Schijnbare overvloed in Baghdad Rangen en standen werken nog door in basisonderwijs Koningin Beatrix in Ierland Willem III achterna REPORTAGE Boycot leidt nog niet tot zichtbare tekorten in Irak Ruimere eucharistie gevraagd met oog op gemengd gehuwden PAGINA 2 Van onze correspondent Elly Wcmpe ARNHEM - Leeikrachten laten de afkomst van leerlingen vaak mee wegen bij hun ;idvies voor vervolg onderwijs. Daardoor wordt de loop baan op school meebepaald door het beeld dat de onderwijzer heeft over de situatie thuis. Een kind uit een laag milieu, dat even goede cij fers haalt als een ander kind, krijgt toch vaak een advies voor een lager schooltype. Dit blijkt uit een onderzoek door het Instituut voor'I i So< ale Wetenschappen van de Katho lieke Universiteit Nijmegen. Onder wijskundige Anneke van der Hoe ven onderzocht de schoolprestaties van drieduizend kinderen op de ba sisschool en zag de vermoedens be vestigd die ze al kreeg in de jaren dat ze zelf nog voor de klas stond. Pygmalion "Als een onderwijzer denkt dat een leerling goed kan leren, dan komt dat zijn leerprestaties in de regel ten goede en omgekeerd, De afkomst van een leerling blijkt daarbij mee te spelen, "Meestal niet bewust, Van onze correspondent Maurice Wilbrink BAGHDAD - De hemel bo ven Baghdad kleurt purper en er hangt een zware, voch tige lucht in Karada Inside Street. Wie niet in de rij hoeft te staan voor het gerantsoe neerde brood, wie tijd heeft voor zichzelf en met het werk klaar is, mengt zich in de pantoffelparade. Het is de avond van een bijzondere dag: er is regen gevallen, voor het eerst, en de tempe ratuur is onder de dertig gra den gezakt. Het is herfst in Baghdad, bijna een maand eerder dan normaal. Alles is te koop in Karada Inside Street. Juwelen, kleding, si garetten, bijna elke soort sterke drank die men maar kan bedenken, video-casset tes, radio's, kinderspeelgoed uit het Verre Oosten, sham poo uit Bulgarije. U wilt uw huis inrichten? Please sir, you're welcome sir: er zijn lam pen. bedden, dekens, meubels. En magnetron-ovens, vitrages en tv's. Geen middenstander lijkt zich zor gen te maken over een gebrek aan klanten. Men hangt uitermate ont spannen in de deuropening, rookt een Amerikaans importsigaretje en bekijkt het volk dat voorbij trekt. De oorlog is ver van Baghdad ver wijderd. Het is niet dat men schampert over het door de Verenigde Naties ingestelde embargo, maar waarom zou je je druk maken om de sancties als de winkels na bijna drie maan den nog altijd vol liggen? De ogenschijnlijke overvloed in de Iraakse hoofdstad is echter flin terdun. De consumptiegoederen die met tonnen tegelijk per vracht wagen zyn weggehaald uit Kuwayt. de negentiende provincie, kunnen nu nog de schaarste verhullen. Er zijn blikjes Pepsi te koop die vol gens het opschrift zijn geprodu ceerd op 1 augustus 1990 in Kuwayt, een dug voor de Iraakse inval. Collectors items: binnenkort is dit Cola-merk een zeldzaamheid, want in Irak is de Pcpsi-fabriek nu dicht. Als de Kuwaytse voedings waren zijn geconsumeerd, valt Irak terug op pure zelfvoorziening, hoe wel het embargo niet waterdicht is. Op de S'ikh, de grote markt die da gelijks tot 's avonds tien uur is ge opend, zijn appels cn andere vruch ten te koop die nog in dc afgelopen dagen uit Iran zijn aangekomen. Maar deze produkten zijn duur 7 di nar per kilo voor de appels, en dat is voor de minder bedeelde Irakees al lang niet meer op te brengen. Zelfs al zouden smokkel en an- maar het speelt wel degelijk een rol", aldus Van der Hoeven. Ze spreekt in dit verband van het Pygmalion-effect, naar de Griekse beeldhouwer die verliefd werd op een vrouwenbeeld dat hij zelf had gemaakt (waarna een godin het tot leven wekte, zodat de beeldhouwer met haar kon trouwen). Op school hebben onderwijzers een beeld van de leerling, dat zij op soortgelijke wijze zelf leven inblazen. De ver wachtingen van een leerkracht heb ben soms een magische invloed op de leerprestaties. Uit het onderzoek blijkt dat leer kracht-verwachtingen gebaseerd zijn op de maatschappelijke omge ving van het kind, de sfeer in het ge zin en zijn intelligentie. Heel be langrijk voor de schoolloopbaan derssoortige lekken in het embargo de komende tijd in stand blijven, dan nog is dat volgens buitenlandse diplomaten in Baghdad absoluut onvoldoende om het Iraakse volk te voeden. Baghdad met haar vier mil joen inwoners, en andere steden zijn dan aangewezen op de lokale landbouw. Op televisie worden in middels voorlichtingsprogramma's getoond over agrarische produktie- methoden, in een poging de voed selvoorziening op de lange duur op peil te houden van een leerling is ook het niveau van de prestaties dat een leerkracht zelf nastreeft. Stelt hij hoge eisen, dan doet een kind het meestal beter. Een schoolhoofd dat meer ambities heeft voor zijn leerlingen, werkt er ook harder aan. Bij de landelijke Ci- to-eindtoets scoren die kinderen dan ook hoger. "Een schoolhoofd op het platteland zei bij voorbeeld dat hij de kinderen liever niet te gauw naar de havo of vwo in de stad stuurt. Ook als de leerlingen goed zijn, moeten ze toch maar liever naar de mavo in het dorp. Dan kunnen ze later, als ze wat ouder zijn, altijd nog doorleren, zo is dan de redenering. Dat bete kent dus wel dat de kinderen, van wie de ouders niet zo doortastend Veel basisvoedingsmiddelen zijn reeds op dc bon gegaan, rijst, sui ker, tarwemeel, bakolie, bonen. In zo'n situatie doet het er eigenlijk niet meer zoveel toe of de schappen in Karada Inside Street nog zijn ge vuld met whisky Black Label (prijs: eenderde van een modaal maandsa laris). met smeerkaas uit Belgie, met Hero-jam of Amstelbicr. De Nederlandse ambassade heeft intussen, met het achterhoofd een lang verblijf van de Nederlanders in zijn, naar een lager schooltype gaan. De kinderen van de dokter of van de advocaat komen meestal wel te recht op het juiste niveau", stelt Van der Hoeven. Ouders uit de 'gewone' milieus volgen ook meestal het advies van het schoolhoofd op, terwijl ouders in de hogere beroepsgroepen heel wat minder slaafs zijn. Om naar het havo of vwo te gaan, is een advies van het schoolhoofd nodig samen met een test. In elke klas komt het wel een of twee keer voor dat de ou ders het niet eens zijn met het ad vies. Ouders uit een hoger milieu protesteren dan sneller, omdat zij een hoger schooltype in gedachten hebben voor hun kind, zo vertelt de onderwijskundige. Van der Hoeven: "Die ouders on Saddam Hos sein beheerst het straatbeeld in Baghdad, waar het leven door gaat. Vrijwel al les is er nog te koop, zij het te gen steeds hoge re prijzen. (foto AP) Baghdad, voldoende voedsel inge kocht op de lokale markt om het enige maanden uit te houden. Deze voorraden hoeven nu nog niet te worden aangesproken, omdat er ge noeg voedingsmiddelen zijn te krij gen in de Iraakse hoofdstad, zij het tegen sterk verhoogde prijzen. Volgens zegslieden op de ambas sade is het moeilijk te zeggen of de sancties tegen Irak werken. Voed sel en benzine zijn weliswaar ge rantsoeneerd. maar ambassadeur Va.) Dam acht het niet uitgesloten dernemen dan ook echt stappen, bij voorbeeld door het kind alsnog een andere test te laten doen bij een psy chologisch adviesbureau Of het kind gaat naar een andere school, waar het schoolhoofd wel bereid is om een positief advies te geven. In de gewone milieus zijn de ouders het er soms ook niet mee eens, maar zij zullen meestal toch niet zo vast beraden zijn en zo veel moeite ne- Sfeer thuis Wat de onderzoekster jammer vindt is, dat door deze verborgen verschil len op school de maatschappelijke ongelijkheid zich in de komende ge neraties herhaalt. De kinderen van de bakker en de vuilnisman hebben inderdaad minder kansen in het on derwijs dan die van de dokter en de advocaat. Overigens bepalen de on derwijzers hun beeld van de leer ling niet alleen aan de hand van de afkomst. "Het gaat wat ingewikkel der. De inschatting van de sfeer thuis telt zwaarder mee. Maar 'het thuisklimaat' hangt natuurlijk sa men met de maatschappelijke af komst", aldus Van der Hoeven. dat de Iraakse regering nog over voorraden beschikt, waarmee men het tot de in de winter uithoudt. Van Dam: "Ik denk dat men de winter wel haalt, en tegen die tijd zijn de winteroogsten beschikbaar. Bovendien heeft men alles wat eet baar is uit Kuwayt weggehaald. Die produkten zie je nu hier in de win kel liggen". Het motief om de benzine op de bon te doen wordt op twee manie ren uitgelegd. Sommige experts zijn van mening dat Irak door het embargo een tekort heeft gekregen aan importchemicalieën die nodig zijn voor het produceren van benzi ne, diesel en kerosine. Een andere verklaring wordt gezocht in het feit dat Irak door de sancties geen olie meer kan uitvoeren. Als gevolg hiervan zouden de op slagtanks vol zijn en omdat niet zo maar aardoliebronnen en raffinade rijen kunnen worden gesloten, pompt men minder olie op. Uit deze kleinere hoeveelheid olie zou te weinig brandstof kunnen worden geraffineerd om de thuismarkt vol ledig te voorzien. De tekorten kunnen, denkt Van Dam, op den duur een belangrijk negatieve psychologische werking hebben op de Iraakse bevolking: "Als mensen eindeloos in de rij moeten staan wachten voor een brood of niet meer per auto familie of kennissen kunnen bezoeken, dan ondergraaft dat het moreel van een volk". Wachten In de uitgestrekte volksbuurten van Baghdad schikken de Irakezen zich intussen in het onvermijdelijke, ze ondergaan lijdzaam 'de situatie', zoals de explosieve Golfcrisis wordt aangeduid door functionarissen van het ministerie van informatie. Een man in een lange rij voor een bakkerswinkeltje vertelt dat hij ie dere dag een tot twee uur op zijn brood moet wachten. Nee, dat is niet leuk, geeft hij toe. Maar wat moet jeer meer over zeggen Het le ven moet doorgaan, ook in 'de situa tie'. Het leven gaat door: in Baghdad worden kinderen geboren, bruilof ten gevierd, er wordt gelachen en bier gedronken. "De mensen willen graag vrolijk zijn", zegt Najah Al Bagdadi. In zijn piepkleine bedrijf je in de morsige Al Batawyin Street staat N^jah te werken aan een Ut, een Iraaks snaarinstrument. Hij doet er een maand over om een Ut te bouwen, helemaal met de hand, en hü verkoopt zijn dure instrumenten nog net zo goed als voor de crisis. "Er worden feesten gevierd en dan willen de mensen muziek maken, dus ik verkoop". Najah Al Bagdadi is niet bang voor de toekomst, voor niks heeft hij angst. Alleen voor God. Als God je niet helpt, dan gaat het mis. "Maar laten we niet praten, laten we spelen". Hij pakt zijn Ut en speelt een oud Iraaks lied. Buiten vallen er weer grote druppels regen. VATICAANSTAD (CIC-REU- TER) De bisschoppensynode over de vorming van priesters die gisteren door paus Johannes Paulus II is gesloten, heeft zich met zeer grote meerderheid voor het priestercelibaat uitgesproken en suggesties verworpen om ge huwde mannen tot priester te wij den. Enkele synodedeelnemers hadden voorgesteld het priesterte kort in hun gebied (onder meer Brazilië, de Bahama's en lndone- LUNTEREN (ANP) - Met het oog op de nood van ge mengd gehuwden zouden de rooms-katholieke bisschop pen meer ruimte moeten bie den om protestanten aan de eucharistieviering te laten deelnemen. Dit vragen de drie in Samen op Weg samenwer kende kerken (hervormd, ge reformeerd en luthers). De SoW-synode besprak eind vo rige week het oecumenisch rap port 'Maaltijd des Heren en Ker kelijk Ambt'. De in het rapport uitgesproken fundamentele er kenning van de drie SoW-kerken voor de rooms-katholieke ambts opvatting, moet toch voldoende draagkracht zijn om de mogelijk heden die de oecumenische spel regels van de RK Kerk bieden, breder toe te passen, zo sprak men uit. Het besluit, met ruime meer derheid genomen, week af van het oorspronkelijke voorstel, dat volgens secretaris-generaal dr. K. Blei van de Hervormde Kerk wel tot een negatief antwoord van de bisschoppen zou moeten leiden. Daarin werd de RK Kerk de vraag voorgelegd of protestanten in fei te eerst rooms-katholiek moeten worden voordat ze aan een rk eu charistieviering kunnen deelne men. De grote aandacht van de her vormde en gereformeerde Rome deskundigen voor dit rapport uit 1988 was vooral ingegeven door de pastorale nood aan de basis, zowel van gemengd gehuwden als van oecumenische groepen die verder willen dan de verschil lende kerkelijke regels toestaan. "Daarom richten we een appèl op de rk bisschoppen en vragen we onze eigen kerkeraden meer gebruik te maken van de moge lijkheden in de kerkorden voor gastvrijheid bij de viering van het Heilig Avondmaal", zo zei de ge reformeerde oecumene-secreta- ris dr. L. J. Koffeman. Hij erkende dat er ten aanzien van avondmaal en ambt grote ver schillen tussen de RK Kerk en de Protestantse Kerken zijn, maar Lutheranen nu ook deelnemer Samen op Weg LUNTEREN - Na jaren van voorbereidingen is de Evange- lisch-Lutherse Kerk nu ook op de Samen-op-Weg-trein gestapt. De gereformeerde synodevoorzitter ds. E. Overeem grapte dat dit niet zo moeilijk was. daar de SoW- trein regelmatig stopt. Naast de hervormden en gere formeerden, namen de luthera nen (ongeveer 14.000 belijdende leden) eind vorige week voor het eerst deel aan de gezamenlijke SoW-vergadering De president van de lutherse synode, dr. C.F- G.E. H alle was, mocht direct een gedeelte van de 'tno-synode' (al dus Overeem) voorzitten. De combi-synode heeft beslo ten dat het Samen-op-Weg-proces in de toekomst op gang gehouden zal worden door een minder logge 'kleine synode' van twaalf her vormden. twaalf gereformeerden en vier lutheranen. De 'kleine sy node'. die tweemaal per jaar ver gadert. heeft de bevoegdheid om besluiten te nemen, die door de drie deelnemende synodes ach teraf worden bekrachtigd. sie) te bestrijden door het wijden van 'viri probati' (gehuwde man- nen die zich in kerk en samenle- ving hebben bewezen). De paus keerde zich tijdens de laatste zit- j ting op zaterdag met kracht tegen dit voorstel. Zulke ideeën behoren volgens hem "niet in overweging genomen te worden. Het priester- tekort moet langs andere wegen worden opgelost". Foto: beeld van de slotceremonie van de synode. (foto AP) die verschillen zijn er óók binnen de kerken zelf. Kritiek werd er overigens ook geijit op het eindrapport van de commissie, die er ruim zes jaar aan had gewerkt (in plaats van de beoogde twee jaar). Het rapport maakt sterk de indruk vanuit de rooms-katholieke visie te zijn ge schreven, zo zei ds. H. van der Veen-de Graaf namens de Re monstrantse Broederschap, waarnemer in het Samen op Weg- proces. NG-Kerk vindt: aparte culturele identiteit nodig JOHANNESBURG (ANP) - De synode van de (blanke) Neder duitse Gereformeerde Kerk (NG- Kerk) heeft in een motie de prin cipes vastgesteld van een nieuw Zuid-Afrika. Daarin ligt de na druk op de noodzaak de geschei den culturele identiteit van de be volkingsgroepen in het land te be waren. Deze identiteit mag even wel niet worden afgedwongen. De synode sprak met overwel digende meerderheid uit, dat de "grondrechten van de mensen moeten worden beschermd om elke absolutistische overheersing door de staat tegen té gaan". De nieuwe grondwet van Zuid-Afri ka moet volgens de synode het oppergezag van de drie-ene God en de vrijheid van godsdienst er kennen. De synode, die nu gesloten is, leek aanvankelijk de apartheid als zondig af te wijzen, maar kwam onder druk van behouden de synodeleden gedeeltelijk van dat standpunt terug. Machtsstrijd. Er is "een machtsstrijd" gaande in de Unie van Baptistengemeenten, merkte de Zwolse predikant K. Corpo- raal op de algemene vergadering in Deventer op. Werden voorheen mensen op grond van bekwaam heid gekozen, tegenwoordig is het veel belangrijker uit welke vleugel zij komen, aldus Corpo- raal. Unievoorziter W.J. Blanken vond het woord machtsstrijd "veel te zwaar". Bij benoemingen wordt wel eens bekeken of ie mand lid is van het behoudende Evangelisch Beraad of de kriti sche werkgroep Ruimte, maar het gaat hier volgens Blanken slechts om kleine groepen. "Het overgro te deel van ons volkje is bij geen van beide groepen aangesloten". CGB. Het Confessioneel Gere formeerd beraad (CGB) wordt geen modaliteit met eigen ge meenten en predikanten binnen de Gereformeerde Kerken. Het gaat zich minder afzetten tegen de huidige koers in die kerken en meer proberen binnen de be staande kerkelijke organen en commissies invloed uit te oefe nen. Dat maakte voorzitter drs. R. van den Berg zaterdag duidelijk tijdens de appèldag van zijn orga nisatie in Zwolle, waaraan onge veer tweeduizend mensen deel namen. Drs. J. Staat volgde hem zaterdag op als voorzitter. Dominee-journalist. Het chris telijke Friesch Dagblad krijgt na ds Ype Schaaf opnieuw een her vormde predikant in de leiding van de redactie. Deze week wordt de benoeming verwacht van ds. K. van der Kamp (Zwaagwestein- de) als adjunt-hoofdredactuer. Van der Kamp (31), werkte eerder als kerkredacteur b(j het FD. DEN HAAG - Driehonderd jaar geloden zette stadhouder Willem III, toenmalig koning vun Engeland, als eerste Oran je voet op Ierse bodem. Zijn aanwezigheid had echter niets weg van een staatsbezoek. Willem III leverde in 1690 een bloedige slaj aan de rivier de Boyne. waar hij de Ieren met vlug en wimpel versloeg. Te paard trok de koning meteen uitgerust leger van 36.000 manschappen naar Ierland om zijn gevreesde schoonvader Jacobus II te verdrijven. Al in 1688 stootte hij deze van de troon en werd samen met zijn vrouw Mary koning en koningin van Engeland. Schotlund cn Ierland Maar toen Jacobus II een paar jaar na zijn gedwongen vertrek onverwachts in Ierland opdook, voelde Willem III zich behoorlijk bedreigd. Zijn schoonvader wilde opnieuw naar de macht grijpen. Bij de woelige veldslag aan dc rivier de Boyne was Jacoln. echter geen partij voor dc telg uit het huis van Oranje. De Engelse soldaten verafgoodden de pas geïnstalleerde vorst en versloegen de Ierse vijand ruimschoots. Jacobus voelde zich bedreigd door het sterke orar\je leger on vluchtte naar het Frunsc Brest. Protestants De overwinning van Willem III heeft in Ierland behoorlijk wat teweeg gebracht. Het eiland, waar voornamelijk katholieken wonen, was weer in handen van een protestantse vorst. De verdreven Jacobus II was net katholiek geworden. Hij was bezig nieuwe wetten door te voeren die de rechten van <le katholieken moesten herstellen. De slag aan tie Boyne was voor hem een kans om een katholiek koninkrijk terug te v innen Het katholieke Ierland is uiteindelijk pa hersteld m 1922. toen dc Ierse republiek werd uitgeroepen. Sinds de woelige strijd in 1690 is er nimmer een lid in het koninklijk huis naar Ierland afgereisd. Volgende week zal koningin i leatrix de eei ite OtwtJe rijn die de Ierse Republiek met een officieel bezoek vereerd. Toen bekend werd dat de koningin naar Ierland zou gaan. werd in Nederland direct gezegd dat de koningin iets goed wilde maken na wat Willem III 300 jaar geleden had aangericht De Ierse bevolking heeft hier met grote verbazing op gereageerd. L. Veer, tweede ambassade secretaris in Dublin: "Ik heb inderdaad alarmerende berichten gelezen dat de koningin dc Ieren tegemoet wilde komen. Onzin. Toen de Ieren hoorden van de komst van Beatrix, was er hier niets aan de hand. Er valt weinig bij te leggen". Veer erkent dat niet alles is vergeten en vergeven. "Maar het zijn voornamelijk de protestanten die ieder jaar op 11 juli 1690 'orange day' feestelijk herdenken. Dan worden dc befaamde oranjemarsen gehouden die, als het even kan, dwars door katholieke wijken of dorpen gaan". Maar ook de katholieke Ieren koesteren nauwelijks een wraakzuchtige houding tegenover de Hollanders, meent Veer. Behalve dat Willem III meer rechten toezegde aan de protestantse Ieren, heeft de voormalige stadhouder ook goede dingen gedaan. Toen hij regeerde, kreeg voor het eerst het parlement de meeste macht. Tot dan toe werden Schotland. Ierland en Engeland beheerst door het autoritaire koningshuis van de Stuarts. De troonsverovcring van Willem III in 1688 staat dan ook te boek als de 'glorious revolution'. Volgens Veer heeft Ierland er veel belang bij dat het koninklijk paar op bezoek komt. Voor enige welvaart is de Ierse republiek grotendeels afhankelijk van de handel met EG-landen. De Ierse bevolking is arm. Het land wordt geteisterd door een grote werkloosheid. Nederland is sinds Ierland in 1973 is toegetreden tot de EG. geen onbelangrijke handelspartner. De koningin zal voornamelijk worden geconfronteerd met de grote armoede die in dit land heerst Ierland is het Britse imperialisme nooit te boven gekomen. Na het vertrek van de Engelsen bleef het land zitten met een verpauperde boerenbevolking. Nog steeds vlucht zestig procent van de afgestudeerde jongeren naar het buitenland om daar werk te zoeken. Een enkeling keert terug om zijn opgedane ervaring in Ierland in de praktijk te brengen. De meesten zoeken echter hun heil blijvend in welvarender landen, bij voorbeeld in de Verenigde Staten. In Dublin, waar een vierde van de vier miljoen Ieren woont, wordt er van alles gedaan om ongeschoolde mensen die wel blijven, opnieuw op te leiden. Koningin Beatrix brengt onder meer een bezoek aan een herscholingsproject voor werklozen. Armste delen Ook reist zij naar de streek Connemara aan de westkust, een van de armste delen van Europa. Een groot deel van de bevolking woont er in bouwvallige hutten. Onlangs is hier een moderne zalmkwekerij opgezet om de plaatselijke bewoners aan werk te helpen. Volgens Nicolas Twist, woordvoerder van de Ierse ambassadeur in Nederland, worden sommige oudere bewoners in leven gehouden door hun kinderen die in het buitenland werken. "Zij sturen dan geld op naar hun ouders. Die kunnen daar van eten en drinken. Het is bij ons heel gebruikelijk dat afgestudeerde kinderen vanuit het buitenland pa en moe onderhouden". Toch is Twist redelijk optimistisch over de toekomst van Connemara. Het natuurrijke landschap, dat nauwelijks door de mens is aangetast, is zeer aantrekkelijk voor toeristen. Het toerisme vormt dan ook een belangrijke bron van inkomsten. De afgelopen jaren brachten ruim twee miljoen buitenlanders een bezoek aan Ierland. Samen-op-Weg-kerken aan RK Kerk:

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2