Basistarief rente
naar 8,5 procent
w~
DAF schrapt 700 banen
Shocktherapie moet Roemenië redden
Ofmpvan
Niemand in Sovjetunie
weet hoeveel roebel kost
Vervolging
Makro voor
btw-melding
Winst KLM
DIT IS GEENSTALINISTISCHVOLKSPALEIS
Betalingsverkeer dreigt
plat te worden gelegd
Sligrona
overname in
problemen
stort m
Hongarije gooit roer
economie drastisch om
Gereedschap
nodig?
GHZB31
VRIJDAG 2 NOVEMBER 1990
PAGINA 5
Kwart procent erbij, in navolging van Duitsers
AMSTERDAM (GPD/ANP/(KRF/DPA/Rtr)) - De Nederlandsche Bank heeft met ingang
van vandaag in,navolging van de Bundesbank in Frankfurt de officiële rentarieven over de
gehele linie verhoogd met een kwart procent, het basistarief tot 8,5 procent. De werkelijke
(reële) rente is, als de huidige gemiddelde stijging (2,5 procent) van de kosten van het le
vensonderhoud (inflatie) van de marktrente wordt afgetrokken, nu uitzonderlijk hoog.
MOSKOU/HELSINKI (AP) - De
nieuwe wisselkoersen voor de roe
bel die gisteren in werking zijn ge
treden hebben voor verwarring ge
zorgd in de Moskouse winkels waar
met buitenlandse valuta betaald
kan worden. De nationale bank van
Finland heeft de handel met de Sov
jetunie stilgelegd omdat er ondui
delijkheid heerste over de koers van
de roebel die de Sovjetunie hanteert
bij handel met het buitenland.
Sovjet-president Michail Gor-
batsjov maakte vorige week vrijdag
per decreet bekend dat de wissel
koers van de roebel per 1 november
1,8 roebel voor een dollar zou bedra
gen bij handelstransacties, waar
door de waarde van de Sovjet-munt
met 70 procent verminderd wordt.
De bedoeling van de nieuwe koer
sen is de winstgevendheid van de
Sovjet-export te vergroten en tege
lijkertijd de import te verminderen.
De nieuwe koers maakt deel uit van
de economische plannen van Gor-
batsjov die het land binnen twee
jaar een markteconomie moeten ge-
"Gesloten wegens inventarisa
tie", zo stond te lezen op een bord
bij de Sovjet-Zwitserse joint-ventu
re winkel Sadko. Een verkoper in
de Kodak-winkel in Hotel Me-
zdoenarodnaja verklaarde even
eens bezig te zijn met de inventari
satie; een kassier bestudeerde een
lijst met de nieuwe koersen aan
dachtig.
Vanaf gisteren gelden naast de
zwarte markt koers drie officiële
koersen: de officiële koers van 0,56
roebel per dollar, de handelskoers
van 1,8 roebel per dollar en de toe-
ristenkoers van 6,2 roebels per dol
lar. De koers op de zwarte markt is
ongeveer 20 tot 25 roebels voor een
dollar.
Ivan Ivanov, vice-voorzitter van
de staatscommissie voor buiten
landse economie, verklaarde dat de
officiële koers van 0,56 roebel 'ach
terhaald' was, maar zei dat de koers
nog enige tijd aangehouden zou
worden voor het vergelijken van in
ternationale valuta's en om een aan
tal Derde-Wereldlanden te bescher
men die schulden in roebels heb
ben. Na verloop van tijd zullen de
drie koersen worden samenge
voegd en zal de handelskoers de
werkelijke koers worden, zo ver
klaarde Ivanov.
Voor Sovjet-burgers met buiten
landse tegoeden die verplicht moe
ten worden omgewisseld in roebels
betekent de maatregel dat hun
spaargeld met zo'n 70 procent in
waarde kan dalen en dat heeft vele
ertoe gebracht om snel hun
geld om te wisselen en goederen in
te slaan zo lang het nog kan. "Ze ko
pen alles wat ze krijgen kunnen,"
verklaarde een kassier bij Sadko.
De koopexplosie kwam ondanks
de verzekering van de overheid dat
tegoeden die door een devaluatie in
waarde zouden dalen, aangevuld
zouden worden. Sadko en enkele
andere winkels waar in buitenland
se valuta betaald kan worden waren
gisteren gesloten terwijl boekhou
ders worstelden met de nieuwe
koersen en kassa's aangepast moes
ten worden.
De Finse bank kon gisteren ook
geen officiële koers voor de roebel
geven, waardoor de basis voor han
del ontbrak. De nationale bank ver
klaarde dat het de eerste keer sinds
de Tweede Wereldoorlog was dat de
handel tussen de twee landen stil
kwam te liggen. De koers van de
roebel was recent vastgesteld op 6,5
Finse mark voor een roebel. Het
was namelijk onduideklijk welke
van de drie nieuwe officiële koersen
van toepassing zijn op de 'wissel-
roebel'.
Omdat de gulden in feite de Duitse
mark volgt kon een renteverhoging
in Nederland niet achterwege blij
ven. Als de autoriteiten in ons land
niet waren meegegaan met de Duit
se beslissing om de zogenaamde
'Lombardrente' te verhogen, zou de
gulden uit de gratie kunnen raken.
Dat zou vroeger of later toch leiden
tot een renteverhoging.
Het promessedisconto, het tarief
dat als basis dient voor de rente die
de commerciële banken hun klan-
DEN HAAG (GPD) - Het Open
baar Ministerie (OM) gaat op ver
zoek van minister Hirsch ballin (jus
titie) strafvervolging instellen tegen
de winkelketen Makro wegens
overtreding van de Wet op de om
zetbelasting. De Makro vermeldt de
prijzen namelijk exclusief btw ver
meldt en berekent de omzetbelas
ting pas aan de kassa berekend.
De stap van het OM blijkt uit een
brief van Hirsch Ballin aan staatsse
cretaris Van Amelsvoort (Financi
ën). Van Amelsvoort meende tot nu
toe dat de Makro de wet op de om-
zetbelssting niet overtrad. In artikel
38 staat dat het ondernemers verbo
den is anderen dan ondernemers
goederen en diensten aan te bieden
tegen prijzen zonder aanduiding
van btw.
Aangezien de Makro in de ogen
van Van Amelsvoort een groothan
del is voor andere ondernemers,
meende hij dat de Makro de BTW
niet hoefde te vermelden. Volgens
Hirsch Ballin laat artikel 38 van de
wet echter geen uitzonderingen toe.
Bovendien stelt hij dat de voorgan
ger van Van Amelsvoort, Koning,
heeft laten weten dat de Makro ook
aan particulieren verkoopt, waar
door artikel 38 niet meer opgaat.
Minister Andriessen (Economi
sche Zaken) stelde in het overleg
met de Kamercommissie dat de Ma
kro, ook al noemt men zich zelfbe-
dienings-groothandel, een detail
handel is in de ogen van het depar
tement. Het bedrijf zal zich dan ook
aan de winkelsluitings- en vesti
gingswetten moeten houden. Het
door de Makro gehanteerde beleid
om alleen klanten met een pasje toe
te laten, doet daarbij niet terzake, al
dus Andriessen.
ten in rekening brengen, is nu op 8,5
procent uitgekomen. Hogere rente
tarieven betekenen een nadeel voor
de economische ontwikkeling in
Nederland. Als geld lenen immers
duur is, zullen bedrijven minder in
vesteren. En van produktieve inves
teringen moet elke economie het ei
genlijk hebben.
De financiële markten hebben al
lesbehalve positief gereageerd op
de renteverhoging in een deel van
West-Europa. Hogere rente is nade
lig voor de koersen van aandelen.
Bovendien moet worden afgewacht
of de discontoverhoging van de Ne
derlandsche Bank niet de economi
sche groei in Nederland, die toch al
onder druk staat, nog verder be
perkt.
Hereniging
De renteverhoging in Duitsland
heeft te maken met Duitse vereni
ging. Deze kost veel meer dan ieder
een had verwacht, terwijl ook de
economie van de Sovjetunie heel
veel geld nodig heeft. Japan, het
land waar het meeste kapitaal voor
handen is, heeft niet genoeg om al
deze wereldproblemen te financie-
De verhoging betekent dat rood
staan voor het bedrijfsleven duur
der wordt, omdat de rentetarieven,
die banken hun klanten in rekening
brengen, zijn afgeleid van de officië
le rente. De discontoverhoging be
treft rechtstreeks de rente voor
kortlopende leningen (geld
marktrente), maar kan indirect
doorwerken naar tarieven voor par
ticulieren en voor langlopende le
ningen, zoals de hypotheekrente.
De Lombard-rente ontleent zijn
naam aan de Italiaanse streek Lom-
bardije, waar voor het eerst geld
werd geleend tegen onderpand. De
vorige wijziging van dit tarief voor
kortlopende leningen aan de com
merciële banken dateert van 5 okto
ber van het afgelopen jaar. De Lom
bard-rente ging toen evenals het
disconto met een vol procent om
hoog.
- iHHBBÏSS
WASHINGTON Het gebouw lijkt op het paleis van de verdreven Roemeense dictator Ceausescu in Bukarest.
Maar het staat in Washington en het is een kantorenpand. Market Sqaure is een project van de pensioenfondsen
PGGM en PMI en staat precies tussen het Witte Huis en het Capitool.
ARNHEM (GPD) De vakbonden
hebben aan de NMB Postbank
Groep een ultimatum gesteld. Als
de Raad van Bestuur dit weekeinde
niet akkoord gaat met de eisen van
CNV en FNV, dan wordt begin vol
gende week gestaakt. Arnhem en
Nijmegen zijn de speerpunten.
Deze week waren in alle vestigin
gen van de NMB Postbank werkon
derbrekingen. Volgens CNV-be-
stuurder T. de Leeuw den Bouter
ondervond het betalingsverkeer
daarvan amper hinder, maar "vol
gende week wordt het serieus. Dan
VEGHEL (ANP) - De groothan
delsgroep Sligro is in de problemen
geraakt na de overneming van
Abim Beheer in Alkmaar eerder dit
jaar. Voor zover het zich nu laat aan
zien zal het moeilijk zijn in 1991,
door een verwachte stijging van de
rentelasten, het resultaat uit gewo
ne bedrijfsuitoefening van 1990 te
gaan de computers plat en heeft de
klant écht last van de acties".
Grimmige taal na het 'technisch
overleg' dat de leiding van de Post
bank donderdag voerde met de
bonden. Daarbij zegde de Raad van
Bestuur toe dat iedere werknemer
die door de modernisering van het
betalingsverkeer zijn baan verliest
één passende functie krijgt aange
boden.
Bij de reorganisatie gaan 2600 van
de 11.000 arbeidsplaatsen verloren.
De toezegging gaat de bonden niet
ver genoeg. De Leeuw den Bouter
"Het maakt nogal wat uit of je
spreekt van één passende functie of
een passende functie. Wat is pas
send? We willen daarover duidelij
ke afspraken. Het mag niet zo zijn
dat iemand uit Arnhem gedwongen
wordt in Amsterdam te werken".
Bovendien eisen de bonden een
nader gesprek over de sluiting van
de codeercentra. Deze gaan. vol
gens het plan van de Postbank, bin
nen drie jaar dicht. De bonden wil
len daarvan, uit sociale overwegin
gen, vier jaar maken. De Postbank
moet bovendien zorgen voor tijdige
en zorgvuldige scholing van de be
trokken werknemers en natuurlijk
verloop financieel stimuleren.
Gisteren kwamen ruim duizend
werknemers van de NMB Postbank
Hoogovens
Schoorvoetend hebben de kaderle
den van de vier vakbonden bij
Hoogovens zich gisteren achter het
bereikte akkoord over de aanpak
van het Masterplan geplaatst.
Schoorvoetend omdat de garantie
op gedwongen ontslagen de ko
mende vijfjaar niet waterdicht is: er
wordt een uitzondering gemaakt bij
economische calamiteiten.
China
De Golfcrisis heeft de Chinese eco
nomie tot nu 2 miljard dollar gekost.
Volgens woordvoerster Li Jinhua
van het ministerie van buitenlandse
zaken tonen voorlopige cijfers dat
directe verlies aan voor de handel,
transport en de civiele luchtvaart.
In het verliescijfer van 2 miljard dol
lar is de schuldenlast van Irak aan
China niet inbegrepen.
Filmlaboratoria
De Kunstenbond FNV heeft de di
rectie van RCM/NLF Filmlaborato
rium in Hilversum gesommeerd
binnen een week alsnog de oktober-
lonen uit te betalen. Woordvoerder
Teunissen van de bond vreest dat
het bedrijf daartoe niet in staat zal
zijn, omdat het krediet is opgezegd.
De bond zal de rechtbank dan om
loonvordering vragen, wat mogelijk
mvraag tot faillis-
Vertraging bouw
Een op de zeven hoofdaannemings
bedrijven met meer dan tien werk
nemers had in september vertra
ging in het werk door gebrek aan
personeel. Dat blijkt uit een con
junctuurtest van het Economisch
Instituut voor de Bouwnijverheid
(EIB). Bij de burgelijke- en utili
teitsbouw (woningen, kantoren, be
drijfspanden) hadden alle bedrijven
die een personeelstekort.meldden,
te weinig timmerlieden. Tien pro
cent in deze sector had een tekort
aan metselaars en acht procent aan
overig personeel.
AMSTELVEEN (GPD) - De KLM
heeft in het tweede kwartaal van dit
jaar 42,7 miljoen gulden winst ge
maakt. Dat is 120 miljoen gulden
minder dan in dezelfde periode vo
rig jaar. Dat maakte de maatschap
pij gisteren bekend. Onlangs maak
te de directie een ingrijpend bezui
nigingsplan bekend dat erop is ge
richt om de kosten met 500 miljoen
gulden terug te dringen.
In het tweede kwartaal, dat de
maanden juli tot en met september
omvat, stegen die kosten met maar
liefst 166 miljoen gulden tot 1707
miljoen. Onder de post buitengewo
ne lasten een bedrag is opgenomen
van 25 miljoen gulden.
Tegenover de forse stijging met
elf procent van de bedrijfslasten
staat een geringe groei van slechts
één procent van de bedrijfsinkom-
sten tot 1801 miljoen gulden. Als in
het afgelopen kwartaal geen Boeing
747-200 zou zijn verkocht, zou de
winst geen 42,7 miljoen zijn geweest
maar nog slechts 1,6 miljoen gul
den.
ADVERTENTIE
EINDHOVEN (GPD) - De vracht
wagenfabrikant DAF Trucks in
Eindhoven schrapt 700 banen om
de produktiekosten drastisch om
laag te brengen. Vorige week maak
te het vrachtautoconcern bekend
over 1990 een 'belangrijk verlies' te
zullen leiden, vooral door de slechte
resultaten in Groot-Brittanië.
De klappen vallen vooral onder
de 500 personeelsleden op het
hoofdkantoor en ander indirect
(niet direct bij de produktie betrok
ken) personeel in Eindhoven. De
bonden zijn gisteren ingelicht over
de plannen die de directie heeft op
gesteld. Volgens regionaal bestuur- de periode vorig jaar.
dgr Frank Kooien van de Industrie-
Met de NMB zijn namelijk rege
lingen getroffen waardoor de finan
ciering van Sligro onder meer via
een tijdelijke versterking van het te leggen.
garantievermogen is gagarandeerd.
Na de overneming van Abim zijn
grote tekortkomingen in de finan-
ook de DAF-directie het aantal banen makkelijker öpge- ciële verslaglegging van dit bedrijf
vangen worden. De belofte
Musis Sacrum in Arnhem bijeen
om te praten over de acties van vol
gende week. Er bleek een grote be
reidheid te bestaan om het werk stil
bond FNV
van mening "dat gedwongen ont
slagen voorkomen moeten wor
den".
Eerder deze week verklaarde de
directiewoordvoerder van de Ne
derlandse vrachtwagenfabriek nog,
dat de gevolgen van de komende re
organisatie voor de regio Eindho
ven wel mee zouden vallen. Met na
me in Engeland, waar driejaar gele
den de truck-divisie van Leyland
werd overgenomen, is de produk-
tie-capaciteit veel te groot na het in
eenstorten van de markt met bijna
40 procent ten opzichte van dezelf-
Paretti kri jgt MGM
i gekomen. Voor de terug-
directie om gedwongen ontslagen vordering van de betaalde koop-
te voorkomen, is na het loslaten van som, die gedeeltelijk in aandelen is
dit voornemen bij de drastische re- voldaan, is inmiddels beslag gelegd
organisaties door Philips een ver- en zijn verdere juridische acties
heugende bijkomstigheid voor het richting verkoper gestart. Het resul-
regionale vakbondsbestuur. De taat moet worden afgewacht,
bonden zullen van de DAF-directie Sligro ziet zich gedwongen om zo-
blijven eisen van begin tot eind bij danige voorzieningen te treffen, dat
de hele sanerings-procedure be- het vermogen, rekening houdend
trokken te blijven.
De mededeling aan de betrokken
bonden, dat DAF in acht maanden
(maar zeker tegen eind 1991) onge
veer 700 van de ruim 6000 arbeids
plaatsen in Eindhoven wil schrap
pen, kwam dan ook als een schok.
Ook de vestigingen in België (waar
de assen voor de trucks gemaakt
worden) met nu 1800 personeelsle
den en drie Engelse vestigingen
(Leyland, Glasgow en Birmingham)
met tussen de 7000 en 8000 werkne
mers worden geconfronteerd met
een personeelsreductie van uitein
delijk twaalf procent.
Bij het produktiepersoneel is het
natuurlijke verloop altijd al veel
groter en kan een vermindering van
met normale mutaties i)
gen, de fiscale positie en de ver
wachte resultaten over 1990 per
eind dit jaar zal zijn afgenomen tot
ongeveer f 21 miljoen.
BEVERLY HILLS (Rtr/UPI) - Het
is de Italiaanse zakenman Giancar-
lo Parretti uiteindelijk toch gelukt
de Amerikaanse filmmaatschappij
MGM/UA in handen te krijgen. Het
bedrijf van Parretti, Pathe Commu
nications, telt 1,36 miljard dollar
neer voor MGM/UA, zo is gisteren
bekendgemaakt. Het heeft Pathe
nogal wat moeite gekost de finan
ciering van de overneming rond te
krijgen. De overeenkomst zou al in
juni definitief zijn, maar Parretti
moest keer op keer uitstel vragen
omdat hij het geld niet bijeen kreeg.
Kies voor Stanley!
En u maakt kans op
één van die
schitterende prijzen
waaronder een luxe
badkamer naar
eigen keuze ter
waarde van 15.000,-
Prijzen schieten soms met 100 procent omhoog
BUDAPEST (Rtr/ANP/GPD) - De
Hongaarse regering wil met een
zeer ingrijpend programma binnen
zes maanden de economie n:
ven in blazen. De inflatie stijgt dan
tot 35 procent (nu 27 procent), e
derde van de bedrijven gaat failliet
en de werkloosheid verdubbelt tot De oppositie-partijen hebben al ge-
ongeveer 4,5 procent. ruime tijd kritiek op de hun inziens
te voorzichtige en visieloze aanpak
van de economische problemen in
het land.
Dat zegt Gyorgy Matolcsy, topad-
'iseur van de Hongaarse minister
president Antall, gisteren in het
dagblad Nepszabadsag. De plannen
moeten nog worden goedgekeurd
door het parlement van Hongarije.
tenlandse bedrijven toestaat samen
met een Roemeens bedrijf joint-
ventures op te zetten. Buitenlandse
investeerders krijgen twee jaar lang
Buitenland
Belangrijkste onderdeel van de her-
BUDAPEST - In de laatste dagen vormingen is de privatisering van
van oktober waren de rijen voor de minstens de hêlft van de staatsbe- belastingvrijstelling en
winkels in Roemenië nog langer drijven. Het gaat dan vooral om be- daarna met toestemming vai
dan anders. Er werd gehamsterd drijven in de landbouw, de bouw, ministerie van financiën nog
wat er te hamsteren viel. Sinds be- de lichte industrie,, diensten, toeris- drie jaar lang een korting
gin november zijn de subsidies op me, handel en transport. De rege-
een groot aantal levensmiddelen, ring houdt rekening met
maar ook op kleding en telefoon- x~' *~M,j
posttarieven afgeschafd. Voor e
deel van de producten zijn de prij-
In Roemenië wordt er rekening
mee gehouden dat de hervormings-
-w w maatregelen, vooral de prijsstijgin-
voerd. Bovendien hoopt premier gen, op flink verzet zullen stuiten.
Roman heeft al gezegd dat hij reke
ning houdt met een stakingsgolf,
maar hij zegt geen alternatief te
zien. De regering kan de hoge lasten
van de subsidies gewoon niet meer
weds trijdformulier
bij uw gereedschapwinkelier
Het beste gereedschap
voor het betere werk.
aantal faillisementen
de werkloosheid die nu 120.000
mensen bedraagt, zal waarschijnlijk per dollar,
i geheel vrijgegeven. Als gevolg stijgen tot een miljoen. Er moet
daarvan zijn veel goederen tiental- daarom op korte termijn een werk-
len, soms zelfs meer dan honderd loosheidsuitkering worden inge
procent duurder geworden
De enige producten die niet duur- Roman dat de dienstensector een
der worden zijn vlees, brood, ver- groot aantal mensen kan opnemen,
warming en electriciteit. die nog Daarnaast wil Roemenië buiten
een jaar lang zullen worden gesub- landse investeringen stimuleren. Er
sidieerd. De Roemeense regering is wetgeving in de maak die het bui-
hoopt dat liberalisering van de prij-
zen tot een beter aanbod in de win
kels zal leiden. Tot nu toe was de
zwarte markt, met een aanbod aan
slechte producten voor hoge prijzen
een van de weinige wegen om aan
veel begeerde consumptiegoederen
te komen.
De prijsliberalisering is maar een
klein onderdeel van het economi
sche hervormingsprogramma dat
premier Petre Roman half oktober
aankondigde en dat begin deze
maand in werking trad. Na maan
den van aarzeling en ondanks grote
politieke weerstand van de behou
dende stroming in het Front voor
Nationale Redding heeft Roman
zijn hervormingen weten door te
zetten.
procent krijgen. Winsten kunnen
groot verder worden geëxporteerd, met
ontslagen, enige beperkingen. Verder wordt
de lei gedevalueerd van 21 tot 35 lei
dragen. Er zijn wel een aan
regelen genomen om de pij
zachten.
Er komt een verhoging
kunnen minimumloon en van sommige sa
larissen en pensioenen. Managers
krijgen daarnaast de vrijheid om de
lonen in hun bedrijven zelf te bepa
len. Met deze maatregel hoopt de re
gering meteen ook de dramatische
achteruitgang in de productiviteit
aan te pakken. Door de golf van sta
kingen begin dit jaar, maar ook om
dat veel Roemenen tegenwoordig
nauwelijks nog op hun werk ver
schijnen, is de productie van veel fa
brieken met tientallen procenten
gedaald. Dat heeft mede bijgedra:
gen aan de lege winkels en de lange
rijen waarmee de Roemenen tien
maanden na de revolutie nog steeds
kampen.
Het zes-maandenplan voorziet in
forse bezuinigingen op voedsel-,
brandstof- en transportsubsidies.
Deze houden de prijzen van de pro-
dukten kunstmatig laag. Verder is
sprake van een revisie van het be
lastingsysteem en het schrappen
aat- van de helft van het aantal uitstaan-
/er- de overheidsleningen voor de wo
ningbouw. De ander helft moeten
het worden afbetaald in een bedrag in
eens of tegen scherp hogere rente,
aldus de plannen.
Hongarije kampt inmiddels met
verminderde leveranties van olie
uit de Sovjetunie. Als gevolg hier
van moet het land olie kopen op de
wereldmarkt waar de prijzen hoog
zijn wegens de crisis in de Golf. Dat
was voor de regering aanleiding de
benzineprijzen met 65 procent pro
cent te verhogen, wat vorige week
leidde tot grote nationale protesten,
blokkades en de zwaarste politieke
binnenlandse crisis sinds de demo
cratische omwenteling. Onder druk
daarvan is de prijsverhoging ge
deeltelijk ongedaan gemaakt.
Jaap van Zweden signeert op zaterdag 3 november van 15.45tot 16.30uur m V&D Leiden
zijn nieuwste CD en MC "Vivaldi's 4 jaargetijden". Een weergaloze vertolking met medewerking
Combattimento Consort Amsterdam. CD 39 95 19,95
VROOMS DREESM ANN
