Maatregelen Israël
tegen nieuw geweld
Geweld Tempelberg geeft Intifada religieuze dimensie
Staat van beleg in Rwanda
Senaat VS gaat akkoord
met 'nieuwe' begroting
Colombia: concessies
aan drugsbaronnen
Politieke bannelingen
kunnen naar Zuidafrika
DINSDAG 9 OKTOBER 1990
BUITENLAND
PAGINA 7
Van onze correspondent Ad Bloemendaal
TEL AVIV - Massale aanwezigheid van leger en politie moet voorkomen dat nieuwe onge-
reldheden uitbreken in de door Israël bezette gebieden. De Gazastrook is sinds gister
avond afgesloten militair gebied. Er geldt een uitgaansverbod voor alle Palestijnse inwo
ners van de Gazastrook en de steden en vluchtelingenkampen op de Westoever.
WARSCHAU (AFP/AP) In Polen
zijn gisteren een voormalige staats
secretaris van binnenlandse zaken,
generaal Wlodzimierz Ciaston, en
een generaal van de militie, Zenon
Platek, gearresteerd omdat zij op
dracht zouden hebben gegeven
voor de moord op priester Jerzy
Popieluszko. De Poolse justitie
heeft verder oud-minister van bin
nenlandse zaken Milewski en zes
andere personen laten oppakken op
grond van vermeende corruptie-
praktijken.
Procureur-generaal Aleksander
Herzog zei gisteren voor de Poolse
televisie dat de generaals ervan zijn
beschuldigd dat zij in september en
oktober 1984 hun ondergeschikten
hebben aangezet tot de moord op
Populieszko en op 19 oktober de
moord hebben laten plegen. Zij zijn
na verhoor in voorlopige hechtenis
genomen.
Poolse generaals opgepakt voor
moord op priester Popieluszko
Priester Popieluszko, een beken
de pleitbezorger van het toen nog
verboden vakverbond Solidariteit,
werd op 19 oktober 1984 vermoord.
Officieel heette het dat de vier offi
cieren van de geheime dienst
die voor de moord zijn veroor
deeld, op eigen houtje handelden.
In juli werd echter het dossier her
opend omdat justitie het vermoe
den had dat de vier tot de moord wa
ren aangezet.
Afgelopen weekeinde werd al ge
neraal Miroslaw Milewski, die on
der het communistische bewind
minister van binnenlandse zaken
was, aangehouden op beschuldi
ging van corruptie. Zij zouden
"enorme hoeveelheden steekpen
ningen" hebben aangenomen. Her
zog zei dat de aanklacht tegen
Milewski betrekking heeft op het
accepteren van smeergelden en ver
scheidene kilogrammen goud en ju
welen.
Volgens Herzog houdt de aan
klacht tegen Milewski geen ver
band met de Popieluszko-zaak. Feit
is dat Milewski ten tijde van de
moord hoofd van de geheime politie
was. In 1985 verloor hij zijn functie
als minister van binnenlandse za
ken nadat vier leden van de gehei
me dienst bekenden Popieluszko te
hebben ontvoerd en vermoord. De
vier. ex-kolonel Adam Pietruszka.
ex-kapitein Grzegorz Piotrowski.
en de ex-luitenanten Leszek Pekala
en Waldemar Chmielewski. zitten
een straf uit van respectievelijk 25,
25, 15 en 14 jaar.
Herzog noemde de namen van de
■aden verdachten met. maar ni
dat zich onder hen twee generaals
en twee kolonels bevinden.
Het is de eerste keer sinds het
aantreden van de niet-communisti-
sche regering van premier Tadeusz
Mazowiecki, een jaar geleden, dat
leiders van het vroegere bewind zyn
gearresteerd. Solidanteitsvoorman
Lech Walesa heeft herhaaldelijk
aangedrongen op een justitieel on
derzoek naar het doen en laten van
de vToegere machthebbers.
Rechtse parlementsleden in Israël
menen dat de ongereldheden van
gisteren hebben aangetoond dat de
islamieten niet in staat zijn zelf de
orde te handhaven op de Tempel
berg. Ze willen daarom dat het be
heer van het Tempelbergcomplex
in joodse handen komt. Minister
van landbouw Rafael Eitan, leider
van de Tsomet-partij, zei gisteren
dat hij de kwestie aan de orde zal
stellen op de eerstvolgende bijeen
komst van de parlementscommis
sie voor buitenlandse zaken en de
fensie.
"Ik eis dat de regeling die sinds
1967 voor de Tempelberg geldt, zal
worden gewijzigd. De plaats is in
handen gegeven van de islami
tische Wakf, die in de loop van de ja
ren de relaties heeft laten verslech
teren". De Wakf is het vanuit Jorda
nië geleide beheerslichaam dat zorg
draagt voor de islamitische heilig
dommen en ander onroerend goed.
Minister van Wetenschapsbeleid
en Energie Yuval Ne'eman, van de
ultranationalistische Techiya-par-
tij, voegde daaraan toe: "De waar
heid is dat er al tientallen jaren geen
sprake is van joodse macht over de
Tempelberg. Het is gênant dat ie
dereen - christenen, boedisten of
hindoes - de berg op mag, maar jo
den niet. Met dat onrecht moet on
middellijk worden afgerekend. Wie
meent dat godsdienstvrijheid bete
kent dat men stenen mag gooien
naar biddende joden, dient uit het
land te worden verwijderd, en dat
Junglecommando
doet vredesvoorstel
PARAMARIBO (ANP) - Het Jung
lecommando wil dat de Surinaamse
president Shankar op 25 november
1990 de vrede afkondigt. De rebel
lengroepering is bereid hieraan
voorafgaand een staakt-het-vuren
te tekenen met het nationaal leger.
Dit heeft Ronnie Brunswijk, leider
van het Junglecommando, per brief
aan de president laten weten.
De groep van Brunswijk stelt een
ontmoeting met legerleider Bouter-
se voor, die in een nationale confe
rentie tot vrede moet leiden, bijge
woond door waarnemers van de Or
ganisatie van Amerikaanse Staten.
Dit zou moeten gebeuren in Oost-
Suriname of in het buitenland.
Brunswijk wil niet naar Paramaribo
komen, omdat hij tijdens het laatste
persoonlijke contact (eind maart)
op het militaire kabinet in Parama
ribo door Bouterse werd gearres
teerd, terwijl twee van zijn lijfwach
ten werden doodgeschoten.
Buitenland kort
geldt ook voor Faisal al-Husayni."
Ook binnen de Likud gaan stem
men op voor het deporteren van
Palestijnen die aan de ongereldhe
den van gisteren hebben deelgeno-
men. De voorzitter van de parle
mentscommissie voor binnenland
se zaken, Yehoshua Matza (Likud)
verklaarde dat relschoppers "om te
beginnen hun Israëlische identi
teitskaarten moeten kwijtraken.
Daarna moeten zij en hun gezinnen
worden verbannen naar vluchtelin
genkampen en vervolgens moeten
ze worden gedeporteerd".
Fractievoorzitter Chaim Ramon
van de Arbeiderspartij zei gisteren
dat de gebeurtenissen op de Tem
pelberg aantonen dat de intifada, de
Palestijnse opstand, niet is afgelo
pen. Het parlementslid Yossi Sarid
van de Beweging voor Burgerrech
ten eist een politie-onderzoek naar
de secte "Gelovigen van de Tempel
berg", volgens hem "een groep ge
vaarlijke provocateurs". Enkele
tientallen demonstranten van link
se partijen en organisaties verza
melden zich gisteravond voor het
huis van premier Shamir, in het
westelijk deel van Jeruzalem, om te
pleiten voor een onafhankelijk on
derzoek naar de toedracht van de
gebeurtenissen in Jeruzalem.
De belangrijkste Palestijnse lei
der op de Westelijke Jordaanoever,
Faisal al-Husayni, bevindt zich on
der de vele honderden Palestijnen
die gisteren werden gearresteerd.
Hij werd aangehouden in de buurt
van de Aksa-moskee. Rechtse
Knessetleden hebben de regering
gevraagd om een onderzoek naar de
Een Rwandese soldaat controleert de papieren van een voorbijganger. Identiteitscontroles en arrestaties zijn de
laatste dagen routine geworden in de hoofdstad Kigali, als gevolg van de gevechten tussen het regeringsleger en
opstandelingen. (foto epa»
KIGALI (AFP/Rtr/ANP) - De
Rwandese regering heeft gisteren
de staat van beleg afgekondigd,
maar tegelijkertijd het uitgaansver-
rol van Husayni bij de gebeurtenis- bod in de hoofdstad Kigali versoe
einde wel een spookstad leek.
Sinds afgelopen vrijdag zijn 500
mensen gearresteerd, zo verklaarde
het hoofd van het bureau Voorlich
ting, Christophe Mfïzi gisteren. Zij
meeste opstandelingen deserteurs
uit het Ugandese leger.
Volgens de regering is de rust
weergekeerd, maar volgens de op
standelingen wordt er nog steeds
sen van gisteren. Volgens de woord- peld. Overdag mogen de inwoners
voerder van premier Jitschak Sha- van de stad weer naar buiten, maar a
mir was de Palestijnse leider "direct er geldt nog wel een uitgaansverbod stadion Nyaminambo. Onder hen heel verward is, maar dat het
nen probeerde hij samen met reli- ciale militaire toestemming. De
gieuze leiders de gemoederen te be- hoofdstad, leek vanwege het uit-
daren. gaansverbod het afgelopen week-
dommen van de 'narco's' die zich
overgeven niet in beslag worden ge-
zijn voor nadere identificatie en on- gevochten. Diplomaten verklaar-
dervraging overgebracht^ naar het den dat de situatie buiten Kigali nog
ut o-Jer hen heel verward is, maar dat
de aan- uitziet dat de regering de
ste steden in handen heeft in de
voormalige Belgische kolonie. De
Volgens eerdere onbevestigde be- regering van president Habyarima-
richten zouden er 3000 mensen zijn na heeft steun gekregen van enkele
aangehouden en opgesloten in een honderden Franse en Belgische pa-
voetbalstadion. Het zou gaan om ratroepen. Zij bewaakten gisteren
aanhangers van de opstandelingen het vliegveld van Kigali, de weg van
die acht dagen geleden vanuit de stad naar het vliegveld en ambas-
Uganda Rwanda binnenvielen. De sadegebouwen.
WASHINGTON - Het Ameri
kaanse Congres heeft vannacht op
het laatste moment een budgetcri
sis kunnen afwenden. De Senaat
nam met 66 tegen 33 stemmen de
herziene versie van de begroting
aan, die een dag eerder ook het Huis
van Afgevaardigden was gepas
seerd. Daarop aanvaardde presi
dent Bush het compromis en teken
de een financiële noodwet Deze
geeft de federale regering de moge
lijkheid tot 19 oktober normaal te
werken.
Democratische en Republikeinse
leiders van de Senaat hebben de he
le dag koortsachtig gewerkt aan het
begrotingsvoorstel. Zij onderhan
delden tegelijkertijd met elkaar, en
met het Witte Huis, dat in alle talen
zweeg over de vraag of de herziene
versie van het budget voor de presi
dent aanvaardbaar zou zijn.
De gesprekken hadden plaats
met het zwaard van Damocles bo
ven het hoofd; als er geen compro
mis bereikt zou zijn, kwam de fede
rale regering vandaag stil te liggen.
Een dergelijke chaos zou zeker een
grote volkswoede tot gevolg heb
ben gehad die zich op het Congres
zou richten. Maar laat op de avond
kwam het onofficiële sein van het
Witte Huis dat de president het con
gres tien dagen respijt zou geven als
de begroting in definitieve vorm
door beide huizen van het CongTes
zou zijn aangenomen.
Na vijf uur debat nam daarop de
Senaat het wetsvoorstel aan, dat op
slechts ondergeschikte details af
week van de versie van het Huis van
Afgevaardigden. Het Huis van Af
gevaardigden moest laat in dc
avond of gedurende de nacht nog
een keer bijeenkomen om te zorgen
dat de versies van Senaat en Huis
identiek zijn. Daarrla moest presi
dent Bush de wet ondertekenen,
alsmede een resolutie die de ko
mende tien dagen geld voor de fede
rale overheid beschikbaar stelt.
Dollar op dieptepunt
De koers van de Amerikaanse dol
lar is vanochtend op de Europese
wisselmarkten naar een historisch
dieptepunt weggezakt door het be
grotingsakkoord in de Verenigde
Staten. De beleggers vrezen dat de
rente zal dalen, waardoor de dollar
goedkoper wordt. Daardoor is het
niet langer aantrekkelijk om de
Amerikaanse munt aan te houden.
Op de Amsterdamse wisselmarkt
noteerde de dollar rond 10.00 uur
1,7190 gulden tegen 1,7320 gulden
gisteren. Daarmee is alweer een
laagste koerspeil sinds de Tweede
Wereldoorlog bereikt, nadat eerder
de crisis in de Golf de waarde van de
munt omlaag haalde.
Rwandese autoriteiten ontkennen
dat er sprake is van massale arresta
ties.
Het opstandelingenleger bestaat
Het afgelopen weekeinde ver
trokken ongeveer 1000 westerlin
gen uit Rwanda, onder wie 31 Ne
derlanders, voornamelijk vrouwen
en kinderen. In het Afrikaanse land
De
MEXICO-STAD/BOGOTA
Colombiaanse president Cesar Ga-
viria heeft vannacht een reeks zwa
re concessies gedaan aan de machti-
drugskartels in het land. Offi-
Hiermee honoreert Gaviria in fei
te alle eisen van de drugsbaronnen,
maar de strijd is er niet mee beëin
digd. De cocaïnevorsten zijn uit op
complete amnestie, Gaviria wil hen
cieel is het een poging om een einde berechten voor de meest gerucht-
te maken aan de gewelddadige oor- makende moorden van de afgelo-
log tussen beide partijen. Maar de pen jaren en voor andere terreurda-
toezeggingen lijken vooral bedoeld den, zoals de reeks van meer dan
ontvoerde journalisten
vrij te krijgen.
bomaanslagen in één jaar. Het
gaat dan ook eerder om een poging
Abo's bestormen
Zo'n 300 Aboriginals hebben giste
ren uit protest tegen wijzigingen op
de wet op de landrechten het parle
ment van de deelstaat New South
Wales bestormd. Zij werden verdre
ven door de politie, die zij met ste
nen en flessen bekogelden.
Castro hervormt
De Cubaanse president Fidel Cas
tro heeft tot het instellen van 'volks
raden' in de Cubaanse hoofdstad
Havana, die snel en efficiënt klach
ten van de bevolking gaan oplossen.
De provinciale en gemeentelijke co-
mité's worden gereorganiseerd om
de papiermolen en de bureaucratie
terug te dringen. Naar schatting
vijftig procent van de ambtenaren
wordt ontslagen.
Brits leger schiet
Britse militairen hebben vanoch
tend in de omgeving van het dorp
Loughgall, ongeveer 50 kilometer
ten zuidwesten van de Noordierse
hoofdstad Belfast, twee leden van
een gewapende bende doodgescho
ten, aldus de politie. De doodge
schoten personen zouden banden
hebben met paramilitaire groepen,
waartoe ook de IRA wordt gere
kend.
Le Pen onschendbaar
Het Europees Parlement wil de on
schendbaarheid van de extreem
rechtse Franse parlementariër Le
Pen niet opheffen.
Khmer-offensief
In Cambodja maakt de Rode Kh
mer de weg vrij voor het beleg van
de noordwestelijke stad Siem Reap,
aldus woordvoerders van het ver
zet. De maoïstische verzetsorgani
satie heeft daartoe een netwerk van
toevoerwegen aangelegd door de
jungle rond Siem Reap. De Khmers
gaan gebruik maken van tanks die
zij van China hebben ontvangen.
Spaans akkoord
De Spaanse socialistische rege
ringspartij PSOE heeft gisteren een
parlementaire overeenkomst geslo
ten met de centrum-rechtse CDS
van ex-premier Adolfo Suarez. Zo
kunnen een aantal door de socialis
ten gewenste wetswijzigingen wor
den doorgevoerd: belastinghervor
ming, een nieuwe kieswet en een
andere opzet van de staatstelevisie.
Via een officieel communiqué om zeven journalisten vrij te krij-
heeft de regering van Gaviria zich gen, wier ontvoering was opgeëist
nu verplicht om een aantal reeds door de huurmoordenaars van het
eerder gedane beloftes na te komen. Medellinkartel.
Zo zullen leden van drugskartels In juli hadden de mafiabazen een
die zich overgeven, niet worden uit- eenzijdig bestand afgekondigd in :v- nnxnn j t
geleverd aan de Verenigde Staten, de hoop dat ze het met het nieuwe rechter. Dit heeft president Frede- om 20.000 bannelingen die in Za
Ook wordt hen een 'eerlijk proces' staatshoofd op een akkoord konden v-w* "a K,a ,fmdpn ,n ™'delnk
beloofd en een aanzienlijke vermin- gooien. En sindsdien is het in Co
dering van de mogelijke straf als lombia relatief rustig gebleven. De
men bereid is om samen te werken ontvoeringen waren een eerste sig-
met het Openbaar Ministerie, naai dat de kartels hun geduld ver-
Nieuw is de garantie dat de eigen- liezen.
buitenlandse zaken, Casimir vies hebben gekregen te vertrek-
Bizimungu tegenover diplomaten ken, vlogen er gisteravond opnieuw
in Kigali. Naar zijn zeggen zijn de enkelen per lijnvlucht naar België.
JOHANNESBURG (GPD/AP) - litiek bestel in de weg staat. De am-
Tienduizenden ballingen die ooit nestie geldt ook voor politieke ge-
om politieke redenen uit Zuidafrika vangenen van wie er sinds zes au-
vluchtten, kunnen terugkeren naar gustus 45 zijn vrijgelaten. Deze
hun land. Degenen die zogeheten week zullen nog 15 politieke gevan-
'politieke misdrijven' hebben be- genen op vrije voeten komen,
gaan, komen namelijk niet voor de Het gaat naar schatting in totaal
rechter. Dit heeft president Frede- om 20.000 bannelingen die in Zam-
rik de Klerk gisteren beloofd na een bia en andere landen in zuidelijk
ontmoeting met Mandela. Afrika verblijven. Pretoria had in
Daarmee is een obtakel uit de weg principe met de terugkeer van ban-
geruimd dat volgens de verzetsbe- nelingen ingestemd, maar nog geen
weging ANC de onderhandelingen maatregelen genomen om die prak-
met de regering over een nieuw po- tisch mogelijk te maken.
Een scherp
schutter en een
plaatselijke
agent houden de
wacht op het
dak van het
Conferenliec-
fentrum in
Bournmouth.
waar de Britse
conservatieven
hun partijcon
gres houden. Het
congres is met
enorme oeilip-
heidsmaatrege-
len omgeven.
TEL AVIV - Het bloedbad op de
Tempelberg in Jeruzalem heeft de
door de Golfcrisis bijna vergeten In
tifada, de Palestijnse opstand, pro
minent teruggebracht op de voor
pagina's. Welkom nieuws voor het
Palestijnse leiderschap, vooral om
dat de plaats van de onlusten het ge
weld een religieuze dimensie heeft
gegeven.
De Tempelberg was ooit de plaats
van de eerste en tweede joodse
Tempel, maar sinds vele eeuwen ge
ven de Rotskoepel, ook wel Moskee
van Omar genoemd, en de Aksa-
Moskee er de plaats aan waar vol
gens de islamitische traditie de pro
feet Mohammed ten hemel is geva
ren. Dat maakt Jeruzalem na Mekka
en Medina de heiligste plaats voor
de moslims. Voor hij in hemelse sfe
ren werd opgenomen, stalde de pro
feet zijn paard al-Burak bij de Wes
telijke Muur, het enige overgeble
ven deel van de in 70 AD verwoeste
joodse tempel. Die Klaagmuur was
toen al de heiligste plaats van de jo
den.
Al in de Britse mandaatsperiode
waren de Tempelberg en de onmid
dellijke omgeving ervan een bron
van onrust tussen joden en Arabie
ren. In de jaren twintig braken ern
stige rellen uit toen de Britten er
niet in slaagden een bevredigende
regeling te ontwerpen voor de situa
tie bij de Westelijke Muur. Toen Jor
danië in 1948 het oostelijk deel van
Jeruzalem bezette, kwam het met
Israël overeen dat joden vrij toe
gang zouden hebben tot de Klaag-
i Jeruzalem vormen t
toen Israël in de loop van de Zes- dbmmen. De Israëliërs realiseerden
daagse Oorlog het oostelijk stads- zjch onmiddellijk dat ze een kruit-
deel veroverde, bleef de Muur voor vat hadden veroverd. Ze bepaalden
joden verboden gebied. daarom dat weliswaar iedereen toe
gang zou hebben tot de heilige
Na de oorlog had Israël niet alleen plaatsen in Jeruzalem, maar dat jo-
de Klaagmuur in handen, maar ook den geen gebedsdiensten zouden
de rest van de Tempelberg, met in
begrip van de islamitische heilig-
bleef in handen van de Wakf, de or
ganisatie die het rentmeesterschap
uitoefent over al het islamitisch on
roerend goed en die wordt geleid
vanuit de Jordaanse hoofdstad Am
man. De Wakf zorgt ook voor de be
waking van de heiligt- plaatsen
Het Israëlische rabbinaat maakte
geen bezwaar tegen die regeling.
Plannen voor de bouw van een
nieuwe tempel waren er niet omdat
vrome joden menen dat dat recht is
voorbehouden aan de Messias by
Zijn komst op aarde. Bovendien
vond het rabbinaat het gepast dat
joden zich niet op de Tempelberg
zouden wagen De plaats waar zich
eens het Heilige der Heiligen, het
hart van de tempel, bevond, is im
mers niet precies bekend. En het
Heilige der Heiligen mag maar een
maal per jaar worden betreden, op
Grote Verzoendag, en dan nog al
leen door de HogepriesU r DtV
komt nog bij dat een restauratie van
de tempeldienst, compleet met een
massale rituele slachtpartijen, in
deze tijd ondenkbaar is.
Dat wil niet zeggen dat alle joden
bereid zijn zich te schikken. De
komst van de staat Israel bracht
sommigen ertoe nationalistische
elementen te vermengen met reli
gieuze. Die levensgevaarlijke cock
tail zorgde voor het ontstaan van
sectarische groepen, die bereid zijn
een oorlog met 600 miljoen moslims
te riskeren door de islamitische hei
ligdommen af te breken en er een
nieuwe tempel voor in de plaats te
zetten.
In 1969 probeerde een geestelijk
gestoorde Australiër de Aksa-mos-
kee in brand te steken. De Wakf
greep op tijd in en de Palestijnen
wezen onmiddellyk met een be
schuldigende vinger naar de Israëli
sche overheid, die achter de aanslag
zou zitten. Gevaarlijker nog was het
complot dat de Israëlische inlich
tingendienst in 1984 op het spoor
kwam. Een joodse extremistische
groep was van plan de Aksa-mos
kee en de Rotskoepel op te blazen
en had daarvoor al een flinke voor
raad explosieven opgeslagen.
Daarbij vergeleken vormen de Ge
lovigen van de Tempelberg een be
trekkelijk makke club. Onder lei
ding van Gershom Solomon maken
zij jaarlijks tijdens het Loofhutten
feest een demonstratieve tocht naar
de Tempelberg. "Het moet afgelo
pen zijn met de Arabische bezet
ting", verklaarde Solomon gisteren
voor de zoveelste maal. "De Tem
pelberg is het historische symbool
van de joden en van alles wat we
hier in Israel doen. Die boodschap
willen we uitdragen".
Hysterie
In de regel nomen niet meer dan
dertig of veertig mensen deel aan de
demonstratieve tocht, maar ze zor
gen altijd voor problemen omdat de
politie moet verhinderen dat ze in
de buurt komen van de islamitische
heiligdommen. Dit jaar was het ge
meentebestuur van Jeruzalem naar
het Hooggerechtshof gestapt om te
verhinderen dat de mars opnieuw
zou plaats hebben. Het Hof verbood
de tocht en de gemeente heeft het
vonnis laten opnemen in de Arabi
sche pers van Oost-Jeruzalem.
Maar Solomon en zyn aanhang
vormen, bij gebrek aan vijandschap
van de kant van de Israëlische over
heid een godsgeschenk voor extre
mistische Palestijnen, die niets lie
ver willen dan aantonen dat de jo
den de moslims beknotten in de uit
oefening van hun godsdienst en uit
zijn op de verwoesting van de isla
mitische heiligdommen Vandaar
dat alleen al een gerucht over het
uitrukken van dc Gelovigen van de
Tempelberg, zoals gisteren, een fa
natieke menigte tot een staat van
hysterie kan brengen. De aanstich
ters van de onlusten hebben daar
van dankbaar gebruik gemaakt
