Voor al uw zon
en sneeuwvakanties. MjDDELHOEK'S
Wetenschap aarzelt met weersvoorspellingen
Champoussin: de droom
van een Belgische baron
I F
sr
Champoussin in het kort
Verkeersregels op skipisten
Per schip
naar de
wintersport
Voor al uw reizen
VRIJDAG 26 OKTOBER 1990
De zachte winters, waarmee de
jaren tachtig afsloten, staan haaks
op de strenge winters van '85. '86
en '87. Ze staan ook haaks op de
veronderstelling uit de jaren '40
tot '63, toen geleerden al spraken
van een opkomende nieuwe
ijstijd. Aan borreltafels en bij
weerkundige instituten wordt
druk gespeculeerd over oorzaak
en gevolgen. De stamtafel komt
wat makkelijker tot conclusies
dan de wetenschap. Aan de
borreltafel krijgt het
broeikaseffect de schuld maar uit
die praatjes kan prof. dr. M. Kuhn.
de Oostenrijkse klimatoloog, geen
conclusies trekken.
We ontmoeten wc hem in zijn
werkkamer aan de Universiteit
van Innsbruck. Daar behoort
Kuhn in de rug gedekt te worden
door witbesneeuwdc
bergflanken. Helaas. In maart
1990 is er vooral Saharazand
komen overwaaien. Hij zit met
zijn rug naar de flanken van de
bergen die de Tiroolse hoofdstad
omgeven. Sneeuwgebrck is
V*
ttf'
duidelijk waarneembaar aan de
donkere vlekken van de hellingen.
Kan Oostenrijk zijn winterw inkel
binnenkort wel sluiten of komen
strenge winters met metershoge
sneeuwlagen terug? Kan de
weerkundige de suggestieve
opmerkingen van sommige
collegae onderschrijven, dat
Oostenrijk in een subtropische
zone komt te liggen en in de
toekomst sneeuw onder de 1500
meter niet meer voorkomt?
Kuhn onderschrijft niets. Hij
gooit al zijn deskundigheid in een
genuanceerd antwoord, dat er op
neerkomt dat er eigenlijk
nauwelijks voorspellingen
mogelijk zijn. Zelfs bij de
wetenschappelijke waarde van
metingen van de laatste honderd
jaar zet hij grote vraagtekens.
In de jaren zestig werd algemeen
gesproken van een afkoeling van
de aarde. Van 1940 tot en met 1963
(met 1830 de koudste winter van
de laatste drie eeuwen) waren er
veel extreem koude winters.
Nu wordt weer gesproken van een
opgewarmde aarde, die in de
laatste honderd jaar toch een
gemiddelde temperatuurstijging
heeft ondergaan van 0,3 tot 0,6
graden. Die stijging dateert voor
een niet onbelangrijk deel van
voor 1940.
Uit publikaties van dr Kuhn
blijkt, dat het wel tien eeuwen
zoveel warmer moet worden wil
de sneeuwgrens in Oostenrijk
verlegd worden. Bij een
gemiddelde temperatuurstijging
van 3 graden warmer valt er in
Oostenrijk of de andere
Alpenlanden geen sneeuw meer
onder de 500 meter. Die
ondergrens gaat omhoog totT500
meter bij een gemiddelde
temperatuurstijging van 4 graden.
Dan blijven er natuurlijk nog
mogelijkheden voor
uitzonderingen. Pieken en dalen
waaruit het gemiddelde nu
eenmaal wordt opgebouwd.
Kuhn verwijst dan ook heel wat
van de prognoses over
subtropische Alpen, smeltende
gletsjers en de palmenstranden
van Katwijk aan Zee naar de
stamtafel, waar het incidenteel
best zo aardig toeven is als aan
een palmenstrand. Voor deze
voorspellende verhalen valt nog
heel weinig wetenschappelijk
voer te vinden. Als
wetenschapper houdt hij zich het
liefst staande aan de
onomstotelijk vastliggende
feiten.
De grot' re omvang van de
gletijeifl taaien 1940 en 1965 staat
voor hem vast. Dat is een zaak van
opmeten geweest. Er is in die
periode een stevige gletsjer
vorming geweest. Ook tussen 1910
en 1920 is er een stevige
glctsjcrgroei geconstateerd. Nu
leven we weer in een periode van
afname en van weinig sneeuw.
Dat we les en Biet een rstevigdc
broeikas - een laag gassen aan ons
zwerk die zorgt dat de
verwarmende zonnestralen over
de aarde blijven hangen, opdat we
niet verkillen in een koude van
tientallen graden onder nul - staat
ook voor Kuhn wel vast. Die
mening deelt hij met de meeste
klimatologen, alhoewel de
..meeste klimatologen'' een k\\ art
eeuw geleden ook een komende
nieuwe ijstijd voor zeker hielden.
Volgens Kuhn wordt het klimaat
echter niet louter en alleen
veroorzaakt door het
broeikaseffect, maar zijn er ook
andere factoren die van grote
m\|«ed sijs "p ees icess bsltjf
meer of minder of een "vriezen of
dooien". Zonnevlckkcnmaxima
en -minima, straalstromen,
koerswijzigingen in
zeestromingen,
vulkaanuitbarstingen (zoals de
Gunung Agung van 1954, de Mount
St Helens van 1980 en de fameuze
uitbarsting van de I I hiinui in
1982), en natuurlijk het menselijk
gedrag en het verbranden van
fossiele brandstoffen.
Dat heeft allemaal invloed op het
klimaat en op het weer. De
moeilijkheid iv dól eigenlijk
niemand precies weet welke
invloed die afzonderlijke factoren
uitoefenen en of er een onderlinge
samenhang bestaat.
Wanneer Kuhn dan ook aangeeft,
dat er nog heel wat strenge
winters en metershoge
sneeuwlagen in het verschiet
liggen, dan stoelt dat vooral op de
wetenschappelijk geconstateerde
grilligheid van het klimaat in het
ertodea DeiidiMN>nhol
weer zijn legio, nauwelijks te
voorspellen en soms ook achteraf
nauwelijks te verklaren.
"In het klimaatsysteem bestaan
geen lineaire processen; ze zijn
redelijk chaotisch, zoals gelukkig
de natuur in vele opzichten een
chaos toont".
Hij is ook lid van de
internationale werkgroep van
klimatologen. die de stijging van
de zeespiegel moet
vooruitberekenen.
Met alle varianten rekening
houdend komt hij tot de conclusie,
dat het niveau van de zee-piI
de komende honderd jaar kan
varieren van -50 cm tot 70 cm.
Dus prof. Koha durft rija geld oog
wel te steken in het Oostenrijkse
wintertoerisme?
"Jawel, maar ik zou het wel
zekerheidshalve in een gletsjer
skigebied investeren".
Lef kon men hem niet ontzeggen. Hij was slechts wat zorgeloos, de baron. En omdat Zwitsers
ook maar mensen zijn... Op de achterliggende gedachte viel niets aan te merken. Het enige dat
je op Champoussin tegen kon hebben, was dat het aan het einde van de wereld lag. Of beter ge
zegd: daar nog een stukje voorbij. Maar omdat de techniek tegenwoordig voor niets staat, be
sloot de baron toch te gaan bouwen. "Deze plek is te mooi om er niets mee te doen", schreef hij in
een brief aan zijn architect.
Die was het na een korte
verkenningstocht al vlug met de
baron eens. Midden in de Portes du
Soleil, met 650 kilometer aan
afdalingen, 's werelds grootste
aaneengesloten skigebied, zou
Champoussin de chique
tegenhanger moeten worden van
Avoriaz. Dat aan de Franse kant van
de grens gelegen science fïction-
oord dat op z'n mooist is als je er
vanaf een hele hoge bergtop op neer
kijkt. "Ik wil iets met mooie houten
chalets", verordonneerde de baron.
"En midden in het dorp wil ik een
hotel dat volgens de beste
Zwitserse tradities wordt
gebouwd".
Voor de architect geen bezwaar.
Voor de aannemer ook niet. Jawel,
de weg naar het op 1600 meter
hoogte gelegen alpenweitje waarop
Champoussin moest verrijzen, was
weinig meer dan een geitepad. Maar
geld strijkt zelfs de grootste hobbels
glad. Al twee jaar na het op papier
zetten van de eerste plannen, kreeg
Champoussin contouren. En
opende de uit Belgie afkomstige
baron met licht feestgedruis het
luxueuze hotel ('Alpage
Ambassador' geheten), dat
uiteindelijk het stralende
middelpunt zou moeten worden
van 'zijn' dorp.
Door
Rob van den Dobbelsteen
Is de edelman toen het overzicht
kwijt geraakt? Waarnemers menen
van wel. De baron bouwde door
waar hij beter even op de plaats rust
had kunnen houden. Op het
moment dat de cementwagens nog
naar het dal terugreden, stoven
nijvere middenstanders al naar
boven. Met meubels, met
keukenapparatuur, met gordijnen,
met lampen... De verhalen zijn
oncontroleerbaar. Maar nog altijd
waait het gerucht door het dorp dat
de baron de gewoonte had, reeds
voor ontvangst te tekenen op een
AFSTAND AMSTERDAM - Champoussin: Via Karlsruhe, Basel.
Bern. Vevey en Bex ongeveer 1000 kilometer.
HOOGTE - 1600 tot 2300 meter.
AANTAL BEDDEN - 1300.
LIFTINSTALLATIES - 220.
WACHTTIJDEN - In Champoussin gering. In de rest van het skige
bied bevinden zich vooral bij Avoriaz (Frankrijk) en Les Crosets
enige forse knelpunten.
TOTAAL AANTAL KILOMETER AFDALING - «50.
LIGGING VAN DE SKIPISTES - Alle windrichtingen.
MOEILIJKHEIDSGRAAD - van zeer zwaar tot licht.
KINDEROPVANG - Ja (Mini Club).
LANGLAUFMOGELIJKHEDEN - Gering. Uitbreiding van aantal
loipes wordt overwogen.
VERDERE SPORTIEVE ONTSPANNING - Champoussin kent een
zeer gerenommeerde 'parapente-schooi'. een school waar men leert
met parachutes van bergtoppen af te springen. In het Ambassador-
hotel is een overdekt zwembad en een ontspanningszaal waaronder
meer kan worden gebiljart (snooker) en getafeltennist. In het op
acht kilometer van Champoussin gelegen Val-d'Illiez kunnen
mountainbikes worden gehuurd (prijs ongeveer 33 Zwitserse francs
per dag).
PRIJSPEIL - Zes lessen van twee uur: 80 Zwitserse francs. Zes
daagse skipas voor hele gebied: 178 Zw. frs. Kopje koffie: 2,20 Zw.
frs. Huur appartement voor een week: ea. 750 Zw. frs.
AVONDVERTIER - In het Ambassador-hotel bevindt zich een dis
cotheek en een har. Verschillende hotels en restaurants organise
ren speciale fnndtie-avondcn. In het hoog in de bergen gelegen
Chez Gaby (bezoekers worden per piste-machine gehaaid en ge
bracht) kan worden gedineerd vanaf een hete steen.
TAAL - Frans
BIJZONDERHEDEN - Automobilisten wordt aangeraden goede
sneeuwkettingen mee te nemen. De weg vanaf Val-d'Illlez is vrij
steil en bochtig.
Speciale ski-arrangementen naar Champoussin worden verzorgd
door het Haagse reisbureau Snowline. Prijzen voor een week (lo
gies. half pension en skipas inbegrepen) vanaf 695 gulden. Informa
tie: Snowline. Gentsestraat 215, 2587 HR Den Haag, telefoon «70 -
3.55.68.12.
NADERE INLICIITINGEn - Verkehrsbüro. CH 1873 Champous
sin, Zwitserland, telefoon (vanuit Nederland) 09 - 41.25.77.27.27 of
Zwitsers Nationaal Verkeersbureau, Koningsplein 11.1000HA Am
sterdam, telefoon (folderlijn): 020 - 22.20.36.
moment dat de spullen nog
moesten worden uitgeladen. Een
buitenkansje, vonden de
handelaren. Die, als het even kon,
alles weer mee naar beneden
namen.
Het failliet tekende zich omstreeks
1982 af. De baron verdween; de
Zwitsers kwamen. Want
Champoussin had potentie ten
slotte. Je diende de ontwikkeling
van het plaatsje alleen wat minder
stormachtig aan te pakken. Drie
verschillende maatschappijen
namen zich voor het aantal bedden
met de uiterste omzichtigheid uit te
breiden. Met als gevolg dat er nu
nog maar dertienhonderd staan en
dat het er nooit meer dan
vierduizend zullen worden. Over
een jaar of tien of zo.
Althans, dat beweert Ernest Eggen.
Hij is door de drie maatschappijen
aangesteld als promotor. Een op het
eerste gezicht lastige taak. Ernest
heeft uiteraard vooral de opdracht
te proberen zoveel mogelijk volk
naar Champoussin te lokken. Maar
aan de andere kant wordt hem
bezworen niet te hard van stapel te
lopen. De fout, die de stichter van
het plaatsje zijn geld kostte, mag
immers niet opnieuw worden
gemaakt. Eggen: "Maar het gaat,
het gaat. We bouwen er elk jaar
weer wat bij zonder in financiële
problemen te komen. Hoewel... nog
een paar van zulke winters
enneh...".
Nu had Eggen het afgelopen jaar
niet eens te klagen. Met Kerstmis al
lag er sneeuw in de Portes du Soleil.
Een vloeidun laagje weliswaar,
maar er kon worden geskied.
Stenen namelijk, vindt men
nauwelijks in wat misschien wel het
meest spectaculaire skigebied ter
wereld is. Totaal van de gekke dat
de ANWB de vergevorderde skier
min of meer aanraadt de Portes du
Soleil links te laten liggen. Om
daarvoor in de plaats het aan de
overkant van het dal gelegen Villars
te nemen. Of - nog een stuk verder
het dal in - Verbier en Zermatt.
Toevallig ooit alle vier skigebieden
bezocht. Maar geen grotere
uitdaging gevonden dan de
golvende diepsneeuwpisten onder
de Pointe de Mossette. En weinig
steilere hellingen ontdekt ook. dan
die van de Pas de Chavanette tussen
Avioraz en Champéry. In de
volksmond 'De Muur' genoemd en
een van de dertig zwarte
afdalingen die zich in de Portes du
Soleil naar beneden storten.
En bovendien zijn daar dan nog de
grenzeloze mogelijkheden voor het
maken van tochten. Zelfs voor
beginnende en licht gevorderde
skiers. Een 'rondje Avoriaz/Chatel'
is. zeker vanuit het centraal gelegen
Champoussin. reeds vlug op een
dag te maken. Al kunnen de
wachttijden bij de liften zeker in het
hoogseizoen nog wel eens oplopen.
Vooral in het Franse gedeelte
(Avoriaz) en Les Crosets mogen de
rijen wel eens langer worden dan de
meeste skiërs lief is. Maar dat is dan
ook het enige minpuntje dat zelfs de
grootste muggezifter kan
ontdekken. Of hij moet natuurlijk
dol zijn op après ski 'Nach
österreichischer Art'.
Van dat soort amusement is in
Champoussin weinig voorhanden.
Wat niet wil zeggen dat men zich in
het nederzettinkje 's avonds niet
zou kunnen vermaken. 'Le Nid' is
een kostelijke bar. in het hotel
bevindt zich een discotheek vol
bliksemlicht en stampmuziek en
Joost van Grimbergen, de
piepjonge eigenaar van 'Snowline',
dën Haagse touroperator die zich
vooral toelegt op het organiseren
van skireizen naar Champoussin.
wil in zijn chalet ook nog wel eens
een vlot feestje bouwen. Bovendien
zijn daar, hoog in de bergen
gelegen, nog uitgaanderijen als La
Bochasse (met in de bediening twee
wolken van meiden), Le Relais en
Chez Gaby waar de terrassen al om
half vier volledig volstromen.
Zeker in maart. Als de lentezon de
rots-kantelen van een van de
indrukwekkendste bcrgm.i k m
van de Alpen, de Dents du Midi,
oranje kleurt en de witte Fendant in
de wijnglazen fonkelt als goud.
Met langste laufen doe
je in Noorwegen
en het mooiste ven
Noorwegen steel in de
wintertorechure ven
Norsk# Tiarist Service
Bel: 023 - 28 98 56
Net als in het verkeer zijn er ook
voor ski-pisten en Loipen regels
opgesteld. Wie zich daaraan niet
houdt en een ongeluk veroorzaakt,
kan strafrechterlijk en
civielrechtelijk worden vervolgd.
De regels luiden:
OP DE PISTE:
1Iedere skiër moet zich zo
gedragen, dat hij anderen niet in
gevaar brengt of schade toebrengt.
2. Iedere skiër moet zijn snelheid en
manier van skiën aanpassen aan
zijn eigen capaciteiten, de toestand
van de piste en het weer.
3. De afdalende skiër moet zijn
spoor zo kiezen, dat hij de skiers
voor hem niet stoort of in gevaar
brengt.
4. Bij bet inhalen dient men zoveel
afstand te bewaren, dat de
ingehaalde niet in zijn bewegingen
wordt gehinderd.
5. Een skiër die zich (weer) op de
piste wil begeven of een piste wil
kruisen, moet zich ervan
vergewissen, dat hij dat zonder
gevaar voor anderen kan doen.
6. Een skier mag niet zonder
noodzaak op nauwe of
onoverzichtelijke gedeelten van een
afdaling stilstaan. Na een val moet
een skier een dergelijke plek ook zo
snel mogelijk vrij maken.
7. Een klimmende skier mag alleen
de zijkant van de piste gebruiken.
8. Een skier moet zich aan de
pistemarkeringen, de
waarschuwings- en de
verkeersborden houden.
9. Bij ongevallen is iedereen
verplicht hulp te bieden. Het
nalaten van het verschaffen van
hulp kan strafbaar zijn.
10. Zowel getuigen van, als
betrokkenen bij een ongeval, zijn
verplicht hun persoonsgegevens te
verstrekken.
IN DE LOIPE
Voor Langlaufers geldt ongeveer
hetzelfde met dien verstande dat
iedere skiloper de aangegeven
looprichting dient te volgen, bij een
dubbel of meervoudig spoor het
rechter moet houden en dat de
inhalende langlaufer een vni spoor
moet gebruiken of buiten de Loipe
verder moet gaan. De ingehaalde
Langlaufer hoeft zijn spoor niet te
verlaten.
Bij ontmoetingen met tegenliggers
(stokken zo dicht mogelijk tegen
het lichaam houden), moet ieder
naar rechts uitwijken.
Bestaat de Loipe uitéén spoor dan
moet de klimmende Langlaufer het
spoor vrijmaken voor de afdalende.
Hooguit honderd kilometer met de
auto en toch sta je vierentwintig uur
later op de lange latten in een
winterparadijs. Geen wachttijden
bij dc grens, en absolute zekerheid
van lekker knisperende sneeuw.
Noorwegen dus. En dan een
wintervakantic die al in Amsterdam
begint aan boord van de 'M/S
Venus' van Norway Line. Een reis
van 23 uur naar Stavanger. waar je
om de hoek al de lange latten kunt
aandoen.
De meest gebruikte route naar het
winterse Noorwegen is echter om
eerst 500 km naar Kiel té rijden om
daarna in 19 uur in een van de luxe
fenyschepen van Jahrc Line naar
Oslo te varen. De hoofdstad is nog
steeds de grootste
wintersportplaats van Noorwegen,
en dan vooral voor langlaufen, want
rond Oslo ligt een netwerk van
gemarkeerde routes van maarliefst
2600 kilometer. Honderdzestig
kilometer daarvan is verlicht, en dat
is vooral in januari en februari
prettig omdat de nachten dan zeer
lang zijn. Een echte skier kan op de
paar pistes bij Oslo even de spieren
losmaken, maar meer niet. Voor het
alpine skiën moet men toch naar
Gudbrandsdal/Lillehammer.
Valdres, Hallingdal, Geilo.
De beste tijd voor het maken van
skitochten is maart en april De
dagen zijn dan al weer veel langer
en wat nog belangrijker is: in die
maanden is het weer het meest
stabiel, met aangename
temperaturen
Aangenaam is ook de reis naar
Noorwegen, omdat een groot
gedeelte per schip gaat In
Noorwegen zelf wordt het wat
moeilijker, in verband met sneeuw
en ijs op de wegen. Ook de auto
moet voorbereid zijn op de soms
zeer lage nachtcluke temperaturen
De Noren rijden op spijkerbanden.
U moetin elk geval
meeuwkettingen hebben. In de
bergen zijn die zelfs verplicht.
Nederlanders hoeven met meer met
de auto, want Dc Jong Intra Tours
heeft als eerste van de grote
toeroperators niet alleen een
interessant aanbod voor
Noorwegengangers, maar doet dat
bovendien in dc vorm van
comfortabele busreizen. Meestal 11-
daagse reizen via Jahre Lino naar
Kiel. Dan met de bus naar hotel of
appartement.
Noorwegen is zeker met zo extreem
duur als vaak wordt gezegd.
Natuurlijk: de prijzen zijn er hoger
dan in Nederland cn met name
sterke drank en bepaalde
levensmiddelen zijn er hoog in
prijs. Wie met de eigen auto gaat.
heeft meestal halfpension geboekt
en moet dan rekenen met prijzen
van 800 tot 1200 gulden, inclusief dc
overtocht Kiel-Oslo. Een
busreiziger moet daar driehonderd
gulden bijtellen. Huren van een
appartement kan ook; dan zijn de
prijzen (inclusief overtocht) vanaf
vierhonderd gulden per persoon.
Van oudsher organiseren ook
Bureau Scandinavië, Info Skandic.
Norske Turnt Service en Troll
Travel reizen naar Noorwegen.
Koornbrugsteeg 3 (Stadhuisplein)
Leiden, 071-140641
