen".
Het jongste programma is 'Job',
een indringende musical, die in sa
menwerking met de NCRV speciaal
voor het Petra Gospelkoor werd ge
maakt. Het koor won met 'Job' een
Zilveren Duif-Award, een prijs die
de Gospel Music Association Hol
land eens in de twee jaar toekent.
"Dat was op zich een grote verras
sing en ook wel een stuk erkenning.
Het was toch wel een grote gok om
zo'n programma aan te pakken".
Medelijden
Zelf ondergaan de koorleden hun
musicals steeds weer. "Iedere keer
beleef je het weer anders", vindt
Alet. Marko: "Je merkt aan de ge
zichten van de mensen ook dat je
met iets heel dramatisch bezig bent.
Met 'Job' bijvoorbeeld, dan zie je
gewoon het medelijden".
De koorleden zijn stuk voor stuk
zeer gemotiveerd. Dat moet ook
wel, want het koor moet minimaal
drie weekenden in de maand in de
schijnwerpers. "Veel zondagen la
den we zo rond twee uur in en ko
men we pas na elf uur terug. En als
we aan een ochtenddienst meewer
ken dan moetje om half zeven op",
zegt Marko. Iedereen doet het ech
ter graag.
Het enthousiasme van de mensen
van het Petra Gospelkoor gaat zelfs
zo ver, dat ze iedere zomer drie we
ken lang in groepen 's avonds bol
len inpakken, om zo de onkosten
wat te bestrijden. "Je kunt niet voor
niks even voor een optreden naar de
gevangenis in Leeuwarden", stelt
Rob nuchter vast. Alet: "Wat ons be
zielt? Ja, dat moet je gewoon erva-
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 11.45 oecu
menische studentendienst; Marekerk 10 en 5
ds Smaling: Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds
Rooze; Oecumenische geloofsgemeenschap
De Regenboog (Merenwijk) 10 ds Alblas en
pastoor V Well; Bethlehemkerk (Driftstr.) zie
Petrakerk, Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10
ds Bakker, 5 kand Vd Broeke; Vredesk. (Burg-
gravenl.) 10 ds Nauta; Waalse kerk (Breestr.)
10 30 pasteur Ribs, 'Stevenshof' (rk kerk
Haagse Schouw) 11 ds Dekker-Keiler ha.
Acad. Ziekenhuis 10 pater V Haasteren en ds
V Beinum. Diakonessenhuis elke za 10.30 rk.
dienst, en 10.30 ds Keuning Noordwljk. Ende
geest zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vredeskerk
zie herv. gem.; Petrak. (Surinamestr.) 10 ds V
Hunnik open deurdienst; Oude Vest 10 ds Riet
veld; Maranathak. zie herv. gem.; Bevrijdingsk
zie herv. gem.; verzorgingstehuis Groenhoven
10 Verdoom; Merenwijk zie hen/, gemeente.
Geref. K Vrijg. (Herengr.) 10 en 5 ds Verkade.
Chr. Geref. K (Steenschuur) 10 ds Den Her
tog, 5 ds Aarnoudse Rozenburg. Geref. Gem.
(zie onder Leiderdorp). Geref. Gem in Ned.
(Bethlehemkerk Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth.'Gem. (Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds
Akerboom-Roelofs Nijmegen Doopsgez.-Re-
monstr. Gem. (Lokhorstk Pieterskerkstr.) 10
ds Vos-Wiegand. Baptistengemeente (aula
'Nieuweroord'. Rijnsburgerweg 124) 10 ds Ag-
tereek Evang. Gemeenschap (Middelstegr 3)
9 en 10.30 ev Piet. Evangeliecentrum-Pink-
sterbew. (Bethlehemskerk Lammermarkt) 10
ev Zijlstra. Pinkstergem. (O Vest 13) 10 ev
Tan. Leger des Heils (hoek Ves-
testr./Groenesteeg) 10 en 4.30. Nieuw-Apost.
Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30 en 4. wo 8. De Chris
tengemeenschap (Vestestraat 49) 10.15. Ze
vendedag-adventisten ('De Ontmoeting'.
Noordhofland V.schoten)elke za 10 tot 11 bij
belstudie, 11 tot 12 predikatie. Christelijke We
tenschap (Steensch 6110.30. Kerk van J. Chr
v d Heiligen der L. Dagen (Brahmsl10.11 en
12 Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) 10. behalve
2e weekeinde van de maand za 7. Rooms-Ka-
th. K. Haagweg za 7, zo 10.30; Herensingel za
7, zo 9.30 en 11Rijndijk (Stevenshof) za 7. zo
9 30; Steenschuur za 7. zo 8 30. 10. 11.30. 6
en 7 (lof), Boshuizerkade za 7. zo 10; Lammen-
schansweg za 7, 10; Haarl.straat za 7. zo
10 30 en 12.15; Merenwijk zie herv gem., H
Rijndijk (zie Zoeterwoude)
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds Roodenberg.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10ds Panne-
koek, 7 ds De Graaff. Geref. Kerk 9.45 ds Vd
Hagen Leidschendam, 6.30 ds Schoep Gouda.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem. Ad-
ventskerk 10 ds Jonkman, 6.30 ds 't Hooft;
Kruiskerk 10 hr Goedhart; Opstandingskerk 10
ds. 't Hooft, 6.30 drs Santing; G. Herderkerk 10
~.30dsOmmering, De Brc
Mulder; Driehoorne 7 ds. Moll, Oudshoornse
kerk 10 ds V Rossum Voorburg; Sionskerk
(Meteoorlaan) 9.30 ds Ouwendijk, 6.30 ds
Goossens Waddinxveen. Geref. Kerk Mar.kerk
10 ds Vree Weesp. 6.30 ds Wilschut; Salv.kerk
10 ds Wilschut, 6.30 zie Opstand, kerk. Geref
K. Vrijg. (school Bospark, Beatrixl. 4) 9.30 ds
Arnold, 2 30 ds Simpelaar. Ned. Geref. Kerk
(school Willemstr.) 9.30 ds Waagmeester. 4.30
ds Janssens Chr Geref Kerk (Grijpen-
(Molenwerfstr. 1) 10 ev Harland, 6.30 ds Koek
koek. Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw
62) 10 hr Sussenbach, 6.30 hr V Keulen. Volle-
evang gem. ('De Ark'. Pr Hendrikstr. 54) 10 hr
Visser. Bapt gem. Ichthus (aula mavo H. Dun-
antweg 1) 10 hr Hunink, 6.03 hr Slagter. Pink
stergem 'Het Licht' (A. v Burenlaan 15) 10.
Christengemeente 'De Hoeksteen' (geb 'Bet
hel'. hoek Emmalaan) 10 hr Veldhuis Bodegra
ven. Leger des H. (Zonneweg 3) 10 en 7
(laatste zondag van de maand 5 u"). Remonstr
Gem. (Van Mandersloostr. 36) geen dienst. Rk
Kerk Bonifaciusk. za 7. zo 9 45 en 11.30; Pi-
usk za 7. zo 9 en 10.30; De Bron za 7. zo 9.30
BENTHUIZEN: Herv Gem 9.30 ds Hoek. 6
drs Exalto Geref./Herv. Gem. (geb. 'De Hoek
steen'. Schweitzerstr.-Bernhardstr.) 10 drs Vd
Sar. Geref. Gem. 9.30 en 6
.kerk 10 ds Hamoen De Meern, 6.30 ds
Vroegindeweij Voorthuizen; Bethl.kerk (Nieu-
werbrug) 10 ds Abma, 6.30 ds Jonkman Al
phen. Geref. Kerk 10 ds Elderman, 7.30 ds
Zoutman. Geref. K, Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en
4.30 ds Simpelaar. Geref. Gem. (Stationsweg
17) 10 en 6.30. Evang.-Luth. Gem. geen opga-
BOSKOOP Herv. Gem Dorpskerk 9.30 dr
Haitsma, 6.30 Gert van den Bos jeugddienst;
De Stek 9.30 ds De Jong. Geref. Kerk 9.30 ds
V 't Hoff, 6.30 ds De Jong Chr. Geref. Kerk
9 30 ds Oosting, 5 ds Hogenbirk Sassenheim.
Geref. Gem. 9.30, 3 ds Bac. woe 7.30 ds Kal
lenberg. Volle Evang.gemeente 'Bethel' (Burg.
Colijnstr. 83) geen opgave.
5 ds Vd Woude V
Kerk dorp za 7. zo 10 en 11.30; Anker za 7. zo
11Rijndijk zo 9.30.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds Rothfusz. Ge
ref Kerk ('Hoeksteen') 10 ds Hofland. De Ark 7
ds V Langenvelde. Chr Geref. Kerk 10 ds V At-
ten Aalsmeer. 5 ds V Langevelde. Christen Ge
meente (P. Breughellaan 36) 10 hr Korf ha. Rk
11Jozefk.
Kerk: Mart.
10
HOOGMADE Herv Gem. 10. Rk Kerk za 7.2
ds Hovius; Pniëlk. 9.30 ds Volk, 6 ds Chris
Maranathakerk (Rijnsoever) 10 10 ds Stam, 6
ds Volk Overduin 2.15 hr Bergman. Herv.
Gem. 'De Rank' (Helmbergweg 10) 10 ds V
Veen Wassenaar. Geref. Kerk Vr.kerk 10 ds
Vd Horst, 5 ds Mink; Triumfatork. 10 ds Mink, 5
ds Wolthuis Heemstede. Geref. K. Vrijg. 9.30
en 5.30 ds Heida. Ned. Geref. K. (aula Beste-
vaer-mavo) 10 en 7 ds Zwarts. Chr, Geref. K.
10 en 5. Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en
5 ds Vd Beid. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en
5. Geref. Gem, in Ned. (Louwestr.) 10 en 5.
Volle-evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh.
baptistengem. (Ambachtsweg 2) 10 ds Visser.
Soefi (Zuidduinweg) elke 1
ds Huisman Hazerswoude.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. Kerk
Dorpsk. 10 ds Doesburg, 3 ds Bovenberg
dienst met gehandicapten, 6.30 ds Doesburg;
Scheppingsk. 10 ds De Leeuw. Leythenrode
10.30 pater Poelma. Elis.-ziekenhuis 10 rector
Vijftigschild. Geref Gemeente Leiden eo (kerk-
geb. Hoofdstr. 73) 10 en 4.30 ds Boogaard.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr Salverda
Dongen. Rk Kerk za 7, zo 10 en 11.30
LISSE Herv. Gem. Dorpskerk 10. Pauluskerk
10en 7. Geref. Kerk 10drsVMidden. Geref. K.
Vrijg. (Prmsessestr. 1) 10.45 en 4.30 ds Geer-
sing Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10.45 ds
Smouter Rijswijk, 5 ds Baartman Chr. Geref.
Kerk 10 en 4.30 dsV Dijken. Geref. Gem. 10 en
Tanis. Evangeliegemeente (Heereweg
52a) 9.30 hr Spaargaren ha. Rk Kerk: Agatha-
kerk za 7. zo 10 en 11.30; Poelpolder za 7, zo
10.30; Mariakerk za 7. zo 9 en 10.15. Engel- OUD-ADE Rk Kerk
ds Slofstra. 'Sole Mio' 9 ds Kuiper. Evang.
trum 'De Ark' (picképl. 1geen opgave. Ned.
Prot. Bond (aula O.Zeew.) geen dienst. Rk
Kerk Zee za 7, zo 10.30; Binnen za 7, zo 9.30
NOORDWIJKERHOUT Dorpsk. 10 ds Schol-
te; De Zilk geen dienst. Rk Kerk Victork. za 7.
zo 9 en 11Jozefk. za 7. zo 9 en 10.30; De Zilk
za 7. zo 10.30.
OEGSTGEEST: Herv Gem. Groene of Will-
kerk 10 ds Kooman; Pauluskerk 10 ds Boer;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 drs Roos Lei
den. Geref. Kerk 10 ds De Bruin. Geref Kerk
Vrijg. (aula Dr. Schilderschool) 9.30 ds Feen-
stra, 4.45 ds Hoogendoorn. Ned. Geref. Kerk
(Gem.centrum) 8.45 en 4 ds Janse. Van Wijc-
kerslooth 4 ds Vegter. Endegeest 10 ds Friede-
rich. Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk za 7. zo 9 en 10.30.
RIJNSATERWOUDE Herv Gem. (diensten in
chr geref kerk) 10.30 ds Vd Hoeven, 7 ds Ro
denberg. Chr. Geref. K. 8.45, 2 ds Beekhuis
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 prof Graaf
land Gouda, 7 ds Stam Katwijk. Geref. Kerk
9.30 en 4.30 ds Kraan ha. Chr. Geref. Kerk
9.30 en 4.30. Rk Kerk za 7, zo 10.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St. Jer-
oensk. (Binnen) 10 ds Vd Lee, 5 ds Boer Bent
huizen, 7 ds Vd Lee; Hoofdstr. (Zee) 10 ds
Windig Leiderdorp; De Rank (Golfbaan) 10 ds
Vd Bergh. Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30
ds Sloof, 5 ds V Niel; Bethelkerk 9.30 ds V Niel.
Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds Cziria, 5 ds Rib-
berink; Immanuelkerk 9 en 10.30 ds Ribberink,
5 ds Verschoor; Maranathakerk 9.30 ds Ver
schoor, 5 ds Cziria. Geref. Kerk Vrijg. 10 en
5.15 ds Grutter. Chr. Geref. K. 9.30 en 5 prof
Velema Apeldoorn. Evang. Christengem. (aula
RIJPWETERING Rk Kerk z
Geref. Kerk 10 ds Biewinga, 7
kerk. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds Hogenbirk. Ned.
Prot. Bond (Jul.laan 17) 10.30 ds Cossee Rk
Kerk za 7, zo 9.30 en 11.
TÉR AAR: Herv Gem. 9.30 ds Wagter. 6.30ds
Vd Hoeven Geref Kerk 9.30 ds Moet
Woerden. 6.30 ds Den Heeten Hoofddorp Rk
Kerk Aardam za 7. zo 9 en 12; kerk Langeraar
VALKENBURG Herv Gem 10 prof Vd Beek.
6.30 dr Vermeulen. Geref. Kerk 10 drs Pad
mos. 6.30 prof Vd Beek Geref. K. Vrijg. 9 30.4
Engeland (British school in The Netherlands, J
v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse dienst Aula-
basisgemeenschap (in 'Onderdak') geen op-
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk. 9.30 ds
Goossen, 5 ds Verspeij Goudriaan, Hoeksteen
9.30 ds Visser Katwijk, 6.30 ds Schipaan-
boord; Bethelk. 9.30 ds Schipaanboord, 5 drs
De Koeijer Wilms; Rehoboth-school 9.30 ds
Kunz; Imm.kerk 10 ds V Houwelingen, 5 ds
Hulst. Geref. Kerk Kruisk. 10,15 ds Bongers, 5
ds Vd Waal Gouda; Ontm.kerk 9.30 ds De
Moor. Geref. K Vrijg (Kruiskerk) 8 30 en 2.45
ds Hoogendoorn. Chr. Afgesch. Gem. 10 en 5
WASSENAAR: Herv. Gcm. Dorpsk 10 ds Vd
Woude SoW-dienst, 4.30 ds Bouw Ede, Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds Visser ha. Mes-
siask. geen dienst; Dorpscentrum 9.30 drs
Dekker Rotterdam. Geref. Kerk Zijllaan zie
herv kerk, 5 ds Vd Lugt Koudekerk. Ned Prot.
Bond (Kerkdam) 10 30 ds Fockema Andreae.
RK Kerk Jozef za 7. zo 9.30 en 11Will, za 7. zo
9.30 en 11GH za 6. zo 10.30.
WOUBRUGGE: Herv Gem. 9.30 ds V t Hof.
6 30 ds Markus Broek op Langedi|k, Geref
Kerk 9.30 da Attema-Roojen Leiderdorp, 6 30
hr Broek Oegstgee6t Ned Prot Bond (De
Wijk, Schoolstr 20) geen dienst. Rk Kerk zo
10.30.
ZEVENHOVEN: Herv Gem. 9.30 ds De Haan,
7 ds V Doorn. Geref Kerk 9.30 hr Schreuder, 7
ds Terpstra Rijnsburg.
ZOETERWOUDE Hen/. Gem. 10 ds Wolt-
haus. Rk Kerk St. Jan za 7.30. zo 9 30; Chr
Dienaark. zo 10. Meerburgkerk H. Rijndi|k za 7.
Salv- KATWIJK AAN ZEE: Hen/ Gem. N. Kerk 10 ds
kade) 9.30 ds V Wier Kampen, 4.30 ds V Koot-
en Delft. Hulp en Heil-kerk ('Schakenbos'.
Leidschendam) geen opgave. Geref. Kerk 10
en 7 ds De Zwart. Geref K Vrijg. (Bachlaan) 9
en 4.30 ds Geersing Rk Kerk Laur.kerk za 7,
zo 11.30; M. Godskerk. za 7. zo 10. Kerk van
ZWAMMERDAM Herv. Gem. 6.30 zie geref
kerk. Geref Kerk 10 ds Zijl Oude en Nieuwe
Wetering. 6.30 ds Dubbeldam Remonstr
Gem. 10 (dienst in Boskoop) ds Thieme-
beelden, dat het ook anderen aan
spreekt".
De groep besloot de rollen om te
draaien en zelf Nederlandstalige
programma's samen te stellen en
daarmee het land in te gaan. "Daar
mee vervulden we een voortrek
kersrol", gelooft Rob. Overigens
werden de kerkdiensten niet vaar
wel gezegd. "Er zijn niet zoveel fes
tivals in een jaar, maar wel 52 zonda
gen", is de simpele verklaring van
Marko. Voor de kerken was het wel
"Met deze aanpak balanceer je
voortdurend op de grens van wat
mensen in de kerk nog net accepta
bel achten", zegt Rob. "Toen we
voor de eerste keer met onze dikke
pa (Engelse afkorting voor geluids
installatie, red.) in de kerk kwamen,
rolden de ogen van de koster uit z'n
kassen". Dat is een enkele keer nog
zo: "Soms zie je de mensen in de
kerk denken: de halve kerk ligt
overhoop, dat zal wel weer zo'n her
riegroep zijn".
Met die professionele apparatuur
wil het koor juist bereiken dat het
geluid kwalitatief goed is. Een forse
lichtinstallatie hoort ook bij de vas
te uitrusting. De boodschap wint
daardoor aan kracht. Als voorbeeld
wordt 'Hosanna' genoemd, de musi
cal die speciaal rond Pasen wordt
gebracht. "Daarin zitten veel stem-
Het Petra Gos
pelkoor houdt er
niet van in het
gelid te staan
met de tekst voor
de borst, «otoprj
meerde kerk waar het pril begon
met een kerstnachtdienst, is uitge
groeid tot een vereniging met een
oecumenische bezetting. "En we
komen overal: van het Leger des
Heils tot evangelische groepen", al
dus Rob. "Dat is een rijke ervaring,
je stapt zo maar over kerkgrenzen
heen".
Het koor heeft zich na een kleine
tien jaar bewust ontworsteld aan
het toen populaire circ uit van spe
ciale jeugddiensten. De bijdrage
van het koor moest de jongeren
naar de kerk krijgen. Marko: "We
konden zelf niets uitdragen, we wa
ren gewoon versiering". Rob: "We
hebben er toen met elkaar heel be
wust voor gekozen om aspecten uit
ons eigen geloofsleven zó te ver-