5Alles wat ik doe helpt Hussein Sociale diensten wars van heksenjacht Stichting bedient lezend (kerk)volk Nederlandse arts wil maar kan niet weg uit ziekenhuis in Baghdad HHEBZIHZia EH ziet voorlopig af van Christelijke Universiteit VRIJDAG 2 NOVEMBER 1990 RADIOACTIEF Het was maar een klein berichtje in de Moskovskaja Pravda. 'Onafhankelijk laboratorium controleert flats op radioactiviteit'. Als reactie op talrijke verzoeken van Moskovieten, aldus het hoofdstedelijke dagblad, meten inspecteurs van het 'Onafhankelijk Deskundigen Laboratorium van het Moskouse stadsbestuur' woningen op eventueel aanwezige radioactiviteit. Kosten: ongeveer 5 roebel. De Moscovieten zijn bang. Na Tsjernobyl is daar ook alle aanleiding toe. Regelmatig verschijnen er waarschuwingen in de media over de onveiligheid van kerncentrales (ook in Moskou staat er een!) of wordt onthuld dat besmet voedsel dankzij corrupte lieden toch in de winkels en op de markten terechtkomt. Na zeven maanden Moskou missen de verhalen van Russische kennissen en westerse collega's hun uitwerking niet. Ratten als konijnen in de slachthuizen: koop nooit Russische worst, is een e de gematigde waarschuwingen. Een Nederlandse collega koopt voor zijn gezin alle drank en etenswaren bij Stockman, een Finse uitbater die tegen exorbitante prijzen vertrouwde kwaliteitsprodukten aanbiedt. "Voor mij geen salmonellaprak of een radio-actieve cocktail. Ik betaal me liever blauw", zegt hij. Ik besluit de proef op de som te nemen. Een telefoontje naar het laboratorium brengt Kirill Tsepala naar mijn Moskouse onderkomen, "Ik ben onafhankelijk inspecteur van het onafhankelijke ecologie- laboratorium", kondigt deze jonge Rus met gewichtige stem aan. Hij toont mij zijn Geigerteller. "Een nieuw apparaat, ontwikkeld in 1986 (Tsjernobyl!) en speciaal getest", zegt hij, terwijl ik met enig wantrouwen naar de beschadigingen op het meterkastje en de meetstaafkijk. Maar gelukkig, het apparaat werkt. Radioactiviteit is immers overal. "Het zit in bouwmaterialen en in de lucht, in apparaten, maar natuurlijk in toegestane doses", doceert Kirill. Ja, dat begrijp ik. Waarom wijst de meter nu 25 aan? "Dat zijn microröntgen per uur". Oh, hoeveel mag ik er daarvan hebben? "B ij een niveau hoger dan 25 wordt de flat op een waarschuwingslijst gezet en boven de 40 worden serieuze maatregelen genomen", luidt het antwoord. Ah, maar dit zijn er toch 25. "Ja, maar we staan hier in de keuken, vlak bij een zak met aardappelen en eentje met worteltjes. Waar heb je die gekocht?" Op de markt, antwoord ik. "Juist ja, goed wassen. De radioactiviteit zit in de aarde. Verder niets mee aan de hand, gewoon wegspoelen". Ik knoop het in m'n oren. Maar Kirill weet niet meer van ophouden. "Daarom zit er ook radioactiviteit in bouwelementen. Dat komt door het zand wat bij de beton-aanmaak wordt gebruikt. Alle soorten zand zijn radioactief, afhankelijk van de structuur. Maar bovendien werd er twintig, dertig jaar geleden nonchalant met kernafval omgesprongen. Er liggen nu nog veel radio-actieve substanties aan de oppervlakte". Nu is dat natuurlijk allemaal anders. 'Kijk", zegt Kirill, "de mensen raken in paniek door onwetendheid. We doen elke dag zo'n 75 tot 80 flats, maar de hoogste meting was 27 microröntgen. Die flats de-activeren we gratis". Bij mij blijkt dat niet nodig. Ik blijf, op de aardappelen en worteltjes na, tussen de 15 en 20 hangen. Opgelucht betaal ik 17 roebel. "Wij zijn veel goedkoper dan de coöperatieven die dit ook doen", meldt Kirill nog trots. Hij blijkt als hoofdactiviteit de wiskunde te bestuderen. Ik besluit de wortelen en aardappelen ongewassen weg te gooien. AMMAN - In het Ibn Al-Bi- tarziekenhuis in Baghad vra gen enkele tientallen gijze laars van president Saddam Hussein zich af hoe lang ze zijn regime nog moeten steu nen. Het Ibn Al-Bitar, een vrij klein hospitaal, wordt sinds 1983 gerund door met name Westeuropeanen. Een Nederlandse arts: "Ik ben hier in juli aangekomen om de Irakezen te helpen. Nu werk ik al dertien weken als gijzelaar". De jonge dokter, die met een flin ke dosis idealisme in het leven wenst te staan, maakt een uitge bluste indruk. "Ik weet dat ik goed werk doe, ik help mensen, ik ver licht hun pijn, ik opereer, maak ze beter. En tegelijkertijd is alles wat ik doe een steun voor Saddam Hus sein. Ik kan er niet meer tegen". Hij laat een stilte vallen en vertelt dan dat hij deze week voor het laatst werkt. "Ik heb het mijn familie la ten weten. Ze zijn behoorlijk onge rust, want mijn besluit betekent dat mijn positie hier nog onzekerder wordt dan ze nu al is. Ik heb dan geen recht meer op huisvesting van de Iraakse staat. Ik krijg in dat geval ook geen gratis voedsel meer in het ziekenhuis. Maar ik neem de stap". Zijn Engelse en Ierse collega's knikken instemmend. De Neder lander, die even uitrust tijdens zijn werk, kiest zijn woorden zorgvuldig als hij in het Engels praat. Er zijn al tijd Iraakse vertaalsters in de buurt die voor het contact met de patiën ten zijn ingehuurd, en geen van hen is te vertrouwen: "Kritiek op de pre sident wordt bestraft met ophan ging of tien jaar werkkamp en je weet hier nooit wat erv an je uitspra ken wordt doorgebriefd". Het Ibn Al-Bitar werd zeven jaar geleden op verzoek van de Iraakse regering opgezet door de Ierse orga nisatie Pare. Irak kampte door de uitputtingsoorlog tegen Iran met problemen in de gezondheidszorg. Het had te weinig medische techno logie in huis om moeilijke operaties te verrichten. Bovendien mocht niemand voor bijvoorbeeld open hart-chirurgie of niertransplantaties het land uit. De Ieren gingen destijds in op het ver zoek van de Iraakse president en bouwden een ziekenhuis met 200 bedden. Medici, ziekenverzorgers en andere assistenten uit allerlei landen hielden het instituut zeven jaar lang draaiende. Moed der wanhoop Toen Irak op 2 augustus Kuwayt binnenviel, kwam er geen vraag van Saddam Hussein om alstublieft door te werken in het belang van de zieken. Het enige dat de buitenlan ders te horen kregen was dat ze het land mochten verlaten als ze zou den worden vervangen door andere Europeanen. Er kwamen geen vrij willigers opdagen. Veel gijzelaars bleven doorwer ken, met de moed der wanhoop. On geveer zeventig medewerkers stop ten echter, omdat ze er niet meer te gen konden, een slechte relatie kre gen met de Iraakse patiënten, en vaak omdat hun contract met Pare was afgelopen, waardoor ze zonder inkomen kwamen te zitten. Het Ibn Al-Bitar, waar de buiten landse pers alleen onder geleide van een functionaris van het Iraakse mi nisterie van informatie mag komen, is geheel gelijkvloers gebouwd. Het hart van het ziekenhuis bestaat uit een open binnenplaats, waar pa tiënten in de overvloedige najaars zon zitten te wachten tot ze worden toegelaten in een van de afdelingen die rond het binnenpleintje zijn ge situeerd. Het ziekenhuisje behoort tot de modernste medische instel lingen van Irak. Er staat zeer gea vanceerde medische apparatuur, het is schoon, er liggen niet meer dan zes patiënten op een kamer. De organisatie staat echter op in storten. Van de tweehonderd bed den zijn er nu nog vijftig tot zestig bezet, gezien het steeds groter wor dende personeelstekort. De afde ling oncologie (waar kankerpatiën ten worden behandeld) is helemaal gesloten. Er zijn geen steriele leidin gen meer voor nierdialyse. Ook Vol taren, een pijnstiller voor bot- en spierziekten, is op. Bepaalde labo ratoriumtesten kunnen niet meer worden uitgevoerd. Stoppen Toch is er niet aan alles gebrek. Na dat het ziekenhuis begin september door bijna al zijn voorraden medi cijnen heen was, kwamen er plotse ling grote hoevee'heden farmaceu tische produkten binnen die door de Irakezen waren weggehaald uit Kuwayt. Later arriveerden er twee ladingen uit Ierland, zodat het Ibn al-Bitar nu voor de meeste medicij nen een voorraad heeft van onge veer twee jaar. De vraag is echter of het zieken huis zelf nog zolang zal draaien. Vo rige week hebben de artsen in oplei ding besloten allemaal met het werk te stoppen als hun contract met Pare erop zit. Ze worden daarin volledig gesteund door de specialis ten. Dat betekent dat 95 procent van de artsen er voor de jaarwisseling de brui aan geeft. De kans is groot dat het hospitaal dan dicht moet, tenzij de Irakezen het overeind houden. Maar de Nederlandse artsen achten dat laatste erg onwaarschijnlijk. Irak zal dan beroofd zijn van een belangrijk medisch centrum. In het land zijn er verder maar heel weinig voorzieningen waar complexe ope raties kunnen worden uitgevoerd en in een geval van oorlog zal dit ge mis heel hard aankomen. De meeste Iraakse ziekenhuizen zijn erg primitief. Een Nederlandse arts die andere ziekenhuizen heeft bezocht, vertelt over gebouwen van elf verdiepingen hoog, waar patiën ten over de trap worden vervoerd, omdat de liften niet meer functione ren. Familieleden van patiënten hou den er 's nachts infusen in de gaten, terwijl er in de nachtelijke uren slechts een zuster in het hele ge bouw aanwezig is. Het komt voor dat er zestig patiënten op een kamer worden ondergebracht. Tot over maat van ramp spelen sommige be zoekers, voor wie het begrip com puter vaak nog geheel onbekend is, met de knopjes van medische appa ratuur waar patiënten mee worden bewaakt. Waanzin De Nederlanders in Ibn al-Bitar hebben ook geen hoge dunk van de vaardigheden van Iraakse artsen. "Laatst was er iemand die twee rib ben had gebroken. Er bleek een long lekgeprikt, zo luidde onze dia gnose. Maar een Iraakse dokter schreef antibiotica voor, op basis van een röntgenfoto. Dat is absolute waanzin!" De Nederlanders kunnen zo nog vele voorbeelden noemen, het een nog schrijnender dan het andere. Onlangs werd een jongetje van ach teren aangereden door een taxi chauffeur die wild de stoep op kwam rijden. In een ziekenhuis in Baghdad werden foto's gemaakt en de Iraakse artsen meenden dat er niets ernstigs aan de hand was. Twee uur nadat de jongen thuis kwam, viel hij op de grond, met een vanaf zijn nek volledig verlamd li chaam. In het Ibn al-Bitar constateerden de Nederlandse arsten dat de jon gen zijn nek had gebroken. "Als ze hem meteen naar ons hadden ge bracht, dan was de breuk recht ge bleven. Maar toen wij hem voor ons hadden, was er niks meer aan te doen. Het jongetje zal altijd verlamd blijven en gruwelijke doorligwon- den krijgen". Doelwit Bij het verlaten van het ziekenhuis wijst een van de artsen op de mili taire basis die vlak naast het ge bouw is gevestigd. De militairen hebben tot taak een tv-zenderinstal- latie te bewaken die achter het Ibn al-Bitar staat. "Als het echt oorlog wordt, dan zijn die basis en de zen der een belangrijk doelwit. Wij van het ziekenhuis kunnen dan geen kant op." DEN HAAG - Het Rijk loopt nog steeds honderden miljoenen gul dens mis door fraude met sociale verzekeringen, premies en belastin gen. Een verdere verscherping van de regelgeving en controles moet daar een einde aan maken. Niet al leen de frauderende Nederlanders krijgen de wacht aangezegd. Uit voeringsorganen zoals bedrijfsvere nigingen en sociale diensten moe ten beter hun best doen bij het con troleren van hun klanten. "De tole rantiegrens bij misbruik is wat mij betreft nul", zo waarschuwde deze week minister Kok (financiën). De praktische uitvoering van zijn drei gement lijkt echter moeilijk. Het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid is nog bezig met het opstellen van nieuwe richt lijnen voor onderzoek naar mis bruik van sociale verzekeringen. Definitieve voorstellen komen pas aan het einde van het jaar. De gemeenten in Nederland en hun sociale diensten zijn niet erg te porren voor een heksenjacht op uit keringsgerechtigden. De 50 miljoen gulden die beschikbaar waren voor de aanstelling van sociale recher cheurs in de gemeenten, is bij ge brek aan animo nog steeds niet op gebruikt. En de praktisch denken de fiscus gaat er vanuit dat belas tingontduiking nooit geheel te voorkomen is. Al aan het begin van de jaren tachtig deed de interdepartementa le stuurgroep misbruik en oneigen lijk gebruik (ISMO) aanbevelingen om fiscale en sociale fraude een halt toe te roepen. In 1986 begrootte de toenmalige staatssecretaris L. de Graaf 2 miljard gulden extra inkom sten door het aanpakken van uitke- ringsmisbruik en belastingontdui king. De maatregelen leverden in derdaad geld op. Maar aan de fraude op dat gebied is nog steeds geen ein de gekomen. Het probleem is dat voor de ge meenschap niet elke vorm van mis bruik even zwaar weegt. Het crea- tief interpreteren van de wet bij be lastingaangifte wordt als sport afge- daan, misbruik van sociale verzeke ringen als een schanddaad. In het FN V-magazine van deze week meent CDA-fractievoorzitter Brink man zelfs dat zonder zwart geld kin deropvang nauwelijks van de grond kan komen. Alle grenzen aan de to lerantie bij Kok ten spijt. Nu de minister van financiën de buikriem moet aansnoeren, lijkt hem het nog strenger aanpakken van fiscale en sociale fraude een pri ma besparing. Door onder meer het invoeren van het sofi-nummer en het aanstellen van een groot aantal sociale rechercheurs denkt de over heid structureel al 1 miljard gulden per jaar te hebben bespaard. De financiële vertaling van de preventieve werking die van de al genomen maatregèlen uitgaat, is echter met geen mogelijkheid te be cijferen. Evenmin is precies bekend hoeveel geld de overheid nu nog misloopt door belastingontduiking of teveel uitgeeft aan mensen die misbruik van regelingen maken. Voorzichtige ramingen gaan uit van 2 miljard gulden per jaar. Mr. Th. Tuin, beleidsmedewerker van de Vereniging Nederlandse Ge meenten (VNG). stelt dat de over heid het misbruik van sociale verze keringen voor een deel aan zichzelf heeft te wijten. "De wetgever heeft een moeilijk uitvoerbare en nauwe lijks controleerbare regelgeving ge schapen. Diezelfde wetgever zegt nu dat daarop strenger gecontro leerd moet worden", aldus Tuin. "De uitvoering daarvan ligt ech ter tegen de grenzen van privacy- schending aan. De opmerking van Kok geeft weer dat de normen in Nederland aan het verschuiven zijn. De plaatselijke politiek geeft wel aan wat er wel of niet gepruimd wordt. En daar wordt de controle op afgestemd. Daarbij zal de mens al tijd zijn gedrag afstemmen op een punt tussen wat haalbaar is en wat door de omgeving nog wordt ge- pikt". Volgens voorlichter José van de Wou van het ministerie van financi ën geven de meeste Nederlanders tegenwoordig hun inkomen netjes op. "Het is onderhand wel bekend dat je goed nat gaat als je gepakt wordt. Bij particulieren hanteren inspecteurs wel een zekere marge. Als het naar hun mening om krui melwerk gaat, wordt er geen actie ondernomen. Maar dan moet het echt om kleine bedragen gaan. Er zijn overigens ook inspecteurs die helemaal geen marge hanteren. Maar over het algemeen worden die aangiftes met enige souplesse be handeld", aldus Van de Wou. De opmerking van Kok om mis bruik van regelingen absoluut niet meer te tolereren, zou in ieder geval een einde kunnen maken aan de on gelijkheid bij strafrechtelijke ver volging. Een uitkeringsgerechtigde komt al bij een fraude van 1200 gul den met justitie in aanraking. Beursstudenten en ontvangers van huursubsidie zien de officier van justitie pas opdoemen als hun mis bruik het bedrag van 5000 gulden heeft overschreden. En de fiscus klopt pas bij het openbaar ministe rie aan als een fraudeur de overheid voor meer dan een halve ton heeft getild. Over die ongelijkheid wordt ech ter op geen enkel ministerie nog ge sproken. ROME Paus Johannes Pauius li gisteren in Rome tijdens een cere monie in de open lucht, aan de vooravond van Allerzielen. Deze dag al tijd 2 november) wordt gevierd ter gedachtenis van alle overleden gelo vige zielen. (foto ap) Al veertig jaar boekbesprekingen VOORBURG (ANP) - Inder tijd was zij betrokken bij de oprichting van ruim honderd openbare bibliotheken en momenteel produceert zij 4.500 Prisma-boekbesprekin gen per jaar. De Protestantse Stichting tot Bevordering van het Bibliotheekwezen en de Lectuurvoorlichting in Ne derland viert vandaag haar 40- jarig bestaan. Het initiatief voor de interkerke lijke stichting werd genomen door de Hervormde Kerk, die in haar kerkorde heeft staan dat zij zich zal inzetten op "alle terreinen des levens tot kerstening van het Nederlandse volk". In de veertig jaar van het be staan van de stichting is het aan tal uitleningen per hoofd van de bevolking gestegen van een naar twaalf per jaar. De schamele bi bliotheekvoorzieningen na de Tweede Wereldoorlog baarden de top van de Hervormde Kerk grote zorgen. Toen in het begin van de jaren vijftig de regels voor de biblio theekexploitatie aanzienlijk wer den verruimd, zag de kerk haar kans schoon. Met een interkerke lijke organisatie wilde zij haar geestkracht in dienst van de alge mene organisaties stellen. De eer ste opdracht die de nieuwe stich ting kreeg, was de oprichting van algemene openbare bibliotheken, zo herinnert de vorige directeur J. E. van der Boon zich. De eerste directeur, J. J. van Melle, ging op pad en zette in het hele land bibliotheken van alge mene signatuur. Tot het midden van de jaren zestig was de stich ting betrokken bij de oprichting van 109 plaatselijke bibliotheek vestigingen en van negen provin ciale bibliotheekcentrales. Verder dan de acte van oprich ting ging de Stichting niet, want ze wilde in principe niet 'biblio theekhoudend' zijn. Dan zou het het geen dienstverlening aan de bibliotheken meer zijn maar re gelrechte concurrentie. Al snel kreeg de stichting er een nieuwe taak bij. Het lectuurcen trum van de Hervormde Kerk, dat bij de raad voor de zaken van pers en publiciteit was ondergebracht, ging in 1954 in de Stichting op. Werden er toen niet meer dan 300 boekbesprekingen per jaar ge maakt, nu zijn dat er ongeveer 4.500. Er is een deskundige staf die het werk van de 300 recensenten op alle mogelijke manieren bege leidt. Hoewel de recensies nog steeds primair bestemd zijn voor de openbare bilbiotheken (die jaarlijks ruim 2 miljoen boeken kopen voor 4 miljoen ingeschre ven gebruikers), zijn ze ook al weer heel wat jaren verkrijgbaar voor predikanten en alle boeken lezers die graag deskundig wor den voorgelicht. Binnen de stichting heeft zich nog een dienstverlenende taak aan de kerken ontwikkeld. Ker kelijke Instanties die wel wat te zeggen hebben, beschjkken vaak niet over de middelen om te pu bliceren. Zo ontstond Publivorm, publiciteit en vormgeving. Stu dies, rapporten, later ook scrip ties en dissertaties bereikten via Publivorm het publiek. Een 'suc ces' in deze vorm activiteiten vormt de uitgave van de liturgi sche reeks De Eerste Dag. Andere uitgaven zijn de Anne Frank- krant en de IKV-vredeskrant. Dankzij de mogelijkheden die de moderne electronica bieden, is er voor de stichting nog een grootse toekomst weggelegd, al dus Van der Boon. De kerken zijn een arsenaal van ongebruikte kennis, die ze aan hun achterban moeten doorgeven. De stichting beschikt over de outillage voor die dienstverlening aan kerken en bibliotheken, aan kerkleden en gebruikers van bibliotheken. Wegens onenigheid over uitgangspunten AMERSFOORT/DELFT (ANP) De Evangelische Hogeschool (EH) in Amersfoort ziet voorlopig af van de plannen een Christelijke Universiteit op te richten. De school hoopt met dit besluit de rust en de eenheid in eigen gele deren te herstellen. Dit heeft dr. ir. C. Roos, voorzitter van het be stuur, bevestigd. Vanaf het ontstaan van de EH in 1977 heeft de initiatiefnemers het ideaal van een door de over heid erkende Christelijke Univer siteit voor ogen gestaan. In het begin van de jaren '80 werden daarvoor ook wettelijk de moge lijkheden geschapen. De HBO- opleidingen die de EH thans biedt journalistiek, maatschap pijleer, theologie, geschiedenis en een eepjarig vormingsjaar zouden moeten worden uitge bouwd tot een echte universiteit. Het bestuur heeft echter beslo ten de aanvraag voor een erkende faculteit cultuurwetenschappen, de officiële start van de universi teit, niet in te dienen. "Het kost ons meer tijd dan we gedacht hadden om het eens ,te worden over de uitgangspunten", aldus Roos. Daarbij gaat het niet om de grondslag, want die wordt net als voor de EH door de bijbel zelf ge vormd, maar om de vraag welke "christelijke denkers" nagevolgd zullen worden. Volgens het bestuur mag niet een bepaalde denker, maar alleen de grondslag bepalend zijn. Som mige docenten zouden zich te veel laten meeslepen door het ge- dachtengoed van bijvoorbeeld dr. F. de Graaff, dr. K. Schilder of dr. A. Kuyper. Het bestuur hoopt dat in "een open gedachtenwisse- ling" alsnog "een vruchtbare sa menwerking" kan ontstaan en roept alle betrokkenen op "pola risatie achterwege te laten". "Wat voor problemen we ook hebben, het werk moet door gaan", aldus Roos, die niet het achterste van zijn tong wil laten zien, omdat hij anders niks nieuws meer aan de EH-achter- ban te vertellen heeft. Hij ver wacht dat de aanvraag voor de universiteit nu op zijn vroegst "over enkele jaren" bij de over heid zal worden ingediend. Directeur algemene zaken R.J. Plattèl maakt ook gewag van spanningen op de EH, maar wil over de "heel gecompliceerde zaak" niks meedelen. "Door mijn positie ben ik betrokken bij de spanningen", aldus de directeur, "maar ik moet ook loyaal zijn aan het bestuur". Intrede ds. Rooze. De gerefor meerde ds. F.D. Rooze doet zon dag intrede in de Leidse SoW- wijkgemeente Morskwartier-Bin- nenstad, om tien uur in de Oude Vestkerk. Inderdaad het Woord van God. Aldus het thema van een oecume nische dienst in de Alphense Pius X school (Van Nesstr.). Aanvang zeven uur. Voorgangers: pastor H. Borghols en ds. H. Ommering. Zangdienst. Een meditatie- zangdienst vindt zondag om vijf uur plaats in de Katwijkse Vre- deskerk (Voorstraat). Voorganger is ds. P. van der Horst. Kinderarts. De kinderarts E. Beerman-de Roos spreekt zondag om half acht in het Evangelie Centrum de Bethlehemskerk (Lammermarkt 57) in Leiden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2