Jk eindig hier wel
Hussein zwakke plek
in het leger van Irak
'Zingevingsvragen
samen te lijf gaan'
Minister Gerrit Braks al tien jaar heerser over Groene Front
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1990
IE222 REPORTAGE i
Van AP-correspondcnt Ed Blanche
NICOSIA (AP) - Het Iraakse leger is een formidabele, ervaren en geharde vechtmachine,
die volgens militaire deskundigen evenwel één zwakke plek heeft: het opperbevel in de
persoon van president Saddam Hussein. De sterk gecentraliseerde hiërarchie laat de be
velhebbers aan het front weinig ruimte voor tactische initiatieven, hetgeen de Irakezen in
de Golfoorlog van 1980-88 tegen Iran enkele malen duur is komen te staan.
Deskundigen menen dat het een den het alleen maar goed in offen- boortestreek.
miljoen manschappen tellende le- sieve operaties als hun missies goed
ger onder leiding staat van ja-knik- waren voorbereid". Hussein, een
kers, die hun promotie eerder te strateeg zonder formele militaire
danken hebben aan loyaliteit ten opleiding "doet denken aan Hitier",
opzichte van Hussein dan aan vak- zegt Eytan. Net als de nazi-leider
bekwaamheid. Irak bezit op de Ver- "bemoeit hij zich met de hogere
enigde Staten, de Sovjetunie en strategie, veelal op desastreuze wij-
China na het grootste leger ter we- ze, en vertrouwt hij meer op zijn in-
reld. tuïtie dan op de adviezen van zijn
"Hij omringt zich met mensen die medewerkers",
over geringe operationele capacitei- Zowel Trainor als Eytan geeft toe
ten bezitten", aldus Bernard dat Hussein in de loop van acht jaar
Trainor, een voormalige generaal oorlogvoering wel enige kennis van
bij de Amerikaanse marine die ver- militaire strategie kan hebben op-
scheidene bezoeken aan Irak gepikt en wellicht in staat is een
bracht. "Het is hun taak de baas te- flexibeler beleid te voeren dan in
vreden te houden en zij hebben daar het verleden.
zelfs slachtoffers aan het front voor De huidige militaire adviseurs
nadeel heeft dat hij alleen i
te van 1978 tot vorig jaar de leiding
horen krijgt wat hij graag wil horen, had over de luchtmacht, generaal
Dat kan ertoe leiden dat hij het zicht Abdel-Jaber Khalil Shansal, de 70- o_ ._.0_.H
op de realiteit verliest en ook het jarige minister van defensie die tot manten die°verslag uitbrengen aan
vermogen tot snel en doortastend
handelen kwijtraakt.
Uitvoeren
Zeev Eytan, een voormalige kolonel
van het Israëlische leger die thans is
verbonden aan het Jaffee Centrum
voor Strategisch Onderzoek in Je
ruzalem, bevestigt de woorden van
Trainor. Ook Eytan meent dat de
concentratie van macht in de per-
1984 stafchef van het leger was en
de 50-jarige brigade-generaal Hus-
Kamel voert al lange tijd de lei
ding over de militaire industrie en
geldt als de belangrijkste kandidaat
voor de opvolging van Hussein.
Shansal werd minister van defensie
nadat generaal Adnan Khairallah -
ook een neef van Hussein - in 1989
bij een geheimzinnig helikopteron
geluk om het leven was gekomen.
Volgens de regering stortte de heli
kopter neer in een zandstorm, maar
er hebben zich meer "ongelukken
in zandstormen" voorgedaan waar
bij hoge functionarissen en poten
tiële rivalen van Hussein het leven
hebben gelaten.
Hussein heeft sinds zijn troonsbe
stijging de controle van de regeren
de Baath-partij op het leger aanzien
lijk versterkt. Zo is de Baath-partij
de enige politieke organisatie waar
bij militairen zich mogen aansluiten
is het leger vergeven van infor-
Husseins geheime dienst. Alle hoge
posten zijn in handen van Baathis-
sein Kamel, minister van industrie ten en het partijkader is op elk ni
veau vertegenwoordigd, van het le
gerhoofdkwartier tot in de kazer-
i militaire industrialisatie.
Familie
De huidige stafchef is luitenant-ge-
Wantrouwen
neraal Nizar Abdul-Karim al-Kha-
zraji, die in de Golfoorlog nog bevel
hebber was aan het front. Shaaban
en Kamel, een neef en schoonzoon
soon van Hussein tot gevolg heeft van Saddam Hussein, zijn beiden te staan, wantrouwt. Zo worden be-
dat de legerkorps- en divisiebevel-"
Trainor wijst erop dat Hussein het
leger, als het enige instituut dat
machtig genoeg is om tegen hem op
hebbers alleen maar opdrachten
uitvoeren. "Er wordt niet veel initia
tief getoond of toegelaten".
Eytan wijst erop dat de Irakezen
in de Golfoorlog defensief beter
presteerden dan offensief: "Zij de-
afkomstig uit Takrit, de stad in velhebbers voortdurend overge-
noord-Irak waar ook de president plaatst om de kans kleiner te maken
vandaan komt. Takrit geldt als de dat
zij
i samenzwering op touw
oorsprong van de 'clan' van Hus- zetten. Ook worden regelmatig
sein, die zich sinds hij in 1979 aan de veringen doorgevoerd, waarbij spe-
macht kwam, voortdurend heeft ciaal oorlogshelden en anderen die
omringd met mensen uit zijn ge- populair zijn en mogelijk volgelin
gen bezitten, het moeten ontgelden.
Dit beleid heeft tot gevolg dat het
officierskorps weinig initiatieven
ontplooit en iedereen op de tenen
loopt. "Iedereen is zeer voorzichtig
in Irak", aldus Trainor.
Volgens diplomaten in Baghdad
is de invasie in Kuwayt niet zonder
verzet in officierskringen uitge
voerd. Er zouden 120 militairen zijn
geëxecuteerd omdat zij tegen de
operatie hadden geprotesteerd.
Het is niet geheel duidelijk hoe
het leger denkt over de verzoening
met Iran, het opgeven van al het ge
bied dat in de oorlog was gewonnen
en het afstand doen van de aanspra
ken op de Shatt-al-Arab. "Het moet
een bittere pil voor het leger zijn ge
weest. Zij moeten zich hebben afge
vraagd waarvoor zij acht jaar tegen
de Iraniërs hebben gevochten", al
dus Hans-Heino Kopietz, een mili
tair deskundige die tot voor kort
was verbonden aan het Internatio
naal Instituut voor Strategisch On
derzoek in Londen.
DEN HAAG - "Ik eindig
hier wel". Een uitspraak van
ir. Gerardus Johannes Ma
ria, zeg maar gewoon Gerrit,
Braks, vier jaar geleden. In
middels 57 jaar en al sinds 5
maart 1980 minister van
Landbouw, Visserij en,
sinds de laatste kabinetsfor
matie, Natuurbeheer. En hij
is nog steeds niet van plan te
vertrekken, ook al wankelen
de poten onder zijn zetel op
nieuw.
Alleen tussen 11 september 1981
en 4 november 1982 moest Braks
'zijn' stoel in de ministerskamer aan
de Haagse Bezuidenhoutseweg ver
laten. Politieke overwegingen
brachten de toenmalige premier
Van Agt ertoe om bij de samenwer
king met de PvdA politiek strateeg
Jan de Koning in het kabinet te ha
len. De Koning kreeg toen Land
bouw. Nog steeds een smet op het
blazoen van Onze Gerrit.
Braks voelde zich beledigd. Ooit
zei hij eens over dat voorval: "Ik
was behoorlijk kwaad. Niet om het
feit op zichzelf maar wegens de ma
nier waarop het is gegaan. Ik heb
het voelen aankomen. Ik heb tegen
Van Agt gezegd: Je had het gerust
recht in mijn gezicht kunnen zeg
gen. Ik kreeg een telefoontje terwijl
nota bene De Koning al was aange
zocht".
Breed
Afgezien van dat intermezzo be
paalt Braks al tien jaar het land
bouwbeleid in ons land. Hij komt
op voor boer en tuinder, voor visser
man en natuurvriend. Een citaat
van hemzelf: "Ik wil dit graag ge
zegd hebben, de landbouw is een
buitengewoon interessante sector.
We hebben hier zo'n beetje alles in
portefeuille. De landbouw, een eco
nomische activiteit, de hele voe-
dings- en genotmiddelenindustrie,
natuurbescherming, openlucht re
creatie, het beheer van het landelijk
gebied, Staatsbosbeheer, het land
bouwkundig onderzoek, het land
bouwonderwijs. Ons maatschappe
lijk draagvlak is zeer breed. Ik ge
loof niet dat het maatschappelijk
belang van dit ministerie in politie
ke zin altijd voldoende onderkend
wordt".
Braks is trots op 'zijn' sector. Hij
wil ervoor vechten dat het belang
van de landbouw hoger wordt aan
geslagen. Hij gebruikt woorden als
'we' en 'ons' Een typische verte
genwoordiger van Het Groene
Front: het gesloten circuit van alles
wat met land- en tuinbouw te ma
ken heeft. Waar men elkaar van
hoog tot laag kent. Een hechte fami
lie waar buitenstaanders nauwe
lijks inkomen. Men denkt en han
delt hetzelfde: in de boerenorgani-
saties, de corporaties, de produkt-
schappen, bij de eigen RABO-bank
en op het departement.
Manier van leven
Zelf werd Gerit Braks op 23 mei
1933 te Odiliapeel. onder de rook
van de vliegbasis Volkel. geboren.
"Ik had maar een ambitie: boer wor
den net als mijn vader. Hij had een
betrekkelijk kleine boerderij, zeker
als je bedenkt dat een gezin van elf
kinderen, zonder kinderbijslag, er
van moest leven", zei de bewinds-
Gerrit Braks: landbouwverleden...
man ooit. Thuis moest er hard ge
wekt worden. Geld was er nooit.
Het bedrijf was een manier van le
ven, geen 'way of business', zoals
Braks het zelf heeft omschreven.
Zeker op het platteland van die
dagen was doorleren nog niet ge
bruikelijk. Braks: "Ik was de eerste
in het dorp die een HBS-diploma
haalde. Laat staan dat iemand ging
studeren". Gerrit Braks was al 25
toen hij naar de Landbouw Hoge
school in Wageningen ging.
Na het Wageningse agrarische
bolwerk, en met de ingenieurstitel
op zak, ging het snel. Rijks-land-
bouwvoorlichter (1965-1966), amb
tenaar op het ministerie van Land
bouw (1966-1967), adjunct-land-
bouwattaché van Nederland bij de
EG (1967-1969), secretaris van de
Noordbrabantse Christelijke Boe
renbond (NCB, 1969-1977), land
bouwraad bij de EG (1977-1980), Ka
merlid, minister.
Bourgondisch
Toch ziet Braks zichzelf nog altijd
als een typische vertegenwoordiger
van de groep jonge boeren die in
Brabant in de jaren vijftig klem zat.
Geboren in grote gezinnen op klei
ne boerenbedrijven met als enige
droom zelf boer worden op vaders
bedrijf. Een droom die werd ge
blokkeerd door de aanwezigheid
van ettelijke familieleden die met
hetzelfde idee rondliepen.
Na tien jaar aan het bewind wordt
Braks algemeen door vriend en vij
and geprezen. WD-kamerlid
Blauw omscheef hem eens als "een
zeer enthousiaste, wat bourgondi-
sche en emotionele man". Braks'
vriendschappelijke omgang met
mensen, zijn joviale gedrag, opent
voor hem deuren die voor anderen
gesloten blijven. Zijn vakkennis
wordt alom geroemd, evenals zijn
standvastigheid. De minister weet
wat hij wil. Ooit omschreef zijn jon
gere zus Mies hem als "een heel in
tensieve jongen. Als hij aan iets be
gint, maakt hij het ook af. En hij be
gint aan veel".
Braks werd de eerste landbouw
minister die 'zijn' achterban van
boeren, tuinders en vissers moest
gaan vertellen dat de bomen niet
meer tot in de hemel groeiden. Dat
de grenzen aan de produktie zijn be
reikt. Hij moest EG-prijsverlagin-
gen verkopen, de superheffing op
melk invoeren, vangstquota aan
vissers opleggen en een halt toeroe
pen aan de uitbreiding van de inten
sieve veehouderij terwille van het
-milieu.
Steeds slaagde Braks erin de
boodschap over te brengen. Sterker
nog: zonder veel gemor werden de
maatregelen aanvaard. Dit ondanks
het feit dat het hele Groene Front,
alle betrokkenen, een 100 procent
omslag in hun denken tot stand
moesten brengen. Zelfs de ambte
naren op zijn eigen ministerie.
Braks heeft de onplezierige bood
schap mede kunnen verkopen door
zijn verbale kwaliteiten. "Hij is in
staat om een zaal vol critici voor
zich te winnen. Hij heeft een enor
me overtuigingskracht", zei oud-
PvdA-Kamerlid Tazelaar eens. Een
ambtenaar van Braks omschreef
het ooit zo: "Hij weet precies wat de
mensen en de boeren willen horen.
Zijn familieleden zijn agrariërs, dus
hij weet exact wat er in die wereld
leeft".
Desgevraagd becommentarieer
de de minister zijn capaciteiten ooit
als volgt: "Communicatie ligt mij
gemakkelijk. Ik ben zelf soms ver
rast over de aandacht die ik kan
vasthouden. Men zegt dat ik reto
risch vermogen bezit. Ik moet me
zelf wel eens waarschuwen dat ik
niet te veel gebruik maak van dat
vermogen. Ik wil ook een verhaal
hebben, niet alleen redenaar zijn".
Dat dat meestal met veel decibellen
gepaard gaat, is van minder belang.
Maar het werkt. Het Groene Front
staat achter 'onze' Gerrit.
Natuurlijk heeft Braks ook zwak
ke plekken. Hij is eigenzinnig. De
minister is erg overtuigd van zijn ei
gen gelijk. Of, om de ambtenaar nog
eens te citeren, "hij wil alles weten.
En dat heeft als nadeel dat hij op
een gegeven moment ook inder
daad alles weet en zich een mening
heeft gevormd. En daar is hij dan in
derdaad zeer moeilijk van af te
brengen". Kritiek op het beleid ziet
Braks dan ook als kritiek op hem
zelf.
Een ander minpuntje op de condui-
te-staat van Braks vormt zijn ijdel-
heid. Je kunt hem vrijwel voor elke
gelegenheid strikken tussen 's och
tends zes en middernacht. Hij volgt
de publieke opinie nauwgezet.
Toen Braks bij de laatste Kamerver
kiezingen als vijfde op de CDA-lijst
werd gezet, een plaatsje hoger dan
vier jaar daarvoor, liep de minister
dagenlang met een grote glimlach
rond op zijn ministerie.
Braks vindt het ook vanzelfspre
kend dat hij zo hoog is geklommen.
"Ik denk dat er geen minister is die
zoveel kiezers ontmoet als ik", zei
hij eens op een kritische vraag over
die plek. Waar Braks ook niet tegen
kan is het ter discussie stellen van
zijn integriteit. Het politieke spel
moet voor hem altijd een vriend
schappelijke ondertoon hebben.
Stoten onder de gordel zal hij nooit
geven.
Minpunten of niet, vaststaat dat
het voor boeren, tuinders en vissers
nog veel erger had kunnen uitvallen
zonder de minister. Braks weet bij
elk EG-overleg in Brussel het on
derste uit de kan te halen. Als EG-
landbouwminister met de langste
staat van dienst speelt hij steeds al
zijn ervaring uit, geholpen door fei
tenkennis, een talenknobbel, fysiek
uithoudingvermogen en contacten.
Er loopt vrijwel niemand in Brussel
rond die hij niet persoonlijk kent.
En Braks zou Braks niet zijn om
daar geen gebruik van te maken.
Ommetje
Ook in eigen land is zijn invloed op
het kabinetsbeleid groot. Terwijl in
de eerst twee kabinetten-Lubbers
de bezuinigingspakketten van mil
jarden guldens over tafel rolden,
wist Braks er steeds weer 100 mil
joen of meer bij te krijgen. Een om
metje rond de Hofvijfer met pre
mier Lubbers was voldoende.
"Lubbers heeft een zwak voor
hem", aldus een betrokkene. Braks
zelf over zijn relatie met de premier:
"Die is heel goed. Hij maakt zich de
zaken heel snel eigen. Dat praat ge
makkelijk, hij weet alles".
In het politieke bedrijf is Braks
een kopie van Lubbers. Doeners
zijn het alletwee. Kenmerkend is
ook dat Braks er geen enkele moeite
mee had om na twee kabinetten met
liberale collega's te hebben ge
werkt, op te gaan in een coalitie met
de PvdA. Zo kan het ook zijn dat
Braks met zeer rechtlijnige opvat
tingen inzake abortus en euthanasie
(zaken die hij vanuit zijn katholieke
opvoeding afwijst) toch meeging
met veel ruimhartiger compromis
sen binnen het kabinet. "Enige hy
pocrisie is onvermijdelijk als je Re-
al-politik bedrijft", verklaarde hij.
Vergroeid
Braks is met zijn ministerie ver
groeid, zoals hij eens in een CDA-
blad stelde. Spijt van de overgang
naar de politiek had hij niet. Toch
zal de minister, waar mogelijk, ook
door de week thuis in het Brabantse
Michielsgestel slapen. Zo wil hij de
band met gezin, familie en 'zijn'
Brabant zoveel mogelijk bewaren.
Aan de opvoeding van zijn vijf kin
deren komt hij echter nauwelijks
toe. Dat laat hij voor het grootste
deel aan zijn vrouw Frens over. Al
leen de zorg over zijn moestuin en
zijn kippen wil Braks met niemand
delen. Dat is zijn werk. Het land
bouwverleden verloochent zich
niet.
GEESTELIJK LEVEN
Rk oecumenisch orgaan Willibrord:
DEN BOSCH (ANP) - De
Sint Willibrordvereniging,
het officiële rooms-katholie-
ke adviesorgaan voor de oecu
mene, wil dat de kerken sa
men de zingevingsvraagstuk
ken van de huidige samenle
ving aanpakken.
Het gaat daarbij om kwesties als
het geloof in God en het unieke
karakter van het christendom in
vergelijking met andere gods
diensten. Ook moeten de kerken
werken aan een gezamenlijk
standpunt over de houding van
de mens tot de natuur, ethische
vragen rond geboorte en dood en
de positie van de vrouw in kerk
en samenleving.
Dit voorstel staat in het beleids
plan van de Willibrordvereniging,
dat in november tijdens de jaar
vergadering in Driebergen ter
discussie staat.
De kerken kunnen volgens de
vereniging op allerlei manieren
aandacht aan zingevingsvraag
stukken besteden. Zij denkt aan
themadagen, studieopdrachten
aan theologische faculteiten en
kanselbrieven.
Secretaris dr. T. Brattinga ver
moedt dat het gebrek aan aan
dacht binnen de kerken voor zin
gevingsvragen ermee samen
hangt dat het om nieuwe vragen
gaat. "De kerken weten er nog
niet goed raad mee", aldus Brat
tinga.
Een eerdere poging tot samen
werking tussen de protestantse
kerken en de RK Kerk liep enkele
Israël verstrekt
illegale 'Zwarte
Hebreeën' visa
JERUZALEM (EPD) - De mees
te leden van de sekte der 'Zwarte
Hebreeën', die tot nu toe illegaal
in Israël verbleven, krijgen een vi
sum en een werkvergunning. Dat
heeft het Israëlische ministerie
van binnenlandse zaken meege
deeld.
De Amerikaanse ambassade is
teruggekomen van haar weige
ring de uit de Verenigde Staten
geëmigreerde sekteleden het
Amerikaanse staatsburgerschap
terug te geven.
De 'Zwarte Hebreeën' zijn een
niet-joodse sekte. Zij beweren de
echte Hebreeën te zijn en als zo
danig recht te hebben op het land
Israël. De sekteleden kwamen 19
jaar geleden voor het eerst als toe
risten naar Israël en woonden se
dertdien illegaal in het land. De
Israëlische regering kon hen niet
uitwijzen, omdat zij direct na aan
komst hun pas verbrandden en
van het Amerikaanse staatsbur
gerschap afzagen.
De vijftienhonderd zwarte He
breeën wonen in de nieuwe ste
den in de Negev-woestijn in een
gesloten gemeenschap. Dat
maakt het individuele leden vrij
wel onmogelijk weg te trekken.
Dit voorjaar kwam de sekte in het
nieuws, toen er een epidemie on
der de kinderen van de sekte
woedde. Een kind stierf.
Het Israëlische ministerie heeft
860 zwarte Hebreeën een visum
en daaraan gekoppeld een werk
vergunning verstrekt. Het' visum
moet elk jaar worden verlengd.
Onduidelijk is nog de status van
de in Israël geboren kinderen van
de sekteleden en van de rond 50
statenloze volwassenen die uit
andere landen dan de Verenigde
Staten, vooral Liberia, naar Israël
zijn gekomen.
jaren geleden vast, toen de ker
ken het niet eens konden worden
over het te bestuderen onder
werp. De protestanse kerken wil
den, dat de gezamenlijke werk
groep die werd ingesteld na het
bezoek van leiders van drie Ne
derlandse protestantse kerken
aan Rome in maart 1986, zich zou
concentreren op de secularisatie.
De bisschoppen vonden echter
een studie naar het kerkbegrip in
de verschillende kerken belang-
De Willibrordvereniging wil de
komende tijd speciale aandacht
schenken aan het calvinisme. De
vereniging wijst erop, dat de RK
Kerk als geheel zich veel meer
thuis voelt bij de orthodoxe en
anglicaanse kerk dan bij de calvi
nistische kerken. Zij vindt dat
hier een speciale taak voor de Ne
derlandse RK Kerk ligt.
De vereniging wil verder meer
aandacht besteden aan de relatie
met de Oud-Katholieke Kerk. Zij
spoort de rk parochies in ons land
aan contacten te leggen met oud-
katholieke parochies in hun
plaats. Volgens de vereniging is
het 'opmerkelijk', dat de relatie
tussen beide kerken, die zo nauw
verwant aan elkaar zijn, niet ver
der ko'mt dan welwillendheid en
begrip.
Voedsel voor Jordanië. Zes
christelijke hulporganisaties stu
ren morgen samen 80 ton voedsel
naar de vluchtelingenkampen in
Jordanië. De goederen zijn be
stemd voor het hulpprogramma
van de kerken in Jordanië. De re
gering van dat land heeft de ker
ken gevraagd mee te helpen bij de
hulpverlening aan de vluchtelin
gen. De actie is een gezamenlijke
onderneming van de Christelijke
Gereformeerde Kerken, De Verre
Naasten (gereformeerd-vrijge
maakt), EO-Metterdaad, Woord
en Daad (reformatorisch), ZOA
vluchtelingenzorg (reformato
risch) en Tear Fund (evangelisch).
Geen wijding vrouwen. De an
glicaanse bisschop Owen Dow-
ling van Canberra ziet voorlopig
af van zijn voornemen in februari
volgend jaar acht vrouwen pries
ter te wijden. Hij wacht op een
uitspraak van het hof van beroep
van de Anglicaanse Kerk in
Australië. De uitspraak kan nog
wel een jaar op zich laten wach
ten, zo heeft hij laten weten.
Owens plan om acht vrouwelijke
diakens tot priester te wijden
heeft tot veel protesten binnen
zijn kerk geleid. Vorig jaar wees
de kerkelijke rechtbank van de
Australische kerk de priesterwij
ding van vrouwen af, omdat deze
in strijd met de leer en kerkorde
zou zijn. Op dit moment kunnen
vrouwen priester worden in de
anglicaanse kerken van de VS,
Canada, Hongkong, Brazilië en
Nieuw-Zeeland.
Moker. De kerkelijke omroep
Moker besteedt in de uitzending
van morgenavond (aanvang ze
ven uur) aandacht aan de dag van
de Meerburgparochie in Zoeter-
woude en spreekt met de vertrek
kende ds. Kooistra. Ontvangst via
FM 105.7 of kabel FM 88.1
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: aangenomen naar
Holten A. J. Leerink Zwolle.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Rotterdam-Zuidwijk J.
Kroeze Rhoon, naar Vriezenveen drs.
W. den Braber Vries.
Gercf. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Lincoln (Can. Reformed Chur
ches) J. J. Schreuder, 1.1 zend. pred. te
Curasao, Bunschoten.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Westkapelle M. Mondria Waar
denburg.
Kinderen van de 'Zwarte Hebreeën', die illegaal enige dorpen bevol
ken in de Negev-woestijn. (archieffoto anpj
