ToekomstKlokhui9 onzeker
Tv-documentaire over
schepper van 'Efteling'
Extra treinen
voor concert
Tina Turner
Guus Jansen
overleden
Muziekfestival: 'Van
Indorock tot Nederpop'
Flikjes en
bintjes
DINSDAG 30 OKTOBER 1990
R.T.V.-SHOW
PAGINA 23
Sportredactie
BRT heeft bijna
geen geld meer
BRUSSEL (GPD) - De BRT-sport-
redactie kampt al geruime tijd met
een ernstig geldgebrek. Het gevolg
hiervan is dat de BRT nauwelijks
nog belangrijke voetbalwedstrijden
rechtstreeks kan uitzenden.
Als gevolg van de belabberde fi
nanciële situatie van de BRT-sport-
dienst moet ook het plan voor een
nieuwe sportshow worden afge
voerd. Zelfs het sportjaaroverzicht,
waaraan presentator Mare Uytter-
hoeven aan het werken is, kan als
nog wegens gebrek aan financiële
middelen worden geschrapt.
UTRECHT (ANP) - Bezoekers
van het concert van Tina
Turner op 1 november in het
Thialf Ijsstadion in
Heerenveen kunnen zich met
de trein voor de deur van het
stadion laten afzetten. Een
aantal treinen stopt bij de
halte Heerenveen Ijsstadion,
die normaal wordt gepasseerd
zonder stoppen.
Alle treinen die tussen circa
14.00 uur en 18.00 uur uit
Zwolle vertrekken zullen
Heerenveen Ijsstadion
aandoen. Het zelfde geldt
voor de treinen die tussen
14.00 en 19.00 uur uit
Leeuwarden vertrekken.
Het oudste zoontje van prinses Diana en prins Charles, Harry ge
heten, mag blijkbaar toch wel eens buiten de pogrten van zijn kost
school vertoeven. Volgens 'de bladen' mag het achtjarige jongetje
sinds vorige maand, toen hij met tientallen body-guards op kost
school werd afgeleverd, amper contact met thuis onderhouden. Maar
Harry was onlangs op een door-de-week-se dag toch aanwezig bij St.
Paul's Cathedral in Londen, waar hij de bestuurder van een rut 1934
daterende truck een handje gaf tijdens een bijeenkomst van voorma
lige oorlogsvliegeniers. (foto ap>
GRONINGEN - De produk-
tie van 'Klokhuis', het pro
gramma voor de jeugd dat
de NOS dagelijks in de voor
avond uitzendt, wordt vol
gend seizoen een jaar stilge
legd. De leiding van de NOS
heeft dat besloten omdat het
aantal nog uit te zenden afle
veringen zich de laatste tijd
enorm heeft opgestapeld.
Het is de bedoeling dat in
september 1992 de produk-
tie weer wordt hervat. De
NOS heeft Klokhuis voorlo
pig tot de zomer van 1993 ge
programmeerd.
De nieuwe jongerenkrant
Primeur meldt deze week
dat de NOS de produktie
van Klokhuis wil stoppen,
omdat de omroepstichting
meer geld wil besteden aan
sport- en informatieve pro
gramma's. NOS-woordvoer-
der Fred de Vries begrijpt
niet „waar Primeur die on
zin vandaan haalt". „Dat
heeft er absoluut niets mee
te maken. Wij stoppen de
produktie alleen maar, om
dat de voorraad aan afleve
ringen van Klokhuis gigan
tisch gegroeid is. Na dat pro-
duktieloze jaar kunnen de
makers weer aan de slag".
Volgens eindredacteur
Geelhoed is minder zeker
over de toekomst van het
jeugdprogramma. "Als de
NOS spreekt over een voor
raad dan heeft ze het over
een administratieve voor
raad. In werkelijkheid is er
maar een voorraad voor
twee maanden. Uit bezuini
gingsoverwegingen heeft
men echter besloten om
meer Klokhuizen te gaan
herhalen. In eerste instantie
werd 50 procent herhaald,
dat is nu al bijna 100 procent.
Als de NOS-leiding zegt dat
ze tot 1993 door kan gaan
met uitzenden, dan zeg ik: ze
kan nog wel 10 jaar blijven
uitzenden, als ze maar blijft
herhalen. Maar of ze daar
mee de kinderen vasthoudt.
Wanneer die elke avond
oude kost voorgeschoteld
krijgen, haken ze af. Ik vind
het dan ook schandalig wat
er gebeurt. Uit de houding
van de NOS-leiding blijkt
dat ze gewoon geen geld
over heeft voor een kinder
programma dat notabene re
gelmatig het best bekeken
programma van de zender
is".
De NOS is inmiddels be
sprekingen begonnen met
de makers over een eventue
le hervatting na het produk-
tieloze jaar. De Vries: „Ge
streefd wordt om de kern
van de makers weer bere d
te vinden om voor Klokhuis
aan de slag te gaan". Geel
hoed „Het is praktisch on
mogelijk om die club na een
jaar weer bijeen te brengen
De schrijvers en de acteurs
gaan niet een jaar zitten
wachten en met een lange
stilstand haal je de routine
uit de ploeg En dat weet de
NOS ook. Het komt er dan
ook op neer dat de NOS met
deze maatregel wil zeggen
weg ermee!"
LAREN (ANP) - Guus Jan
sen sr., de componist van
Corrie Brokken's 'wereldhit'
'Net als toen', is vrijdag op
79-jarige leeftijd in Laren
overleden, zo is gisteren be
kendgemaakt. Jansen was al
enige tijd ziek.
Met 'Net als toen' won
Corrie Brokken in 1957 het
Eurovisie Songsfestival.
Jansen schreef vaker prijs
winnende muziek: zo werd
hij onderscheiden voor de
begeleidingsmuziek die hij
schreef voor één van Sjoukje
Dijkstra's schaatsküren. An
dere bekende melodiën van
zijn hand zijn 'Daar waar de
molens staan' en 'Elfenbal'.
Jansen was pianist, orga
nist, arrangeur en orkestlei
der. Hij was dertig jaar be
stuurslid van de Buma-
Stemra. waarvan vijftien
jaar als vice-voorzitter.
DEN HAAG 'Van Indorock tot Nederpop'. Dat is de benaming
voor een muziekfestival dat op zaterdag 10 november in het
Nederlandse Congresgebouw in Den Haag wordt gehouden.
Liefhebbers van 'ons Indië' komen daar aan hun trekken, want
men kan die dag luisteren naar en dansen op de klanken van
allerlei 'Indorock'-formaties.
Want, zo stelt de organiserende culturele vereniging NINES
(Nazaten Indische Nederlanders en Sympathisanten): een groot
deel van de muziek uit de jaren vijftig was afkomstig uit de
instrumenten van Indische muziekbands. "Zij zijn het ook
geweest die de bakermat vormden van de eigentijdse
Nederlandse popmuziek. Het muziekfestival is dan ook een
eerbetoon, niet alleen aan de Indorockers van het eerste uur,
maar bovendien aan alle andere musici die de Indische
muziekbeoefening met vernieuwingen hebben verrijkt".
Artiesten die de 10e november het Congresgebouw vanaf half
vijf zullen aandoen zijn onder anderen 'The Hot Jumpers', 'The
Desmounts', 'Matahari', 'The Crazy Rockers' en 'The Black
Magie'. De avond wordt afgesloten met optredens van klinkende
namen als Lois Lane en Anneke Grönloh.
HILVERSUM Zanger/tekstschrijver Benny Neyman zit vijf
tien jaar in 'het vak'. Dat lustrum wordt op tv gevierd. De KRO
brengt komende zondag een programma waarin Neyman zijn
beste liedjes zingt, van zijn allereerste plaatje tof zijn meest re
cente cd. Het programma is in Griekenland opgenomen, het land
lyaarvan Neyman zegt dat hij "ervan houdt". (foto orni
HILVERSUM - In Nederland
werden voor de Tweede Wereld
oorlog al filmclips vervaardigd.
De eerste voorgangers van de
huidige videoclips in beeld ge
brachte grammofoonplaten
zijn in 1984 ontdekt op de zolder
van een landgoed waar ex-pre
mier Dries van Agt ging wonen
toen hij Commissaris van de Ko
ningin werd in Noord-Brabant.
De maker van de documentaire,
Rob Smit, wist ze destijds nog
net van de vuilnisbak te redden.
Vanavond worden de histori
sche filmclips voor het eerst op
de Nederlandse tv getoond. Ze
zijn gemonteerd in de filmdocu-
mentaire „Van film tot sprook-
je".
De filmclips werden vanaf
1935 gemaakt door de Eindho-
vense fotograaf-filmer Peter
Reijnders, die na de Tweede We
reldoorlog vooral bekend werd
als de schepper van het sprook
jespark De Efteling. Reijnders is
in 1974 op 74-jarige leeftijd over
leden.
Vanaf het moment, dat het in
Nederland kon, is Reijnders ge
luidsfilms gaan maken. Zo ont
stonden vanaf 1935 ook zijn film
clips, in die jaren nog filmminia
turen genaamd. Verschillende
van die bij geluidsplaten te draai
en films, sleepten nationaal en
internationaal prijzen in de
wacht.
Efteling
Drie jaar na de bevrijding stortte
Reijnders zich met al zijn energie
op het realiseren van het sprook
jesbos De Efteling in een één jaar
oude speeltuin.
Rob Smit: „Meestal wordt te-
^kenaar Anton Pieck als de be-
BIJ dc zaak van Poter Roljndrrs werd In '51/"52 hard gewerkt aan
dc sprookjes voor de Efteling. hier wordt Sneeuwwitje vervoerd.
(foto GPD)
langrijkse schepper van De Efte
ling genoemd. De werkelijkheid
is, dat Reijnders een veel groter
aandeel in de totstandkoming
heeft gehad. Hij haalde Pieck er
bij om zijn ideeën uit te werken.
Maar alle mechanismes, die vaak
via draadjes en touwtjes de
sprookjesfiguren tot leven
brachten, zijn door Reijnders be
dacht en geconstrueerd"
„Hij was een romantische
man, die andere mensen cn voor
al kinderen graag blu wilde ma
ken", concludeert Smit. die in to
taal 3,5 jaar aan onderzoek, orde
ning van materiaal en de monta
ge van de film werkte.
'Van film tot sprookje.' van
avond, Nederland 3. 21.04 tot
21.54 uur. NOS.
Wat hebben woorden als guillo
tine, braille, saxofoon, pasteuri
seren en zeppelin met elkaar ge
meen? Het gaat hier om eponie
men, dat zijn woorden die van
een persoonsnaam zijn afge
leid. Het genoemde rijtje dankt
zijn ontstaan aan respectieve
lijk de heren Joseph Ignace
Guilloiin, Louis Braille, Antoi-
ne Joseph Sax, Louis Pasteur en
graaf Ferdinand Adolf August
Heinrich von Zeppelin. Het
woord eponiem komt wel in En
gelse, maar niet in Nederlandse
woordenboeken voor. In de 'Op
perlandse taal- letterkunde'
van Batttis, een boek vól taal
grapjes en taalvondsten, wordt
onder het kopje 'Flikjes en
bintjes' slechts terloops aan
dacht besteed aan Nederlandse
eponiemen. Volgens Battus be
staat er maar een handvol va
derlandse eponiemen of naam
woorden. Hij noemt het hopje
(naar de Haagse baron Hen
drik Hop), de flik (naar chocola
fabrikant Caspar Flick), het sti-
priaantje (stroopballetje van
dokter Abraham van Stipri-
aan) en het bintje (naar de Frie
zin Bintje Jansma). Zijn opmer
king dat we het dure etiket epo
niem niet nodig hebben om er
dit mandje etenswaren mee aan
te duiden, prijkt nu als motto op
de eerste bladzij van het kers
verse 'Eponiemen Woorden
boek' van Ewoud Sanders.
Van de duizend door hem ver
zamelde Nederlandse naam
woorden zijn er zeshonderd m
het woordenboek afgedrukt.
Hoewel niemand weet hoeveel
eponiemen er in het Nederlands
zijn. staat het wel vast dat de
collectie van Sanders bij lange
na niet compleet is.
Dat heeft verschillende oorza
ken. In de eerste plaats heeft hij
alleen woorden opgenomen die
enigszins zijn ingeburgerd. In
bepaalde vakkringen, zoals in
de wereld van dokters, natuur
kundigen, plantkundigen en
geologen, wemelt het van woor
den die van beroemde voorgan
gers zijn afgeleid, maar die
daarbuiten niet of nauwelijks
gangbaar zijn. Onder het tref
woord 'watt' (van James Watt)
wordt overigens een hele rij van
vergelijkbare woorden uit de
natuurkunde even kort opge
somd fcelsius, volt, ampere
enz.). Hetzelfde gebeurt, voor de
plantkunde, onder 'sansevieria'
(van de Napolitaan Raimund
de Sangro, prins van
Sansevero): de begonia, magno
lia, forsythia, dahlia, bougain-
villea en talloze andere bloemen
danken hun naam aan botani
ci. of een ontdekkingsreiziger
als Louis de Bougainville.
Ook merknamen (zoals de
Ford-auto of de Stetson-hoed),
aardrijkskundige namen (Co-
lijnsplaat) en politieke naam
woorden (marxist, stalinist,
enz) ontbreken. Hij besteedt
evenmin aandacht aan woor
den die op schrijvers of aan per
sonages in romans of toneel
stukken teruggaan.
Een andere beperking die
Sanders zichzelf heeft opgelegd,
is dat hij slechts woorden in zijn
boek heeft toegelaten die van
historische personen zijn afge
leid. Allerlei woorden, en dat
zijn er nogal wat, die op Griekse
en Romeinse goden en mytholo
gische figuren teruggaan, kwa
men daardoor niet in aanmer
king. Woorden als vulkaan foan
de god Vulcanusj, doos van
Pandora, Oedipuscomplex en
afrodisiacum liefdesdrankje
van de godin Aphrodite) schit
teren dus door afwezigheid.
Xantippe (helleveeg, de vrouw
van Socrates) is wel van de par
tij, maar zij heeft dan ook echt
bestaan. Maar hoe zit het met al
die personen uit een ver verle
den, van wie we niet precies we
ten of hun persoonsgegevens wel
hélemaal betrouwbaar zijn?
Neem een woord als 'sinter
klaaspop', afgeleid van Sint-Ni-
colaas, ofwel de bisschop van
Myra die in de vierde eeuw na
Christus leefde. Sanders gelooft
niet in de goedheiligman, want
zijn woordenboek zwijgt over
de sinterklaaspop. Zo laat zijn
werkstuk er evenmin twijfel
over bestaan dat de bijbelse
waarheden niet aan hem be
steed zijn: hij rept met geen
woord over Kan, Job, Onan en
zelfs niet over Judas, die toch
peet hebben gestaan voor
prachtige eponiemen als kan
steken, jobstijding, onanie en
judaskus. Wat een woordenboek
al niet kan onthullen over de
geest van zijn maker!
OVERSCHATTEN
ZE DE QZER -
WINKEL VAN DlE
W0E5TIDNZWER-
VERS
NIET EEN
0EETO6
