REISBURO LEIDEN
Komt het ooit nog goed met de Alpen?
Voor al uw zomer-en
wintersport-reizen
i
Pelikaanstraat 25 Leiden
Tel. (071 )-132222-132422
De hele wereld
bij u om de hoek^:
Zelfs met sneeuwbril op springen kleuren in 't oog
ANVR
VRIJDAG 26 OKTOBER 1990
Er is natuurlijk wel degelijk
reden tot bezorgdheid. Grote
bezorgdheid zelfs. Het probleem
is alleen: hoe neem je die weg.
Door minder skiliften te
bouwen? Door het verkeer door
de Alpen te beperken? Door het
gebruik van sneeuwkanonnen
aan banden te leggen? Door het
maken van skitochten door
ongerepte sneeuw te verbieden?
Door te voorkomen dat er nog
meer pisten worden aangelegd?
door
Rob van den Dobbelsteen
De toenmalige directeur van
het Nationaal Zwitsers
Verkeersbureau in Nederland,
Chris Zoebeli, zei jaren geleden
tot een verzameling
journalisten en
vertegenwoordigers van
milieu-organisaties: "Als wij
allemaal hadden gedaan wat u
wilt, dan waren er in de Alpen
alleen nog maar een paar grote
steden geweest. Dan hadden al
die kleine dorpjes niet eens
meer bestaan. Hoe spijtig dat
soms voor het milieu ook is: je
moet om te overleven ook de
economie een kans geven".
Het eeuwige dillema: de balans
tussen milieu en economie. Het
is ongetwijfeld waar, dat de
boeren in de kleine
wintersportdorpjes van hun
land alleen, niet meer kunnen
leven. De pijlsnelle opkomst
van het recreatief skiën kwam
daarom als geroepen. 'Het witte
goud', zoals de sneeuw in
Oostenrijk ietwat pathetisch,
maar niet helemaal ten
onrechte wordt genoemd,
verschafte de dorpsbewoners
een nieuwe bron van
inkomsten. Boerenzonen die
anders naar de grote stad waren
getrokken, bleven nu waar ze
waren en bewerkten 's zomers
het land dat ze anders zo goed
als zeker hadden verlaten. Lang
leve de wintersport, de nieuwe
melkkoe van de Alpen.
Melkkoe
Die melkkoe dijde in de jaren
zeventig echter wat al te snel uit.
Een staatje van het Nationaal
Zwitsers Verkeersbureau leert dat
tussen 1970 en 1985 het aantal
kabelbanen in Zwitserland van 358
opliep tot 530. En de toename van
het contingent stoeltjes- en
sleepliften moet eveneens
duizelingwekkend zijn geweest als
wordt bedacht dat de gezamenlijke
capaciteit van alle liftinstallaties
van de Confederation Helvetica in
diezelfde periode toenam van
148.000 mensen per uur tot 356.000.
Voorzichtige schattingen leren dat
in de Alpen in totaal nu zo'n 40.000
kilometer aan afdalingen liggen,
afdalingen die worden ontsloten
Schadelijk
Herr dr. K. Jabowski van de Alpinc-
Forschungsstelle in Innsbruck cn
Obergurgl in Oostenrijk Steeds
meer mensen willen buiten de
pisten skiën. Heel schadelijk.
Planten, struiken en jonge
boompjes worden door de scherpe
kanten van de ski's door midden
gesneden en gaan dood. We
proberen dat met nieuwe aanplant
wel weer te herstellen, maar ten
eerste lukt dat niet altijd en ten
tweede zijn sommige planten - en
dan denk ik aan een paar speciale,
heel unieke mossen die bij
Obergurgl groeien - gewoon weg
niet te vervangen"
lp Oostenrijk wordt het aantal
gebieden waar niet meer mag
worden geskied om die reden
steeds meer uitgebreid. Net als in
Zwitserland trouwens waar vooral
op het Instituut voor
Toenstenonderzoek in Bern hard
wordt gewerkt aan plannen om de
toeristenstromen in goeie banen te
leiden. Daarbij is de aandacht in het
bijzonder gericht op het verkeer
Hermann Muller van dat instituut
'Er wordt, bij al dat rumoer rondom
de schade die skiers aanbrengen,
nog wel eens voorbij gegaan aan de
schade die het verkeer aan de Alpen
toebrengt. Wij hebben berekend dat
het verkeer verantwoordelijk is
voor een derde van de bossterfte in
Zwitserland. Op hellingen waar
geen bos groeit, is het gevaar van
lawines groter en in dorpen waar
gevaar voor lawines is. komen geen
toeristen. Ik bedoel daarmee maar
te zeggen, dat het ook in het belang
is van de toeristische industrie, om
het massatoerisme en het verkeer
dat daarmee samenhangt, een halt
toe te roepen"
Reuzentanker
Of dat lukt? Eerder genoemde
Bystrzanowski gelooft er niets van.
De reuzentanker die het toerisme is,
ligt volgens hem op een vaste koers
en laat zich daarvan niet meer
afbrengen De Engelse planoloog J.
C Colby tijdens datzelfde congres
echter "De facaliteiten niet
uitbreiden, dat is de enige
oplossing. Parkeerplaatsen maken
voor 120 bussen en niet meer De
121ste moet weer rechtsomkeert
naar huis. Net als in een
sportstadion. Vol is vol".
De opmerking datje geen bus
terugstuurt die honderdvijftig
kilometer heeft gereden, lapt Colby
aan zijn laars. "Moet je juist wel
doen. Reken maar niet dat die
chauffeur dat een tweede keer
gebeurt. Die informeert eerst even.
Het is een zeer rigoureuze manier,
maar het is de enige manier om het
toerisme enigszins te regulieren, Op
is op en vol is voL Je moet eerst
grenzen stellen aan je capaciteit en
daaraan vervolgens stijf en strak
vasthouden".
In Tirol (Oostenrijk) en het Bernrr
Oberland (Zwitserland) hebben de
autoriteiten het lessen van Colby al
proberen toe te passen. Hier en daar
verschenen de afgelopen winters
warempel de bordjes 'Vol' bij de
ingang van de pisten. Hermann
Muller "Maar toen waren de straten
langVI r stopt met auto's en
bussen. Er zijn zulke grote belangen
gemoeid met toerisme dat de gren1-
van wat toelaatbaar is. steeds verder
wordt overschreden Ik ben vrij
somber over de toekomst".
Ruim een miljoen
Nederlanders gaan de
komende winter skiën. Zij
maken deel uit van een
peloton van vijftig miljoen
wintersporters dat in de
maanden december tot en met
april bezit neemt van de
Alpen. Jaarlijks groeit dat
reusachtige leger met 2 a 4
procent. De verwachting is,
dat over twintig jaar 90
miljoen toeristen 's winters
naar de Alpen zullen trekken.
De Alpen, meest bedreigde
bergketen op aarde.
Om die reden is het
Nederlandse Alpenplatform
vorige week een
voorlichtingscampagne
begonnen onder de noemer
'De Alpen, ook onze zorg'. De
campagne heeft tot doel
wintersporters te stimuleren
natuur en milieu van het
Alpengebied beter te
gebruiken dan tot nu toe werd
gedaan. Internationaal wordt
de campagne ondersteund
door 'Alp Action', een
initiatief van de onlangs in
Zwitserland opgerichte
internationale natuur- en
milieu-organisatie Bellerive.
Maar. vragen deskundigen
zich af, komt de campagne wel
op tijd? Sommigen zijn
somber gestemd over de
toekomst van de Alpen. "Er
staan zulke grote
economische belangen op het
spel dat de grens van wat
toelaatbaar is, steeds verder
wordt overschreven", zegt een
Zwitserse deskundige. Maar
volgens een Britse planoloog
is er nog hoop: "Je moet de
voorzieningen niet verder
uitbreiden. Je moet 'nee'
durven verkopen.
Veel deskundigen voorspellen ramp in bedreigde bergketen
door bij elkaar zo'n 12.000 liften.
Op een congres voor toeristische
journalisten, politici en
wetenschappers, dat eind
september in Nederland werd
gehouden, waarschuwde prof. dr.
H. Opaschowski van de Universiteit
van Hamburg voor de gevaren van
die ongebreidelde uitbreidingen,
die massatoerisme in de hand
werken. Opachows' .vende het
feit dat er een evenwicht moest
worden gezocht tussen milieu en
economie, maar 'veel te vaak'
constateerde de geleerde, 'worden
de grenzen die aan economische
uitbreiding zouden moeten worden
gesteld, ontoelaatbaar ver verlegd.'
De Duitse professor hield zijn
gehoor voor dat die mentaliteit
vroeg of laat 'een ramp' zou kunnen
veroorzaken en hier en daar zelfs al
heeft veroorzaakt.
Opaschowski: "Vergelijk het
massatoerisme langs de
Middellandse Zee, de Adriatische
Zee en in de Alpen maar met een
patient die 40 graden koorts heeft.
Dat is drie graden boven zijn
normale lichaamstemperatuur en
hij is dus ziek. Maar wordt die
temperatuur nou 43 graden, dan is
hij niet - zoals economen zouden
zeggen - twee keer zo ziek, nee dan
is hij dood. En precies dat gevaar,
lopen de gebieden waar
massatoerisme voorkomt".
Sterven
De vraag tijdens het congres was
uiteraard vervolgens of er in de
Alpen, waar 'slechts drie procent
van het oppervlak' (woorden van
een econoom) wordt gebruikt voor
toerisme, wel sprake is van
massatoerisme. Ecologen vinden
van wel en denken dat de grens al
hoog en breed is bereikt. Meer
toeristen dan er nu al komen (enige
tientallen miljoenen), kunnen de
Alpen niet bergen. Of het zou ten
koste gaan van het milieu.
Mamix Viëtor, voorzitter van de
Nederlandse Milieurgroep Alpen
twee jaar geleden: "De sneeuw
wordt ten gerieve van al die skiërs
met speciale voertuigen plat
gewalst en blijft daardoor veel
langer liggen. Het skiseizoen wordt
zo langer en de groeiperiode van
planten korter. Die sterven
daardoor af'.
Met, mag worden aangenomen,
nare gevolgen. Toen in de zomer
van 1987 tijdens een hevig
noodweer, zich op diverse plaatsen
in de Alpen aardverschuivingen
De enige oplossing volgens sommige deskundigen is, om een bordje 'vol
voordeden, weten veel
deskundigen dat niet alleen aan de
regen en de wind, maar nog veel
meer aan het feit dat de kale, zo
goed als grasloze skihellingen als
een glijbaan werkten voor puin en
grond. Een mening die door
anderen overigens weer te vuur en
te zwaard werd bestreden.
Dergelijke gebeurtenissen hadden
in de jaren vijftig ook plaats
gevonden 'en toen was er van
massatoerisme geen sprake.'
Op dat eerdergenoemde
toeristische congres in Nederland,
vroeg de Poolse vrije
tijdsdeskundige dr. Julian
Bystrzanoswki van het Instituut
van Toerisme in Warschau zich
overigens hardopaf of het nou wel
juist was dat de 'groenen' zo tegen
dat massatoerisme aanschoppen.
Nadat Opaschowski zuchtend had
vastgesteld-dat de mens een
kuddedier is en ondanks alle
inspanningen voor
vakantiespreiding en dergelijke
'altijd op dezelfde momenten naar
dezelfde plaatsen op vakantie gaat',
schoot de Pool danig uit zijn slof
door op te merken dat we daar
'misschien wel blij om moeten zijn'.
Troep
Bystrzanowski. die al eerder op het
congres opzien had gebaard door
vast te stellen dat er niet zo
denigrerend over massatoerisme
moest worden gepraat en datje de
ontwikkelingen in dat segment
tóch niet kon tegenhouden, die
Bystrzanowski rekende de
congresgangers voor dat
vijfduizend zogenaamde
massatoeristen waarschijnlijk nog
bij sommige ski-oorden te plaatsen.
wel minder troep maakten dan
vijfduizend groenen. De Pool:
"Vijfduizend massatoeristen
nemen op het strand van een
Spaanse Costa ongeveer één
vierkante kilometer in beslag. Daar
'maken ze een geweldige rommel.
Maar moeten we ook niet bang zijn
voor vijfduizend groenen die
ruimte om zich heen wensen en
honderd vierkante kilometer nodig
hebben?".
Op de gekscherende vraag of we
dus blij moeten zijn dat er niet
zoveel groenen zijn als
massatoeristen, zei Bystrzanowski
later doodernstig: "Ja, daar ben ik
van overtuigd. Ik ken mensen die in
de natuur werkzaam zijn,
opzichters en dergelijke, die een
geweldige hekel hebben aan
zogenaamde milieufreaks. Die
mensen maken, omdat ze zich niet
aan gebaande wegen houden, vaak
veel meer kapot dan de op het
strand liggende massatoerist
waarop zo wordt gescholden".
Hetzelfde geldt, zegt
Bystrzanowski. voor de naar
vrijheid hunkerende tour-skiers.
die de pisten walgend hebben
verlaten en op plaatsen DMT
beneden suizen waar verder
niemand komt. "Ook die mensen
maken veel kapot en verstoren het
dierenleven". Een opmerking die
ook in de Alpen zelf overigens vaak
wordt vernomen. Niet voor niets is
het helikopterskien (met het
hefschroefvliegtuig naar boven en
skiend weer naar beneden) in de
Alpenlanden zo goed als
uitgebannen en hier en daar
klinken geluiden op om ook het
gewone tourenskien te limiteren.
De wintersportmode voor het
komende seizoen ziet er zeer
aantrekkelijk uit. Heldere kleuren,
levendige dessins en sportieve
lijnen; ze zorgen er te zamen voor
dat het weer een vrolijke boel wordt
op de pistes.
Zelfs met de donkerste sneeuwbril
op springen de kleuren op de
skipakken dit seizoen nog in het
oog. Heldere vlakken in rood,
fuchsia, paars, lila, veel roze, geel,
oranje, turquoize, blauw en groen
zijn naast en boven elkaar gezet.
Ritsen, drukknopen, zakken,
klepjes, biezen en ceintuurs in
contrasterende tinten zorgen voor
nog meer accent op de toch al
fleurige jacks.
Behalve kleurvlakken vinden we
ook dessins op de skikleding,
dikwijls op een zwart of wit fond.
Vage, wat abstracte, soms grafische
prints, zoals lettervormen, maar
ook duidelijke bloemmotieven in
onder meer warme herfstkleuren
als mosterd, kerrie en wijnrood.
De heuplange jacks hebben
komende winter de voorkeur:
comfortabele jassen met een
dubbele sluiting en vaak ook een
dubbele kraag of zelfs een
capuchon met (imitatie)bontrand,
die de kou buiten houden, en een
koordsluiting aan de onderzijde om
te voorkomen dat bij een
onbesuisde valpartij de sneeuw
onder het jack omhoog kruipt.
Opgestikte elleboogstukken,
banden en schouderstukken geven
nog wat extra versie: ing aan de toch
al rijkelijk voorziene jacks.
Handige ritszakken en ruime
harmonicazakken bieden volop
bergruimte.
Doordat de jassen vrij druk zijn, zijn
de bijpassende skibroeken met een
winddichte vulling doorgaans effen
gehouden. De hoog in de taille
sluitende broeken kunnen ook
prima worden vervangen door een
salopette met een rond uitgesneden
bovenstuKje en brede
schouderbanden. De meeste
broeken zijn voorzien van ritsen of
elastiek onder aan de pijpen of van
afsluitende kleppen, zodat de
sneeuw de schoenen niet kan
binnenkomen en de voeten lekker
droog en warm blijven.
De overalls maken dikwijls de
indruk van een los jack met aparte
broek, doordat de broek is
uitgevoerd in een kleur die ten
opzichte van het bovenlijf
contrasteert. Toch zijn er ook fraaie
overalls, meestal met een
ceintuurtje, in unikleuren of met
alleen diagonale kleurvlakken over
de schouders.
Voor de man komen we deze winter
veel parka-achtige jacks tegen met
een rijgkoord in de taille. Net als de
jacks voor zijn vrouwelijke
skipartner is ook zijn jas
samengesteld uit kleurvlakken, zij
het soms in wat rustiger
(herfst)kleuren. Handige
capuchons, die bij stralend weer in
de kraag kunnen worden
weggeborgen, zorgen ervoor dat bij
een stevige sneeuwbui de kruin
droog blijft.
Naast de gebruikelijke materialen,
waarbij de satijn-achtige vooral
voor jacks hoog scoren, zijn er ook
veel broeken en overalls van tactel.
een stof die is geweven van dun
polyester garen, dat zo hard is
gedraaid dat het is gaan krinkelen.
Op deze manier is een waterdicht
'anti-gliss' materiaal ontstaan, dat
dank zij z'n stroefheid een lange, en
niet altijd ongevaarlijke, glijpartij
na een val voorkomt.
Nieuw is ook het zogenaamde
'polar-vlies', een materiaal van
zacht geruwd acryl met een
molotoneffect, dat niet alleen als
voering in jacks voor komt, maar
ook is gebruikt voor ski-sweaters.
Overigens komt stevig katoen ook
in aanmerking voor met name
heren-skibroeken, afgewerkt met
een waterdichte coating en een
gemoltoneerde voering.
Het combineren van de accessoires
met de kleding hoeft geen enkel
probleem op te leveren. De
accessoires zijn ook deze winter
weer verkrijgbaar in de meest
gangbare modekleuren.
Leuke, maar ook praktische
hebbedingetjes, zoals gewatteerde
baseballpetjes met bijpassende
wanten, tasjes, die om het middel
kunnen worden gegespt en waarin
ook een fotocamera de berg mee op
genomen kan worden, alsmede
gamaschen (losse, waterdichte
.sneeuwvangers' voor het
onderbeen) zijn verkrijgbaar in
talloze uitvoeringen.
KITTY VAN GERVEN
Kleuren en grafische dessins zijn troef op de putte
V
Gt
IRANT1EFONOS
REISGELDEN
