Sevilla loopt warm voor Expo '92
'Alleen is 't wel
jammer dat de
entreekaarten
voor ons niet
te betalen zijn'
EXTRA
De zon schijnt uitbundig. Het werk ligt op schema en de
lange rij wachtenden die nu alvast een glimp willen
opvangen van de Expo 1992 in Sevilla, wordt effectief
weggewerkt. Maar toch is niet iedereen tevreden.
Onlangs lekte uit dat het organiserend comité de
toegangsprijs op 4.000 pesetas (73 gulden) heeft
gesteld. Voor het straatarme Andalusië een klap in het
gezicht. De Expo 1992 was aangekondigd als een
evenement dat in één keer Sevilla en dus het
Zuidspaanse Andalusië in het centrum van de wereld
zou plaatsen. Dat lukt wel, maar het is de vraag of de
bewoners daar zelf bij kunnen zijn.
door Jeroen Dirks
De Andalusische hoofdstad Sevilla ondergaat aan de vooravond
van de Expo '92 een face-lift. Wie een paar jaar geleden de wat
dromerige, toevallig tot grote stad uitgegroeide stad van de fla
menco bezocht, zal z'n ogen nu niet kunnen geloven. Tot in de
smalste steegjes van de voormalige joodse wijk Santa Cruz gaat
het geboor, gegraaf en geverf bijna dag en nacht door. De straten
rond de wereldberoemde kathedraal met z'n Moorse Giralda-to-
ren liggen stuk voor stuk open om te worden voorzien van een
nieuw sier-wegdek. Elke avond wordt geëxperimenteerd met
laserstralen die vanuit de hele stad zijn te zien.
Nog spectaculairder zijn de ontwik
kelingen die direct buiten Sevilla
zijn waar te nemen. Naast het kleine
luchthavengebouwtje van de Aero-
puerto San Pablo verrijst een com
plex waar de passagiersstroom
straks sneller en comfortabeler kan
worden weggewerkt. Het nieuwe
gebouw is weliswaar niet zo groot
als het complex van olympische
proporties dat naast het vliegveld in
Barcelona wordt gebouwd, de Se-
villanen weten in elk geval zeker dat
ze op tijd klaar zijn. Dat moet in Bar
celona nog maar worden afgewacht.
Stationnetje
Minstens even voorspoedig ver
loopt het werk aan het compleet
nieuwe net van autosnelwegen
rond Sevilla. Nu al is een aantal
nieuwe wegen opengesteld, de ring
zelf zal volgend jaar kunnen worden
gesloten. Niet veel later zal ook het
oude, niet ver van het centrum gele
gen stationnetje als vertrekpunt
voor de trein naar Cordóba zijn ver
vangen door een ultramodern sta
tion dat als eindpunt gaat dienen
voor de Trein met de Grote Vaart
(TGV). De TGV zal Sevilla in krap
vier uur verbinden met de Spaanse
hoofdstad Madrid. Het traject zal
grotendeels uit spiksplinternieuwe
rails bestaan.
De TGV stopt overigens niet al
leen in Sevilla zelf, maar ook op La
Cartuga, het eiland in de Rio Gua
dalquivir waar de Expo '92 op 23
april 1992 zal worden geopend door
de Spaanse koning Juan Carlos. Nu
is het op La Cartuja vooral een rom
meltje, zoals de Sevillanen elke zon
dag op een gratis rondrit met een
bus kunnen constateren. Overal
staan bouwkranen. Diepe gaten in
de grond worden afgewisseld met
palmen en yucca's die wortel probe
ren te schieten. Hier en daar wordt
een frisgroen grasveld bijna dag en
nacht besproeid.
Voor degene die gewend is verder
te kijken dan z'n neus lang is, zijn de
contouren van de Expo '92 al duide
lijk zichtbaar. Ontvangstgebouwen
zijn er al, voor alle hoge gezelschap
pen uit de 103 deelnemende landen
en hun pers. De bouw van het op
vallend roestbruine paviljoen van
gastland Spanje schiet al aardig op.
En een tweelingbroertje van de Rot
terdamse Euromast is zelfs al in ge
bruik. Gereed is ook de Barqueta-
brug, een originele witte boogbrug
over de Rio Guidalquivir die de stad
Sevilla meteen een stuk dichter bij
het Expo-terrein brengt.
Klooster
De blikvanger van de Expo '92 is op
dit moment echter het klooster van
Santa Maria de las Cuevas, dat al
sinds het begin van de vijftiende
eeuw op het eiland is gevestigd. Het
opvallende bouwwerk werd toen
bewoond door Carthuizer monni
ken, maar dankt z'n bekendheid
vooral aan de beroemdste Span
jaard aller tijden, Columbus. De
ontdekkingsreiziger verbleef gere
geld op La Cartuga om z'n geografi
sche theorieën met de monniken
door te nemen.
Z'n ontdekkingsreis in 1492 naar
Indië, die hem uiteindelijk in het
huidige Amerika bracht, begon Co
lumbus niet ver van La Cartuga. De
ontdekkingsreiziger werd zelfs in
het klooster begraven, maar een
paar jaar later weer opgegraven om
naar een onbekend gebleven plaats
te worden overgebracht. Sinds die
tijd gaan bijna alle Spaanse steden
er prat op over het graf van Colum
bus te beschikken.
Feit is dat het klooster van Santa
Maria de las Cuevas later uitge
breid met een keramiekfabriek in
dezelfde, barokke bouwstijl tot
de verbeelding spreekt. Vandaar
dat de organisatie de restauratie
voortvarend heeft aangepakt en het
hoofdkantoor van de Expo 92 in het
klooster zal vestigen. Geheel in de
stijl van het vijfhonderdste herden
kingsjaar van Columbus' belang
rijkste ontdekking is verder geko
zen voor het Expo-thema Tijdperk
van de ontwikkelingen. Een flexibel
thema dat aan de ene kant de moge
lijkheid biedt terug te blikken en
anderzijds natuurlijk ruimte laat
voor de meest futuristische toe
komstvisies.
Geprefabriceerd
De visies zullen, net als in de laatste
wereldtentoonstelling in 1970 in het
Japanse Osaka, worden ontvouwd
in tal van kleine en grote bouwwer
ken. Maar dit keer gaat het er nog
grootser aan toe. Bijna alle deelne
mende landen bouwen hun eigen
paviljoen, waarbij ook de zeventien
autonome Spaanse regio's apart
aanwezig zullen zijn.
Daar waar het Nederlandse pavil
joen moet komen, ligt de bouw
grond nog braak. Dat heeft te ma
ken met het feit dat het paviljoen in
Nederland wordt geprefabriceerd
en pas februari 1991 ter plekke in el
kaar wordt gezet. Het Nederlandse
aandeel in de Expo van Sevilla is in
handen van de Stichting Holland-
Sevilla 1992. Daarin participeren
het ministerie van economische za
ken en Nederlandse bedrijven.
Ook de ambassade in Madrid
speelt een belangrijke, ondersteu
nende rol. Cultureel attaché Jan
Boeles: "Er is in Nederland de nodi
ge kritiek geleverd op het ontwerp
van Reco-Productions Internatio
nal B.V., dat uit vijf verschillende
offertes is gekozen. Maar ik denk
dat we een heel acceptabel pavil
joen hebben".
De Nederlandse bijdrage bestaat
uit een doorzichtige ruimte met een
oppervlakte van 45 bij 45 meter en
een hoogte van 20 meter. Het bouw
werk wordt aan de buitenzijden
voor het grootste deel bespannen
met doek of met aluminium lamel
len. Deze worden voortdurend nat
gehouden; zodoende wordt voor
een natuurlijke koeling gezorgd in
warm Sevilla. In het centrum van
het paviljoen komt een 'Leidse-
plein' met VIP-rooms en andere
functionele ruimten, en daarom
heen worden 'als bij een achtbaan'
loopbruggen, roltrappen en tapis-
roulants aangelegd. Het geheel
moet in een uur tijd ten minste 5000
bezoekers een representatief beeld
van Nederland verschaffen.
Boeles: "Het thema dat is geko
zen, kun je als typisch Nederlands
X -vX *v.
i' - -r.rT T
u>,&- «es
v£F"'- 3ap*™4 t";S&!
Expo '92. Het nu nog braakliggende terrein, waar straks het Nederlandse
paviljoen zal verrijzen. uotoGPD
omschrijven. Met als slogan Hol
land. Made in Europe komen res
pectievelijk landbouw, transport,
recreatie, industrie en cultuur aan
bod in een driedimensionaal multi
media gebeuren over een opper
vlakte van 4500 vierkante meter".
Sponsors
Bij de Stichting Holland-Sevilla in
Den Haag houden ze het erop, dat
met de totale Nederlandse investe
ring een bedrag van ruim 25 miljoen
gulden zal zijn gemoeid. Daarvan
moet tien miljoen door het bedrijfs
leven worden opgebracht en de rest
door de verschillende ministeries.
Sponsors zoals Heineken, KLM,
Philips, PTT-Telecom, Ahrend,
NMB-Postbank, Nedlloyd en de ge
zamenlijke produktschappen heb
ben zich garant gesteld voor de no
dige financiën en zullen dus ook na
drukkelijk aanwezig zijn in het pa
viljoen. "Maar", aldus een woord
voerder van de Stichting, "wij zijn
ook nog in onderhandeling met an
dere sponsors".
Jan Boeles is ervan overtuigd, dat
de Expo'92 een groot succes wordt.
"Voor zover ik het nu kan overzien
zal Sevilla met kop en schouders
uitsteken boven alles wat er in dit
voor Spanje zo belangrijke jaar
wordt georganiseerd. Met name ben
ik onder de indruk van het culturele
programma dat Sevilla nu al bijna
rond heeft. Volgens mij zal de Ex
po'92 op het gebied van theater,
dans, muziek, entertainment en an
dere kunstuitingen Madrid in
1992 toch Culturele Hoofdstad van
de Wereld en de culturele Olym
piade van Barcelona in de schaduw
stellen".
Voor Nederland is het nog een aar
dig detail dat m het logo van de
Expo een wereldbol is verwerkt die
is ontleend aan de Nederlandse li
thograaf M. C. Esscher. Esscher
bracht in 1926 Ujdens zgn eerste reis
door Andalusië een bezoek aan het
Alhambra van Granada en raakte
onder de indruk van de mathema-
tisch-constructieve principes in de
moorse bouwstijl, die in zijn verde
re werk zo'n belangrijke rol zijn
gaan spelen.
Dat logo past prima in de reeks
van grote blikvangers die de Expo
92 gaan opsieren, zoals de al geno-
mede boogbrug over de Rio Gua
dalquivir, een mono-rail en een gi
gantisch amfitheater. Langs de ri
vier wordt verder een tuin aange
legd met de meest waanzinnige
soorten planten, waarvoor de
kweek al geruime tijd geleden is be
gonnen. En om te bewijzen dat het
ook in de hete Sevillaanse zomers
(met gemiddelden van veertig gra
den Celsius) goed toeven kan zijn,
wordt er ook een compleet meer op
het nu nog gortdroge Expo-terrein
gegraven Als alles meezit, betekent
dit dat de bezoekers straks onder
een wuivende palmboom aan het
water alle indrukken kun
nen verwerken.
Werkgelegenheid
Het spreekt voor zich dat pr veel
werk moet worden verricht voordat
Expo '92 zich aan de wereld kan
presenteren. En werk betekent
werkgelegenheid. Arbeidsplaatsen.
En dat komt niet slecht uit in An
dalusië, waar de werkloosheid zo'n
25 procent bedraagt en waar de rijke
grootgrondbezitter het nog dikwijls
voor het zeggen heeft. Nu al biedt
de Expo '92 tienduizenden mensen
werk. En als het feest op 12 oktober
1992 (inderdaad, de dag dat Colum
bus in Amerika aankwam) z'n einde
vindt, zijn meer dan honderddui
zend mensen (tijdelijk) aan werk ge
holpen. En dan is nog niet eens ge
sproken over al die ondernemers
die de Expo '92 (op televisie) bekij
ken en op grond daarvan het besluit
nemen een vestiging in Sevilla te
openen. Nu al worden talloze res
taurantjes, barretjes en hotels ge
opend om straks de verwachte acht
tien miljoen bezoekers (van wie bij
na de helft met-Spanjaarden) op te
vangen.
Geen wonder dus dat veel Sevilla
nen het moment dat de Expo '92 be
gint bijna niet kunnen afwachten.
De Baskische afscheidingsbewe
ging ETA verklaarde zich boven
dien vorige week bereid te onder
handelen met de regering. Die aan
kondiging had op geen beter ogen
blik kunnen komen. Immers, had
diezelfde ETA eerder niet verkon
digd dat de Expo '92 wreed ver
stoord zou worden door bomaansla
gen (er werd zelfs een speciaal Com
mando Sevilla opgericht)? Hoe
prettig is het dan niet te weten dat er
straks geen wolkje aan de lucht zal
zijn, als het een beetje meezit.
Dat goede nieuws is danig ver
stoord door de berichten van
Spaanse kranten over de gepeperde
toegangsprijzen. Voor een entree-
kaart 30.000 peseta's. Voor Sevilla
nen een veel te hoog bedrag. Zij wij
zen erop dat de enorme investering
in Expo '92 feitelijk de voldoening
is van de socialistische ereschuld
aan het arme zuiden. Nog afgezien
van de wetenschap dat de socialisti
sche premier Felipe Gonzalez is ge
boren m Sevilla, haalt hij er ook z'n
meeste kiezerssteun vandaan. Ook
de de laatste tijd nogal omstreden
vice-premier Alfonso Guerra
komt uit de Andalusische hoofd
stad.
Geen uitzondering
Op z'n minst verwachten de Sevilla
nen dat er voor hen een uitzonde
ring wordt gemaakt. Dat zij de Expo
straks tegen gereduceerde prijzen
mogen bezichtigen. Maar dat zit er
niet in. Voor de oppositie in de Se
villaanse gemeenteraad was dat re
den genoeg om eens stevig van leer
te trekken, maar voorzitter Manuel
Olivencia van het organiserend co
mité is niet te vermurwen. In plaats
daarvan kaatste hij de bal terug. In
dagblad El Pais laakte hij de men
sen die de entreeprijs hebben laten
uitlekken. Op moment van publica
tie zou er, zo beweerde hij, nog zijn
gekeken naar eventuele mogelijk
heden om de Sevillanen voor te
trekken. Nu de prijzen onherroepe
lijk vast lijken te staan, wordt er in
Sevilla steen en been geklaagd. "Dit
is voor ons niet te doen. Je zult maar
in de bouw werken. Of in een café",
verzucht een Sevillaan die in de rij
staat voor een gratis rondleiding
op zondag.
Ook de - socialistische burge
meester Manuel del Valle heeft zich
inmiddels in de discussie gemengd.
Op een persconferentie noemde hij
de toegangsprijs "buitengewoon
hoog. gezien het inkomen van de
meerderheid van de Sevillanen".
Del Valle kondigde verder aan naar
middelen te zoeken om het iedereen
toch mogelijk te maken de Expo '92
te bezoeken. Een opmerkelijke uil-
spraak voor een man, wiens positie
in zijn partij PSOE omstreden is,
omdat hij niet kleurrijk genoeg
wordt geacht.
In het PSOE-kader wordt zelfs
overwogen Del Valle niet kandidaat
te stellen voor de burgemeesters-
verkiezingen in 1992 Dat zou pijn
lijk zijn voor de man die al van 1982
af meewerkt aan de voorbereidin
gen van de Expo '92. Maar Del Valle
wil nog niet vooruitlopen op een
mogelijke nederlaag Diplomatiek
stelde hij vorige weck in een inter
view met het dagblad El lndependi-
ente "Een kandidaat wordt door de
partg gesteld We moeten erop
voorbereid zijn om te gaan. wan
neer we het vertrouwen verhezen
van de partij die ons heeft kandi
daat gesteld". Mocht dat gebeuren,
dan is te hopen dat Del Valle genoeg
wachtgeld krijgt om de 4.000 pese
tas toegang te betalen.
(Dit artikel is tot stand gekomen
met medewerking van Ruud de
Wit)
